Opracoawanie - polityka.doc

Elementy teorii polityki

Pojęcie polityki

To poj wieloznaczne, jeśli chcemy coś załatwić to poszukujemy osoby, która potrafi to zrobić skutecznie. Szukamy kogoś, kto nie zrazi. niepolitycznie jest zacząć rozmowę od pretensji gdy chcemy coś załatwić. W staropolszczyźnie mówiło się  człowiek polityczny. Układny człowiek, kompromisowy, łatwy w kontakcie- to cechy, które czerpiemy z polityki i stosujemy dla załatwienia różnych spraw. Mówimy też w innym znaczeniu o polityce, kiedy mamy na myśli zespół konkretnych działań, które mają prowadzić do realizacji konkretnych celów, np. polityka rolna, gospodarcza, ale to jest inne pojmowanie polityki. Mówimy o polityce wtedy, kiedy chcemy wykazać, że jakiś podmiot narzucił drugiemu swoją władzę. Dotyczy to sytuacji o charakterze publiczno-prawnym. Są pewne podmioty wyodrębnione, które mają możliwość narzucenia swojej woli w sposób skuteczny, tzn podmiot zobowiązany zrealizuje to, co zostało mu narzucone. Takie zachowanie cechuje władzę w sensie podmiotowym, ponieważ władza może się tak zachować, że narzuci swoją wolę, ma takie możliwości.

Treścią polityki jest wykonywanie władzy. Owa zdolność do narzucenia swojej woli.

Polityka to zespół działań podejmowanych przez określone podmioty w celu narzucenia swojej woli i osiągnięcie określony celów.

To co było powiedziane do tej pory akcentowało tylko Metody działania- zdolność narzucenia swojej woli, działania które jest treścią działań politycznych i które ma prowadzić do realizacji pewnych celów. Polityka to działanie o charakterze kompromisowym (podkreśla się kompromisowy charakter polityki). Narzucenie woli następuje poprzez działania kompromisowe i to należy traktować jako podstawowy sposób działania.

PODMIOT POLITYKI

Polityka jest ściśle związana z działalnością państwa ale to nie może oznaczać , by musiała być z  państwem powiązana genetycznie. Pytanie dotyczy ustalenia czy polityka może istnieć niezależnie od państwa, poza strukturą państwa. W nauce podkreśla się, że można wyodrębnić 2 stanowiska:

1.takie które ściśle wiąże politykę z państwem, co oznacza że polityka powstaje dopiero gdy istnieje państwo. Nie ma polityki i władzy bez państwa.

2.drugi pogląd zgodnie z którym takiej zależności nie  ma- co to znaczy że polityka i państwo nie istnieją poza państwem, zwolennicy tego założenia że władza jest ściśle związana z państwem uznają, że poza organizacją państwa nie może być władzy, władza występuje tylko w ramach struktury państwowej. Tam gdzie więcej ludzi tam zawsze musi ktoś podejmować decyzje. Najwybitniejszym przedstawicielem mającym wpływ na rozwój teorii polityki był Arystoteles. (odwołujemy się do drugiego sposobu myślenia). Arystoteles- powiedział tak: człowiek jest istotą społeczną i nie może żyć samotnie. Z założenia Arystotelesa wynika, że człowiek dąży do życia w społeczności. Człowiek jest istotą społeczną, a żyjąc w społeczności musi być określony podział ról i zadań, bo nie da się inaczej tej społeczności zorganizować. Mamy tu na myśli każdą społeczność. I to jest drugi nurt myślenia o zależnościach między władzą a państwem. Władza nie musi być zależna od struktury państwowej, natomiast może wystąpić wtedy, gdy mamy do czynienia  z jakąś zbiorowością. Ten podział ma pewne znaczenie. Nie jest zatem ważne jak przedstawia się struktura organizacyjna określonej grupy ludzi, istotne jest jakie są relacje pomiędzy nimi. Współcześnie- tam gdzie jest państwo to struktury, w których ujawnia się władza polityczna są najlepiej rozwinięte i państwo traktujemy jako strukturę na wyższym poziomie zorganizowania. Państwo jest najdoskonalszą formą wykonywania władzy ale to nie jest jedyna struktura która temu służy. Jednocześnie państwo traktujemy jako najlepiej rozwinięty podmiot władzy. Jeśli podmiotem władzy jest państwo to polityka jawi się nam w tzw makroskali. Wyodrębniamy jeszcze mikro skalę polityki wiążąc ją ściśle z udziałem w polityce jednostki, z podmiotowością jednostki. Ta skala makro nie obejmuje bezpośrednich relacji pomiędzy podmiotami, czyli rządzącymi a rządzonymi, np. uchwalenie ustawy jest działaniem politycznym i to jest makro skalą, rządzący narzucili swoją wolę rządzonym, ale nie ma relacji bezpośrednich pomiędzy tymi podmiotami. W makro skali to jest cecha charakterystyczna. Wszystkie te elementy występują tu. Inaczej jest w przypadku mikro skali.

Mikroskala- podstawą działania jest bezpośredni kontakt. Mikro skala jest ściśle związana z uznaniem, ze w polityce oprócz państwa pojawiają się jeszcze inne podmioty tj jednostki, tego konkretnego polityka który jest podmiotem władzy i który może mieć duże znaczenie w procesie wykonywania władzy. na tym opiera się wiele rozwiązań praktycznych. Chodzi tu o osobisty kontakt pomiędzy różnymi podmiotami polityki, np. sytuacje bezpośredniego kontaktu piastuna władzy z rządzonymi. Te działania polegające na bezpośrednim kontakcie w szczególności dotyczą lokalnych szczebli władzy. Mikroskala jest traktowana jako stosunki feis tu feis tj twarzą w twarz, bo opierają się na możliwości bezpośredniego kontaktowania się władzy z podmiotami podporządkowanymi (z rządzonymi). Ten sposób wykonywania władzy jest oparty o założenie podmiotowego charakteru rządzonych, rządzony nie jest tu traktowany przedmiotowo, jako zobowiązany do podporządkowania się, on jest zobowiązany ale oprucz tego dostrzega się w nim podmiot władzy. Z punktu widzenia ustrojowego to on jest podmiotem władzy, on przekazuje władzę, ale nie przekazuje ją w sposób wykluczający jego uprawniania, zachowuje sobie prawo  kontroli. Wielu polityków współczesnych traktuje bezpośredni kontakt z rządzonymi jako ważny sposób realizacji zadań politycznych. Daje to możliwość lepszego poznania potrzeb, nawiązania osobistego kontaktu, co ma znaczenie dla odbioru decyzji politycznych, i w tym dużym stopniu powoduje to pozytywne uczucie u rządzonego, bo daje mu możliwość dowartościowania się, odbioru tego zachowania jako uznania swojego znaczenia w polityce. daje mu możliwość uznania tego zachowania jako pozytywnego odbioru jego znaczenia w polityce. Stosunki feis tu feis ułatwiają poczucie ważności tego podmiotowego traktowania. W procesie wykonywania władzy one nie mogą być pominięte zwłaszcza współcześnie, kiedy się duży nacisk kładzie na podmiotowość człowieka (zarówno werbalnie jak i w rozwiązaniach prawnych uznanie godności człowieka). Jeśli przyjmuje się godność jako źródło praw i wolności człowieka to podmiotowo trzeba potraktować też tego człowieka  w procesie wykonywani  władzy, nie może być zepchnięty na ubocze.

W wypowiedziach wybitnych polityków : Europa środkowa i wschodnia- cecha wykonywania polityki często jest podkreślana (Wacław Klaus- wypowiedział się kiedyś że stale musi się spotykać z swymi rządzonymi bo to mu jest potrzebny by im zakomunikować, żeby im wyjaśnić, a później oczekiwać poparcia dla rozwiązań które będzie proponował- bezpośredni kontakt).tak samo zachowują się radni w wysoko rozwiniętych krajach, oni SA dostępni dla swoich mieszkańców w każdej chwili.  To określa wzajemne stosunki, sposób porozumiewania się pomiędzy podmiotami władzy.  To nie są jedyne podmioty w polityce występujące. Oprócz państwa jednostki która ma pewne szczególne cechy pozwalające jej na zajęcie silnej pozycji wymienić mpożna tzw ciała pośredniczące, tj partie polityczne.

Wnioski

-trzeba pamiętać treść pojęcia

- podmioty polityki

- 2 skale makro i mikro

- pojecie polityki wiążemy ściśle z umiejętnością zawierania kompromisu (w ujęciu definicji pojęcia).

Zarys różnych koncepcji polityki

Polityka jest ściśle związana z państwem. Polityka ma duże uwarunkowanie ideologiczne. (ideologie rozumiemy jako zespół wartości, który uzasadnia zachowania ludzi). Państwo opiera się też o jakąś ideologię, jakiś zespół wartości jest podstawową jego  działania. Odpowiednio do tego tworzy się pewne koncepcje wykonywania władzy, sposób w jaki ona jest realizowana. Ponieważ przez politykę rozumiemy wykonywanie władzy, czyli zdolność narzucenia swojej woli. Te ideologiczne podstawy wykonywania władzy mają istotne znaczenie bo one wyznaczają treść wykonywania władzy. Przykłady:

Państwo liberalne ma pewną koncepcję wykonywania władzy. Politycy którzy te zasady liberalne uznają tworzą pewną formułę władzy, pewne metody narzucania. Inaczej to będzie rozwiązane np. w państwie opiekuńczym. Odwołujemy się do pewnych ustaleń bo to nam pozwala opisać i ocenić sposób wykonywania władzy i relacje  pomiędzy podmiotami, a przede wszystkim chodzi o podmioty podporządkowane. Stosownie do rozumienia tej relacji pomiędzy władzą a jednostką jednostka jest tak a nie inaczej usytuowana, ona ma jakieś ograniczenia wynikające z tej relacji. Ideologia warunkuje relacje pomiędzy władzą a człowiekiem. Budując władzę odwołujemy się do pewnego systemu wartości.

W najstarszym okresie starożytności władza i polityka zwłaszcza przeciętnemu człowiekowi nie były uświadamiane.  Nie było świadomości pojęcia władzy, wykonywania władzy, co nie przeszkadza w istnieniu władzy, dla starożytności najważniejszą postacią był Arystoteles, jego koncepcja wykonywania władzy. Pewne ustalenia, założenia dotyczące mechanizmu władzy są aktualne dzisiaj i niepodważalne. One mają charakter ponadczasowy. Mogą być niebezpieczne dla reżimów niedemokratycznych np. odpowiedzialność władzy, to fundament demokracji, żadna władza nie może być nieodpowiedzialna. jeśli tak jest to system ustrojowy jest niedemokratyczny. W systemie niedemokratycznym władza jest nieodpowiedzialna i dlatego jest on niedemokratyczny.

Arystoteles jest twórcą pojęcia dobra wspólnego. To dobro wspólne to res publica, rzecz publiczna, Rzeczpospolita jak mówimy w Polsce, Rzeczpospolita polska to jest dobro wspólne, Polska jako dobro wspólne. To nie jest hasło propagandowe, czy wyborcze. To jest konkretna wartość a obowiązkiem władzy jest realizacja tego dobra wspólnego. (a realizowanie Rzeczpospolitej to realizowanie konkretnego programu na rzecz tej Rzeczpospolitej). Ponadczasowe jest hasło dobra wspólnego. (Każda polis była dobrem wspólnym. Czyli to państwo miasto arystotelowskie.) Państwo miasto było dobrem wspólnym. Obywatele polis byli zobowiązani do działania na rzecz polis traktując ją jako dobro wspólne (poj RP odnosi się tylko do obywateli wolnych) ale to było inne społeczeństwo, inna struktura, wyobrażenie demokracji w tamtych czasach takie właśnie było, ta sytuacja nie powodowała żadnych niepokojów. Taka byłą struktura i koncepcja Arystotelesa jest do tego dostosowana. Zatem mamy Rzeczpospolitą res publika czyli dobro wspólne, strukturę ludzi wolnych, którzy na rzecz res publiki działają. Oznacza to, że każdy stosownie do swoich możliwości intelektualnych i materialnych bierze udział w życiu publicznym. Res publica była oparta o zasadę równości, ale jednocześnie Arystoteles zdawał sobie sprawę z różnych możliwości udziału człowieka w rządzeniu. A więc w proporcji do tych możliwości każdy miał obowiązek wspódziałania na rzecz dobra wspólnego i jednocześnie był odpowiedzialny za te działania. Arystoteles podkreśla współudział wszystkich w rządzeniu i odpowiedzialność każdego w proporcji do owego udziału, a udział był warunkowany możliwościami materialnymi i intelektualnymi (dlatego to jest dobro wspólne- res publika). Arystoteles zwracał uwagę że system może ulec degeneracji (deformacji), wtedy kiedy ludzie są wobec siebie wrogo nastawieni. wrogość między ludźmi jako źródło degeneracji systemu.

Kolejna wybitna postać to Swięty Tomasz z Akwinu który korzystał z myśli Arystotelesa. Zaczerpnął od niego pojęcie dobra wspólnego. To dobro wspólne jest bardzo mocno eksponowane. Św Tomasz z Akwinu jest przedstawicielem teistycznej koncepcji władzy, tj zakładającej, że władza pochodzi od Boga. To jest charakterystyczne dla epoki. Miał on bardzo nowatorskie podejście także dla kwestii boskiego charakteru władzy. Św Tomasz zakładał, że człowiek jest istotą słabą i sam rządzić się nie potrafi. To jedna z przyczyn, dla których musi istnieć władza- słabość i niedoskonałość człowieka to jedyna z przyczyn konieczności powołania i zorganizowania władzy. Człowiek sam nie potrafi zatroszczyć się o  siebie i to jest zadanie które powinna wykonywać władza. Sw Tomasz obarczył władzę jeszcze jednym zadaniem, tj nałożył na nią obowiązek troski o zbawienie człowieka.

Wniosek- władza jest  po to ażeby służyć, władza jest służbą na rzecz ludzi i te zadania służebne nakładane na władzę uzasadniają jej istnienie. Ten sposób myślenia o władzy jest kontynuowany, dziś też zwracamy uwagę na służebny charakter władzy, my władze podporządkowujemy interesowi powszechnemu, bierzemy pod uwagę inne jeszcze uwarunkowania. Władza powinna wynikać z potrzeby zaspokajania dążeń społecznych , obok tego istnieją jeszcze dodatkowe przyczyny dla których człowiek decyduje się władzę wykonywać. To dodatkowa motywacją służąca uzasadnieniu swojej decyzji o podjęciu się funkcji wykonywania władzy. Wyraźnie mamy powtórzone w drugiej z tych koncepcji idee dobra wspólnego, która warunkuje działanie władzy, ograniczoność władzy. Ograniczoność władzy wynika z zadań które są na nią nałożone. Ona ma organizować życie ludzi, bo człowiek sam tego nie potrafi zrobić i ma prowadzić człowieka do zbawienia. Władzę uzasadnia potrzeba, jaka się pojawia w życiu a nie inne względy.

OŚWIECENIE

Zrywa ze zrozumieniem władzy jako pochodzącej od Boga. Władza uzyskuje charakter świecki i to jest podstawowy element. Oświecenie przynosi zupełnie nowe spojrzenie na strukturę społeczną, wiąże się także z nowym sposobem gospodarowania. I te dwa elementy mają wpływ na ukształtowanie się struktury społecznej, wiec nowa struktura społeczna, nowy  typ gospodarowania, człowiek staje się wolny. Zmienia się struktura całego społeczeństwa i to wpływa na wyodrębnienie się pojęcia interesu. Różne grupy społeczne mają różne cele, różne interesy. I te interesy są bardzo często w sprzeczności. Władza musi rozstrzygać o wyborze interesów i zakresie ich realizacji. I tak można w sposób ogólny pojmować wykonywanie władzy, politykę począwszy od okresu oświecenia. Władza jest powołana w tym celu, aby reprezentować i realizować różne interesy. Reprezentowanie różnych interesów oznacza konieczność znalezienia rozwiązań kompromisowych, władza musi działać w taki sposób, aby godzić różne interesy, i tu pojawia się umiejętność kompromisowego rozstrzygania ważności interesów i ich realizowania. W ten sposób wyraża się istota współczesnego pojęcia polityki. Oznacza podejmowanie działań, które w sposób kompromisowy rozstrzygają o interesach, które są realizowane prze władzę. Na bazie tych ustaleń kształtowane są różne szczegółowe koncepcje polityki i władzy.

MAX WEBER- weberowski punkt widzenia

To jeden z najwybitniejszych socjologów z przełomu XIX i XXw, przedstawił bardzo rozbudowaną koncepcję władzy obejmującą także zasady legitymacji władzy politycznej. Z jego innych osiągnięć można wskazać koncepcje nowoczesnej adm-cji. Weber jest twórcą adm-cji apolitycznej. To on stworzył pojęcie zawodu polityka (zawodowy polityk, człowiek żyjący z polityki). Najwybitniejszym elementem jego koncepcji politycznej jest próba jej odideologizowania. Weber twierdził, że polityka wywodzi się z określonej ideologii, która stanowi uzasadnienie sposobu postępowania ludzi, Max Weber dążył żeby oddalić politykę od ideologii, potraktować ją jako zespół czynności, który musi się dokonać, aby pewne cele zrealizować. Patrzymy na to zagadnienie z punktu widzenia pragmatycznego, czy będzie skuteczne, kto zyska a kto straci itd. To się nie udało. Ostatecznie nic z tego nie wyszło, ponieważ człowiek poszukuje jednak odesłania do pewnych wartości, uzasadnienia także w określonej aksjologii. Pokłosiem tego w praktyce są rządy tehnokratów, ludzi fachowców którzy mają za zadanie np. zreformować gospodarkę. Nie są powiązania z żadnymi siłami politycznymi, nie warunkują swojego działania opcją ideową. Postępują zgodnie z wiedzą fachową, którą posiadają realizując określone cele przy pomocy jakiś określonych celów. Partie polityczne są zawsze budowane mimo tych wszystkich zastrzeżeń wokół jakiegoś zespołu wartości. Programy wynikają z pewnych założeń (chociaż można obserwować osłabienie nacisku na te elementy).

Marksistowska koncepcja polityki marksizm opiera się na założeniu, że polityka i władza są ściśle powiązane z państwem. Bez państwa polityka nie istnieje. Marksiści mówią o genetycznej zależności. Co to oznacza, ze Polityka i władza pojawiają się dopiero wówczas, kiedy powstaje państwo, oznacza to że społeczności ludzkie żyły bez władzy dopóki nie pojawiło się państwo. Marksiści wskazują, że warunkiem powstania państwa jest rozwój sił wytwórczych. Dopiero wtedy, gdy siły wytwórcze osiągną określony poziom rozwoju może powstać państwo. Siły wytwórcze powodują, że człowiek może korzystać ze swojej działalności, z tego co wytwarza, ale efekt może być zróżnicowany. Odpowiedni rozwój sił wytwórczych oznacza, ze człowiek może wytworzyć więcej aniżeli sam potrzebuje. Czyli może produkować na sprzedaż, możliwa jest wymiana handlowa. Marksiści twierdzili, że jeśli ten stopień rozwoju sił wytwórczych osiągnie pewien poziom, to człowiek może korzystać z tzw nadwyżki i może ją zawłaszczyć. Z tym procesem powstania nadwyżki, którą można zawłaszczyć wiąże się instytucja państwa. Bo państwo jest powołane w tym celu, aby chronić właścicieli nadwyżki, chronić ich interesy, zapewnić trwałość takiej sytuacji. Z tego wynikają wnioski że państwo i władza mają charakter klasowy, dlatego że stają na straży interesów określonej grupy społecznej tj klasy.

Kryterium wyodrębniania klas w marksizmie jest własność środków produkcji, nadwyżkę mogą produkować tylko ci, którzy mają środki produkcji, wobec tego państwo stoi na straży interesów tej klasy, która mając środki produkcji może wytwarzać nadwyżkę(chroni interesy tej tylko konkretnej klasy, dlatego mówimy że ma charakter klasowy, powstaje po to by te interesy chronić, w marksizmie wszystko obraca się wokół własności). Wg marksizmu można wyodrębnić 2 klasy społeczne. Tj właścicieli i tych, którzy własności nie posiadają. Jeśli posługujemy się tylko jednym kryterium zróżnicowania społecznego to pomijamy wszystkie inne możliwe które mogłyby się pojawić. Podział ekonomiczny jest jednym z najważniejszych. Ale patrzymy także na inne kryteria różnicujące. Np. wykształcenie, pochodzenie etniczne różnicując w ten sposób kryteria. Społeczeństwo pojawia się nam w pełnym zróżnicowaniu a nie z perspektywy jednego tylko kryterium.  Jeśli mamy podział społeczeństwa na właścicieli i nie właścicieli, jednocześnie państwo istnieje tylko po to by chronić interesy grupy właścicieli, to w konsekwencji tworzymy sytuację wyjątkowo antagonistyczną. Państwo mając władzę, działa wyłącznie w interesie jednej tylko grupy. Ci którzy władzy nie mają nie tylko jej nie mają, ale jeszcze są pozbawieni ochrony państwowej i jeszcze (po wielokroć) poniżani. Antagonizm jest zatem elementem podstawowym w tej strukturze. Jeżeli mamy 2 grupy, one stoją naprzeciw siebie i w naturalny sposób są przeciwnikami, uznając większe zróżnicowanie uznając inne jeszcze kategorie dostajemy to samo społeczeństwo wielokrotnie zróżnicowane i nie ma sytuacji, gdy stoją naprzeciw siebie 2 obozy, bo one także wewnętrznie są zróżnicowane.

Ten podział jest spotęgowany, ta niechęć wzajemna i antagonizm są spotęgowane.

Wnioski: Społeczeństwo marksistowskie jest zantagonizowane, co potęguje klasowy charakter państwa a u podstaw wszystkiego leży własność. Podział klasowy wpływa na antagonizm który jest bardzo silny, państwo jest klasowe bo chroni interesy jednej tylko klasy, a cała ta struktura wynika z własności, bo ten kto miał środki produkcji mógł wytworzyć nadwyżkę. W wyniku rewolucji socjalistycznej to państwo kapitalistyczne się rozpada, (stąd nacjonalizacja, uwłaszczenie chłopów). Te ideologiczne hasła są realizowane w taki sposób, rewolucji ekonomicznej, całkowita zmiana struktury własności, rewolucja społeczna, która jest tego wynikiem. Państwo przechodzi w ręce wąskiej grupy społecznej. (skoro państwo było klasowe i jeśli likwidujemy klasę a takie było założenie marksizmu , to należało także zlikwidować państwo. Państwo miało zaniknąć.) Władzę polityczną wg marksizmu może mieć tylko ten, kto ma władzę ekonomiczną. Istnieje genetyczny związek między prawem własności a władzą polityczną.

Charakterystyka koncepcji nauki społecznej kościoła

Ta koncepcja ma wpływ na różne rozwiązania, które pojawiają się, np. w Niemczech miała istotne znaczenie dla powstania tzw ordoliberalizmu- odmiana niemiecka liberalizmu łącząca liberalizm z nauką społeczną kościoła, co w konsekwencji dało znane nam koncepcje gospodarcze tj społeczną gospodarkę rynkową. Ten typ gospodarki wywodzi się Niemiec oparty jest na założeniach liberalnych z uwzględnieniem pewnym elementów nauki społecznej Kościoła. Ta koncepcja ma swoje odzwierciedlenie w różnych rozwiązaniach (można je określić jako hadeckie, czyli głoszone prze partie hadecki)

W XXw naczelnym pojęciem, do którego odwołuje się nauka społeczna Kościoła buduje zalecenia dla działalności państwa jest idea dobra wspólnego. Ta z kolei (to pojecie)wywodzi się z koncepcji Świętego Tomasza z Akwenu i przyjmuje się, że władza jest zobowiązana do troski o realizację dobra wspólnego. Dobro wspólne jest kryterium ustalania zobowiązań władzy publicznej a politykę traktuje się jako obowiązek służby drugim. Pojęcie dobra wspólnego wyjaśnił w sposób najpełniejszy Jan XXIII w encyklikach matered er magistra, stwierdził „że dobro wspólne obejmuje sumę tych warunków życia społecznego, w jakich ludzie mogą pełniej i szybciej osiągnąć swoją osobistą doskonałość”. Dobro wspólne obejmuje zarówno troskę o byt materialny człowieka, jak też jego rozwój duchowy. Mamy zatem do czynienia z globalnym ujęciem potrzeb człowieka. W ten sposób formułuje się cele działania władzy a jednocześnie realizacja dobra wspólnego stanowi normatywne uzasadnienie bytu władzy. Władza istniej zatem tylko po to, aby to dobro wspólne zrealizować, to jest uzasadnienie jej bytu (realizacja dobra wspólnego stanowi rację istnienie władz publicznych). Realizacja dobra wspólnego natrafia na trudności z powodu przeszkód ustalenia szczegółowej treści tego pojęcie. Rozstrzygnięcie w tej materii będą podlegały typowym procesom politycznym tzn mogą być podejmowane tylko w drodze kompromisu. Tak pojmowane dobro wspólne wymaga aktywnej działalności ze strony państwa i wymaga w związku z określonych zasobów materialnych. Realizacja takiej polityki państwa powoduje, że państwo musi dysponować stosownymi funduszami. W im większym stopniu państwo stara się działać na rzecz poprawy bytu materialnego ludzi w tym większym stopniu pojawia się pytanie o zakres wolności w tym państwie, poprawa bytu jest zawsze ściśle związana z zasadą równości. Pozyskiwanie środków na wspomagającą działalność państwa wymaga ograniczenia wolności podmiotów. (państwo czerpie dochód głównie z podatków (90%), 10% to inne źródła np. opłaty z ceł). Wśród zasad wymieniany w nauce społecznej Kościoła mamy:

Zasada pomocniczości-

Podstawowa zasada, która jest w nauce społecznej Kościoła eksponowana. Z zasady tej wynikają obowiązki wspomagania potrzebujących. Zasada pomocniczości polega na tym, że państwo zobowiązuje się do podejmowania tych wszystkich działań, które mają służyć wsparciu ludzi potrzebujących ale zasada pomocniczości zakłada, że to wsparcie wtedy jest realizowane, gdy jednostka nie ma możliwości sama sobie pomóc. W praktyce nie jest łatwo wyznaczyć granicę od której można powiedzieć że trzeba zastosować zasadę pomocniczości.

Ta idea wynika z założenia, że człowiek, który dysponuje w nadmiarze środkami powinien się nimi dzielić. Trudności pojawiają się wtedy gdy trzeba ustalić komu i na jakich zasadach ta pomoc powinna być przyznawana. Te koncepcje budzą pewne zastrzeżenia ze względu na ich skutki w sferze wolności człowieka, skutki dotyczące sfery motywacyjnej osłabiają tą motywację człowieka do troski o samego siebie. W największym stopniu budzą wątpliwości tych, którzy uważają że nadmierne obciążenie zwłaszcza przedsiębiorców osłabia możliwości rozwojowe gospodarki, a zatem powoduje pogłębianie się dysproporcji materialnej między ludźmi. Można wskazać negatywne skutki pewnych rozwiązań -np państwa opiekuńczego, kryzys gospodarczy w państwach opiekuńczych (Niemcy, Szwecja).

Zasada samorządności- ma ona służyć wzmocnieniu pozycji człowieka, bowiem w swoim założeniu opiera się na przekonaniu, że człowiek powinien sam się rządzić a nie być rządzonym przez władzę. Samorządność jest fundamentem demokratycznego systemu. Samorząd to też władza publiczna korzystająca z władztwa na takich samych zasadach jak państwo. W niektórych krajach dostrzega się negatywne cechy władzy samorządowej. Jest ona bliżej ludzi, ale to jest władza która ma takie same cechy.

Przede wszystkim próbuje się ochronić niezależność gminy, tj tej jednostki, która jest najbliżej ludzi. Ta zasada w części jest ukierunkowana na ochronę wolności człowieka od instytucji państwowych a z drugiej strony ona tę wolność narusza przez nałożenie pewnych obowiązków na władzę, zadań które władza powinna wykonywać.

Wnioski

1. Wybór określonych rozwiązań musi wynikać z akceptacji społecznej (akceptację społ możemy uzyskać np. poprzez wybory, wygrana określonych grup politycznych decyduje o kierunku działania państwa)

2. Polityka jest służbą na rzecz drugiego człowieka , to jest istota obok wspomagającego działania państwa na rzecz tych którzy sami sobie nie potrafią dać rady , oraz stworzenie takiego systemu, który służy człowiekowi w wymiarze duchowym i materialnym, i potraktowanie polityki jako działania na rzecz drugiego człowieka. Taki bogaty program zadań państwa wymaga dużych środków finansowych. Państwo jest bogate bogactwem swoich obywateli tylko tyle może im zaoferować w zamian ile z nich wyciągnie. Im mniej bogate społeczeństwo tym mniejsze szanse, że ta redystrybucja jest skuteczna. Państwo, władza musi mieć koncepcje wykonywania polityki. Musi mieć określone cele, które chce realizować i do tego dostosowuje metody działania. Polityka to wykonywanie władzy, dążenie do zdobycia i utrzymania władzy. Tę władzę zdobywa się poprzez oferty programowe. W tej ofercie musi się znaleźć wykaz celów które się chce realizować.

Współczesny liberalizm: W Europie państwa liberalnego w znaczeniu dosłownym nie ma. Zadania współczesnego państwa realizowane poprzez wykonywanie władzy nie mają charakteru liberalnego w Europie. To demokratyczny liberalizm, który musi uwzględniać interes powszechny, lub dobro wspólne. Akcenty mogą być różne rozłożone. Decydujące znaczenie ma efektywność gospodarcza. Nadmiernie rozbudowana polityka ochrony jednostki wymusza na kolejnych żądać zaciskanie pasa i powrót do bardziej restrykcyjnej formuły gospodarczej. Należy dbać o rozwój pozarządowych instytucji wspomagających środowiska o słabym stopniu rozwoju niezdolnych do samodzielnego działania. Aparat państwowy jest niewydolny, kosztowny, nieskuteczny. Rozbudowa sektora pozarządowego zwiększa szanse na wspomaganie społeczne.54:00

WŁADZA

Są różne koncepcje tego pojęcia.

Weberowska koncepcja władzy jest najbardziej zbieżna z rzeczywistością, najlepiej oddaje charakter władzy. Max Weber odwołał się do Arystotelesa, nawiązał do jego wyobrażenia o władzy, a to już jest zauważalne w wyjaśnieniu pojęcia władzy. Weber mówi, że władza jest szansą urzeczywistnienia wewnątrz określonego stosunku społecznego własnej woli, także wbrew oporowi i niezależnie od tego, na czym się owa szansa opiera. W treści tej def mieści się odwołanie do Arystotelesa. Arystoteles twierdził, że władza jest rodzajem stosunku społecznego. To jest stosunek nie równorzędny, także wbrew oporowi. Można wymusić pożądane zachowanie. Ten stosunek społeczny, którego treścią jest wykonywanie władzy jest nie równorzędny. Jeden z podmiotów jest podporządkowany, bo na nim można wymusić konkretne zachowanie. Możemy powiedzieć, że władza jest rodzajem stosunku społecznego i aktem wolicjonalnym, tzn aktem wynikającym z władczej woli. Można narzucić swoją wolę. Bardzo wyraźnie zaakcentowany jest konfliktowy charakter władzy, właśnie z tego względu że podmiot sprawujący władzę może swoją wolę narzucić. Polityka jest zjawiskiem konfliktowym, konflikt jest niezbywalną cechą władzy (inmamentną). Oznacza to, że nie można sobie wyobrazić stosunku władzy, który nie groziłby konfliktem, ten konflikt może się nie ujawnić. Uznanie konfliktowego charakteru nie oznacza wcale, że on musi wystąpić, ale jest on wynikiem zróżnicowania interesów, a zróżnicowanie interesów jest oczywiste ze względu na to, że naturalną cechą każdej społeczności jest pluralizm, tj właśnie zróżnicowanie. Pluralizm jest cechą naturalną każdej społeczności. Te rozwiązania, o których mówi Weber są dostosowane do stanu faktycznego. Skoro naturalną rzeczą jest pluralizm to naturalną rzeczą będzie konflikt. Im wyżej rozwinięte społeczeństwo, im bardziej ustrukturyzowane tym mniej jest konfliktów. Tym więcej jest mechanizmów, które pozwalają rozstrzygać konflikty.

Wniosek:

Wszystkie te rozwiązania można weryfikować w rzeczywistości. Tworząc system władzy musimy uwzględniać zróżnicowanie i potencjalny konflikt. Tworzenie systemu ustrojowego powinno bazować na takich ustaleniach (co dzieje się w strukturze społecznej, jak ona jest zbudowana). Jeśli struktura jest niezorganizowana to konflikt może powstać w  każdej chwili, a powodów do konfliktów jest bardzo dużo. Jak się ma taki obraz społeczeństwa to do tego dostosowuje się (jeśli się ma możliwości polityczne) odpowiednią konstrukcję ustrojową. Ustrój państwa musi być dostosowany do jego rzeczywistości społecznej. To muszą być płaszczyzny ściśle ze sobą powiązane inaczej grozi to wybuchem konfliktu, bo nie da się poprzez reguły ustrojowe uzewnętrznić zróżnicowania interesów przy pomocy środków legalnych, pokojowych rozstrzygnąć konflikt. Zróżnicowanie interesów musi być uzewnętrznione, do tego są partie polityczne, grupy interesów, parlament, senat itd.  Całą ta struktura służy temu, żeby można było się dowiedzieć co kto myśli na istotny temat publiczny. Musi być pełna korelacja, to wynika z faktu konfliktowego charakteru władzy. Tam się zetną różne interesy i dopiero kompromisowe działanie pozwoli na ich rozstrzygnięcie. Oczekiwanie by system demokratyczny był cichy, bezkonfliktowy jest nierealny,  nie przyniesie efektu. Ten spór musi się ujawniać, bo demokracja polega na tym że my go ujawniamy a nie chowamy.  Weberowski model stawia sprawy jasno, rozwiązanie weberowskie pokazuje zjawisko władzy tak jak ono faktycznie w rzeczywistości występuje. Natomiast nasilenie pewnych cech będzie różne.

Przemoc i przymus

Konfliktowy charakter władzy przesądza o tym, że musi być ona uprawniona do stosowania przymusu i przemocy, bez tych instrumentów nie ma możliwości do skutecznego działania. To są instrumenty wymuszania określonego zachowania ze strony podmiotów podporządkowanych. Weber zaznaczył, że te środki muszą być legalne a stosuje się je tylko w ostateczności, gdy przy pomocy innych środków nie można wyegzekwować określonego zachowania. To są  środki ostateczne i legalne.

ŹRÓDŁA WŁADZY

Różnie możemy je klasyfikować, możemy je rozumieć jako pewne cechy, które sprzyjają powołaniu określonych osób, (uznaniu określonych osób za władzę, cechy które o tym decydują ułatwiają) i takie wyodrębnienie cech jest ściśle związane z personifikacją władzy, tzn z uznaniem, że podmiotem władzy jest przede wszystkim jednostka. Weber dopuszczał możliwość, by władzę przyznać grupie osób ale miał na myśli małe grupy, przede wszystkim atrybut władzy przyznawał jednostce. Pierwszy sposób potraktowania źródeł władzy, pewnych cech jednostki które umożliwiałyby przyznanie jej władzy to wymienić należy kompetencje, zdolności przywódcze, charyzmę ale też prestiż, autorytet.

Elementy (cechy) drugiej grupy to pewne zjawiska, które umożliwiają zdobycie władzy, od których zdobycie władzy jest uzależnione, tutaj wymienić należy władzę ekonomiczną.

Jak wczoraj mówiłam w koncepcji marksistowskiej warunkiem uzyskania władzy politycznej jest władza ekonomiczna. W tym przypadku związek między władzą polityczną a ekonomiczną jest genetyczny, tzn władza polityczna jest uwarunkowana genetycznie.

Weber nie widzi takich zależności, tj nie widzi genetycznej zależności między władzą polityczną i ekonomiczną. To nie oznacza żeby całkowicie eliminował zależności między tymi władzami. Dopuszcza możliwość współzależności, tzn uważa, że władza ekonomiczna ułatwia zdobycie władzy politycznej, ułatwia jej wykonywanie. Władza ekonomiczna ułatwia wykonywanie politycznej, ponieważ uniezależnia. „władza ekonomiczna”, odpowiednie zasoby materialne pozwalają zachować niezależność, nie powodują pokusy zejścia z przyzwoitej drogi. Normalne zasady przyzwoitości, uczciwości obowiązują w świecie cywilizowanym jako podstawowe kanony, bierze się pod uwagę to, co jest życiowo ważne. Demokracja uwzględnia to wszystko. Uwzględnia z jednej strony naturę ludzką,  która jest ułomna, a więc każe płacić dobrze temu od którego wiele zależy, by przypadkiem nie zszedł na złą drogę, a równocześnie wymaga uczciwości stosownie do funkcji jaką się wykonuje. Te środki są bardzo potrzebne przy zachowaniu wszystkich rygorów. Im więcej polityk posiada własnych środków tym bardziej jest niezależny. Można tu mówić o rozwiązaniach prawnych które mają zapobiegać nakręcaniu spirali wydatków wyborczych poprzez limity, poprzez zastosowanie zasady jawności. Polityka stała się towarem analogicznym do towaru konsumpcyjnego. Polityka to program, który sprzedaje się na rynku. Tu pieniądze są niewątpliwie elementem wspomagającym w dużym stopniu, powodującym wiele fatalnych skutków w rzeczywistości. ( w naszej współczesnej konstytucji nigdzie nie pojawi się zależność między władzą polityczną i ekonomiczną, nigdzie tego związku nie ma).

Uzupełnienie do marksizmu: Marksizm opierał cały system społeczny i państwowy o fałszywe przesłanki, które są sprzeczne z naturą ludzką, z charakterystyką społeczeństwa. Tu mamy fałszywe przesłanki zastosowane (tj zanegowanie pluralizmu, który jest naturalnym zjawiskiem),  bardzo łatwo było mając minimum wiedzy mieć pełną świadomość, że system budowany w oparciu o nie musi być słaby. Zanegowanie prywatnej własności, konkurencji to doświadczenia, których znaczenia nie można pominąć, jeśli się chce budować system w oparciu o zdrowy układ społ. Tworzymy nie tylko rzeczy dobre, tworzy się także fałszywe systemy, wywracając wszystko łącznie ze strukturą społeczną albo tylko układ polityczny np. reżimy niedemokratyczne nie muszą ingerować w strukturę społeczną i własnościową.

Nie można władzy kumulować w jednym ręku, jednej strukturze, organie. Fałszywe przesłanki, które powodują, że system jest niedemokratyczny, autorytalny i niesprawny  pod względem społecznym i gospodarczym prowadząc do głębokich kryzysów a u podstaw stoją fałszywe przesłanki strukturalne. Dlatego podst rzeczą jest reforma strukturalna własności władzy. (chodzi o gospodarkę ale i o system demokratyczny, polityczny, społeczny)

Wzorem weberowskiej koncepcji Weber stworzył 3 typy prawomocnego panowanie. Weber twierdził, że co innego to panowanie a co innego władza. Różnica polega na tym, że jeśli mówimy o  panowaniu to zakładamy, że istnieje prawdopodobieństwo, że rozkaz władzy zostanie wykonany. Panowanie jest więc sytuacją gwarancji, że to co narzucimy znajdzie posłuch. Weber mówi, że są 3 typy prawomocnego panowania:

1. Typ tradycyjny

2 Typ charyzmatyczny

3. Typ racjonalny (który nazywamy także legalnym).

Typ tradycyjny- zakłada, że posłuszeństwo wynika z akceptacji tradycji przekazywania władzy z pokolenia na pokolenie. Monarchia to tradycyjny model sprawowania władzy, czyli posłuszeństwo jest parte o przekonanie , że skoro zawsze tak było to powinno być tak i teraz. Współczesne monarchie opierają się nadal na tym przekonaniu.

Typ charyzmatyczny- oznacza odwołanie się do pewnych specyficznych cech jednostki. Podmiot, który można określić mianem charyzmatycznego przywódcy w XXw to np. De Gole. Charyzmatyczny przywódca oznacza, że on ze względu na swoje pewne cechy, sukcesy cieszy się uznaniem i w konsekwencji poparciem, wynika z tego autorytet., a wszystko to powoduje, z jesteśmy gotowi powierzyć mu władzę. De Gol uosabiał te wszystkie wartości, które miały istotne znaczenie dla tych Francuzów, którzy chcieli niepodległej Francji, dla których rządy vichy były spełnieniem się wartościom narodu. De Gole był przywódca wolnych Francuzów. To była przyczyna dla której można było mu oddać władzę w 1958r. Fr znalazła się wtedy w głębokim kryzysie wewnętrznym spowodowanym upadkiem IV Republiki francuskiej (IV republika powstała po II wojnie Światowej miała konstytucje i była niesprawnym systemem, kontynuowała niechlubne tradycje z okresu międzywojennego i wcześniejszego. Słaba władza wykonawcza, niezdolny do skutecznego działania Parlament, to typowe cechy systemu parlamentarno-gabinetowego nieadekwatnego do sytuacji.

Władzę powierza się De Gollowi bo on spełniał te oczekiwania społeczne a do tego uosabiał pewne wartości. I to mu pozwoliło rządzić 11 lat.  w 1969r podał się do dymisji, były to rządy osobiste w dużej mierze. De Golle zawarł „swoistą umowę” z narodem, że jeśli naród odmówi mu posłuszeństwa w referendum to ustąpi. Charyzmatyczny przywódca jest w stanie skupić wokół siebie naród tak długo, jak długo uznaje się jego wartość, jak długo działa charyzma. To są rządu zaufania a nie wynikające z innych przesłanek. chodzi tu o cechy które się posiada i które naród uważa za gwarancje prawidłowe...