FEDERICO FELLINI:
· 1920-1993
· Jeden z najwybitniejszych reżyserów włoskich.
· Twórca pełen sprzeczności, baczny obserwator, mag-wizjoner, zafascynowany plebejsko-jarmarczną stroną sztuki, czerpiący natchnienie z filozofii Junga oraz malarstwa Boscha i Bruegla
· Debiutuje w 1950 roku filmem Światła variete i szybko zdobywa uznanie krytyków i publiczności.
· Współpracował m.in.:
- z R. Rossellinim ®Rzym, miasto otwarte, Paisia, Franciszek, kuglarz boży
- z P. Germim ®Pod niebem Sycylii, Droga nadziei
- z A. Lattuadą ®Bez litości, Młyn na Padzie
· Początki reżyserskiej kariery były cierniste. Po Światłach variete i Bialym szejku krytycy włoscy orzekli, że Fellini nie posiada reżyserskich zdolności i powinien wybrać inny zawód. Pierwszy sukces przyniosły mu Wałkonie. Wokół La strady rozpętała się burza.
· Wczesna twórczość, praktycznie do Słodkiego życia (1960), zdradza wpływy neorealizmu:
- Wybierając neorealistyczne metody realizacji i tematy -opowieści o prowincjonalnym świecie, ludziach żyjących na marginesie społeczności (Wałkonie, La strada, Niebieski ptak) - bliski był jednak poetyce realizmu magicznego, jego oryginalność sytuowała go zaś już wówczas w miejscu odrębnym
- W zmyślone fabuły przenika „prawdziwe życie", obraz Włoch, zwyczajnej egzystencji, przeciętności. W tle rysują się, naszkicowane kilkoma kreskami, jakieś niby nieważne, a jednak przecież znaczące epizody, postacie.
- Fellini pokazuje kraj, w którym życie toczy się jeszcze niespiesznie, wszędzie czai się bieda, ale i żądza pieniędzy na mniejszą i większą skalę. Pieniądz reguluje układy rodzinne i determinuje losy ludzkie.
· Od początku lat 60. twórczość Felliniego staje się coraz bardziej podróżą w głąb siebie.
· Po skandalizującym Słodkim życiu, zjadliwej satyrze na środowiska zamożnej klasy średniej, blichtr i pustkę współczesnego świata, przychodzi Osiem i pół - na poły osobista, na poły wykreowana wiwisekcja własnej świadomości artystycznej. Świat powołany do życia na ekranie nabiera charakteru sztucznej konstrukcji, całkowicie podporządkowanej regułom niepospolitej wyobraźni. Rzeczywistość staje się coraz bardziej sztuczna, jawnie teatralna, zaludniona postaciami karłów, cyrkowców, monstrualnych kobiet. To przemieszanie groteski i oniryzmu, teatru i cyrku będzie odtąd najbardziej charakterystyczną cechą stylistyczną.
· Wcześniejsze filmy wpisują się w poetykę realizmu (naturalna sceneria, prostota realizacji) ,od lat 60. Fellini zamyka się w przestrzeni studia. Daje mu to możliwość całkowitej kreacji i podporządkowania sobie wszystkich elementów artystycznej wizji.
· Ostatecznym sposobem na uprawianie kina była dlań imitacja świata, nie zaś jego reprodukcja. Scenografia i kostium odgrywały nie mniejszą role niż sam język filmu.
· Fellini rzucał współczesnemu światu najcięższe oskarżenia. Słodkie życie, Osiem i pół, Casanovą, Satyricon, Próba orkiestry - to najbardziej jaskrawe przykłady skrajnie krytycznej czy nawet wręcz katastroficznej postawy wielkiego twórcy.
· Desakralizacja to jedna z narzucających się cech świata przedstawionego przez Felliniego
· Wizja kryzysu współczesnej cywilizacji to wielki temat niemal całej jego twórczości.
· Kino jest dla niego spotęgowaniem istoty cyrku
· Fellini nie uznawał ideologizacji sztuki, jej służebności wobec abstrakcyjnych ideałów.
· Technika nie interesowała Felliniego. Przypisywał jej drugorzędne znaczenie w porównaniu ze sprawczą, demiurgiczną siłą wyobraźni. Istota kina tkwiła w obrazach, które pozwalały się układać w opowieści.
· W jego filmach, na zasadzie barokowej opozycji, przenikają się dwa nurty: apoteoza witalności, instynktu życia, oraz ukryta pod pozorami ruchu i życia dekadencja, bezruch, martwota
· Niektóre z jego późniejszych dzieł, na przykład Satyricon (1969), A statek , Ginger i Fred, Wywiad (l987), mają w sobie wiele z cech postmodernizmu, albo się do niego odwołują jako do nowego stanu świadomości, wizji kultury, lub też po prostu wskazują na jego istnienie.
· Fellini bał się starości. W miarę upływu lat, jego filmy stawały się coraz bardziej mroczne i chłodne.
· Nie akceptował reguł przemysłu filmowego. Buntował się przeciw producentom, przeciw finansowym ograniczeniom, przeciw narzucaniu jego imaginacji standardowych schematów. Odwoływał się do praw renesansowego artysty albo do okresu narodzin kina jako jarmarcznej rozrywki, kiedy to panowała jeszcze absolutna, radosna wolność twórcza.
· Przez wiele lat współpracował ze stałą grupą wspomagającą jego koncepcje:
- scenografami ®D. Donatim i D. Ferrettim
- operatorami® O. Martellim i G. Rotunno
- aktorami, ®na czele z M. Mastroiannim i Giuliettą Masiną
· PODSTAWOWE WYZNACZNIKI STYLU:
1) Zafascynowanie widowiskiem i światem sztuki ®W prawie wszystkich filmach powraca motyw narodzin spektaklu, przeważnie nieudacznego, prowincjonalnego, jarmarcznego.
- wędrowni komedianci w Światłach variete
- teatrzyk w Wałkoniach
- cyrkowcy w La stradzie
2) Ukazywanie mechanizmów rządzących tłumem
3) Pokazywanie ludzi z marginesu społecznego, środowisk odrzuconych poza nawias ®ulubionymi postaciami są:
- wędrowni aktorzy
- nieudacznicy życiowi
- prostytutki
- żebracy
- oszuści
- nimfomanki
- starzejący się artyści
4) Główne motywy:
a) Motyw artysty i jego dzieła:
- od Słodkiego życia zaczyna dominować temat patologii sztuki i kryzysu artystycznego, szczególnie mocno zaznaczony w Osiem i pół
b) Motyw procesji:
- La strada
- Noce Cabirii
- Słodkie życie
- Osiem i pół
c) Motyw duchownych
- pokaz mody kościelnej w Rzymie
- zakonnice w Giulietcie i duchach i La stradzie
- klerycy w Wałkoniach i Osiem i pół
d) Motyw rozkładu i niemocy:
- Casanova
e) Motyw podróży, wędrówki - także w sensie duchowej przemiany lub jako powrót do źródeł:
- wędrówka bohatera z Miasta kobiet
- Klowni
- A statek płynie
- Rzym
- Amarcord
f) Motyw gaszonego światła
- Miasto kobiet
- Ginger i Fred
- Próba orkiestry
g) Motyw wody, morza:
- Giulietta i duchy
h) Motyw kobiety -mitu ®kobieta jako jungowska anima, matka-natura, bóstwo łączące w sobie zło i dobro, pokusę i pobożność, światło i cień:
- Satyricon
AgataStr