CHARAKTERYSTYKA WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW prod rolniczej. rolnictwo wyróznia się tym,że jest ściśle powiazane ze środ przyrodniczym i realizuje jednocześnie 2 cele:cel ekonomiczny-zapewnia dochód ludności zatrudnionej w rolnictwie, cel ekologiczny-utrzymuje równowage w agroekosystemach czyli w siedliskach gdzie prowadzona jest działalność rolnicza. Warunkiem prawidłowego rozwoju rolnictwa jest harmonijne realizowanie tych 2 celów (ekonomiczny, ekologiczny).W konsekwencji harmonijna realizacja obu celów powinna warunkować wzrost żyzności gleby bez ujemnego oddziaływania rolnictwa na środ przyrodnicze oraz powinno zapewnić rolnikowi godziwe warunki życia. Realizacja celów wyglądała różnie na poszczególnych ETAPACH ROZWOJU ROLNICTWA: *w krajach europejskich do początku 19w rolnictwo europejskie miało charakter pierwotny i charakt się ekstensywną,prostą organizacją jak też ekstensywnym sposobem produkcji. Przeważała stara trójpolówka z ugorem;zwierzęta były utrzymywane w war naturalnych,bez zadaszenia,z trudem gromadzono paszę na okres zimowy.W tymczasie jedyną forma nawożenia roślin były małe ilości obornika pozostawiane w miejscu bytowania zwierząt.Prymitywne narzędzia jakimi się posługiwano pozwalały na płytkie spulchnianie roli.W tych warunkach plony zbóż kształtowały się na poziomie 1tony z/ha. Produkcja ta przeznaczona była na samozaopatrzenie, czyli na pokrycie własnych potrzeb.Trudno tu mówić o realizacji tych 2 celów rolnictwa.Rolnictwo nie dawało dochodów.
*W 19w dokonują się zmiany w sposobie gospodarowania. Wkracza trójpolówka ulepszona,w której miejsce ugoru zajmują rośliny pastewne.Warunkuje to większą produkcję pasz i lepsze zaopatrzenie gleby w azot,dzięki uprawie roślin motylkowych.Poprawia się sama agrotechnika,coraz szersze stosowanie pługa,siewnika zbożowego.Plony zbóż wzrastają do 2 ton z ha,następuje rozwój miast,co stwarza warunki do zbywania pojawiających się nadwyżek produktów rolnych. Przyspieszenie rozwoju rolnictwa następuje dopiero w
*pierwszej połowie 20w do 2ej wojny świat.W miejsce trójpolówki pojawia się płodozmian,wprowadzane są sposoby żywienia oparte na podstawach naukowych.Do rolnictwa zaczynają wkraczać przemysłowe środki produkcji,rośnie zapotrzebowanie na produkty rolnicze w związku z rozwojem miast.Istnieje korzystna relacja cen produktów rolnych do wyrobów przemysłowych i kosztów robocizny.Wszystko to warunkuje rozwoj rolnictwa. Dynamicznie rozwijający się przemysł wchłania nadwyżki siły roboczej,które pojawiaja się w rolnictwie. Dzięki temu zatrudnienie w rolnictwie utrzymuje się na stałym poziomie.Wydajność produkcji rolnej wzrasta do 3ton z ha.W tych war rolnictwo zaczyna realizować w sposób harmonijny swoje cele ekonomiczne i ekologiczne. *Najbardziej burzliwy rozwój rolnictwo przeżywa po 2 wojnie świat przez okres 40lat.Siłą napędową rozwoju rolnictwa stał się rozwój przemysłu,który spowodował b duży odpływ siły roboczej ze wsi do miast.W następstwie tego nastąpił wzrost kosztów pracy w rolnictwie. Jednocześnie przemysł zaczął dostarczać środki produkcji dla rolnictwa (nawozy min,pestycydy,dodatki do pasz, maszyny)W tych warunkach w rolnictwie pojawiły się 3 powiązane ze soba zjawiska: koncentracja(ziemi), mechanizacja, pecjalizacja.Gwałtowny spadek zatrudnienia w rolnictwie doprowadził do zastępowania pracy ludzkiej specjalistyczną mechanizacją.Aby wykorzystać drogie maszyny lepiej zaczęto powiększać gospodarstwa i wprowadzać specjalizacje w produkcji. Gospodarstwa zaczynają się specjalizować w określonych gałęziach produkcji rolniczej lub zwierzęcej. W prod roślinnej zaczynają dominować zboża i inne rośliny zbierane kombajnem,których produkcję można zmechanizować. W prod zwierzęcej pojawia się fermowy chów zwierząt, głównie 1 gatunku. Szybko upowszechnia się intensywne gospodarowanie. Postępowi technologicznemu podporządkowuje się nawet sama hodowla,nowe odmiany roślin(zbóż )są przystosowane do zmechanizowanych technologii produkcji. Nowe odmiany stawiaja coraz większe wymagania co do nawożenia i chemicznej ochrony. Wzrost chemizacji rolnictwa. Postęp agrotechniczny i biologiczny w tym okresie doprowadziły do ogromnego wzrostu wydajności. Plony zbóż zaczęły przekraczać 5 ton z ha.Pojawiła się nadprodukcja żywności. Rolnictwo znalazło się w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej.W krajach wysoko rozwiniętych w skutek nadprodukcji żywności ceny artykułów rolniczych rosną wolniej niż ceny środków produkcji dla rolnictwa.W tej sytuacji dla pokrycia rosnących kosztów produkcji trzeba produkować coraz więcej. Gospodarstwa,które nie są w stanie sprostać tym zadaniom bankrutują. W tej sytuacji w rolnictwie drugiej połowy minionego wieku zaczynają dominować cele ekonomiczne nad c ekologicznymi.Intensywne rolnictwo gdzie cele ekonomiczne dominują nad ekologicznymi niesie za sobą szereg ujemnych skutków. Do negatywnych zaliczamy: uproszczone zmianowanie,zbyt wysokie i niewłaściwe stosowanie nawozów min,pestycydów;uprawa niezgodna z war siedliskowymi;niekorzystne zmiany w krajobrazie. W obawie o dalszą degradację środ rolniczego zaczęto poszukiwać systemów alternatywnych w stosunku do rolnictwa intensywnego, w związku z czym aktualnie w Europie można spotkać rodzaje rolnictwa: rolnictwo uprzemysłowione(konwencjonalne),r integrowane,
r ekologiczne.
R. KONWENCJONALNE :ma ujemny wpływ na środ i nie może stanowić perspektywicznego sposobu gospodarowania w roln.
W najbliższym czasie systemami dominującymi będzie system integr i ekol. Największą rolę przypisuje się roln integr bo jest wydajne produkcyjnie i zmniejsza uciążliwość roln dla środ przyr.
R. INTEGROWANE: gosp: wielokierunkowe, zrównoważona produkcja roślinna i zwierzęca (1-2 gat) zmianowanie: uproszczone do 4-5 gat , z udziałem roś moty, może dominować określona grupa roślin nawożenie: zrównoważone min i or. poplony: dla poprawy stanu środ i na pasze, 1-2 pola , krzyżowe i mieszanki z udziałem motylkowych. dawki NPK: PK = lub do 25 % , mniejsze od poprania , N ekologicznie i ekonomicznie uzasadnione. uprawa roli: głęboszowanie sporadyczne, orki często zastępowane innymi uprawami. odmiany i materiał siewny: dobrane do intensywności gospodarstwa , odporne, kwalifikowane, zaprawione siew: ścieżki technologiczne pielęgnacja: mechaniczna i chemiczna, intensywnie gdy patogen przekracza próg szkodliwości dokarmianie do listne wg potrzeb. INTERPRETACJA R INTEGr zmieniała się przez wiele lat; o r integr zaczęto szerzej mówić w PL pod koniec lat80, jego początki przypadają na lata’60,gdy to na skutek nadmiernej chemizacji roln w USA zwłaszcza w zakresie ochrony roślin prezydent J. Kennedy nakazał opracowanie nowej strategii w ochr roś ,która została nazwana zintegr ochroną roś. Strategia ta została opublik w 73 roku w formie konkretnego zalecenia w ochr roślin przez FAO (Organizację do spraw Rolnictwa i Wyżywienia przy ONZ). Od tej nazwy w połowie lat ’70 zaczęto tworzyć definicję rolnictwa integr. Rozwój idei roln integr miał szczyt w latach ’80,gdy nasiliły się problemy nadprodukcji żywności w krajach Eur Zach. Oficjalnie przyznano, że roln stosuje zbyt wiele przem środków produkcji, szczeg chemicznych. W końcu lat ’80 we wszystkich renomowanych ośrodkach integr roln stało się podst. kier badań. Wyniki badań szybko wdrożono do praktyki. Wtedy pojawiły się proekologiczne działania jak: ograniczenie monokultur, powrót do płodozmianu, różne ograniczenia w nawożeniu, ogranicz ilości pestycydów. Pojawiła się nobilitacja trwałych użytków ziel i wiele innych elementów, które stały się standardem db gospodarowania. W chwili obecnej w roln integr w krajach wys rozw promuje się elementy proekologiczne ,które zmniejszają produkcje. Idea roln integr w swoim założeniu stawia na stabilizacje plonów, towarowość produkcji. Celem roln integr. jest zapewnienie stabilnej wydajności gwarantującej odp dochód rolniczy, ale w sposób bezp dla środ. przyr. Dąży się do harmonijnego realizowania 2 podst. celów roln: celu ekonom i ekolog. Wg Majewskiego: system integ prod – to sposób gospodarow umożliwiający realizowanie 2 celów przez świadome wykorz nowoczesnych technik, usprawnianie zarządzania i wdrażanie różnych form postępu, gł biologicznego w sposób sprzyjający realizacji tego systemu. Cele ekon roln integ: skuteczna konkur na rynku prod rolniczych ;osiąganie dochodów z gosp rolniczego na poziomie nie niższym niż w roln konw; oszczędne stos środków produkcji przy ogranicz do min wahaniach plonów, poprawa jakości produkcji. Cele ekol: stos technologii prod ograniczających do minimum skażenie środ przyr; ochr zdrowia i bezp producenta; rozwój infrastruktury ekologicznej i technicznej (oczyszczalnia ścieków) w celu ochr środ; kształtowanie i pielęgnowanie krajobrazu wiejskiego. Roln integr zadowala się uzyskiwaniem nieco mniejszych plonów niż roln intens ,ale na rzecz mniejszych kosztów produkcji. Roln to dopuszcza uproszczenia w uprawie roli, ale w stopniu, który nie prowadzi do znacznego zmniejszenia plonów. Zmniejszenie nakładów na produkcję bez wyraźnej obniżki plonów jest możliwe dzięki umiejętnemu wykorz środków produkcji. Konieczna jest db znajomość żyzności gleby w nawożeniu, biologii chorób ,szkodników i chwastów by trafnie decydować o potrzebie, sposobie i terminie ich zwalczania. Duża wiedza rolnicza i ekologiczna może rekompensować część nakładów ponoszonych na przem środki produkcji. Nie mają zastos kompleksowe technologie uprawy roślin oraz gotowe programy ochrony roślin opracowywane w formie zaleceń. W r integr dużo decyzji trzeba podejmować na bieżąco w zależności od sytuacji np. .chem zwalczanie szkodników nie odbywa się tu profilaktycznie wg zaleceń producentów tych środków, ale na podst zaleceń państwowej służby ochr roś, która stwierdza konieczność użycia tych środków. Uwaga jest kierowana na uprawę roś zgodną z warunkami siedliska, do właściwego nawożenia do uprawy odpornych odmian oraz rozwijania sił obronnych roś uprawnych. Realizacja produkcji rolniczej metodami integr nie jest łatwa bo polega na uwzględnianiu często przeciwstawnych sobie celów ekonom i ekolog. Efekty produkcyjne w dużym stopniu zależą od wiedzy i doświadczenia, intuicji rolnika, trafności i szybkości decyzji, technicznego wyposażenia gosp. W związku z tym dużą rolę mają ośrodki doradztwa rolniczego ODR, stacje kwarantanny i ochr roślin oraz stacje chem-rolnicze. Rolnik powinien mieć także wys kwalifikacje zawodowe, możliwość szybkiego kontaktu ze służbami doradczymi zwłaszcza ODR. Wprowadzenie integr systemu prod roln w PL nie wiąże się z intensyfikacją rolnictwa. Poziom zużycia przem środków prod w PL w ostatnich latach jest na tyle niski, że układa się poniżej ilości pożądanej w roln integr. W najbliższych latach można spodziewać się nawet umiarkowanej intensyfikacji produkcji większości gosp. Z intensywnością produkcji większego znaczenia będą nabierać integr metody produkcji, pozwalające efektywnie i bezp dla środ wykorzystywać przem czynniki plonotwórcze. Gosp w syst integr powinno być wyposażone w podst maszyny i sprzęt zwłaszcza do uprawy, siewu i pielęgnowania roś ,aby rolnik mógł wykonywać zabiegi agrotechniczne. W roln integr łączącym cele ekonom i ekol dopuszcza się pewne uproszczenia zmianowania. Produkcja roślinna powinna być wielokierunkowa, z możliwością dominacji 2 lub 3 grup roślin. Udział zbóż w strukturze zasiewów nie powinien przekraczać 70%, buraka lub ziemniaka nie powinien być większy niż 33%.W zmianowaniu powinny być uwzględnione roś motylk, w siewach czystych (lucerna, kończyna czerw, groch ,łubin, bobik) lub w mieszankach na paszę zieloną (lucerna z trawą, żyto z wyką ozimą , owies z peluszką). Roln integr może być wdrażane w całym gosp traktując je jako organiczną całość obejmującą produkcję roślinną i zwierzęcą. Najważniejsze elem roln integr to: *płodozmian *konserwująca uprawa roli *zrównoważone nawożenie org-min *integr ochr roślin. Obecnie wiadomo że, r integr łączy w sobie najważniejsze elem r.ekolog tj.(płodozmian,, nawożenie org, uprawa międzyplonów , mech pielęgnacja, dbałość o żywność i biol aktyw gleby) oraz elementy r. konwencj (nawozy min stos. w umiarkowanych dawkach, pestycydy stos. interwencyjnie a nie profilaktycznie).
Płodozmian- przyrodniczo i gospodarczo uzasadnione następstwo roślin po sobie na określonych polach gospodarstwa, zaplanowane z góry na kilka lat.
Prawidłowy płodozmian powinien gwarantować: utrzymanie żyzności i urodzajności gleby, odpow plony zapewniające opłacalność produkcji , powinien uprawniać pracę w gospodarstwie. Każdy z 3 systemów produkcji odznacza się innym podejściem do płodozmianu:
* w roln konwencjonalnym – płodozmian musi zapewniać dużą wydajność pracy i pełne wykorzystanie drogich maszyn. Są stosowane uproszczone zmianowania, często złożone z 2-3 gatunków roślin, nierzadko podobnych technologicznie, czyli wysiewanych i zbieranych tymi samymi maszynami.* w roln ekol –wyklucza stosowanie chem., przemysłowych środków produkcji decydujące znaczenie ma plonotwórcza funkcja płodozmianu. Płodozmian musi zapewnić korzystny stan fitosanitarny stan gleby, duże biologiczne wiązanie N atmosf przez roś motylkowe i powinien do min. ograniczać straty N z gleby. Płodozmian powinien respektować zasadę: zdrowy płodozmian-zdrowa gleba-zdrowy łan.W tym roln znaczenie mają płodozmiany wielopolowe z udziałem roś motylkowych posiewnych lub mieszanek z trawami, użytkowanymi 2-3 lata.* w roln integr –jak w ekologicznym, jest mocno akcentowana plonotwórcza. Rola płodozmianu, która sprowadza się do: a)kształtowania biol aktywności gleby b)wpływania na zawar subst org w glebie c)wpływania na strukturę gleby d) wpływania na stan zachwaszczenia oraz na zawar subst. pok. Ad a) Biol aktywność gleby –wyst w glebie licznych grup różnych gat flory i fauny. W glebie o dużej akt. biol wyst różnorodne mikroorg, które hamują rozwój niektórych bakterii i grzybów, powodujących choroby roślin oraz ograniczające rozwój szkodników. Zjawiska takie określa się korzystnym stanem sanitarnym gleby. Zbyt częsta uprawa tego samego lub pokrewnego gat. roślin na tym samym polu prowadzi do zachwiania równowagi m/ poszczególnymi grupami org glebowych. W konsekwencji namnażają się w glebie org chorobotwórcze i szkodniki danego gat. oraz drastycznie zmniejsza się populacja org. antagonistycznych w stosunku do tej grupy patogenów. Zjawisku temu (zmęczenie gleby)– towarzyszy spadek plonówAd b) Zmianowanie- decyduje o zawar w glebie subst. org, która decyduje o podst właściwościach fiz.-chem. gleby. Ma wpływ na: poj sorpcyjną gleby, poj wodną, aktyw biol gleby, właściwości cieplne gleby, ułatwia mech uprawę roli. Zawar subst. org w glebie jest najczęściej stosowanym wskaźnikiem oceny żyzności gleby. Pod względem oddziaływania na bilans subst. org. uprawiane rośliny dzielimy na grupy: *roś wzbogacające glebę w subst. org (motylkowe wieloletnie i ich mieszanki z trawami, strączkowe, poplony na przyoranie) *roś. zubażające glebę w subst. org.: okopowe, kukurydza, len * roś. neutralne lub wywierające ujemny wpływ na bilans próchnicy: zboża, rzepak. W trakcie uprawy roś okopowych w skutek małego ocienienia, dużej ilości uprawek mech oraz w skutek pozostawiania małej ilości resztek pożniwnych gleba traci ok. 1-1,5 t / ha subs. org. Aby ten ubytek zrównoważyć trzeba zostawić ok.15-16 ton obornika. Bilans, subs. org. w glebie w ramach całej rotacji zmianowania można wyliczyć na podst współcz jej reprodukcji i degradacji. Ad c) Płod. poprawia strukturę gleby przez roś dobrze ocieniające glebę np. past wieloletnie oraz roś o silnym palowym systemie korzeniowym, rozluźniającym podorną warstwę gleby. Należą: łubin, lucerna, koniczyna, rzepak. Ad d) Płod.pełni ważną rolę w walce z chwastami. Uprawa na przemian na danym polu roś ozimych i jarych, zbożowych i nie zbożowych, jednorocznych i wieloletnich zmniejsza zachwaszczenie łanów roślin. Częsta uprawa na danym polu tego samego lub pokrewnego gat, nasila występ chwastów o podobnym cyklu rozwojowym do roś uprawnej np. częsta uprawa po sobie zbóż oz sprzyja nasilaniu wyst miotły zbożowej. Częsta uprawa zbóż jarych sprzyja nasileniu występ owsa głuchego, a uprawa okopowych występowaniu szarłatu, chwastnicy jednostronnej, komosy białej. Roln dysponuje herbicydami, pozwalającymi skutecznie ograniczać zachwaszczenie, niezależnie od zmianowania, jednak ich stos zwiększa koszty produkcji i może stworzyć zagrożenie ekologiczne. W r integ prod roślinna powinna być wielokierunkowa, z możliwością dominacji 2-3 grup roślin. Udział zbóż w strukturze zasiewów nie powinien przekraczać 60-66%, roś okopowych tj. buraka lub ziemn nie powinien przekraczać 33%. Gdy udział zbóż jest >50% to powinny być uprawiane 2-3 gat. zbóż w tym ozime jak i jare. Obok pszenicy i jęczmienia wskazana jest uprawa owsa w siewie czystym lub w mieszankach z jęczmieniem lub pszenżytem jarym. Owies dzięki odporności na zgorzel źdźbła i małą podatność na inne choroby jest db przedplonem dla innych zbóż. W roln integr należy w miarę możliwości preferować zboża ozime, chroniące przed erozją oraz ograniczające straty N z gleby w okresie jesienno-zimowym. W warunkach poprawnej agrotechniki zboża ozime wydają wyższe plony i b. stabilne niż jare. Im mniej gat. roślin jest uprawianych w gosp ( przy dominacji zbóż) tym > powinno być międzyplonów. Pożądanym elementem zmianowania w roln. integr są motyl drobnonasienne i ich mieszanki z trawami lub motyl grubonasienne (strączkowe). Dostarczają dużej ilości wysoko wartościowej paszy i korzystnie oddziaływują na glebę, powodują: *wzrost subs org. w glebie *zwiększją aktywność biol. gleby pozostawiając dużo resztek pożniwnych bogatych w N * spulchnienie głębszych warstw gleby przez silny palowy system korzeniowy *przyczyniają się do ograniczenia erozji w przypadku roślin wieloletnich. Wprowadzenie do zmianowania roś motylkowych umożliwia ograniczenie nawożenia N. W roln integ zmienia się pogląd na uprawę m/plonów. Mniejszą wagę przywiązuje się do m/plonów jako źródła paszy, a większą jako elementu proekologicznego organizacji produkcji roślinnej. Znaczenia nabierają m/plony ścierniskowe oraz wsiewki śródplonowe. Ich gł zad to: *ograniczenie wymywania azotanów z gleby do wód grunt w okresie jesienno-zimowym na skutek pobierania ich i wbudowywania w t-ki roś paszowych * zmniejszenie nasilenia chorób i szkodników przez zwiększenie aktywności biol gleby * poprawa struktury gleby i bilansu subs. org.* ochrona gleby przed erozją w przypadku pozostawienia poplonu jako zasiewów zajmujących pow gleby na okres zimowy * zwiększenie produkcji pasz przez poplony ozime i wsiewki. W r. integ zaleca się pozostawianie na zimę nieprzeoranych poplonów ścierniskowych z roślin jarych (gorczyca, rzodkiew), czyli mulczowanie pow poplonami. Mulczowanie jest uzasadnione w takich ogniwach zmianowania jak: zboża ozime, rośliny jare późnego siewu. Dodatkowo są zmniejszone nakłady na uprawę roli (brak orki przedzimowej) oraz ochrona gleby przed erozją w okresie jesienno-zimowym. Uprawa tych samych gat po sobie w monokulturze w r. integ jest dopuszczalne w wyjątkowych przypadkach i może dotyczyć gat., które db znoszą następstwo po sobie np., żyto, rzepak bobik, ziemniak. Monokultura tych roślin nie powinna trwać dłużej niż 2 lata.
Oceniając wpływ płodozmianu na żyzność i urodzajność gleby oraz na stan zachwaszczenia pól stwierdza się, że najlepsze są płodozmiany złożone z gat. roś należących do różnych grup biologicznych. Preferowane są płodozmiany złożone, z co najmniej 2-5 gat. roślin, ale mniej gat może być na glebach lekkich, a więcej na cięższych. We współczesnym roln czynniki ekonomiczno-organizacyjne wymuszają specjalizacje w produkcji i ograniczenia liczby uprawnionych roś. W praktyce są zmianowania z dużym udziałem zbóż i stwarzają więcej problemów. Zmieniająca się koniunktura na płody rolne zmusza rolników do stos zmianowań bardziej elastycznych, pozwalających zmieniać dobór roś w trakcie trwającej rotacji i ich areał. Wtedy gdy zachodzi konieczność zmiany w zmianowaniu 1 rośliny przez inną, zasadą powinno być zastępowanie roślin gatunkami o podobnej wartości przedplonowej np. buraka inną roś okopową. Można uprościć zmianowanie np. uwzględniając roślinę tylko na nasiona. Przykład zmianowania uproszczonego :*rzepak oz *pszenica oz + poplon ścierniskowy *jęczmień jary z wsiewką poplonową *groch *pszenica oz. Wbrew zasadom r. integ. jest odejście od zmianowania i nie przestrzeganie poprawności następstwa roślin po sobie. W r. integ zmianowanie jest traktowane jako podst bez nakładowy sposób zwiększania produkcji. Poprawia ono: fitosanitarny stan zasiewów, warunkuje efektywniejsze wykorzystanie przem środków produkcji(nawozy min, pestycydy), umożliwia zmniejszenie ich zużycia.
Proces zakwaszenia gleb to zjawisko nat, gdyż jest przewaga opadów nad parowaniem. Proces zakwasz gleb w PL jest wspomagany przez opad SO2, czyli: kwaśny deszcz oraz przez procesy mikrobiologiczne w glebie. Zasady nawożenia P i K nie odbiegają od powszechnie zlecanych. Podstawą ustalania wielkości dawek tych nawozów są potrzeby nawozowe, określane na pods wielkości oczekiwanego plonu i zasobności gleby w te skł, przynajmniej na poziomie średnim. Zasobność gleby w P i K powinno się oznaczać w stacjach chem.-rolniczych lub innych specjalistycznych laborat chem. Takie badania wykonać 1/3 lata. Jeżeli stan zasobności gleby w K i P jest zbliżony do zasobności b. wysokiej lub wysokiej należy stosować mniejsze dawki nawozów P i K. Gdy jest niska zasobność w te skł należy doprowadzić glebę do stanu optymalnego przez zastos dawek tych skł w ilości większej od potrzeb pok. roślin. Problem stanowi określenie dawek nawożenia N, bo jest to skł b. ruchomy w glebie. Jego efektywność zależy od wielu czynników. Brak jest prostych metod określenia potrzeb nawożenia tym skł. Jest to skł b.ważny, ponieważ odziaływuje na: - wielkość plonu- jakość plonu - zdrowotność roś - skażenie środ (przenikanie azotanów do wód grunt) - opłacalność produkcji z uwagi na wysokość ceny nawozów N. Do uzyskania wysokich plonów niezbędne jest stos zależnie od gleb ,przedplonu ,pogody dawek N : pszenica ozima60-100 jara65-100 ,jęczmień oz35-70 j35-65,pszenżyto oz40-75 j50-80, burak cuk60-100, rzepak oz80-120,ziemn70-120. Zaleca się stosować N w dawkach podzielonych, dostosowując je do rytmu pobierania przez rośliny. Duże znaczenie w r integ. ma zrównoważone nawożenie wszystkimi skł pok. Brak 1 z nich może wywołać silniejsze skutki niż obniżony poziom nawożenia wszystkimi skł. Zrównoważone nawożenie dotyczy makro i mikroel, np.: dla zbóż ważne jest nawożenie Cu, dla motylkowych Mo, dla buraków B, dla lnu Zn. Mikroel można stos dolistnie wraz z innymi skł w nawozach wieloskładnikowych. Ustalając dawki nawozów powinno się dążyć do utrzymania zawar skł. w glebie na poziomie agronomicznie pożądanym i ekonomicznie opłacalnym. Prawidłowo stos nawozy min. są potężnym środkiem produkcji, ale stos niewłaściwie mogą stanowić duże niebezp. Zalecane dawki muszą ograniczać do min. straty skł oraz muszą zapewnić uzyskanie płodów rolnych o wysokiej jakości. Nawozy org i min, muszą być stos w taki sposób i w takich terminach, aby zapobiegać przemieszczaniu zawartych w nich skł do wód otwartych i wód grunt.
UPRAWA ROLI:
Uprawa roli ma do spełnienia szereg zadań, często uzupełniających się, czasem sprzecznych ze sobą. Uprawa roli obejmuje całokształt zabiegów uprawowych wykonywanych różnymi narzędziami uprawowymi. Najczęściej używanym pojęciem uprawnym jest uprawka - oznacza pojedynczy zabieg uprawowy wykonywany za pomocą narzędzi tego samego rodzaju. Uprawką będzie: *płytka czy głęboka orka *bronowanie *włókowanie *kultywatorowanie *wałowanie. Uprawki różnią się m/sobą głębokością wykonywania, różnym nakładem energii. Zwykle pojedyncza uprawka nie wystarcza dla spełnienia określonych zadań, więc wykonuje się ich kilka bezpośr po sobie lub w odstępach czasu, by wykorzystać naturalne procesy w glebie pod wpł działania czynników przyrodniczych. Taki szereg uprawek wykonywanych różnymi narzędziami w określonej porze roku dla osiągnięcia określonego celu nazywa się zespołem uprawek.
Uprawa roli w zmianowaniu skł się z zespołów uprawek, te zaś z poszczególnych uprawek. Wszystkie uprawki dzielimy na 3 rodzaje: 1. podstawowe (odwracające rolę)- orki 2. spulchniające i wyrównujące rolę–kultywatorowanie, bronowanie 3.ugniatające i kruszące rolę (wały). Do uprawek podstawowych ,orek zaliczamy: *podorywkę *orkę siewną *o. przedzimową (ziębla) *o. odwrotkę (przykrywająca obornik) *o. razówkę (pod poplony ścierniskowe) *o. melioracyjną. Jedną z cech współczesnego roln jest płużna uprawa roli polegająca na głęb, intensywnym odwracaniu i spulchnianiu, ma liczne zalety: *ogranicza zachwaszczanie pól *umożliwia wprowadzenie nawozów do gleby *ułatwia siew roślin. Uprawa płużna jest b energochłonna, pochłania od 20-50% całkowitych nakładów w uprawie danej rośliny. Jest kosztowna i nie sprzyja utrzymaniu struktury. Uprawa tradycyjna (pełna) à U. uproszczona (ograniczenie liczby zabiegów i głęb uprawy) à U konserwująca (zastępowanie pługu kultywatorem o ostrych łapach, zwiększa aktyw biol gleby, chroni przed erozją) à U zerowa (siew bezpośredni – wysiewanie ziaren bezpośr w ścierń lub roś okrywkową).
Z płużnej uprawy roli zrezygnować nie można bo od przygotowania roli zależy efektywność działania innych czynn...
niewmar