Analiza przypadku wychowawczego.docx

Analiza przypadku wychowawczego: Integracja zespołu klasowego

Problem wychowawczy - integracja zespołu klasowego

Szkoła jest specyficznym środowiskiem, gdzie zderzają się różne osobowości i charaktery . Od wielu lat pełnię funkcję wychowawcy klasowego. Coraz częściej zauważam problem z integracją zespołów klasowych. Jakie są przyczyny tego zjawiska?

1. Obserwacja nauczyciela

W wyniku własnych obserwacji wyróżniłam następujące przyczyny problemu:
• Narastające dysproporcje statusu majątkowego dzieci
• Zagubienie wartości humanistycznych wyrażające się postawą „lepiej mieć niż być”
• Pojawianie się co roku w klasie nowych uczniów
• Poświęcanie zbyt małej ilości czasu dzieciom przez rodziców
• Różnice w poziomie wykształcenia rodziców oraz statusie materialnym rodzin
• Problemy rodzinne /rodziny niepełne, rozbite, wielodzietne/
• Niekorzystny wpływ mediów na wychowanie

Zauważone trudności w integracji zespołu klasowego przejawiały się przede wszystkim:
• brakiem akceptacji niektórych uczniów;
• izolowaniem wybranych kolegów,
• brakiem serdeczności, koleżeństwa między dziećmi;
• brakiem współpracy ;
• pojawieniem się niezdrowej rywalizacji o posiadane wartości materialne
• pojawieniem się wzajemnej agresji słownej i fizycznej
• brakiem odpowiedniej atmosfery pracy na lekcjach
• narastaniem problemów w nauce wybranych uczniów
• narastaniem poziomu frustracji u osób izolowanych lub nieakceptowanych przez klasę

2. Znaczenie problemu

Omawiane przeze mnie trudności integracji zespołu klasowego są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania klasy i poszczególnych jednostek. Wymagają one podjęcia natychmiastowych działań ze strony nauczyciela, pedagoga szkolnego, psychologa i rodziców dzieci. Problemy w kontaktowania się dzieci między sobą, brak poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości, niezaspokojona potrzeba uznania przez rówieśników mogą doprowadzić dziecko do wielu negatywnych zachowań oraz problemów edukacyjnych a w efekcie do niepowodzeń szkolnych

3. Prognoza negatywna

Brak interwencji ze strony nauczyciela, pedagoga i psychologa szkolnego oraz rodziców spowoduje niewątpliwie nasilenie się problemu. Może to doprowadzić do pogłębiania się trudności w nauce i narastania problemów wychowawczych w klasie. W przypadku jednostek brak poczucia własnej wartości i poczucia bezpieczeństwa, oraz niezaspokojona potrzeba uznania przez rówieśników mogą stać się przyczyną bardzo wielu niepowodzeń szkolnych.

4. Prognoza pozytywna

Podjęte przeze mnie działania zmierzające do likwidacji problemu w zespole klasowym, pomogą zlikwidować konflikty wśród moich podopiecznych, oraz zwiększyć poczucie bezpieczeństwa i akceptacji jednostki w grupie. Zmobilizują uczniów do konstruktywnej współpracy na lekcjach, podejmowania wspólnych działań dla dobra poszczególnych kolegów, całej klasy, szkoły i społeczeństwa.

5. Propozycja rozwiązania problemu

W celu rozwiązania problemu postanowiłam podjąć następujące działania :
• zbadanie wzajemnych relacji między uczniami w klasie poprzez przeprowadzenie ankiet i rozmów indywidualnych z uczniami
• ustalenie zasad współżycia w klasie i konsekwentne ich egzekwowanie
• bieżąca współpraca z pedagogiem szkolnym, rodzicami ( nie tylko w czasie wywiadówek i zebrań konsultacyjnych, ale również indywidualnych spotkań ) oraz Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną,
• częste poruszanie problemu agresji i właściwych relacji interpersonalnych na lekcjach godzin wychowawczych,
• kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie, innych, wspólną pracę,
• angażowanie uczniów sprawiających szczególne problemy wychowawcze w życie klasy i szkoły,
• konsekwentne stosowanie systemu nagród i kar zgodnie ze statutem szkoły
• ustalenie właściwej hierarchii wartości obowiązujących w życiu /skłonienie uczniów do refleksji co jest ważniejsze w naszym życiu „mieć czy być”/
• dyskusja na temat roli miłości, przyjaźni, wzajemnego zrozumienia oraz odpowiedzialności za innych w naszym życiu .
• nauka tolerancji, wzajemnej akceptacji i kulturalnego rozwiązywania problemów.
• przeprowadzenie warsztatów z udziałem pedagoga i psychologa szkolnego na temat „Jak radzić sobie z agresją? ”
• przebadanie przez Poradnię Pedagogiczno- Psychologiczną oraz przez psychologa szkolnego uczniów mających trudności w nauce i sprawiających kłopoty wychowawcze.
• pomoc uczniom w nauce w ramach prowadzonych w szkole zajęć wyrównawczych.
• zbadanie sytuacji rodzinnej oraz zorganizowanie pomocy materialnej i dokarmiania dla dzieci potrzebujących.
• integracja zespołu klasowego w ramach imprez szkolnych i klasowych
• Przeprowadzenie pogadanki dla rodziców na wpływu telewizji i gier komputerowych na rozwój i zachowanie dzieci i młodzieży oraz zagrożeń procesu wychowania dzieci przez rodziców we współczesnej rodzinie.

6. Wdrażanie oddziaływań

W celu rozwiązania problemu wdrażałam szereg działań:

a) zbadałam wzajemne relacje między uczniami w klasie
b) podjęłam oddziaływania wychowawcze w klasie:
• ustaliłam obowiązujące zasady współżycia w grupie
• konsekwentnie stosowałam system nagród i kar zgodnie ze statutem szkoły i rozliczałam uczniów z pełnienia w klasie funkcji dyżurnych, przewodniczącego klasy, skarbnika, oraz dbałości o prządek i wystrój sali
• uczniowie uczyli radzić sobie z emocjami, przejawami agresji, i pozytywnego budowania relacji uczeń – uczeń oraz uczeń – dorosły w ramach warsztatów z udziałem psychologa i pedagoga szkolnego, godzin wychowawczych poświęconych asertywności i sposobom radzenia sobie z agresją z wykorzystaniem filmów zatwierdzonych przez MEN
• integrowali się w trakcie organizacji uroczystości klasowych i szkolnych /”Święto Ziemniaka”, uroczystość 50 - lecia szkoły, Święto Niepodległości, Jasełka, Wigilia, dyskoteki, zabawy karnawałowe, Dzień Ziemi /, licznych wycieczek do kin na filmy poruszające tematy wychowawcze / „I znów skoczę przez kałużę”, „Moja miłość – moja wojna”, „Charcie i fabryka czekolady”/, wycieczek turystyczno- krajoznawczych /do Kazimierza Dolnego nad Wisłą, w Góry Świętokrzyskie, do Puszczy Kampinoskiej, do Chojnowskiego Parku Krajobrazowego, udziału w zawodach sportowych i konkursach oraz organizacji akcji ekologicznych /Sprzątanie Ziemi, zbiórka pieniędzy na schronisko dla zwierząt w Celestynowie, zbiórka makulatury i zużytych baterii, akcja ratowania koni organizowana przez Klub Gaja, budowa karmników i budek lęgowych, dokarmianie ptaków zimą, oraz opieka nad miejscem pamięci narodowej w okolicy szkoły/.

b) nawiązałam ścisłą współpracę z rodzicami, pedagogiem szkolnym, oraz
Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną:
• zapraszałam rodziców na dodatkowe konsultacje i rozmowy
• przeprowadziłam pogadanki dla rodziców na temat wpływu telewizji i gier komputerowych na zachowanie się i rozwój dzieci i młodzieży oraz na temat współczesnych zagrożeń procesu wychowania dzieci przez rodziców
• skierowałam do badania w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej 3 uczniów
• skierowałam na zajęcia kompensacyjno- wyrównawcze 7 uczniów
• współpracowałam z pedagogiem i psychologiem szkolnym w rozwiązywaniu problemów wychowawczych w klasie
• zorganizowałam pomoc socjalną dla dzieci potrzebujących w klasie

6. Efekty podjętych działań

Zbadanie wzajemnych relacji i problemów poszczególnych uczniów w klasie pozwoliło mi podjąć odpowiednio ukierunkowane działania pomocnicze zmierzające do rozwiązania problemów wychowawczych wywołanych brakiem integracji zespołu klasowego.
Na wstępie uświadomiłam uczniom znaczenie integracji dla harmonijnej współpracy grupy oraz stanu dobrego samopoczucia członków grupy. Ustalenie jasnych reguł współżycia w grupie oraz ich konsekwentne egzekwowanie poprawiło wzajemne relacje /uczeń – uczeń, uczeń – nauczyciel, oraz dziecko – rodzic/.
Działania wychowawcze mające na celu pobudzenie uczniów do współpracy w trakcie wykonywania wspólnych zadań przyczyniły się do nawiązania poprawnych kontaktów koleżeńskich, uspołecznienia uczniów i otworzenia się na potrzeby innych.
Rozmowy wychowawcze na temat nieprzemijających wartości takich jak koleżeństwo, miłość, tolerancja przyniosły spodziewane efekty.
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem, panią reedukator oraz Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną zapewniła rozwiązanie licznych problemów dydaktycznych i wychowawczych.
Zespół klasowy, którego jestem wychowawcą i opiekunem udowodnił, że właściwie przyswoił sobie normy współżycia klasowego.

Literatura
1. M.. Jachimska „ Grupa bawi się i pracuje;” UNUS, Wałbrzych 1994.
2. M. Łobodzki „Wychowanie w klasie szkolnej” Warszawa 1986
3. J.Strejlau „ Podstawy psychologii dla nauczycieli” Warszawa 1975

Problem
Integracja zespołu klasowego

      Analiza dotyczy klasy I, którą objęłam w roku szkolnym 2003/2004. Grupa liczyła 22 uczniów z różnych miejscowości, obejmowała zarówno środowisko wiejskie, miejskie i z byłych osiedli PGR. Prowadząc wnikliwą obserwację zachowań dzieci w czasie zajęć zintegrowanych, imprez klasowych i szkolnych zauważyłam brak spójności w działaniach zespołowych.
Najczęstsze problemy dotyczyły:

·         braku umiejętności współdziałania w zespole,

·         zbyt mała pewność siebie– poczucia własnej wartości,

·         brak zaangażowania w życiu klasy– grupy.      Uświadomiłam sobie, że oddziaływania wychowawcze odniosą sukcesy wtedy, kiedy dojdzie do zintegrowania zespołu klasowego. Jeśli dzieci będą potrafiły współdziałać w małych grupach, to z upływem czasu dokonają tych samych zadań w większym zespole jakim jest klasa.
      Chcąc uzyskać taki cel pracy wychowawczej wprowadziłam dużo zajęć integracyjnych z wykorzystaniem elementów gier i zabaw kształtujących pewność siebie, umiejętność współdziałania w grupie. Tego rodzaju formy pracy mają pozytywny wpływ na komunikację w grupie, wiarę w swoje możliwości, zaangażowanie i podniesienie poziomu gotowości do współdziałania.

2. Geneza i dynamika zjawiska
     Dzieci wywodzą się z różnych środowisk, ale większość z dawnych osiedli PPG. Z dokonanej analizy kart dzieci 6– letnich, wywiadów z rodzicami, pracownikiem GOPS oraz z dzielnicowym i kuratorem sądowym wynika, iż w/w grupie mam:

o        rodzin niepełnych / rozbitych– 7,

o        rodzin patologicznych– 6,

·         dzieci objętych opieką kuratora sądowego– 2.     Rodziny otrzymują pomoc w formie darmowych obiadów w szkole, stypendia socjalne, pomoc materialną ze szkoły i innych instytucji. Nawiązanie kontaktów z domem rodzinnym, instytucjami wspomagającymi ułatwi mi pracę wychowawczą. Głównym celem programu wychowawczego jest podniesienie poczucia wartości wśród dzieci poprzez przeżycie pozytywnych doświadczeń z rówieśnikami, poczucia bezpieczeństwa w grupie, wskazanie sposobów pozwalających osiągnąć pierwsze sukcesy.
     Praca wychowawcza w tej klasie musi być procesem ciągłym, systematycznym i uwzględniać sytuację rodzinną dziecka, aby zintegrować zespół.
     W pierwszych miesiącach nauki dużo czasu przeznaczyłam na organizację zajęć w małych zespołach, początkowo z podziałem zadań, wprowadzałam ćwiczenia / większość bez materiałów pomocniczych/ kształtujące pewność siebie. Warunkiem do sukcesu jest stworzenie klimatu zaufania w grupie. Mimo, że czasami zdarzało się, że niektórzy członkowie grupy nie chcieli brać udziału ( ale przyjęłam zasadę, że nie wolno zmuszać do uczestnictwa), możliwość swobodnej obserwacji, radość innych sprawiała, że dzieci w końcu włączyły się do zabawy. I to już był pierwszy znak sukcesu. W miesiącu listopadzie została zorganizowana pierwsza impreza integracyjna z udziałem rodziców i były już widoczne pierwsze działania zespołowe, zaangażowanie w wykonanie pierwszych samodzielnych zadań.

3. Znaczenie problemu
     Czas dziecka w szkole dzieli się na zajęcia dydaktyczne (zintegrowane) czyli nabywanie wiadomości i umiejętności oraz czas na nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami.
     Na podstawie analizy sytuacji rodzinnej dzieci, nie ulega wątpliwości iż każdy uczeń z tej klasy bez względu na sytuację rodzinną powinien mieć poczucie bezpieczeństwa i akceptacji. Zadaniem wychowawcy jest danie równej szansy wszystkim w zdobywaniu wiedzy, odnalezieniu swojego miejsca w grupie, w rozwoju zainteresowań– często w takich sytuacjach zainteresowań ukrytych, stworzenia poczucia bezpieczeństwa i poczucia własnej wartości. Brak integracji zespołu klasowego w kształceniu zintegrowanym jest przyczyną niskiej samooceny, lęku przed odrzuceniem.

4. Prognoza

Negatywna
      W przypadku nie podjęcia działań integrujących grupę i wprowadzeniu ćwiczeń kształtujących pewność siebie część dzieci będzie odczuwało lek przed odrzuceniem w grupie, nie będzie potrafiła współdziałać, nie ujawni swoich zainteresowań jak również w niektórych przypadkach może mieć wpływ na sukcesy edukacyjne.

Pozytywna
      Wdrożenie zaplanowanych działań wychowawczych zmierzających do integracji klasy wpłynie na wzrost poczucia bezpieczeństwa, umiejętność współdziałania w zespole, wzrośnie poczucie zaufania w stosunku do innych. Dziecko stanie się aktywnym członkiem grupy.

5. Propozycje rozwiązania
Cel: zintegrowanie zespołu klasowego poprzez podniesienie poczucia wartości i wskazania sposobów pozwalających osiągnąć sukcesy.
Działania:

·         Diagnoza środowiska rodzinnego dziecka, wzajemne relacje w rodzinie dziecko– rodzic– rodzeństwo;

·         Ujęcie w planie wychowawczym procesu integracji grupy, form i metod wspomagających budowanie poczucia własnej wartości;

·         Organizacja pomocy i wsparcia dla rodzin będących w trudnej sytuacji materialnej;

·         Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę;

·         Pedagogizacja rodziców;

·         Ujęcie problemu dziecka z rodziny patologicznej w Planie profilaktyki szkoły.6. Wdrażanie oddziaływań
      Realizację działań rozpoczęłam od analizy Kart dziecka 6– letniego, ankiety środowiskowej, wywiadów z rodzicami, kontaktu z instytucjami wspierającymi rodzinę i ustaleniu rozmiaru problemu w klasie I. Zaplanowane działania realizowałam na kilku płaszczyznach:

o        Współpraca z instytucjami wspomagającymi rodzinę; poznanie problemów wybranych rodzin, ustalenie form i metod wspierających rodzinę.

o        Plany wychowawcze / I etap kształcenia; ujęcie priorytetu w zakresie dydaktyki i wychowania zmierzającego do realizacji celów związanych z:

1.      integracją dzieci

2.      kształtowaniem sfer poznawczych w celu osiągnięcia sukcesu

·         wzrostem poziomu własnej wartości w kontaktach z rówieśnikami.

·         Współpraca z rodzicami; wykorzystanie różnych źródeł literatury dotyczącej pedagogizacji rodziców, organizacja spotkań indywidualnych, kontakty telefoniczne, integracja rodziców poprzez udział w imprezach klasowych i szkolnych, wprowadzenie zasady współdecydowania– włączenie rodziców do decydowania o sprawach klasowych.

·         Plan profilaktyki szkoły; diagnoza istniejącego problemu w klasie I wpłynęła na wprowadzenie zagadnień związanych z potrzebami i problemami dziecka z rodziny patologicznej, ujednolicenie oddziaływań wychowawczych w tej grupie dzieci wśród całego grona pedagogicznego, realizacja programu profilaktycznego zmierzającego do pomocy dziecku dysfuncyjnemu z rodziny patologicznej.

·         Organizacja zajęć społecznych; pomoc dzieciom w pokonywaniu problemów edukacyjnych, rozwijanie zainteresowań, integracja grupy przez udział w różnych formach zabaw i gier kształtujących pewność siebie.7. Efekty oddziaływań
     Podjęte działania wychowawcze, współpraca z domem rodzinnym i instytucjami wspierającymi rodzinę wpłynęły pozytywnie na integrację zespołu klasowego, poziom bezpieczeństwa dzieci i podniesienie poczucia wartości. W pracy wychowawczej muszę pamiętać o istniejącym problemie i w każdym kolejnym roku szkolnym jest on ujmowany, modyfikowany do potrzeb aktualnych grupy. Z uwagi na złożoność problemu w którym uczestniczą dzieci– rodzice– wychowawca– instytucje wspomagające rodzinę nie można zakończyć tych oddziaływań na I etapie edukacyjnym, należy go kontynuować w dalszych oddziaływaniach wychowawczych.

Bibliografia:

1.      Christopher Cindy J.: Nauczyciel– rodzic: skuteczność porozumiewania się, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004 nr 51 022.

2.      M. Łobocki: «Wychowanie w klasie szkolnej», Warszawa 1986,

3.      Portman Rosemarie: Gry i zabawy kształtujące pewność siebie, Kielce, Jedność, 2001.

4.      S. Ziemski: Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973,

2.       

o       















 

·