Ekonomia jest nauką zajmująca się badaniem działalności gospodarczą ludzi. Bada jak ludzie gospodarują, czyli jakich dokonują wyborów aby uzyskać jak najlepszy efekt. Ekonomia zajmuje się wytwarzaniem, wymianą i konsumpcją.
***.
Ekonomia to nauka, która analizuje, w jaki sposób społeczeństwo gospodaruje posiadanymi zasobami. Jest nauką o wyborze co, jak i dla kogo wytwarzać. Podstawowe narzędzia analizy ekonomicznej to: dane liczbowe i modele, w tym model rynku.
Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów - które mogą mieć także inne, alternatywne, zastosowania - w celu wywarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą, pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie.
Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym, a sprzedającym oraz analizą rynku.
Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię (microeconomics), która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz makroekonomię (macroeconomics), która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału.
Dzisiaj ekonomiści, uwzględniając oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie, wyróżniają również dodatkowo, jako działy ekonomii, międzynarodowe stosunki gospodarcze (international economics) - zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowejwymiany handlowej na gospodarkę państwa oraz gospodarkę światową (global economics) - dział ekonomii zajmujący się gospodarką całego świata jako jednego organizmu.
Pod pojęciem ekonomii pozytywnej rozumie się stwierdzenia będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem funkcjonowania gospodarki (na przykład do ekonomii pozytywnej należy stwierdzenie "Dwukrotne zwiększenie opodatkowania wyrobów tytoniowych spowoduje spadek ich konsumpcji"), natomiast sądy ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania określane są mianem ekonomii normatywnej (przykładowo quot;Rząd polski powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie poziomu konsumpcji wyrobów tytoniowych
Ekonomia odpowiada na pytania:
· co produkować,
· jak produkować,
· dla kogo produkować.
Mikro i makroekonomia. Ekonomia pozytywna i normatywna Mikroekonomia zajmuje się wyjaśnianiem problemów związanych z wyborami ekonomicznymi dokonywanymi przez producentów i kupujących w poszczególnych obszarach gospodarki. np. czynniki kształtujące produkcję -popyt.
Makroekonomia zajmuje się gospodarką jako całość np. ogólny poziom cen, bezrobocie, zatrudnienie.
Ekonomia pozytywna jest jednym ze sposobów wyjaśniania badań ekonomicznych określa nam system wiedzy o tym jak działa gospodarka. Bada ona skutki konkretnych wyborów ekonomicznych bez wyrażania sądów wartościujących.
Ekonomia normatywna to system wiedzy o tym, jakie w gospodarce istnieją sądy wartościujące. dotyczy ona pożądanego stanu rzeczy. np. jakie powinny być wysokie ceny w stosunku do zarobków, popytu, itp.
Ekonomia ustala pożądany stan w gospodarce.
Potrzeba to poczucie braku czynnika lub elementu nieobecnego człowiekowi dla dobrego samopoczucia fizycznego psychicznego.
Do wytwarzania dóbr i usług inaczej produktu służą czynniki wytwórcze:
· Ziemia - zasoby naturalne,
· Kapitał - rzeczowy i finansowy,
· Praca ludzka - fizyczna i umysłowa,
· technologia.
Produkcja jest to działalność gospodarcza w wyniku której wytwarza się produkty zaspokajające potrzeby ludzkie.
Proces produkcji dzieli się na:
· środki pracy - maszyny, urządzenia, narzędzia,
· przedmioty pracy - materiały, surowce, półfabrykaty,
· praca.
KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (zwana również krzywą transformacji) to graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dóbr, przy wykorzystaniu posiadanych aktualnie czynników wytwórczych. Innymi słowy, krzywa możliwości produkcyjnych wyznacza - przy różnych rozmiarach produkcji jednego dobra - maksymalną wielkość produkcji drugiego dobra.
Rysując krzywą możliwości produkcyjnych tworzymy teoretyczny model, odkładając na osi Y ilość dobra A, na osi X ilość dobra B (lub grupy dóbr). Krzywa obrazuje możliwości wykorzystania posiadanych zasobów - każdy punkt leżący na niej jest w efektywnej gospodarce możliwy do osiągnięcia.
.
Z kolei punkty leżące pod krzywą (pomiędzy krzywą a układem współrzędnych) oznaczają nieefektywne wykorzystanie zasobów. Przy danych zasobach, osiągnięcie punktów leżących nad krzywą jest z kolei niemożliwe - chyba, że nastąpi wzrost gospodarczy (powiększenie posiadanych zasobów).
Z krzywej możliwości produkcyjnych wynika, że możemy - w ramach posiadanych zasobów - tworzyć dowolne kombinacje wytwarzanych dóbr. Nie zawsze jest to jednak opłacalne - mówi o tym zasada malejących przychodów.
Krzywa możliwości produkcyjnej jest graficznym przedstawieniem róznych kombinacji dóbr, które mogą być wytwarzane gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane czyli umożliwiają wytwarzanie największej ilości dóbr i usług.
Rynek jest to zespół warunków, które mają na celu doprowadzenie do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi podczas wymiany dóbr i usług.
Rodzaje rynku:.
Konkurencja jest to proces, w którym oddziaływają na siebie uczestnicy rynku, aby osiągnąć swój cel. (przedstawiają korzystniejsze oferty (warunki).
Istnieje zależność między rynkową ceną dobra, a żądaną ilością tego dobra i nazywamy ją krzywą popytu.
Istnieje odwrotna zależność między ceną, a żądaną ilością dobra, gdy jedna rośnie druga maleje (i odwrotnie). Krzywa popytu skierowana jest w dół.
· Cena,
· Promocja,
· Gwarancja,
· Atrakcyjność,
· Reklama i marketing,
· Karta stałego klienta,
· Prezentacja towaru,
· Opinia innych nabywców,
· Klimat - por y roku,
· Potrzeby fizjologiczne.
Istnieje dodatnia zależność między ceną o ilością, gdy cena rośnie wzrasta dostarczana ilość, gdy cena spada, zmniejsza się dostarczana ilość dobra. Ilustruje to krzywa podaży, która skierowana jest do góry.
· Cena wytworzenia - materiały, robocizna,
· Popyt na rynku.
Zgodnie z prawem popytu i podaży wraz ze wzrostem cen rośnie podaż a spada popyt. Natomiast spodkowi cen towarzyszy wzrost popytu i spadek podaży.
Siły podaży i popytu działające na rynku powodują ukształtowanie się równowagi pomiędzy ceną a ilością dostarczanego dobra. Zjawisko to nazywamy równowagą rynkową.
Równowaga rynkowa oznacza, ze ilość, którą kupujący zamierza kupić po danej cenie jest równa ilości, którą sprzedający oferuje do sprzedaży.
Cena równowagi, to cena, przy której wielkość popytu przez konsumentów odpowiada dokładnie wielkości podaży oferowanej przez producenta.
Ilość równowagi - ilość przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży.
Nadwyżka rynkowa jest to ilość, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy tym samym poziomie cen.
Niedobór rynkowy jest to ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy tym samym poziomie cen.
04 - 11 - 2005
Teoria ekonomii wyróżnia
Konkurencja Doskonała
Konkurencja niedoskonała
Monopol
Konkurencja monopolistyczna
Oligopol
Konkurencja doskonała jest to rynek składający się z licznych sprzedawców,nabywców kupujących identyczny produkt,żaden sprzedawca nie jest w stanie zmienić ceny poprzez zmianę wielkości produkcji
Cechami konkurencji doskonałej jest doskonała informacja o rynku, duża mobilność czynników wytwórczych,firmy są ceno biorcami
Przy ostrej konkurencji ceny zbliżone są do kosztów produkcji
Konkurencja może wybierać (mają możliwości)
Konkurencja może zmusić do obniżenia jakości
Firmy zmuszone są do efektywnego działania
Mała skala produkcji oznacza wysokie koszty produkcji
04 - 11 - 05
Przychód całkowity stanowi wartość sprzedanych przez firmę produktów, a obliczamy go mnożąc ilość produktów przez cenę
Uc = x * cena
Ilość
Przychód przeciętny (utarg przeciętny) jest to ilość pieniędzy uzyskany za sprzedaż jednostki towaru
Us x*cena
Up = x = x = cena
Przychód krańcowy (utarg krańcowy) jest to dodatkowy przychód osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki sprzedaży dodatkowej jednostki produkcji ^Uc ^x * cena
U = x = x = cena
05 - 11 - 2005
Możemy zastosować dwie metody ustalające wielkość produkcji na poziomie, który przyniesie nam maksymalizacje zysków
W pierwszej metodzie porównujemy przychody całkowite z kosztami całkowitymi
Szukamy takiej wielkości produkcji, dla, której różnica pomiędzy tymi wielkościami jest największa
Druga metoda to porównanie kosztów krańcowych z przychodami krańcowymi a optymalną wielkość produkcji to zrównania się tych dwóch wielkości krańcowych
Wykres krzywej przychodów i krzywej kosztów całkowitych
(zrobić wykres)
Monopol określany jest jako sytuacja, której cały rynek danego wyrobu jest kontrolowany przez jednego producenta,sprzedawcę
Produkowany wyrób nie ma substytutów
Istnieje wyłączność produkcji i sprzedaży
Producent ma doskonałą wiedze o rynku
Ograniczone wejście na rynek
Występuje słabość odbiorców
Niemogących wpłynąć na cenę ustaloną przez producenta
Celem działania jest maksymalizacja zysku
Siła monopolowa to pojęcie przeciwstawne pojęciu konkurencji jest to zdolność firmy do podnoszenia cen swoich wyrobów poprzez zmniejszenia wielkości produkcji
Monopol nie ma jednak pełnej swobody działania, jego produkt napotyka barierę w postaci istniejącego popytu
Opanowanie źródeł i zasobów podstawowych czynników produkcji
Opłacalna skala produkcji (jedna firma zaspakaja popyt na cały kraj)
Siła ekonomiczna umożliwia zastosowanie niskich cen
Opanowanie kanałów dystrybucji np. licencje urzędowe patenty
18 - 11 - 2005
Szybkim, lecz nie długotrwałym i kosztownym sposobem osiągnięcia pozycji monopolistycznych są fuzje, czyli łączenie się przedsiębiorstw mające one charakter krótkotrwały lub trwały
02 - 12 - 2005
· Przychód całkowity to jest iloczyn ceny ilości produktu
· Przychód krańcowy
· Przychód przeciętny
Równowaga monopolu - jest osiągana dla takiej wielkości produkcji, przy której monopol osiąga największe zyski, czyli wtedy, gdy przychody krańcowe są równe kosztom końcowym
Zysk całkowity jest to różnica pomiędzy przychodami całkowitymi, kosztami całkowitymi
Gospodarka rynkowa składa się z milionów różnych podmiotów takich jak: gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, administracja państwowa i władze lokalne
Podmiotem nazywamy pewną formę organizacji podejmującą samodzielną decyzje kierującą się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem
Gospodarstwo domowe jest dobrowolnym związkiem ludzi wspólnie zamieszkujących podejmujących decyzje finansowe np. sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy
Warunkiem istnienia gospodarstwa domowego jako jednostki konsumpcyjnej jest praca zarobkowa przynajmniej jednego członka lub inne źródło dochodu
Członkowie rodziny wynajmujący swoją usługi pracodawcy otrzymują dochody przeznaczają je na bieżącą konsumpcje, inwestycje, oszczędności, naukę
Przedsiębiorstwo nazywamy podmiot gospodarczy prowadzony na własny rachunek, działalność produkcyjną lub usługowa w celu osiągnięcia określonych korzyści
Przedsiębiorstwo zatrudnia różnorodne, pracę kapitał, ziemię,wytwarzają określone dobra, wyświadcza usługi, które sprzedaje się na rynku innym podmiotom
Główny cel działalności przedsiębiorstwa to maksymalny zysk
Przedsiębiorstwo jest uzależnione od popytu oraz od innych czynników np. możliwości uzyskania kredytu
Ważnym podmiotem gospodarczym ze względu na zakres działania w gospodarce narodowej jest państwo reprezentowane przez rząd, jego agendy
W gospodarce rynkowej państwo nie decyduje bezpośrednio ani w sferze produkcji, konsumpcji, lecz jego głównym zadaniem jest regulacja, czyli ochrona interesów publicznych przed niekorzystnym działaniem producentów
Państwo stara się zapewnić ochronę socjalną najbiedniejszym, prawidłowy rozwój gospodarczy, skutkom katastrofy.
MIKROEKONOMIA - koncentruje się na decyzjach podejmowanych przez poszczególne podmioty gospodarujące (firmy, rząd) oraz na poszczególnych rynkach.
MAKROEKONOMIA - koncentruje się na funkcjonowaniu gospodarki jako całości.
MAKRO WIELKOŚCI EKONOMICZNE - to produkcja, zatrudnienie, inwestycje, konsumpcja, popyt, ogólny poziom cen, eksport i import.
Makro wielkości są agregatami powstałymi dzięki połączeniu odpowiednich wielkości mikroekonomicznych. Zabieg ten nazywa się AGREGACJĄ.
WZROST GOSPODARCZY - to proces rozszerzania zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej, odnosi się tylko do zmian ilościowych.
ROZWÓJ GOSPODARCZY - oprócz zmian ilościowych występują też zmiany jakościowe.
· odpowiednia ilość i jakość pracy;
· odpowiednia ilość i jakość kapitałów w postaci surowców, maszyn i wyposażenia;
· podaż kapitału zależy od poziomu oszczędności, który stanowi różnicę pomiędzy dochodem konsumpcją;
· odpowiednia ilość i jakość zasobów naturalnych;
· odpowiedni wysoki poziom technologii;
· ...
RICARDO