Materiały dydaktyczne z Controllingu i rachunkowości zarządczej

Opracowanie: Marta Czyżewska

KLASYFIKACJA KOSZTÓW              1

KALKULACJA KOSZTU WYTWORZENIA – metody tradycyjne              2

KALKULACJA KOSZTU WYTWORZENIA – metody nowoczesne              4

BUDŻETOWANIE              6

KOSZTY NORMATYWNE - ANALIZA ODCHYLEŃ              11

RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH I ZMIENNYCH              11

ANALIZA PROGU RENTOWNOŚCI              11

DECYZJE CENOWE              13

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI              14

KLASYFIKACJA KOSZTÓW

Kryteria klasyfikacji kosztów

1.        rodzaj kosztu

·         zużycie materiałów i energii,

·         usługi obce,

·         podatki i opłaty,

·         wynagrodzenia,

·         świadczenia na rzecz pracowników,

·         amortyzacja,

·         pozostałe koszty

2.        stopień złożoności (koszty proste i złożone)

3.        rodzaj działalności operacyjnej (koszty działalności podstawowej i pomocniczej, koszty zarządu i sprzedaży)

4.        faza działalności (koszty zakupu, produkcji, zbytu-sprzedaży)

5.        związek z rozmiarami produkcji (koszty zmienne, wprost proporcjonalne, progresywne, degresywne, koszty stałe)

6.        związek z nośnikiem kosztów, czyli produkt - grupa produktów - zlecenie (koszty bezpośrednie i pośrednie)

7.        związek z przychodami ze sprzedaży (koszty produktów i okresu)

8.        możliwość kształtowania (koszty zależne - kontrolowane, koszty niezależne - niekontrolowane)

9.        rola w rozwiązywaniu problemu decyzyjnego (koszty znaczące - istotne, koszty nieistotne)

Zadanie 1  Klasyfikacja kosztów (stałe, zmienne)

Zakwalifikować pozycje kosztów ze względu na stopień reakcji na zmianę wielkości produkcji do kosztów stałych lub zmiennych:

1.       drewno użyte do produkcji mebli,

2.       masa plastyczna w produkcji zabawek,

3.       płytki szklane używane do badań laboratoryjnych w szpitalu,

4.       amortyzacja budynku liczona według metody liniowej,

5.       wynagrodzenie dla zarządu firmy,

6.       koszty energii elektrycznej wykorzystywanej do napędu maszyn produkcyjnych,

7.       koszty ubezpieczenia w gabinecie stomatologicznym,

8.       czynsz za wynajem budynku produkcyjnego,

9.       skóra użyta do produkcji obuwia,

10.   koszty reklamy produktów,

11.   wynagrodzenie pracowników bezpośrednio produkcyjnych ustalone na zasadzie akordu prostego.

Zadanie 2 Klasyfikacja kosztów (produktu i okresu)

1.       klimatyzacja biur                                                                                           2000

2.       podatek od nieruchomości za budynek produkcyjny                                    3000

3.       amortyzacja ciężarówek używanych do dostarczania wyrobów klientom    1500

4.       wynagrodzenie zapłacone kontrolerowi jakości w wydziale produkcji        1000

5.       koszty reklamy wytwarzanych wyrobów                                                      1300

6.       wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych                         4700

7.       zużycie materiałów podstawowych                                                             12000

Obliczyć koszty okresu i koszty produktu

Zadanie 3 Koszty produktu a koszty okresu

W przedsiębiorstwie handlowym zakupiono 100 kostiumów damskich po jednostkowej cenie 200 zł. Kierownictwo planuje sprzedawać te kostiumy po 400 zł. W ciągu miesiąca sprzedano 90 ubrań po 400 zł. Poniesiono koszty: ubezpieczenie majątkowe 700 zł, miesięczne koszty utrzymania administracji przedsiębiorstwa wynoszą 2400.

Obliczyć koszty okresu i koszty produktu.

Zadanie 4 Przepływy i kalkulacja kosztów

Przedsiębiorstwo IGA rozpoczęło działalność w maju. W miesiącu tym poniosło następujące koszty:

Materiały i robocizna (bezpośrednie koszty produkcji)   8000

Pośrednie koszty produkcji (koszty wydziałowe): zmienne 2000, stałe       2500

koszty zarządu  1200, koszty sprzedaży  1000, koszty finansowe  200

Produkcję nie zakończoną na koniec maja wyceniono  na 3000 zł. W maju osiągnięto przychody gotówkowe ze sprzedaży 14000, zapas wyrobów gotowych wyceniono na 1000 zł. Zaksięgować przepływ kosztów oraz sprzedaż wyrobów na kontach, wiedząc, że jedną piątą kosztów stałych wydziałowych uznano za nieuzasadnione. Sporządzić rachunek zysków i strat za miesiąc maj.

KALKULACJA KOSZTU WYTWORZENIA – metody tradycyjne

Zadanie 1 Kalkulacja podziałowa prosta

Na koncie "Koszty produkcji" figurują następujące pozycje kosztów:

Przekazano do magazynu 90 szt. wyrobów gotowych,

Stan końcowy produkcji nie zakończonej stanowi 40% szt. przerobionych w 25% z punktu widzenia kosztów przerobu

Materiały zużywane są do produkcji w całości z chwilą jej rozpoczęcia.

Wycenić produkcję gotową  i nie zakończoną wg kosztów przeciętnych.

Zadanie 2 Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami (współczynnikowa)

Browar wytwarza trzy gatunki piwa. W rozpatrywanym okresie wytworzono 800 hl piwa wyborowego, 2000 hl piwa pełnego, 2500 hl piwa jasnego. W fazie leżakowania znajduje się 100 hl piwa wyborowego, którego stopień zaawansowania w stosunku do wyrobu gotowego wynosi 60% (wszystkie koszty narastają wraz z postępem procesu produkcyjnego). Koszty produkcji przedstawiały się następująco:

Materiały bezpośrednie  1350 000

Robocizna bezpośrednia  264 000

Koszty wydziałowe          604 500

Koszty produkcji rozliczane są na poszczególne gatunki piwa w oparciu o ustalone współczynniki technologiczne:

Piwo wyborowe 1,0, Piwo pełne         0,5,  Piwo jasne          0,3

Dokonać kalkulacji jednostkowych kosztów wytworzenia poszczególnych gatunków piwa.

Zadanie 3 Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Przedsiębiorstwo DETEX wyprodukowało 500 sztuk wyrobów C i 250 sztuk wyrobów D. Wyrób C waży 20 kg, wyrób D 10 kg. Wszystkie poniesione koszty produkcji są proporcjonalne do wagi wyrobów i wynoszą razem 250 000 (materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie z narzutami, koszty wydziałowe). Należy dokonać kalkulacji kosztu jednostkowego wyrobów C i D.

Zadanie 4 Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

Firma produkuje trzy asortymenty wyrobów. W bieżącym okresie wyprodukowała:

100 sztuk wyrobu A i 50 sztuk produkcji nie zakończonej A zaawansowanej w 50%

200 sztuk wyrobu B i 75 sztuk produkcji nie zakończonej B zaawansowanej w 20%

150 sztuk wyrobu C i 60 sztuk produkcji nie zakończonej C zaawansowanej w 50%

Produkt A ma wagę 250 g, B – 500 g, C – 750 g. Koszty produkcji są proporcjonalne do wagi produktów.

Poniesiono następujące koszty:

Materiały bezpośrednie           155 000

Wynagrodzenia bezpośrednie   35 000

Koszty wydziałowe                  28 000

Razem                                     218 000

Dokonać kalkulacji kosztu jednostkowego poszczególnych wyrobów i wycenić produkcję niezakończoną.

Zadanie 5 Kalkulacja doliczeniowa (zleceniowa)

Przedsiębiorstwo produkuje 2 rodzaje wyrobów objętych oddzielnymi zleceniami: zlecenie 1 – 100 sztuk wyrobu A,  zlecenie 2 – 200 sztuk wyrobu B. Na kartach kalkulacyjnych prowadzonych dla poszczególnych zleceń zarejestrowano następujące koszty:

Koszty wydziałowe należy rozliczyć w stosunku:

1.       do płac bezpośrednich,

2.       do materiałów bezpośrednich,

3.       do liczby maszynogodzin.

Zadanie 6 Kalkulacja doliczeniowa (zleceniowa)

Przedsiębiorstwo wytwarzało 3 rodzaje wyrobów na trzy zlecenia produkcyjne: zlecenie 1 – 120 wyrobów, zlecenie 2 – 50 wyrobów, zlecenie 3  - 80 wyrobów. Poniesiono koszty: