Henryk Sienkiewicz "Ogniem i mieczem" spis treci analiza utworu str. 2 tre str. 5 pierwotny tytu "Wilcze gniazdo", powie oparta na studiach walk polsko-kozackich. Drukiem powie ukazaa si wpierw na amach krakowskiego "Czasu" i warszawskiego "Sowa" od 2 maja 1883 r. do 1 lutego 1884 r., osobno ukazaa si w 1884 r. Fabua Pod koniec 1647 r. na poudniowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej, tzw. Dzikich Polach, nad rzek Omelniczek, dopywem Dniepru. Uratowanie przez Jana Skrzetuskiego, namiestnika chorgwi husarskiej, ycia Bohdanowi Chmielnickiemu; Pocztek stycznia 1648 r. Poznanie Heleny Kurczewiczwnej, owiadczyny (panna wbrew swojej woli zarczona zostaa z pukownikiem kozackim Bohunem); Skrzetuski w niewoli Chmielnickiego (zdrada Krzeczowskiego, klska w bitwach pod tymi Wodami i Korsuniem, okruciestwa, jakich dopuszcza si "czer" na Polakach); Tu kluczowa, dla poznania pogldw historiozoficznych Sienkiewicza, scena rozmowy pomidzy Chmielnickim a Skrzetuskim. Chmielnicki prezentuje si tu jako mciciel wszystkich strasznych krzywd, jakich Polacy dopucili si na Ukrainie. Skrzetuski (porte parole autora) nie podwaa przedstawionych faktw, ale odrzuca jego rozumowanie. Racjom uciskanych przedstawi racje wysze - wzgld na dobro kraju, ktre jego zdaniem domagao si polubownego zaatwienia sporu. Nie ma bowiem takich racji, ktre usprawiedliwiayby zbrojne wystpienie poddanych przeciw majestatowi pastwa i wadzy. Zemsta Bohuna w Rozogach (morduje opiekunk Heleny i dwu jej synw, za dwr podpalaj okoliczni chopi kozaccy mszczc si za ucisk ze strony Kurcewiczw); Ucieczka Onufrego Zagoby z Helen (przebrani w achmany udaj: rycerz - dziada z lir, Helena - jego maoletniego, niemego przewodnika), pocig; Po klsce korsuskiej ksi Winiowiecki nakazuje wszystkim oddziaom stawi si w ubniach. Umiera krl Wadysaw IV, a regimentarze, sprawujcy tymczasow wadz, domagaj si podjcia ukadw (chc drog wzajemnych ustpstw i czciowego zaspokojenia da kozackich zaegna "bratobjcz" walk"). Starcie racji politycznych Jeremiego z polityka obozu sprawujcego wadz w kraju, to jedna z gwnych osi w akcji wojennej powieci. Szczegln wymow ma scena porachunkw dumnego magnata z wasna dusz. Knia wie, e zapdy ukraiskiej "czerni" mona powcign tylko "ogniem i mieczem", ale nie chce wywoywa anarchii. Poddaje si pod wadz regimentarzy. Ci jednak, po nieudanych misjach wojewody Kisiela do Chmielnickiego, rwnie opowiadaj si za wojn. Wzicie Baru, Helena pod opiek Hopryny (rozkochany Kozak pozostawia dziewczyn w jarze nad Waadynk, nieopodal Raszkowa pod opiek czarownicy i jej sugi Czeremisa); Skrzetuski zgodnie z zaleceniami Winiowieckiego zbiera informacje o wojskach Chmielnickiego, ale przede wszystkim rozsiewa pogoski o zblianiu si ksicia, co dezorientuje "czer" Zagoba w rku Bohuna, pomoc Woodyjowskiego; Popoch w zagroonym Lwowie; Pojedynek Woodyjowskiego z Bohunem (odwag i zrcznoci "may rycerz" zdobywa sobie przyjaciela w Charampie, rwnie jak i on zakochanym w Anusi Borzobohatej); Krlem Polski zostaje obrany Jan Kazimierz. Skrzetuski, doczywszy do eskorty wojewody Kisiela, podajcego w misji pokojowej do Chmielnickiego, jest wiadkiem uroczystego wrczenia buntownikowi buawy hetmaskiej i czerwonej chorgwi z wizerunkiem ora. Chmielnicki nie kryje, e pokj jest tylko chwilowy. Odbicie Heleny, ucieczka (dziki sprytowi Rzdziana Woodyjowski i Zagoba, przebrani za atamanw kozackich uwalniaj dziewczyn; od niewoli tatarskiej ratuj ich oddziay dowodzone przez Kuszla i Roztworowskiego); Oblenie Zbaraa (dopenienie lubw przez Podbipit i bohaterska mier) i przybycie Skrzetuskiego do krla stacjonujcego w Toporowie z wiadomoci o obleniu twierdzy; Spotkanie Skrzetuskiego z Helen. W Epilogu: 1651 r. zwyciska bitwa pod Beresteczkiem zakoczona ucieczka chana. Bohun obrany na miejsce Chmielnickiego, wodzem kozackim, umiera w odbudowanych Rozogach. Historia w powieci Kozacy na Ukrainie w XVII w. znosili duy ucisk paszczyniany ze strony polskich magnatw i monowadcw zwanych "krlewitami kresowymi". W utworze znale mona zaledwie wzmianki o ich sytuacji, niewoli i marzeniach o wolnoci); Wolnociowe denia Kozakw, ich walk wyzwolecz, narodowo-spoeczn pod sztandarami Chmielnickiego Sienkiewicz ukazuje jako bunt przeciw prawowitej wadzy i denie do rzezi i rozboju; Walk ukraisko- polsk traktuje jako wojne bratobjcz midzy dziemi jednej ojczyzny, wojne domow; Autor jako potomek dawnej szlachty staje po stronie polskich magnatw oraz solidaryzuje si z szlacht kresow, ktra w obronie magnackich latyfundiw usiowaa ogniem i mieczem gasi suszny bunt uciskanych mas ludu; Solidaryzuje si z "krlewitkami ukraiskimi" i ich postaw ukazuje jako patriotyczna walk w obronie zagroonego kraju Obraz wojny kozackiej ukazany w powieci wynika z: ( pogldw Sienkiewicza na dzieje XVII w., ( wiadomie przyjtej idei utworu. Sienkiewicz pragn przede wszystkim: ( przywrci pamici pokolenia dni wielkoci i chway jego ojczyzny, zdolnej wydwign si z otchani klsk moc swego ora (krtkotrway tryumf wojsk koronnych pod Zbaraem i Beresteczkiem potraktowany jako generalny tryumf susznej sprawy nad zem), ( opisujc bunt na Ukrainie daje swoiste ostrzeenie przed nieszczciem, jakie grozio i grozi moe ojczynie, gdy porachunki spoeczne wezm gr nad zasad narodow, nad dobrem Rzeczypospolitej jako caoci. Jeremi Winiowiecki: zwany Jarem, ksi, jeden z najwikszych magnatw na Ukrainie i jeden z okrutnych krlewit, ciemiyciel i wyzyskiwacz, uosobienie magnackiej pychy, prywaty, despotyzmu i warcholstwa. W powieci ukazany jako idea rycerza, wodza i polityka: ( szlachetny, ( zdolny, "orli umys" ( miay, ( silny, ( niezwyciony, ( znakomity wojownik, bohater bez skazy, uwielbiany przez onierzy, ( ojcowski wobec poddanych, ( postrach dla rebeliantw, ( dowiadczony polityk, godny korony (jego syn, Micha Korybut, obrany wadc), ( wszystkie jego bitwy s wygrane. Posta nieomal baniowa. Bohdan Chmielnicki: narodowy bohater Ukrainy, w powieci ukazany niezgodnie z prawd historyczn w sposb bardzo negatywny: ( morderca, ( barbarzyca, ( egoista, ( dumny despota, ( chytry, podstpny polityk, ( zdrajca sprzymierzajcy si z wrogiem dla osobistych korzyci. Wtek romansowy Uczucie Jana Skrzetuskiego i Heleny Kurcewiczwnej ukazane zostao: ( w sposb tradycyjny, prosty ( jako romans sensacyjny (mio z przeszkodami, zakcona obecnoci i dziaalnoci rywala oraz urozmaicona licznymi przygodami); W wtku wystpuj nastpujce elementy: ( spotkanie dwojga bohaterw, ktrym od samego pocztku pomylny ukad uniemoliwiaj dziaania rywala, Bohuna, ( rozczenie pary zakochanych wynikajce z obowizkw wobec ojczyzny Skrzetuskiego, ( perypetie zwizane z losem Heleny (jej ucieczka z Zagob z Rozogw, pobyt w jarze pod opiek Hopryny, uwolnienie), ( szczliwe poczenie modych. Bohaterowie Jan Skrzetuski: posta fikcyjna (rda historyczne podaj tylko, e rycerz o tym imieniu przeprawi si z oblonego Zbaraa do krla, a potem walczy pod Beresteczkiem). Jego losy stanowi o istnieniu zwizkw przyczynowych w powieci. ( Porucznik, namiestnik wojsk ksicia Jeremiego Winiowieckiego. Ulubieniec i stronnik ksicia, uznajcy w nim najwyszy autorytet wojskowy i polityczny. W subie ksicia tumi powstanie kozackie oceniajc je, jako bunt zrewoltowanej czerni przeciwko prawowitej wadzy (rozmowa z Chmielnickim); ( Idea rycerza, chrzecijanina, "niezomny rycerz" dla ktrego suba ojczynie, honor i sawa stanowi wartoci cenniejsze nad ycie. W ich to imi powica ycie prywatne, minimalizujc znaczenie wasnych dramatw w obliczu tragedii Rzeczypospolitej; ( Dumny, uczciwy, gboko religijny, w imi wiary gotowy pogodzi si ze swym losem. Bohun pukownik kozacki, posta fikcyjna. Uwielbiany przez Kozakw (piewano o nim pieni i opowiadano wrcz nieprawdopodobne historie o wyczynach). ( Posta tajemnicza o niejasnej przeszoci i pochodzeniu, ktrego tajemnicy pilnie strzee; ( ukochawszy Helen, ktra nim gardzi, czci j niczym wit i suy Kurcewiczom oczekujc, a dziewczyna odwzajemni uczucie, ( Zy i mciwy, przekonawszy si o zdradzie opiekunw Heleny, w porywie szalonej zoci wymordowuje ich; gwatowny i dziki zdolny jest do najokrutniejszej zbrodni; ( Odwag, walecznoci i mstwem budzi szacunek wrogw; ( Do koca ycia pozostaje wierny Helenie, odbudowuje z gruzw Rozogi i w nich spdza ostatnie lata ycia. Helena: pochodzi ze starego rodu Kurcewiczw, osierocona: matka zmara przy porodzie, ojciec, ksi Wasyl, nalea do stronnikw ksicia Michaa Winiowieckiego (ojca Jeremiego), niesusznie oskarony o zdrad salwowa si ucieczk. Majtek i kilkuletni creczk pozostawi pod opiek brata Konstantyna, po mierci ktrego Rozogami rzdzi demoniczna ona. To ona wanie zdecydowaa si powici bratanic, by majtek pozosta w rkach synw. Rzadko zjawia si na kartach powieci, ale to wok niej tocz si najbardziej sensacyjne wydarzenia. ( Osiemnastoletnia dziewczyna jest nieziemsko pikna, budzi wic zarwno szalon mio Bohuna, ktrym pogardza, jak i odwzajemniona Skrzetuskiego; ( Powana, dumna i bez skazy staje si godn narzeczona a pniej on dla polskiego rycerza; "Ogniem i Mieczem" Rok 1647 by to dziwny rok, w ktrym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastoway jakowe klski i nadzwyczajne zdarzenia. Wspczeni kronikarze wspominaj, i z wiosny szaracza w niesychanej iloci wyroia si z Dzikich Pl i zniszczya zasiewy i trawy, co byo przepowiedni napadw tatarskich. Latem zdarzyo si wielkie zamienie soca, a wkrtce potem kom...
Torentos.pl