1 ) CO TO JEST POLITYKA. K ONCEPCJA POLITYKI
Polityka jest to pojęcie wieloznaczne. Mówiąc o polityce mamy na myśli władze,pewne konkretne zjawiska z
którymi możemy się bezpośrednie zetknąć. Są różne polityki-w ich ramach realizuje się określone cele i
zadania. Przedmiotem polityki są zachowania o charakterze władczym , to są konkretne działania , które
podejmujemy w ramach pewnego stosunku, który łączy rządzących z podporządkowanymi. Polityka jest
określonym działaniem ludzkim, zawsze to będzie działanie człowieka, którego celem jest osiągnięcie
określonego celu poprzez narzucenie własnej woli., przy użyciu odpowiednich metod. Te metody to metody
władcze. Narzucenie własnej woli następuje jednak przy pomocy działań o charakterze kompromisowym, czyli
rezygnacja z części własnych interesów aby zrealizować te które uważa się za priorytetowe. Człowiek
polityczny – człowiek układny, kompromisowy, łatwy w kontakcie. „ polityka to zespół działań podejmowanych
przez określone podmioty w celu narzucenia swojej woli i osiągnięcia określonych celów.” Są dwa stanowiska –
jedno to to, że polityka ściśle się wiąże z państwem, co oznacza, ze polityka powstaje dopiero wówczas gdy
istnieje państwo oraz drugi pogląd, zgodnie z którym takiej zależności nie ma. Polityka w skali macro np.
uchwalenie ustawy – i tu jest brak relacji pomiędzy podmiotami i polityka w skali mikro np. stosunki face to
face – czyli bezpośredni kontakt.
Koncepcje polityki? - Ideologia to zespół wartości który uzasadnia zachowania ludzi. ideologiczne podstawy
wyznaczają treść wykonywania władzy.
Swoją koncepcje polityki Arystoteles oparł na tym że człowiek jest istotą społeczną ,żyje wśród ludzi, a to
wymusza organizacje , struktury , podział ról . Państwo traktuje jako rzecz wspólną i dlatego powinno być
przedmiotem wspólnej troski. Arystoteles twórca pojęcia dobra wspólnego - twierdził też że ludzie są sobie
równi- chodziło oczywiście o równość wśród ludzi wolnych. Każda Polis (państwo -miasto) było dobrem
wspólnym). Widział on, że ludzie mają różny potencjał umysłowy, różne możliwości intelektualne, a także
różne możliwości materialne dlatego kto ma ich więcej powinien w większym stopniu pracować na rzecz dobra
wspólnego i ponosić większą odpowiedzialność. To jest fundamentalna zasada ,,dostałeś więcej od Boga , to
musisz w większym stopniu się wykazać,, Czyli państwo jest rzeczą wspólną , każdy ma obowiązki wobec
państwa ale one są wyznaczone możliwościami, a z możliwości wynika zakres odpowiedzialności. Arystoteles
jako pierwszy napisał że odpowiedzialność jest cechą władzy. Arystoteles uważał, że system może ulec
degeneracji jeżeli ludzie są do siebie wrogo nastawieni.
Sw. Tomasz z Akwinu swoją koncepcje polityki opierał na Arystotelowskiej koncepcji „ dobra wspólnego”-
realizację tego dobra traktował jako obowiązek władzy. Uważał że władza po to istnieje ażeby dobro wspólne
realizować. Zadaniem władzy jest ułatwienie człowiekowi drogi do zbawienia. Punktem wyjścia jest to że
władza pochodzi od Boga, ale atrybut boskości może utracić , jeżeli sprzeniewierzy się zasadom boskim , wtedy
można odmówić jej posłuszeństwa. Był przedstawicielem teistycznej teorii władzy. Obarczył władzę troską o
zbawienie człowieka oraz przyjmował, że władza jest służba na rzecz ludzi.
W epoce oświecenia – zrywa się z rozumieniem władzy pochodzącej od Boga. Te koncepcje się zmieniły gdyż
władza i polityka stają w roli podmiotu który ma rozstrzygać o wyborze chronionych interesów. Weber
traktował politykę jako działanie podejmowane w celu ochrony interesów różnych grup społecznych,dążył do
odideologizowania polityki , oraz uznania że polityka polega jedynie na pragmatycznym działaniu – pojawia się
umiejętność kompromisowego działania.
Marksistowska koncepcja polityki jest bardzo rozbudowana. Wykonywanie władzy i polityka są ściśle
związane z powstaniem instytucji państwa. Władza polityczna jest genetycznie związana z własnością środków
produkcji.Wg marksistów nie można mieć władzy , nie mając własnych środków produkcji. Warunkiem
powstania państwa jest rozwój sił wytwórczych. Państwo i władza mają charakter klasowy dlatego, że stoją na
straży interesów określonej grupy społecznej czyli klasy. Społeczeństwo dzieli się dychotomicznie , dochodzi do
zwielokrotnionych sytuacji antagonistycznych.
Koncepcja nauki społecznej kościoła – ma wpływ na powstanie w Niemczech ordoliberalizmu - daje to w
konsekwencji społeczną gospodarkę rynkową. Fundamentalnym pojęciem do którego odwołuje się nauka
społeczna kościoła jest też idea dobra wspólnego. Jan XXIII w encyklice „mater et magistra” stwierdził, że
dobro wspólne obejmuje sumę tych warunków życia społecznego, w jakich ludzie mogą pełniej i szybciej
osiągnąć swoja doskonałość” - a więc rozwój duchowy i materialny, a władza istnieje po to by te dobra
realizować. Potrzebne są dochody państwa ( 50 % podatku – pomysł z 2004 r ) powstaje wariant zasady
pomocniczości – jeżeli jednostka sama nie potrafi sobie pomóc, a druga zasada to samorządność , która jest
fundamentem demokratycznego państwa.
2) KONCEPCJA ROZUMIENIA SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO
Obywatelskość to pewien zespół wartości, który uważa się za podstawowy dla wspólnoty narodowej i państwa.
Koncepcje tego pojęcia są dwojakiego rodzaju
-można to rozumieć że są to tylko różnego rodzaju organizacje z wyłączeniem jednak państwa- bo jest
oczywista sprzeczność interesów pomiędzy państwem jako instytucją a jednostką , państwo narzuca swoją wolę
regulując wiele kwestii powoduje ograniczenie wolności człowieka i to z istoty rzeczy prowadzi do
nierównowagi w stosunkach z państwem , jesteśmy w sytuacji podmiotu podporządkowanego
-druga koncepcja odwrotnie zakłada ,że społeczeństwo i państwo mogą wspólnie tworzyć tzw.społeczeństwo
obywatelskie.
Proponowane jest przyjęcie pierwszego sposobu pojmowania tego terminu , uznając oczywiście niezbędność
istnienia państwa , konieczność podporządkowania się i troski o to państwo ze strony obywatela. Sprzyja to
rozwojowi państwa i społeczeństwa. Idea społeczeństwa obywatelskiego to dążenie do zachowania wolności
człowieka ale jednocześnie dążenie do ochrony państwa i zapewnienia jego rozwoju.
3.TYPY POJECIA SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSTWA
Niestety nic na temat typów pojęcia społeczeństwa obywatelskiego nie znalazłam!!!!!!!!!!!!!!!
Jest to pewna forma zorganizowania społeczeństwa, której cechą podstawową jest tworzenie organizacji
reprezentującej potrzeby i interesy różnych grup społecznych. Tworzenie tych organizacji odbywa się w
pewnych warunkach i nie zawsze stworzy to społeczeństwo obywatelskie. Powstawanie tych organizacji musi
odbywać się w warunkach pełnej wolności – chodzi o wolność od państwa. Mamy na myśli sytuację, że te
organizacje powstają z nieprzymuszonej woli samych zainteresowanych, z ich własnej inicjatywy, państwo nie
podejmuje żadnych działań w tym kierunku. Aktywność państwa w tej dziedzinie nie przynosi nigdy
pozytywnego skutku. Wolność od państwa oznacza brak nacisków państwa w powstawaniu tych organizacji.
Organizacje społeczne są wynikiem pluralizmu społecznego, tzn. na bazie zróżnicowania społecznego tworzą
się różne organizacje. Im bardziej społeczeństwo jest zróżnicowane i świadome tych różnic, tym więcej będzie
powstawało organizacji społecznych. W praktyce oznacza to, że konsekwencją jest trudność w ustaleniu
wspólnego stanowiska, ponieważ przy dużym zróżnicowaniu bardzo trudno jest ustalić kompromis. Oznacza to,
że nie ma możliwości działania w sposób sprawny i skuteczny i następuje rozbicie (np. parlamentu). Takie
zjawiska są negatywne. Nadmierny pluralizm w praktyce oznacza niezdolność do podejmowania decyzji i
podejmowania kompromisów na wysokim poziomie ogólności, nie można podejmować decyzji bo nie ma
porozumienia. Taka sytuacja jest charakterystyczna dla rządów koalicyjnych. Trudno zawrzeć
i utrzymać porozumieniem, gdy jest zbyt wielu partnerów. Rząd koalicyjny, który ma więcej niż trzy partie
przestaje być skuteczny. Pluralizm jest zjawiskiem realnie istniejącym, ale musi być utrzymywany w pewnych
granicach.
4. Społeczeństwo pluralistyczne, a społeczeństwo obywatelskie
Jeśli system jest demokratyczny to należy wyjść z założenia że każde społeczeństwo jest pluralistyczne.
Społeczeństwo jest pluralistyczne i trzeba ten pluralizm odpowiednio wyartykułować tzn. uwzględnić
dopuszczalne w strukturze samoorganizowanie się(tzn. że społeczeństwo potrafi własnymi siłami stworzyć taki
model sprawowania władzy, który służy interesom całości poszczególnych ludów).Samoorganizowanie się
wynika z pluralizmu. Pluralizm prowadzi oczywiście do wielości organizacji tj. naturalna konsekwencja
naturalnie istniejącego pluralizmu. Te zjawiska są naturalne i oczywiste, ale oczywiste są negatywne tego
konsekwencje. Pluralizm jest naturalny i samoorganizowanie także jest kwestią naturalną. Prowadzi to często do
negatywnych konsekwencji. To czerpanie z idei i pluralizmu może utrudniać prawidłowe działanie organizacji,
efektywność. W przypadku istnienia bardzo wielu organizacji trudno jest o uzyskanie efektów w postaci
reprezentatywności. Trudno jest o kompromis. Jeśli jest dużo organizacji to zawarcie kompromisu nie jest proste
bo ten kompromis musi iść bardzo daleko, bardzo głęboko dot. bardzo daleko posuniętych uszczegółowień. I
działania są nie efektywne. Chodzi o to ażeby uwzględniać konieczność samoograniczenia się mając na
względzie także obywatelskość. Obywatelskość oznacza przekonanie o konieczności działania w interesie
wspólnym. Działania w interesie wspólnym czyli obowiązek kojarzenia interesu indywidualnego i grupowego z
interesem powszechnym, czyli interesem całości ta zgodność do samoograniczenia jest cechą, którą trzeba się
nauczyć tę zdolność nabywa się z biegiem lat i ćwiczeń. W pewnym interesie wspólnego działania a nie
sterowania przez aparat państwowy. Człowiek i społeczność uczy się we wspólnym działaniu ale nie pod
kierownictwem państwa. Państwo zarządza, ale nie uczy nas.
Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest niewątpliwie poczucie wolności człowieka wynikające
z pluralizmu jako naturalnego zjawiska to wszystko powoduje, że chcemy te wszystkie cechy i dążenia
realizować i w związku z tym tworzymy różne organizacje mając własne poczucie wolności w stosunku do
państwa oraz uświadomienie sobie własnej wolności i zdolności do samodzielnego działania, które nie jest
inicjowane przez państwo, które odbywa się w ramach oznaczonych normą prawną. Wolność nie wynika z
nakazu państwowego, nie wynika z nadania państwowego jest czymś co wynika z naszej godności i godność
człowieka jest źródłem jego wolności a nie decyzja państwa. Ale zrozumienie ograniczeń wolności zwłaszcza w
aspekcie konieczności podporządkowania się interesom innych to jest cecha, której się uczymy w procesie
działania. Wolność od państwa nie może być rozumiana jako krytyka państwa jako eliminowanie państwa
wogóle, ozn.to że jest sfera wolności w stosunkach z państwem i granice wolności są wyznaczone decyzja
państwa
Nie da się nauczyć obywatelskości, samoograniczenia bez ćwiczeń, bez udziału w procesie tworzenia struktury
interesu to jest nie możliwe. Zrozumienie idei społeczeństwa obywatelskiego jest fundamentem współczesnego
państwa a więc swoboda tworzenia organizacji a więc samoorganizowanie się, obywatelskość czyli poczucie
pewnych obowiązków, które każdy z nas ma wobec wspólnoty, w której żyje i wobec państwa i w efekcie
samoograniczenie się. Ono dot. poczucia obowiązku szukania rozwiązań kompromisowych.
Pluralizm jest z jednej strony zjawiskiem naturalnym, koniecznym i prawidłowym, ale z drugiej strony bywa
zjawiskiem negatywnym, bo może prowadzić do rozwoju takiej liczby organizacji, że społeczeństwo staje się
całkowicie zdezorganizowanie. Tzn., że nie umie z tej wolności korzystać.
Celem działania społeczeństwa obywatelskiego jest stworzenie takiej liczby organizacji by były one
reprezentatywne i skutecznie działały. Czyli mogły stanowić przeciw wagę dla innych interesów, w tym także
interesów państwa.
===========można też inaczej do wyboru!=====================
Społeczeństo obywatelskie jt pewna forma zorganizowania społeczeństwa, której cechą podstawowa jest
tworzenie organizacji reprezentującej potrzeby i interesy rożnych grup społecznych. Tworzenie tych organizacji
odbywa sie w pewnych warunkach i nie zawsze stworzy to społeczeństwo obywatelskie. Powstawanie tych
organizacji musi odbywać sie w pewnych warunkach i nie zawsze stworzy to społeczeństwo obywatelskie.
Powstawanie tych organizacji musi odbywać się w warunkach pełnej wolności-chodzi o wolność od państwa.
Mamy na myśli sytuacje, że te organizacje powstają z nieprzymusowej woli samych zainteresowanych, z ich
własnej inicjatywy, państwo nie podejmuje żadnych działań w tym kierunku. Aktywność państwa w tej
dziedzinie nie przynosi nigdy pozytywnego skutku. Wolność od państwa ozn.brak nacisków państwa w
powstawaniu tych organizacji. Obywatelskość zmniejsza aktywność państwa.
Społeczeństwo pluralistyczne- Organizacje społeczne sa wynikiem pluralizmu społecznego, tzn.na bazie
zróżnicowania społecznego tworzą sie różne organizacje. Im bardziej społeczeństwo jest zróżnicowane i
świadome tych różnic, tym więcej będzie powstawało organizacji społecznych. W praktyce ozn.,to ze
konsekwencją jest trudność w ustaleniu wspólnego stanowiska, ponieważ przy dużym zróżnicowaniu bardzo
trudno jest ustalić kompromis. oznacza to, że nie ma możli8wości działania w sposób sprawny i skuteczny i
następuje rozbicie(np.Parlamentu)Takie zjawiska są negatywne. Nadmierny pluralizm w praktyce
ozn.niezdolność do podejmowania decyzji podejmowania kompromisów na wysokim poziomie ogólności, nie
można podejmować decyzji bo nie ma porozumienia. Taka sytuacja jest charakterystyczna dla rządów
koalicyjnych. Trudno zawrzeć i utrzymać porozumieniem, gdy jest zbyt wielu partnerów. Rząd koalicyjny, który
ma więcej niż trzy partie przestaje być skuteczny. Pluralizm jest zjawiskiem realnie istniejącym, ale musi byc
utrzymywany w pewnych granicach.
5. Samoograniczenie jako warunek społeczeństwa obywatelskiego
Społeczeństwo obywatelskie, które tworzy się wyłącznie o zasadę pluralizmu musi jeszcze dochodząc do
pewnego stopnia dojrzałości uwzględnić racjonalność samoograniczając się. I to jest określenie używane dla
wyjaśnienia tego procesu. Musi nastąpić samoograniczenie. Tak budowały się społeczeństwa krajów
demokratycznych. Tj. tych wysoko rozwiniętych właśnie.
Samoorganizowanie jest wynikiem pluralizmu. Wielość organizacji, która może być następstwem bardzo
rozbudowanego pluralizmu i konieczność samoograniczenia się, która jest wynikiem poczucia obywatelskości.,
której się społeczność uczy
Tzn. uznania, że istnieją wartości nadrzędne, które mogą wymuszać na mnie rezygnację z moich
indywidualnych celów. Indywidualnych moich i mojej grupy.
Trzeba uzupełnić to wskazaniem, że osiąga się taki etap rozwoju po pewnym procesie trudnych zmian. To jest
trudny proces, ale należy mieć świadomość konieczności organizowania się właśnie w tym duchu określone
przez zasady społeczeństwa obywatelskiego. Dobrze zorganizowania struktura społeczna pozwala współdziałać
z aparatem państwa. Oddziaływać na treść podejmowanych decyzji, skutecznie walczyć o własne interesy.
6. Weberowska koncepcja władzy politycznej
Omawiając koncepcje Maxsa Webera, należy odwołać się do koncepcji Marksistowskiej, bo one maiły
największy wpływ na współczesność.
Weber traktował politykę jako działanie podejmowane w celu ochrony interesów różnych grup społecznych i
szczegółowo przedstawił je w swojej koncepcji władzy politycznej. Generalnie można by powiedzieć, że Weber
skłaniał się zdecydowanie w kierunku uznania kompromisu jako metody działania politycznego.
Marksiści twierdzili że państwo powstaje na określonym etapie rozwoju sił wytwórczych. Siły wytwórcze
muszą być na tyle rozwinięte, że umożliwiają powstanie nadwyżki produkcyjnej, którą można zawłaszczać..
Państwo wg. Marksistów służy właśnie do tego, by chronić to co ja mam w nadmiarze, co pozostało mi, może
pomnażać mój majątek.
Marksiści mówili, że państwo ma charakter klasowy, bo gromadzenie tego majątku pozwala ukształtować się
nowej klasie społecznej - klasie właścicieli. Państwo stoi na straży interesów a więc jest klasowe. W takim
państwie władzę mają ci, którzy maja odpowiednią pozycje. Marksiści twierdzili również, że władza wynika z
posiadanej własności, bo ona umożliwiła im pozyskanie tej pozycji. Wniosek jest taki, że władza polityczna jest
genetycznie związana z własnością środków produkcji.
W koncepcji władzy wg Webera, wtedy ta własność się pojawi ale w znacznie słabszym wymiarze, inaczej jest
traktowana niż robili to marksiści. Tu robi się wszystko szczegółowo, szczegółowo się omawia i szczegółowo
przedstawia, bo koncepcja jest taka, nie wszystkie odnosiły się do każdej kwestii i zwłaszcza jeśli zagadnienie
nie odgrywało roli, jeśli się ogranicza funkcję państwa, to co na ten temat można powiedzieć, jak najmniej
państwa – w tym jest tyle treści, że to wystarcza. W liberalizmie mówimy o wolności od państwa, nie mówimy
o wolności od drugiego człowieka. W Marksizmie mówimy odwrotnie, jak najwięcej państwa, bo państwo
zapewni ci szczęście
Koncepcja władzy autorstwa Maksa Webera czerpie z założeń arystotelesowskich.Władza jest szansą
urzeczywistnienia wewnątrz określonego stosunku społecznego własnej woli, niezależnie od tego na czym się
owa szansa opiera. Dlatego, że Arystoteles traktował władzę jako rodzaj stosunku społecznego, byt realny.
Trzeba pamiętać, że kiedy Weber określał, charakteryzował pojęcie władzy, to nie było to takie oczywiste, że
władza jest rodzajem stosunku społecznego i bytem realnym. Dlatego, że pozwala weryfikować ustalenia
teoretyczne, oceniając zjawiska faktycznie się dziejące. Dlatego podkreślamy, że władza jest bytem realnym i
rodzajem stosunku społecznego.
Ten punkt widzenia Weberowski, przyjęty za Arystotelesem umożliwia weryfikacje w praktyce wykonywanych
ustaleń, tych teoretycznych właśnie. Z definicji, którą państwu przedstawiłam wynika także, że władza to jest
przede wszystkim określony sposób działania i możliwość zastosowania określonych środków.
Władza to rodzaj stosunku społecznego i jak to określił Weber aktu wolicjonalnego, tzn. aktu
wynikającego z władczej woli uczestników. Cechą immanentną tego stosunku, czyli taką której nie możemy
pominąć, która jest wpisana w treść istoty rzeczy jest konflikt.
Władza ma zatem charakter konfliktowy. Ma to praktycznie duże znaczenie, bo jeżeli uznajemy, że w każdym
przypadku przynajmniej potencjalnie istnieje konflikt, to musimy tak konstruować realnie działającą władzę,
żeby ten konflikt był uwzględniony i pokojowymi środkami rozstrzygany.
Wyeksponowanie przez Webera konfliktowego charakteru władzy, co wydaje się słuszne, powoduje też
konieczność podkreślenia innych cech władzy: przymusu i przemocy. To jest konsekwencja tego konfliktu,
gdyby go nie było to nie potrzebny nam jest przymus. On się pojawia wtedy, gdy chcemy wymusić określone
zachowanie podmiotu i tylko wtedy. To jest konsekwencja konfliktowego charakteru władzy.
Weber przyjmował, że władza ma prawo zastosować przymus oraz przemoc ale powinny one być legalne.
Jednocześnie twierdził, że przymus i przemoc powinny być rozwiązaniem ostatecznym. Używamy te środki w
ostateczności, gdy inne są nieskuteczne, zawiodły.
Ustalenie źródeł władzy ma duże znaczenie dla nałożenia obowiązku posłuszeństwa wobec niej co
ozn.podporządkowanie się władzy.
Dla ukształtowania się władzy mogą mieć wpływ źródła o charakterze socjologicznym – a więc tych, które
kształtują samo zjawisko, a nie konkretną władzę jako instytucję. I możemy także mówić o źródłach
legitymizacji władzy, wtedy kiedy mamy na myśl podporządkowanie się konkretnej władzy.
Weber też nie miał i wskazywał władzę ekonomiczną jako jedno ze źródeł władzy politycznej. Środki
ekonomiczne ułatwiają dostęp do życia publicznego i zwalniają z obowiązku troski o byt własny i innych
podmiotów. Istotny argument i we współczesnym życiu politycznym bardzo ważny. Daje możliwość
łatwiejszych kontaktów z rządzonymi i wyborcami.. To jest po prostu jeden z instrumentów, który ułatwia
pozyskanie poparcia, kontaktów, możliwości prowadzenia działalności propagandowej. W tym sensie władza
ekonomiczna ma spore znaczenie. Natomiast ona nie ma zależności genetycznej, nie istnieje ta zależność
pomiędzy władza ekonomiczną a władzą polityczną jak twierdził Weber. Nie muszę być właścicielką środków
produkcji, żeby uzyskać władzę polityczną. Ten związek jest - ale nie genetyczny.
Weber odwoływał się do bardzo wielu czynników o charakterze socjologicznym i psychologicznym. Traktując
je, jako źródła władzy. Zwracał uwagę na to, że człowiek jest istotą, która chce wykonywać władzę dla samej
przyjemności wykonywania władzy. Człowiek jest istotą rządną władzy. O możliwości pozyskania władzy
mówimy także wtedy, kiedy osobę cechuje swoista charyzma, zdolność narzucania swojej woli przez
umiejętność perswazji, przez umiejętność wpływu na drugi podmiot. Możemy zatem odwołać się do pewnych
cech osobowościowych człowieka, które umożliwiają, ułatwiają zdobycie władzy. Obok tych cech możemy
wymienić: wiedzę, doświadczenie, wykształcenie - to są także źródła władzy. Te pierwsze, osobowościowe
występują bardzo wyraźnie wówczas gdy oceniamy rankingi popularności polityków, bardzo często kryteria
klasyfikowane w takich rankingach są pozamerytoryczne, wiążą się z cechami osobowościowymi, ze zdolnością
nawiązywania kontaktów, komunikatywnością. Weber mówił, że sama władza może być źródłem szacunku,
prestiżu, poważania, autorytetu. I raz jeszcze trzeba by zwrócić uwagę na potraktowanie ...
chomikplayboy