1. tydzień ciąży
Jeszcze nie wiesz, że będziesz w ciąży. Nic tego nie zwiastuje, na razie poprzestajesz na planach albo… w ogóle nie myślisz o ciąży. Ale twoje ciało, jak co miesiąc, szykuje się do tego ważnego zadania. Błona śluzowa macicy złuszcza się i oczyszcza - trwa miesiączka, ostatnia przed ciążą. Kolejna czeka cię za ponad rok. Jeśli nie będziesz karmić piersią, pierwszej owulacji spodziewaj się nawet już 3 tygodnie po porodzie. Kobiety karmiące naturalnie zazwyczaj pierwszą miesiączkę dostają, gdy dziecko kończy pół roku.
MAMA
Jeśli planujesz ciążę, koniecznie przyjmuj kwas foliowy. Tak naprawdę najlepiej byłoby, gdybyś zaczęła łykać go kilka miesięcy przed zajściem w ciążę - wtedy twój organizm zdąży zgromadzić niezbędne zapasy. To ważne! Kwas foliowy sprzyja prawidłowemu rozwojowi dziecka, zapobiega m.in. wadom układu nerwowego.
Już teraz odstaw używki, przede wszystkim papierosy i alkohol, zwróć też uwagę, by odżywiać się racjonalnie - powinnaś być w dobrej kondycji (zmiana trybu życia na zdrowszy przyda się także przyszłemu tacie!). Idealnie będzie, jeśli porozmawiasz o swoich macierzyńskich planach z ginekologiem i zrobisz badania na obecność przeciwciał toksoplazmozy i cytomegalii. Dodatkowo możesz mieć sprawdzany poziom hormonów tarczycy, obecność antygenu Hbs (świadczy o nosicielstwie wirusa zapalenia wątroby typu B) i przeciwciał przeciwko cytomegalii oraz toksoplazmozie. Jeśli nie stwierdzono u ciebie obecności HBs, warto się zaszczepić na WZW B.
Pamiętaj, że masz prawo przebadać się jeszcze przed ciążą, jeżeli lekarz jest niechętny wypisaniu ci skierowania, poszukaj innego specjalisty.
WAŻNE
Zapamiętaj datę pierwszego dnia miesiączki. Dla lekarzy to pierwszy dzień ciąży i od tego dnia będą liczyli czas jej trwania. To może być trochę mylące, dlatego już teraz naucz się orientować w tych obliczeniach - np. kiedy od zapłodnienia miną 2 tygodnie, lekarz powie ci, że jesteś w… 4. tygodniu ciąży (bo tyle minęło od pierwszego dnia ostatniego cyklu).
Sama też możesz pobawić się w prognozowanie, kiedy zostaniesz mamą, jeśli zajdziesz w ciążę w ciągu najbliższych dni. Spróbuj obliczyć termin porodu, korzystając z reguły Naegelego - czas trwania ciąży i termin porodu określa się według wzoru: pierwszy dzień ostatniej miesiączki - 3 miesiące +7 dni + 1 rok.
Miesiączka już się skończyła, w jajnikach dojrzewają komórki jajowe. Macica pokrywa się warstwą silnie ukrwionej błony śluzowej. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, tkanka wraz z niezapłodnionym jajeczkiem złuszczy się i zostanie usunięta z organizmu podczas najbliższej miesiączki - to właśnie stąd krwawienie. A jeżeli już za kilka dni plemnik połączy się z twoją komórką jajową… jeszcze nie będziesz w ciąży. Minie około tygodnia, zanim zarodek dotrze do jamy macicy i zagnieździ się w jej błonie (dojdzie do implantacji).
Już za parę dni dojdzie do owulacji - na pewno czujesz się lepiej niż zwykle, zauważyłaś poprawę stanu skóry i włosów, łatwiej ci się skoncentrować i… masz coraz większą ochotę na seks! To zasługa estrogenów, których poziom w twoim organizmie stopniowo wzrasta. Gdy zaobserwujesz wzmożone nawilżenie pochwy i przezroczysty, rozciągliwy śluz, to znak, że owulacja tuż-tuż.
Chociaż jest jeszcze raczej za wcześnie na zapłodnienie, nie czekajcie na owulację i… cieszcie się sobą. Niech seks sprawia wam przyjemność, relaksuje i pomaga w budowaniu bliskości.
Uwaga! Macie szanse na spłodzenie dziecka już w tym tygodniu, jeżeli twoje cykle są krótkie (trwają mniej niż 28 dni) lub owulacja występuje u ciebie wcześniej niż w połowie cyklu. Dowiedz się więcej na temat przebiegu kobiecego cyklu i płodności - to idealny moment na lepsze poznanie swojego organizmu. Jeśli rozpoznawanie objawów płodności sprawia ci trudność albo masz nieregularne cykle, zapytaj w aptece o testy owulacyjne, które pozwolą ci przewidzieć moment jajeczkowania.
Twoja dieta może wpłynąć na płeć dziecka. Chcesz urodzić chłopca? Mały mężczyzna preferuje ostre, kwaśne i słone produkty. Służy mu jadłospis obfitujący w mięsa. Jedz też sporo produktów bogatych w potas, np. banany, morele, pomidory, ziemniaki, brokuły.
Marzy ci się córeczka? W skład "przepisu na dziewczynkę" wchodzą słodkości, potrawy mączne i przetwory mleczne. Kobietki lubią też produkty bogate w wapń (sery i jaja) oraz magnez (orzechy, rośliny strączkowe, szpinak).
Jeśli w tym tygodniu dojdzie do intymnego zbliżenia, są duże szanse, że będziecie rodzicami córeczki. O dziewczynkę warto spróbować postarać się tuż przed owulacją - plemniki z chromosomem X potrafią dłużej przeżyć w twoich drogach rodnych, jest więc większe prawdopodobieństwo, że dotrwają do jajeczkowania. Natomiast seks w dniu owulacji zwiększa szanse na poczęcie chłopca - plemniki z chromosomem Y są szybsze i sprawniej docierają do komórki jajowej.
Tak naprawdę to dopiero w tym tygodniu następuje zapłodnienie i od niego można by zacząć liczyć wiek ciąży. Po intymnym zbliżeniu plemniki rozpoczęły wyścig do jajowodu. Zawodników może być nawet 250 milionów (tyle średnio uwalnia się podczas ejakulacji). Przed nimi kilka przeszkód. Pierwszą jest śluz, który chroni macicę przed drobnoustrojami oraz stanowi zaporę dla plemników przez większą część cyklu. Teraz śluz rozrzedza się, więc plemniki mogą się przez niego prześlizgnąć. Ale nie wszystkim się to udaje. Do dalszej konkurencji przechodzą jedynie plemniki o prawidłowym kształcie główki i odpowiednim ruchu ogonka. Reszta zawodników odpada. "Zwycięzcy" zbierają się u wejścia do macicy i tu czekają na sygnał do kolejnego wyścigu.
W tym samym czasie pęka pęcherzyk Graafa i uwalnia gotowe do zapłodnienia jajeczko. Ono również rozpoczyna wędrówkę do macicy, podczas której emituje substancję chemiczną pobudzającą oczekujące plemniki. Ruszają one w kierunku jajowodu. Tu napotykają kwaśne środowisko i wiele z nich ginie. W efekcie zostaje około tysiąca plemników, ale zwycięzcą może być tylko jeden. Ma mało czasu, komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia zaledwie przez 24 godziny po uwolnieniu z jajnika. Z jajeczkiem łączy się wreszcie jeden, najsilniejszy plemnik - zaczyna się życie! Konkretne życie - bo dziecko zyskuje od razu niezmienny układ genów, z którym się urodzi. Już w momencie zapłodnienia zapada decyzja, jaka jest płeć dziecka, powstaje jeden, niepowtarzalny człowiek. Ma już ustalone niektóre cechy charakteru i temperament, jak również kolor oczu, włosów oraz podatność na pewne choroby.
Zapłodnione jajeczko wędruje 3-4 dni przez jajowód do macicy. Przypomina malinę, bo składa się z kilkudziesięciu komórek, które cały czas się dzielą (z jednej tworzą się dwie identyczne, następnie cztery, osiem itd.). Osiada w jamie macicy i tu przechodzi kolejne podziały.
W czasie dni płodnych promieniejesz - czujesz się i wyglądasz świetnie, masz mnóstwo energii. Może się zdarzyć, że owulację odczujesz jako kłujący ból w dole brzucha, u niektórych kobiet pojawia się też delikatne plamienie owulacyjne - nie jest to powód do niepokoju.
Jeśli zajdziesz w ciążę, twój organizm jeszcze nie da ci o tym znać. Na razie wstrzymaj się z wykonywaniem testu ciążowego - jest na to zdecydowanie za wcześnie. Hormon hCG, który wykrywają domowe testy ciążowe, zacznie być wydzielany przez zaczątek łożyska dopiero po implantacji zarodka, a więc od około 4.-5. tygodnia ciąży. Robienie testu zaplanuj na pierwszy dzień spodziewanej miesiączki.
W pierwszych dniach po zapłodnieniu zdarzyło ci się np. wypić alkohol, opalać w solarium czy przyjąć lekarstwa na infekcję? Nie martw się, na tym etapie ciąży nie stanowi to dla niej zagrożenia.
Powinnaś już jednak zacząć modyfikować swoją dietę - zrezygnuj z produktów, których i tak nie będzie ci wolno jeść w kolejnych miesiącach ciąży, a które mogą okazać się niebezpieczne dla zdrowia dziecka - serów pleśniowych, surowych ryb i surowego mięsa.
Zarodek mieści się na czubku szpilki i ma ok. 0,1 mm grubości. Przypomina owoc morwy, po łacinie "morum", dlatego nazywany jest morulą.
Zarodek i otaczająca go tkanka są przezroczyste i przypominają szarawą galaretkę. To blastocysta. Tworzy go zbita masa komórek, które "zapadają się do środka". Blastocysta wbija się w błonę śluzową przedniej lub tylnej ściany trzonu macicy i zagnieżdża w niej - fachowo ten proces nazywa się implantacją.
Powstaje zarodek (a za kilka tygodni płód), worek owodniowy i woreczek żółtkowy, którego zadaniem jest dostarczanie dziecku pokarmu, zanim nie wykształci się łożysko. W obrębie zarodka formują się trzy tzw. listki zarodkowe, z których wykształcą się: układ nerwowy wraz z mózgiem i skórą, z drugiego układ pokarmowy, wątroba, trzustka i tarczyca, z trzeciego szkielet, większość mięśni, układ krwionośny oraz moczowo-płciowy i tkanka łączna.
W twoim organizmie wzrasta poziom progesteronu - dokucza ci bolesność piersi, gorsze samopoczucie, kłopoty z cerą, bóle w podbrzuszu, czyli objawy, jakie zwykle obserwowałaś u siebie przed okresem. Na razie nie spodziewaj się jeszcze sensacyjnych mdłości czy rewelacyjnego węchu -typowe objawy kojarzone z ciążą pojawią się w najbliższych tygodniach. A może już przeczuwasz, że jesteś w ciąży? Kobieca intuicja naprawdę jest niezawodna!
W terminie spodziewanej miesiączki możesz mieć krwawienie, tyle że bardziej skąpe i mniej bolesne niż podczas okresu. Zdarza się też tak, że zagnieżdżaniu się blastocysty w ścianie macicy towarzyszy dość obfite krwawienie, które można pomylić z początkiem miesiączki. Nie wpływa to na dalszy przebieg ciąży.
Pierwszy dzień spodziewanej miesiączki to moment, w którym możesz śmiało wykonać test ciążowy. Jeśli wynik jest pozytywny - gratulacje, najprawdopodobniej jesteś w ciąży! Pozytywne wyniki testów bardzo rzadko bywają fałszywe - jak najszybciej umów się do lekarza. Negatywny wynik testu natomiast jeszcze nie przesądza sprawy, możliwe, że zrobiłaś test za wcześnie - na wszelki wypadek powtórz go za tydzień (oczywiście pod warunkiem, że miesiączka do tego czasu się nie pojawi).
A może codziennie rano mierzysz podstawową temperaturę ciała? Po zapłodnieniu temperatura mierzona w pochwie wzrasta i przekracza 37 stopni C.
Jeszcze bardziej wiarygodny niż domowy test ciążowy jest test z krwi - w pobranej od ciebie próbce krwi sprawdza się poziom hormonu hCG. Ta metoda pozwala na potwierdzenie bardzo wczesnej ciąży (już od 6. dnia po zapłodnieniu), a dodatkowo, dzięki dokładnemu pomiarowi stężenia hormonu we krwi, umożliwia określenie jej wieku. Pamiętaj, że ciążę w 100% potwierdzić może tylko lekarz.
Zarodek mierzy teraz 0,2-0,3 mm.
Zarodek ma już kulisty zawiązek głowy, ale wciąż przypomina szarawą, przezroczystą galaretkę. Powoli kształtuje się system trawienny i płciowy, intensywnie rozwija się też układ nerwowy. Zaczyna się od płytki, a następnie rynnowatej szczeliny. Jej brzegi zbliżają się do siebie i zaczyna ona przypominać rurkę, zwaną cewą nerwową - z niej powstanie mózg i rdzeń kręgowy. Do zamykania się cewy nerwowej potrzebny jest kwas foliowy - jego niedobór powoduje ciężkie wady wrodzone u dziecka, nie zapominaj więc o codziennym przyjmowaniu odpowiedniego suplementu zawierającego witaminę M (teraz w dawce 0,6 mg).
Możesz odczuwać pierwsze symptomy ciąży. Już 2 tygodnie po zapłodnieniu (czyli w terminie oczekiwanej miesiączki) pojawia się zmęczenie i senność. W ten sposób organizm domaga się energii do podtrzymywania nowego życia, dlatego warto dużo odpoczywać i pozwolić sobie na dłuuugi sen.
W tym tygodniu możesz też zaobserwować pierwsze zmiany w swoim ciele. Kilka dni po zapłodnieniubiust robi się pełniejszy, co oznacza, że twój organizm zaczyna magazynować wodę (gromadzi się ona m.in. w tkankach piersi). Zobaczysz też na biuście siateczkę niebieskich żyłek. Piersi mogą być wrażliwe na dotyk, a nawet pobolewać, podobnie jak powiększone brodawki.
Niektóre kobiety na początku ciąży obserwują wzrost apetytu, inne wręcz przeciwnie - tracą ochotę na jedzenie. Być może zaczęłaś też częściej korzystać z toalety - w twoim organizmie przybywa płynów, a nerki mają więcej pracy.
Jak najszybciej umów się na wizytę u ginekologa. Warto już teraz wybrać takiego lekarza, który poprowadzi ciążę. Podczas tej wizyty (albo kolejnej) ginekolog założy ci kartę ciąży - to niezwykle ważny dokument, który będziesz zabierała ze sobą na każdą wizytę u lekarza, a następnie weźmiesz na porodówkę. Po wizycie czeka cię wiele badań kontrolnych, m.in. krwi i moczu.
Jeśli jeszcze nie odstawiłaś używek, zrób to jak najprędzej. Właśnie teraz rozwija się system nerwowy twojego dziecka i tworzą główne narządy - alkohol, papierosy, narkotyki czy leki są w tym czasie szczególnie niebezpieczne.
Zarodek ma już 2 mm, tyle ile kryształek soli.
Zaczyna bić serduszko - kurczy się ok. 65 razy na minutę. Już na USG można zobaczyć, jak pulsuje. Lokator twojego brzucha przypomina kijankę. Ma dużą głowę i mały tułów, a na nim zgrubienia - zawiązki ramion oraz nóg. Może pochwalić się ogonkiem. Spokojnie, ogonek później zniknie pod obrastającymi go tkankami. Zamyka się kanał nerwowy dla rdzenia kręgowego, a na jego końcu zagina się (a następnie zamyka) warstwa komórek nerwowych, tworząc mózg. Powstają zaczątki naczyń krwionośnych i nerek. Rozwija się pierwotne jelito, z którego utworzy się cały układ pokarmowy wraz z trzustką i wątrobą oraz gardło i fragment układu oddechowego. W 25. dniu od zapłodnienia zamyka się przedni otwór cewy nerwowej, a 2 dni później tylny. Malec jest skulony, więc podczas badania USG mierzy się wielkość tzw. ciemieniowo-siedzeniową, czyli od czubka głowy do pupy.
Ciąża nie pozwala ci o sobie zapomnieć. Straciłaś panowanie nad swoim żołądkiem. Mimo głodu możesz nie mieć ochoty na jedzenie, nawet na potrawy, za którymi do tej pory przepadałaś. Wszystko przez huśtawkę hormonalną i zmiany metaboliczne w organizmie. Mogą pojawić sięnudności i wymioty - to dlatego wiele kobiet w pierwszych tygodniach ciąży… chudnie. Musisz przetrwać ten czas. Wszystko wróci do normy w drugim trymestrze ciąży. Pomimo niechęci do jedzenia staraj się jeść regularnie małe posiłki - to niezwykle ważne, bo dziecko teraz rozwija się najintensywniej. Picia kawy raczej nie trzeba ci odradzać - zniechęca cię sam jej zapach.
Powinnaś mieć już za sobą niezbędne badania krwi (morfologia, grupa i czynnik Rh, odczyn WR, obecność przeciwciał przeciwko toksoplazmozie, cytomegalii i ew. różyczce), moczu (badanie ogólne), cytologię i badanie bakteriologiczne.
W drugim miesiącu ciąży zaczyna się proces tworzenia niemal wszystkich najważniejszych narządów dziecka. Dlatego trzeba zadbać, by ten proces przebiegał bez zakłóceń. Niemal każdy niekorzystny czynnik zewnętrzny, jak stan zdrowia oraz samopoczucie matki, mają wpływ na rozwój zarodka. Ten tydzień jest szczególny! Jako że zamyka się otwór cewy nerwowej, zarodek jest niezwykle wrażliwy na niekorzystne działanie alkoholu, tytoniu i niektórych leków - unikaj ich!
Pod koniec tego tygodnia zarodek ma 5-6 mm, jak ziarno pieprzu.
Mózg zarodka rośnie bardzo szybko i "ozdabia się" wypustami - nerwami. Ramiona i nogi są dopiero wielkości łebka zapałki, a już na ich końcach pojawiają się rozszerzenia, jakby płetwy - przyszłe dłonie i stopy. Kształtuje się twarz. Pojawia się na niej dołek - za kilka tygodni będzie tu nos. Są też zaczątki ust i oczu. Z boku głowy widać mikroskopijne dołki, z których utworzą się uszy. Gdybyś tylko mogła zobaczyć swoje dziecko, dostrzegłabyś już zarys jego buzi! Wykształcają się mięśnie twarzy, podniebienie, język oraz części szczęki. Narządy wewnętrzne - serce, nerki, trzustka i wątroba - są na właściwych miejscach.
Twoje dziecko rośnie teraz w niewiarygodnym tempie - aż 1 mm dziennie.
Coraz bardziej daje ci o sobie znać huśtawka hormonalna. Co to znaczy? W twoim organizmie rządzą hormony ciążowe, m.in. progesteron, estrogeny, gonadotropina łożyskowa. Na początku ciąży ich poziom nie jest stabilny - nagle wzrasta i się obniża. Efekt?
Czujesz się słabo, męczy cię wewnętrzny niepokój, choć tak naprawdę nic się nie dzieje. Szybko się złościsz z błahego powodu. Granica między płaczem i śmiechem jest u ciebie bardzo płynna.
Być może właśnie odkryłaś, że popularne określenie "poranne nudności" jest błędne - mdli cię przez cały dzień, a może nawet w nocy.
Warto nauczyć się wsłuchiwać w potrzeby organizmu. Chcesz spać? Kładź się do łóżka bez względu na porę dnia czy nocy. Codziennie masz ochotę na pomidory? Zajadaj się nimi, nie zważając na to, że zdominowały twój jadłospis. Tak naprawdę takie właśnie mogą być potrzeby nie twoje, lecz dziecka. Mały lokator twego brzucha domaga się tego, co jest mu niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju.
Zarodek jest jak pastylka tic-taka - w tym tygodniu osiąga 7-9 mm.
W małym człowieczku w ekspresowym tempie rozwijają się narządy wewnętrzne. Rosnące jelita nie mieszczą się już w jego brzuszku, więc zostają wypchnięte na zewnątrz (spokojnie, w swoim czasie wrócą na miejsce). Jeden z boków jelita rośnie bardziej intensywnie od drugiego, tworząc żołądek. Wątroba, będąca małą wypustką jelita, przygotowuje się do produkcji krwi. Płuca dziecka przypominają porozgałęziany balonik.
Dziecko zyskuje nowe "zdolności". Ma już ucho wewnętrzne odpowiedzialne za słyszenie i zmysł równowagi - zaobserwujesz je na USG w postaci małych krążków po obu stronach szyi. Ze zgrubienia usznego tworzy się małżowina. Oczy zabarwione są pigmentem i zaczynają rosnąć powieki (będą zamknięte aż do ok. 27. tygodnia). Tworzy się szkielet, na razie chrzęstny, jego kostnienie zacznie się pod koniec tego tygodnia, ale to proces, który rozłoży się na wiele lat. Kręgosłup jest jak igiełka, a żebra jak cieniutka nitka.
Podczas badania USG wyraźnie zobaczysz bijące serce dziecka.
Twoja macica powiększyła się już mniej więcej do rozmiaru niewielkiej piłki - pewnie czujesz, jak się rozciąga. Osoby niewtajemniczone jeszcze nie widzą, że jesteś w ciąży, ale ty zaczynasz mieć trudności z dopięciem ulubionych spodni.
Emocje w tobie aż kipią - w jednej chwili się śmiejesz, za chwilę płaczesz. Masz wrażenie, że jesteś w stanie zasnąć na stojąco o każdej porze dnia. Do tego zaczęły dokuczać ci zaparcia - nie stosuj na własną rękę żadnych leków, a jedynie zmodyfikuj swoją dietę, jedz jak najwięcej warzyw i nie ograniczaj ilości płynów, jakie wypijasz.
Zwróć uwagę, jak się poruszasz. Dziecko ma już wykształcony błędnik, więc ruch nie jest dla niego obojętny. Najbardziej pasuje mu rytmiczne kołysanie, gdy spacerujesz lub tańczysz. Niepokój zaś wywołują gwałtowne zmiany pozycji, kiedy np. podskakujesz.
Ciąża to nie choroba, więc nie możesz tylko leżeć. Postaw na lekki i bezpieczny sport. Polecamy pływanie, jogę, taniec i gimnastykę dla ciężarnych. Zrezygnuj za to z tzw. sportów urazowych (pod wpływem hormonów dochodzi do rozluźnienia stawów), jak również z takich, które narażają ciało na wstrząsy, np. upadek, oraz z dyscyplin wiążących się z dużym wysiłkiem.
Zarodek jest jak ziarno fasoli, mierzy 11-14 mm.
Decyzja o płci zapadła już w chwili zapłodnienia, do tej pory jednak płody męskie i żeńskie miały jednakowe komórki i gruczoły płciowe. Czas na ujawnienie swej płci! Twój maluch zaczyna wreszcie pokazywać, czy jest chłopcem, czy dziewczynką. U chłopców wykształcają się jądra i pęcherzyki nasienne, a u dziewczynek jajeczka. Nadal jednak nie można ich odróżnić ani zaobserwować podczas badania USG.
Malec staje się coraz ładniejszy. Ma już górną wargę, uwydatnia się dolna szczęka. Uszy przesuwają się na boki głowy, pojawiły się zawiązki zębów mlecznych. Oczy znalazły się już na swoim miejscu, a ich siatkówka jest czarna. Głowa stanowi ponad połowę całej długości dziecka, jest bardzo ciężka i przylega do klatki piersiowej. Kryje w sobie mózg, w którym wykształcają się półkule mózgowe odpowiedzialne za myślenie i czucie. Wyodrębnia się w nim również ośrodek odpowiedzialny za oddychanie (w tyłomózgowiu).
Malec porusza tułowiem i kończynami - za parę tygodni poczujesz jego ruchy!
Zapewne twoje piersi nie mieszczą się już w staniki sprzed ciąży, czekają cię więc zakupy w sklepie z bielizną. Nie wyrzucaj jednak starych biustonoszy, bo po ciąży i okresie karmienia piersią twój biust prawdopodobnie wróci do dawnego rozmiaru. Nie warto też kupować za wielu staników. Do końca ciąży masz jeszcze kilka miesięcy i twój biust może się zmienić.
Poziom hormonu hCG w twoim organizmie jest teraz najwyższy, zauważyłaś pewnie poprawę stanu skóry i włosów. To dobry czas, by zacząć wyjątkowo dbać o urodę - możesz np. codziennie smarować kremem na rozstępy miejsca szczególnie narażone na rozciąganie.
Masz już zachcianki? Nie odmawiaj sobie nawet najbardziej dziwacznych kompozycji smakowych (sardynki z lodami - czemu nie?). Pamiętaj jednak, by nie przesadzić i nie jeść za dwoje, tylko zbilansowana dieta zapewni ci prawidłowy, stopniowy przyrost masy ciała.
O tym, że masaż piersi nie jest w ciąży wskazany, na pewno wiesz. Stymuluje on bowiem wydzielanie oksytocyny odpowiedzialnej m.in. za skurcze macicy. Teraz zwróć też uwagę na to, by nic nie uciskało biustu (np. za ciasny stanik), bo może to doprowadzić do zatkania przewodu mlecznego i związanych z tym powikłań.
Zarodek mierzy ok. 3 cm, tyle ile moneta 5-złotowa.
Możesz odetchnąć. Nie dość, że pierwszy trymestr zbliża się ku końcowi, to twoje maleństwo może się już pochwalić wszystkimi organami i narządami. Od teraz będą się one tylko rozwijać, rosnąć i doskonalić. Poza tym istnieje mniejsze ryzyko powstania wad rozwojowych, bo płód (od tego tygodnia już nie "zarodek") jest bardziej odporny na wszelkie infekcje, lekarstwa i inne czynniki zewnętrzne. Ma się naprawdę dobrze! Całymi dniami porusza się w worku owodniowym, ale ty tego jeszcze nie czujesz. Próbuje klaskać, bo zbliża do siebie rączki. Między palcami u dłoni oraz nóg nie ma już błon. Te narządy mają już właściwe proporcje. Ogon grubieje i skraca się, aby wreszcie zniknąć. Między ramionami i głową zarysowuje się szyja.
Czy wiesz, że kiedy czujesz radość, dziecko również jest szczęśliwe? Dzieje się tak dzięki hormonom wytwarzanym wtedy przez twój organizm i przenikającym do krwioobiegu płodu. Niestety, to działa także w drugą stronę - dziecko wyczuwa twoje zdenerwowanie, niepokój i lęk, dlatego unikaj silnego stresu.
Do ciążowych dolegliwości może dojść jeszcze jedna - notoryczne parcie na pęcherz - od razu po jego opróżnieniu czujesz, ze musisz znowu iść do toalety. Ma to związek z powiększaniem się trzonu macicy, który zaczyna uciskać na pęcherz. Dostrzegasz jeszcze zarys swojej talii? Przypatrz się dobrze - to ostatnie dni, kiedy mieścisz się jeszcze w stare ubrania.
Jesteś drażliwa, podenerwowana, wiele rzeczy cię irytuje? To naturalne, twoi bliscy powinni zdawać sobie sprawę z twojego stanu, rozumieć tę ...
Marzena_koter22