1. Spedycja – pojęcia podstawowe. Istota spedycji i jej rodzaje
Spedycja to zarobkowe organizowanie przemieszczania ładunków w zastępstwie zleceniodawcy oraz wykonywanie związanych z tym czynności z wyjątkiem samego transportu i czynności dodatkowych.
Istotną częścią działalności spedycyjnej jest praca koncepcyjna, występująca w mniejszym lub większym nasileniu w każdym podmiocie, wymiana informacji między uczestnikami nie tylko procesu transportowego, ale i handlowego oraz załatwianie wszelkiego rodzaju formalności, takich na przykład jak wypełnianie dokumentów transportowych i handlowych.
Spedycję można klasyfikować według różnych kryteriów. Do najczęstszych kryteriów należą:
- rodzaj użytego środka transportu - spedycja samochodowa, kolejowa, morska, wodna śródlądowa, lotnicza,
- miejsce wykonywania usług spedycyjnych - spedycja miejska, wiejska, portowa, dworcowa, graniczna, targowo-wystawowa,
- liczba kolejno użytych środków transportu - spedycja prosta i wiązana,
- faza procesu transportowego - spedycja nadania, odbioru, przemieszczania,
- rodzaj przesyłanych ładunków - spedycja ładunków masowych, drobnicowych itp.,
- wielkość obsługiwanego obszaru - spedycja miejscowa, rejonowa, krajowa, międzynarodowa,
- zakres świadczenia usług spedycyjnych - spedycja publiczna, własna.
Spedytor jest koordynatorem i organizatorem procesu transportowego. Odpowiednia organizacja procesu transportowego to stan, w którym wykonywanie wszystkich czynności spedycyjnych przez poszczególnych uczestników tego procesu odbywa się w ustalonej kolejności, w określony sposób i we wzajemnym powiązaniu ze sobą. Efektem tych działań powinna być odpowiednia jakość usługi po możliwie niskich kosztach.
Spedytor zawodowo i za wynagrodzeniem, we własnym imieniu, lecz na rachunek zleceniodawcy podejmuje się wysłania lub odbioru przesyłki towarowej oraz innych czynności związanych z jej obsługą i przewozem.
Na zakres funkcji koordynacyjnej spedytora wpływa rodzaj obsługiwanego ładunku oraz jego podatność na usługi spedycyjne.
Podatność ładunku na usługi spedycyjne to zbiór wymaganych warunków technicznych, technologicznych, organizacyjnych i ekonomicznych, których zespół cech stanowi o zdolności danych ładunków do objęcia ich działalnością spedycyjną.
Spedytor występuje jako doradca i koordynator procesów transportowych obsługujący różne gałęzie transportu, przy założeniu, że znajdzie optymalne rozwiązanie dla swojego klienta. W praktyce jednak na rynku usług spedycyjnych występuje wielu spedytorów specjalizujących się tylko w jednej określonej dziedzinie, na przykład spedycji kolejowej, samochodowej lub lotniczej. Takie zachowania wymusza rynek usług spedycyjnych, gdyż:
- liczba możliwości dotyczących sposobu przewozu, może być w praktyce bardzo ograniczona, a nadawca przesyłki często lepiej niż spedytor jest zorientowany w korzyściach wyboru danego wariantu przewozu;
- dla klienta firmy spedycyjnej najistotniejszą korzyścią, wynikającą ze współpracy ze spedytorem, jest jego umiejętność rozwiązywania problemów, które wynikają z procesów przewozowych;
- spedytor, który specjalizuje się w świadczeniu określonego rodzaju usług jest bardziej efektywny pod względem jakościowym i kosztowym.
Zakres działalności spedycyjnej jest ściśle związany z procesami transportowymi. Procesem transportowym nazywamy ciąg kolejno następujących czynności, stanowiących pewną całość, w wyniku których towar zostanie dostarczony odbiorcy w jak najsprawniejszy sposób.
W procesie transportowym można wyróżnić następujące elementy składowe: czynności przemieszczania, administracyjne, prawne, finansowe i organizacyjne oraz gospodarcze (przygotowanie ładunku do przewozu, kompletowanie, składowanie itp.). Część czynności spedycyjnych mieści się w tej klasyfikacji w grupie czynności administracyjnych i prawnych.
Według innego podziału wśród czynności występujących w trakcie procesu transportowego wyróżnia się:
- czynności spedycyjne,
- czynności przemieszczania (przewóz, przeładunek, składowanie przejściowe),
- czynności dodatkowe (na przykład długookresowe magazynowanie).
Czynności procesu transportowego podzielić można ró...
karolinawalasek