O'Brian Patrick - Przygody Kapitana Jacka Aubreya 02 - Kapitan.pdf - O'Brian Patrick - zbrozlo1

Patrick O'Brian

Kapitan

Tłumaczył Bernard Stępień

Tytuł oryginału Past Captain

Kochanej Mary

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Strugi deszczu z sunących na wschód w poprzek kanału La Manche chmur przerzedziły się

nieco o świcie, pozwalając dostrzec, Ŝe ścigana jednostka zmieniła kurs. Fregata „Charwell",

płynąca w pogoni przez większą część nocy, pomimo mocno porośniętego dna rozwijała

prędkość około siedmiu węzłów i odległość dzieląca oba Ŝaglowce wynosiła obecnie niewiele

ponad półtorej mili. Doganiany okręt powoli obracał się ku linii wiatru i na pokładzie

„Charwell" zapanowała jeszcze głębsza niŜ dotąd cisza, gdyŜ oczom zgromadzonych na

stanowiskach ludzi ukazała się burta z dwoma długimi rzędami furt działowych. Dopiero

teraz, po raz pierwszy od chwili, gdy obserwator na maszcie zameldował o Ŝaglach na

horyzoncie, mieli okazję przyjrzeć się dokładnie nie znanej jednostce. Niemal cudem

dostrzeŜono ją wówczas w gęstniejącym mroku, o jeden rumb na lewo od kursu. Zmierzała na

północny zachód i większość członków załogi „Charwell" uznała, iŜ musi to być statek z

jakiegoś rozbitego francuskiego konwoju lub usiłujący przerwać blokadę Amerykanin,

zamierzający przedrzeć się do Brestu pod osłoną bezksięŜycowej nocy.

W dwie minuty po dostrzeŜeniu potencjalnej zdobyczy na fregacie postawiono dodatkowo

bramsle na foku i grotmaszcie. Nie była to imponująca powierzchnia płócien, lecz przecieŜ

okręt miał juŜ za sobą długą i męczącą podróŜ z Indii Zachodnich: dziewięć tygodni z dala od

lądu, sztormy w okresie równonocy, które do granic wytrzymałości targały nadweręŜony

takielunek, do tego jeszcze trzy dni sztormowania w najgorszym punkcie Zatoki Biskajskiej.

Nic więc dziwnego, Ŝe kapitan Griffiths oszczędzał trochę swoją jednostkę. Mimo iŜ na

masztach nie rozpięto piramidy Ŝagli, fregata juŜ po kilku godzinach znalazła się za rufą

ściganego okrętu, a gdy zabrzmiały cztery szklanki porannej wachty, na pokładzie „Charwell"

ogłoszono alarm bojowy. Na dźwięk bębna hamaki w błyskawicznym tempie powędrowały

do siatek, tworząc ochronne nadburcia, odtoczono działa. Rozespani i wyrwani z ciepłych

posłań odpoczywający marynarze stanęli przy armatach w strugach lodowatego deszczu —

trwali tak juŜ ponad godzinę, co wystarczyło, by przemarzli do szpiku kości.

W grobowej ciszy, jaka teraz zapadła, dał się słyszeć głos kogoś z obsługi dział na

śródokręciu. Jakiś marynarz wyjaśniał sytuację swemu towarzyszowi, stojącemu obok

małemu człowieczkowi z szeroko otwartymi oczami.

— To francuski dwupokładowiec, bracie. Siedemdziesiąt cztery lub osiemdziesiąt dział.

Wpakowaliśmy się, bracie, w niezłą kabałę.

— Ciszej tam, do diabła! — zawołał kapitan Griffiths. — Panie Quarles, proszę zapisać

nazwisko tego mądrali.

I wtedy morze znów znikło, przesłonięte strugami ulewnego deszczu. Teraz juŜ jednak

wszyscy na zatłoczonym pokładzie rufówki wiedzieli, co kryje się za tą szarą, gęstą kurtyną

— francuski okręt liniowy z dwoma rzędami otwartych szeroko furt działowych. ZauwaŜono

teŜ delikatną zmianę ustawienia jednej rei, oznaczającą, iŜ liniowiec zamierza wystawić na

wiatr fokŜagiel, stanąć w dryfie i zaczekać na fregatę.

Uzbrojenie „Charwell" stanowiły trzydzieści dwie dwunastofuntowe armaty. Gdyby udało się

zbliŜyć do przeciwnika na tyle, by oprócz dalekosięŜnych dział mogły zostać równieŜ uŜyte

krótkolufowe karonady, umieszczone na forkasztelu i na rufie, łączna waga metalu wyrzuca-

nego przy pełnej salwie burtowej wyniosłaby dwieście trzydzieści osiem funtów. Francuski

okręt liniowy był tymczasem w stanie wystrzelić pociski o łącznej wadze dziewięciuset

sześćdziesięciu funtów. Dysproporcja sił była w tej sytuacji bardziej niŜ oczywista i

ewentualna ucieczka z wiatrem nie przyniosłaby tutaj nikomu wstydu, gdyby nie fakt, Ŝe

gdzieś z tyłu, za szarą zasłoną, znajdowało się wsparcie — potęŜna, uzbrojona w trzydzieści

osiem osiemnastofuntowych dział fregata „Dee". W czasie ostatniego sztormu straciła co

prawda stengę grotmasztu i poruszała się teraz nieco wolniej, lecz oba okręty pozostawały

wcześniej w zasięgu wzroku, i z pokładu „Dee" odpowiedziano na sygnał kapitana Griffithsa

o podjęciu pościgu. Dowódca „Charwell" był przecieŜ w tym zespole najstarszym kapitanem.

Okręt liniowy nadal niestety miałby znaczną przewagę ognia nad dwiema fregatami, lecz bez

wątpienia mógłby zostać pokonany. Na pewno spróbowałby ostrzeliwać salwami burtowymi

jedną z fregat, dotkliwie ją przy tym kalecząc, lecz w tym samym czasie druga jednostka

mogłaby zająć pozycję przed dziobem lub za rufą liniowca, by niemal bezkarnie razić go

morderczym ogniem wzdłuŜ pokładów. Coś takiego byłoby moŜliwe, a podobne przypadki

juŜ się wcześniej zdarzały. Na przykład w 1797 roku „Indefatigable" i „Amazon" zniszczyły

francuski okręt uzbrojony w siedemdziesiąt cztery działa. „Indefatigable" i „Amazon"

dysponowały jednak wtedy razem osiemdziesięcioma dalekosięŜnymi armatami, a „Droits de

l'Homme" nie mógł otworzyć furt na najniŜszym pokładzie — morze było zbyt wzburzone.

Dzisiaj fala jest niezbyt wysoka i aby stawić czoło napotkanemu okrętowi, brytyjska fregata

musiałaby odciąć mu drogę do Brestu i walczyć — kto wie, jak długo?

— Panie... Panie Howell... Proszę wejść z lunetą na maszt i sprawdzić, czy uda się panu

dostrzec gdzieś „Dee" — polecił kapitan Griffiths.

Nim skończył mówić, długonogi podchorąŜy był juŜ w połowie drogi na top stermasztu i

głośne: „Tak jest, sir!" doleciało na pokład z wysoka, wraz ze strugami zacinającego deszczu.

Nadszedł szczególnie gwałtowny szkwał i przez moment zgromadzeni na rufie ludzie z

trudem dostrzegali przez szarą ulewę słabe zarysy forkasztelu. Ze szpigatów płynęły rwące

strumienie wody. Nagle deszcz ucichł, świat pojaśniał niespodziewanie i z masztu rozległo się

wołanie:

— Na pokładzie! Sir, widzę ich na zawietrznym trawersie. Naprawili prowizorycznie...

— Zamelduje pan o tym na dole — odpowiedział kapitan donośnym, bezbarwnym głosem. —

Niech zgłosi się do mnie pan Barr.

Trzeci porucznik biegiem ruszył ze swego stanowiska na rufę. Gdy wbiegał na górę, wiatr

poderwał połę jego przemoczonego płaszcza i oficer konwulsyjnym gestem przycisnął

ociekający wodą materiał, sięgając równocześnie drugą ręką do kapelusza.

— Proszę zdjąć ten kapelusz! — zawołał kapitan Griffiths, a jego twarz nagle poczerwieniała.

— Proszę go natychmiast zdjąć. Wszyscy panowie zaznajomili się z rozkazem wydanym

przez lorda St Vincenta i wiedzą, w jaki sposób naleŜy prawidłowo oddawać honory... —

Dowódca okrętu urwał nagle i odezwał się ponownie dopiero po krótkiej chwili. — Kiedy

zmienia się pływ?

— Proszę o wybaczenie, sir — powiedział ostroŜnie Barr. — Dziesięć minut po ósmej. JuŜ

niedługo skończy się przesilenie pływu.

Kapitan chrząknął i zwrócił się w stronę podchorąŜego.

— Panie Howell?

— Na „Dee" naprawili prowizorycznie stengę grotmasztu, sir — pośpiesznie zameldował

młody człowiek. Stał z odkrytą głową, wysoki, o wiele wyŜszy od swego przełoŜonego. —

Właśnie zmienili kurs. Płyną teraz ostro na wiatr.

Dowódca skierował swą lunetę w stronę „Dee". Bramsle drugiej fregaty były teraz wyraźnie

widoczne nad postrzępionym horyzontem. Chwilami pojawiały się teŜ marsle, gdy oba okręty

płynęły równocześnie w górę na fali. Kapitan starannie wytarł ociekający wodą obiektyw,

jeszcze raz spojrzał na „Dee", potem obrócił się, by popatrzeć na Francuza. ZłoŜył w końcu

teleskop i wpatrywał się teraz w odległą fregatę. Stał samotny, oparty o reling, na kapitańskim

pokładzie na prawej burcie rufówki. Zgromadzeni po przeciwnej stronie oficerowie spoglądali

zamyśleni to na Francuza, to na „Dee", to na plecy dowódcy.

Sytuacja wciąŜ była niepewna. Wszystko na razie naleŜało rozpatrywać jako szereg

ewentualności. Jakakolwiek jednak decyzja podjęta teraz w sposób jednoznaczny wpłynie na

dalszy przebieg wydarzeń. Z tą chwilą wypadki zaczną następować jeden po drugim, z

początku powoli, później coraz szybciej, a ewentualne ich skutki nigdy juŜ nie będą mogły

zostać cofnięte. NaleŜało jednak tak postąpić, i to szybko, gdyŜ przy obecnej prędkości i

kursie, „Charwell" w ciągu dziesięciu minut znajdzie się w zasięgu dział dwupokładowca.

WciąŜ jednak pozostawało zbyt wiele moŜliwych do uwzględnienia czynników... Druga

fregata, „Dee", nie Ŝeglowała najlepiej na wiatr. Powstrzyma ją takŜe na pewno zmieniający

się pływ — prąd popłynie prostopadle do jej kursu i kto wie, czy nie okaŜe się konieczny

dodatkowy hals. Pół godziny mogło wystarczyć, by trzydziestosześciofuntowe działa

Francuza wypruły z „Charwell" wnętrzności i pozbawiły ją masztów. Potem pozostawało

tylko odprowadzić zdobytą fregatę do Brestu. Wiatr wiał akurat w tamtym kierunku.

Dlaczego nie widać Ŝadnego z okrętów blokady? To niemoŜliwe, by wszystkie zostały

zepchnięte ze swoich pozycji. Nie wiało przecieŜ aŜ tak mocno. Wszystko to było bardzo

dziwne. Wszystko, zaczynając od dziwnego zachowania francuskiego liniowca. Odgłos dział

powinien przyciągnąć tutaj okręty blokującej eskadry... MoŜe uda się grać na zwłokę...

Kapitan Griffiths czuł na sobie spojrzenia wielu par oczu i ta świadomość napełniała go

wściekłością. Obserwowało go wyjątkowo duŜo ludzi, gdyŜ na pokładzie znajdowało się

kilku oficerów i cywilów, którzy zaokrętowali jako pasaŜerowie — część w Gibraltarze,

pozostali zaś w Port of Spain. Byli wśród nich: otrzaskany z ogniem w wielu bitwach generał

Paget, bardzo wpływowy człowiek, oraz kapitan Aubrey. Tak. Szczęściarz Aubrey, który nie

tak dawno z powodzeniem zaatakował uzbrojonym w czternaście dział brygiem „Sophie"

hiszpańską fregatę „Cacafuego", zaopatrzoną w trzydzieści sześć armat. Kilka miesięcy temu

o niczym innym nie rozmawiano we flocie i ewentualna decyzja stawała się w tej sytuacji

jeszcze trudniejsza.

Kapitan Jack Aubrey stał przy ostatniej od rufy karonadzie na lewej burcie, a jego twarz nie

zdradzała jakichkolwiek emocji. Dzięki swemu wysokiemu wzrostowi, z miejsca, w którym

się znajdował, miał doskonały obraz całej sytuacji i widział oba szybko przesuwające się

okręty, które razem z „Charwell" wyznaczały wierzchołki gigantycznego trójkąta. TuŜ obok

Jacka znajdowały się dwie nieco niŜsze postacie: doktor Maturin, były lekarz okrętowy na

brygu „Sophie" oraz jakiś męŜczyzna w czarnym ubraniu, w czarnym kapeluszu i długim

czarnym płaszczu. Na wąskim czole tego człowieka bez wahania moŜna było napisać słowa:

„agent wywiadu" lub krócej: „szpieg" — z powodu braku miejsca. Obaj panowie rozmawiali

w dziwnym języku, który kilku słuchaczom wydawał się łaciną. Dyskutowali z wyraźnym

oŜywieniem i Aubrey pochylił się w ich stronę, przechwyciwszy rozwścieczone spojrzenie z

przeciwległej strony pokładu.

— Stephen, czy nie powinieneś czasem juŜ zejść na dół? — wyszeptał wprost do ucha swego

przyjaciela. — Za chwilę moŜesz być potrzebny w kokpicie.

Kapitan Griffiths odwrócił się od relingu i wyraźnie siląc się na spokój, powiedział:

— Panie Berry, proszę podnieść sygnał. Zamierzam...

W tym momencie na okręcie liniowym odezwało się działo i natychmiast z sykiem

wystrzeliły w niebo cztery błękitne race, które płonęły przez chwilę wysoko bladym

płomieniem, w coraz jaśniejszym świetle poranka. Zanim jeszcze ostatni, opadający powoli

snop iskier uleciał z wiatrem, w górę wzbiły się jedna po drugiej kolejne rakiety. Wyglądało

to jak jakiś dziwny pokaz sztucznych ogni, urządzony daleko na pełnym morzu.

„O co im do diabła chodzi ?" — pomyślał Jack Aubrey, przymruŜając oczy. Na fregacie

odezwał się szmer zdumionych głosów. Wszyscy członkowie załogi byli wyraźnie zaskoczeni

niezwykłym widowiskiem.

— Na pokładzie! — zawołał obserwator z fokmasztu. — Na ich zawietrznej pojawił się jakiś

kuter!

Dowódca „Charwell" natychmiast skierował w tę stronę swoją lunetę.

— Podebrać wyŜej dolne Ŝagle — zawołał szybko. Gdy podniesione na gejtawach płótno grot

i fokŜagla przestało zasłaniać liniowiec, kapitan Griffiths ujrzał kuter, wyraźnie angielski,

który podciągnął właśnie w górę reję i powoli nabierając prędkości, kierował się w stronę

fregaty. — Niech podejdą do naszej burty. Panie Bowes, proszę wystrzelić z działa przed ich

dziób — polecił kapitan zdecydowanym głosem.

Nareszcie, po tylu godzinach oczekiwania na chłodzie, padły szybkie rozkazy. Starannie

wycelowano dwunastofuntowe działo, rozległ się huk wystrzału, obłok gryzącego dymu

wirował przez chwilę unoszony wiatrem. Kula przeleciała przed dziobem nadpływającego

stateczka i na pokładzie „Charwell" rozległ się gromki okrzyk radości. Odpowiedzią był

podobny okrzyk z kutra, zamachały uniesione wysoko kapelusze. Obie jednostki zbliŜyły się

do siebie z wypadkową prędkością prawie piętnastu węzłów.

Kuter był szybki i bardzo dobrze prowadzony — z pewnością statek przemytniczy. Podszedł

blisko zawietrznej burty „Charwell", wytracił prędkość i stał teraz, kołysząc się na fali,

elegancki jak mewa. Ogorzałe, uśmiechnięte twarze spoglądały z jego pokładu w górę, na

lufy dział fregaty.

„JuŜ w następnej minucie wcieliłbym spośród nich siłą do słuŜby z pół tuzina doskonałych

marynarzy" — pomyślał Jack, a kapitan Griffiths wywołał tymczasem dowódcę kutra.

— Zapraszam na pokład — zaproponował ostroŜnie. Na stateczku zapanowało małe

zamieszanie. Manewrowano Ŝaglem, wystawiano odbijacze, posypały się przekleństwa. Po

chwili kapitan kutra ze sporym pakunkiem pod pachą wspiął się po stopniach na rufę fregaty.

Sprawnie przeskoczył przez reling i wyciągnął w stronę kapitana Gnffithsa dłoń na powitanie.

— śyczę panu wszystkiego najlepszego z okazji zakończenia wojny — powiedział wesoło.

— Koniec wojny? Pokój? — zawołał zdumiony Griffiths.

— Tak, sir. Wiedziałem, Ŝe zaskoczy pana ta nowina. Traktat pokojowy został podpisany

przed zaledwie trzema dniami. Na okrętach w morzu nikomu nic jeszcze o tym nie wiadomo.

Mój kuter jest wypełniony gazetami: londyńskimi, paryskimi i lokalnymi. Mnóstwo artyku-

łów, najświeŜsze wiadomości... — dodał gość, rozglądając się dookoła rufówki. — Pół

korony za egzemplarz...

Nikt nie wątpił w prawdziwość wypowiedzianych przed chwilą słów, lecz twarze

zgromadzonych na rufie oficerów nie zdradzały Ŝadnych emocji. Szeptana wiadomość

pobiegła jednak po pokładzie, a pośród promieniujących radością załóg karonad i na

forkasztelu odezwały się nagle wiwaty. Kapitan jak zwykle polecił, by pan Quarles zapisał

nazwiska ludzi naruszających dyscyplinę, lecz nikt nie zwracał na to specjalnej uwagi.

Wesołe okrzyki pomknęły w stronę rufy i rozlegały się juŜ teraz na całym okręcie. Ludzie

wrzeszczeli jak opętani, szczęśliwi wobec wizji zakończenia słuŜby, wolności, powrotu do

Ŝon i kochanek, bezpieczeństwa, rozkoszy Ŝycia na lądzie.

Groźby kapitana Griffithsa nie brzmiały zresztą zbyt powaŜnie. Ktoś, komu udałoby się w

tym momencie zajrzeć głęboko w oczy dowódcy fregaty, dojrzałby w nich coś bliskiego

ekstazie. Pokój oznaczał co prawda utratę pracy — wszystko rozwiało się w jednej chwili jak

obłoczek dymu — lecz równocześnie nikt juŜ nigdy nie dowie się. jaki to sygnał miał zostać

przed chwilą wysłany. Pomimo pozornie surowej twarzy kapitan był wyjątkowo uprzejmy,

gdy prosił pasaŜerów, pierwszego porucznika, oficera i podchorąŜego z wachty, by wszyscy

zechcieli wspólnie z nim zjeść dzisiejszy obiad.

— To wspaniałe widzieć, jak rozsądni potrafią być ludzie. Jak umieją docenić dobrodziejstwa

pokoju — Stephen Maturin zagadnął grzecznie pastora Hake'a.

— Tak, oczywiście. Błogosławiony pokój... — odparł duchowny. Kapelan nie miał na lądzie

Ŝadnego majątku ani stałego źródła utrzymania, nie miał teŜ zgromadzonych oszczędności.

Wiedział za to doskonale, iŜ cała załoga „Charwełl" zostanie zwolniona do domów, gdy tylko

okręt zacumuje w Portsmouth. Po słowach doktora demonstracyjnie wyszedł z mesy

oficerskiej. Chodził teraz tam i z powrotem po pokładzie, zamyślony i milczący. Maturin i

Aubrey zostali sami.

— Wydaje mi się, Ŝe powinien okazać więcej zadowolenia — zauwaŜył Stephen.

— Nigdy chyba nie przestaniesz mnie zadziwiać. — Jack spojrzał z czułością na swego

przyjaciela. — Spędziłeś przecieŜ na morzu juŜ tyle czasu, nikt teŜ nie miałby prawa nazwać

cię głupcem. O niektórych morskich sprawach wiesz jednak mniej niŜ dziecko. Musiałeś

chyba zauwaŜyć, jak ponurzy byli przy obiedzie Quarles, Rodgers i inni? Jak posępni stawali

się wszyscy podczas tej wojny, gdy tylko pojawiało się niebezpieczeństwo zawarcia pokoju?

— Pomyślałem, Ŝe to skutek nie przespanej nocy, ciągłego napięcia. Ta pogoń była bardzo

męcząca. Nie wspomnę tu o poczuciu zagroŜenia dziś rano. Kapitan Griffiths był jednak w

doskonałym humorze.

— Och... — powiedział Jack, przymruŜając oko. — W jego przypadku sprawy wyglądają

zupełnie inaczej. Jest przecieŜ pełnym kapitanem. Codziennie zarabia swoje dziesięć

szylingów i niezaleŜnie od okoliczności pnie się coraz wyŜej na liście kapitanów, w miarę jak

ci przed nim umierają lub zostają awansowani. Jest juŜ raczej stary, jeśli wolno mi tak

powiedzieć, ma czterdzieści lat, a moŜe więcej... Przy odrobinie szczęścia ma jednak wciąŜ

szansę umrzeć jako admirał. Nie, nie martwię się tutaj o niego, lecz o innych: o poruczników,

z ich głodową pensją i minimalnymi szansami na objęcie samodzielnego dowództwa; o

nieszczęsnych podchorąŜych, którzy nie uzyskali dotąd promocji i nigdy juŜ teraz jej nie

uzyskają. Nie ma przecieŜ w tej chwili nadziei, by udało im się zaokrętować. W ich

przypadku nie ma teŜ mowy o jakimkolwiek wynagrodzeniu. Mogą tylko ewentualnie

zaciągnąć się na statki handlowe lub... zostać pucybutami przy bramie St James's Park.

Słyszałeś na pewno kiedyś tę starą piosenkę? Przypomnę ci kawałek. — Aubrey zanucił

fragment zwrotki i po chwili zaczął śpiewać półgłosem:

Jack woła: „Dobre wieści: milkną działa, pokój, puszczą nas do domu — pięknie ".

Rzekł admirał: „Złe nowiny"; kapitan woła: „Me serce pewnie zaraz pęknie!"

Porucznik rozpacza: „Co począć? Przed trudnym stanąłem wyborem ".

Doktor na to: „Ja nie zginę — gdzieś na wsi zostanę znachorem ".

— Cha, cha, to dla ciebie, Stephen, cha, cha, słuchaj dalej...

PodchorąŜy powiada: „Bez zawodu, kim teraz ja biedny zostanę.

Pójdę pewnie czyścić buty, tam pod St James's Park bramę.

I tam będę czekał, dnie całe, słuŜyć gotów na kaŜde wołanie.

A byle przechodzień, gdy zechce, mym panem się stanie... "

Pan Quarles zajrzał do mesy, rozpoznał piosenkę i gwałtownie nabrał powietrza do płuc. Jack

Aubrey był tutaj jednak przecieŜ gościem, wyŜszym rangą oficerem — dowódcą okrętu, z

epoletem na ramieniu — no i do tego jeszcze barczystym, dobrze zbudowanym męŜczyzną.

Quarles westchnął więc tylko głośno i zamknął za sobą drzwi.

O'Brian Patrick - Przygody Kapitana Jacka Aubreya 02 - Kapitan.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: