19.X.10
Ogólne pojęcia
- HERMENEUTYKA
- FENOMENOLOGIA
- BADANIA W DZIAŁANIU (dziś)
Fenomenologia jako jedna z dziedzin pedagogiki, jest przeciwna metafizyce w nauce; fenomenolodzy odwołują się do doświadczeń zmysłowo - rzeczowych i przedmiotowych; zadawane przez nich pytanie to: czym jest doświadczenie? czym jest przedmiot doświadczenia? E. Husserl - twórca fenomenologii - mówił o powrocie do rzeczy samej; wg niego doświadczenie stanowi całościowe przeżycie, obejmujące zarówno zmysły i rozum, jak i uczucia i wolę. Według tak pojmowanego doświadczenia, przedmioty fizyki stanowią jedynie pewne schematy, a celem badania powinno być ujęcie istoty rzeczy, wydobycie sensu jej prezentacji, a więc zarówno fizyczności, jak i wartości. Celem badania nie jest więc zbieranie faktu, a dążenie do fenomenu. Fenomen - to rzecz, jaka jawi się w doświadczeniu całościowym. Fenomenologia dostarcza do badań empirycznych szerokich kontekstów doświadczeń.
Hermeneutyka w pedagogice - według H.G. Gadamera, hermeneutyka to sztuka wygłaszania, tłumaczenia i wyjaśniania. Hermes (starożytny posłaniec Bogów) przekładał na język śmiertelników boskie rozkazy; "hermeneia" - wyrażanie myśli, objaśnianie, tłumaczenie. Każdy z twórców jest takim Hermenesem, a więc osobą wyjaśniającą rzeczy zwykłemu śmiertelnikowi niedostępne (np. astronomowie tłumaczyli mowę gwiazd). Zatem zadaniem hermeneutyki jest umożliwienie przejścia pomiędzy światami, jest ona sztuką rozumienia; na jej terenie dochodzi do przejścia od czegoś obcego, do tego co nasze. Przejście to zakłada pewnego rodzaju dystans, o którym stanowi odmienność światów, sytuacji czy kultur (dystans dziejowy wiąże się z czasem - w tym przypadku rozumienie występuje, jako przebycie tego dystansu).
To wynika z samej definicji pojęcia. Równolegle do aktywności działania podejmuje się badania. Każde badanie naukowe (humanistyczne też), każde działanie paranaukowe ma prowadzić do prawdy. Prawda to sąd bądź zdanie, ale nie przysługuje ona wszystkim typom zdań. Tylko zdania orzekające są prawdziwe bądź fałszywe. Normatywne mogą być słuszne bądź nie.
Forma indykatywna odnosi się do tego, co należy (bądź nie???). Prawda polega na zgodności myśli z rzeczywistością.
KLASYCZNA, arystotelesowska wizja prawdy – myśl zgodna z rzeczywistością.
W klasycznej definicji prawdy prawda wynika z empirycznych cech, dostrzegalnych w empirycznej rzeczywistości. Wtedy prawda jest obiektywna.
Jeśli wypowiedź jest obiektywna, to wykluczamy wtedy elementy subiektywizmu i relatywizmu.
Czego unikamy, kiedy opieramy się na klasycznej definicji prawdy?
Wady KDP:
1. Określenie, co to znaczy „zgodność z rzeczywistościa”? Myśl nie może być tożsama z empiryczną rzeczywistością, przedmiotem, np. myśl o obiedzie nie czyni nas sytym. Jeśli myśl nie jest tożsama z rzeczywistością, nie jest zatem podobna. Myśl nie jest bytem empirycznym
2. Jaki stopień tego podobieństwa wystarczy, by myśl uznać za prawdziwą? Jakie są kryteria i stopień zgodności?
- są 4 i każda się opiera na innym kryterium
1) Koncepcja oczywistości
Opiera się ona na poczuciu oczywistości, np. każdy kwadrat ma 4 boki. W tym ujęciu możemy przyjąć, że może być traktowany jako aksjomat (postulat, pewnik)m czyli twierdzenie nie potrzebujące dowodu (poczucie jasności i oczywistości, poczucie przyjęcia twierdzenia jako prawdziwego [opiera się na powinności])
Ta koncepcja powstała po to, aby stworzyć obiektywne kryteria, by móc określić kryteria stopnia podobieństwa między myślą a rzeczywistością.
Subiektywizm uczuć nie przenosi uczuć na inne osoby.
2) Koncepcja zgody powszechnej
... prawdziwy jest sąd, na który zgadza się większość, bądź ogół ludzi pytanych.
Jest to pogląd bezzasadny (przykład tego, że kiedyś ludzie myśleli, że ziemia jest płaska)
Dzisiaj żyjemy w świecie ekspertów, minusem jest to, że każdy może zostać ekspertem. :P
Ona jest do przyjęcia tylko w wymiarze politycznym, ale to też nie oznacza, że wybór danego polityka będzie słuszny.
Tej koncepcji nie można odnosić do wiedzy, bo wiedza się ciągle rozwija i zmienia.
3) Koncepcja komercyjna
Wewnętrzna spójność wypowiedzi.
Jeśli zdanie jest dobrze zbudowane gramatycznie i logicznie oraz jest zgodne z pozostałymi zdaniami tworzącymi wypowiedź, to jest prawdziwe.
Chodzi tu o zgodność logiczną i formalną, mieści się w samym zakresie wypowiedzi.
Wg tej zasady też piszemy bajki. :P
Ta zasada ma zasadniczy minus – nie odnosi się do kontekstu zewnętrznego. Zatem zdania muszą być zgodne wewnętrznie i zewnętrznie spójne.
Jeśli jedno twierdzenie stało w opozycji i jest prawdziwe, to czemu uznano, ze ziemia jest płaska?
4) Koncepcja utylitarystyczna
Wg niej prawdziwy jest sąd, który w działaniu przyniesie pozytywne skutki. Jeśli twierdzenie daje się wykorzystać w praktyce, to jest prawdziwe.
Uznać to kryterium należy częściowo z tytułu tego, że sąd nie jest prawdziwy, bo jest użyteczny, tylko jest użyteczny, bo jest prawdziwy.
Jeśli pytamy o użyteczność, to powinniśmy spytać, dla kogo jest użyteczny i kiedy (dziś? Zawsze?), co jest użyteczne dla wszystkich?
ZASADA DECENTRACJI
ZASADA POSTMODERNIZMU (każdy żyje w swoim kosmosie)
Trzeba zawsze argumentować, jeśli ma się jakiś pogląd. Samo podanie poglądu nie wystaczy.
Trzeba się odnieść do wymiaru PRAGMATYCZNGO I ETYCZNEGO.
Czy one są lepsze od koncepcji Arystotelesa? Nie wiadomo, aczkolwiek ciągle się do nich odwołujemy, bo jest bardzo ważna i ożywały wokół niej liczne dyskusje.
CZY BADANIA W DZIAŁANIU SĄ WYSTARCZAJĄCE DO OSIĄGNIĘCIA PRAWDY?
Zakres stosowania tej perspektywy badawczej.
Warunki społeczne dostyczące rekonstruowania dyscyplin naukowych zajmujących się badaniami społecznymi (np. pedagogika/psychologia społeczna), wszystkie nauki społeczne podlegały tym samym mechanizmom.
Dyscypliny miały wymiar podmiotowy, treściowy, metodologiczny.
WYMIARY:
1) Treściowy
Objęcie badaniami naszych obszarów aktywności
2) Metodologiczny
Jeśli jest to nowy przedmiot badań, to musimy wykreować nową metodologię (postulat ponad miarę, nowy zakres treściowy, wymiar i wymiar metodologiczny + inne rozwiązania metodologiczne)
3) Osobowy
Jeśli nowe obszary aktywności badań, to i nowe rozumienie, zdefiniowanie roli badacza, tj. nauczyciela, wychowawcy, wychowanka i relacji między nimi
Przekształcenie się relacji praktyką a teorią wychowawczą. Jeśli są nowe opcje etc. („teorie - indywidualne nauczyciela”, „osobiste teorie działania”) to zakłada to pogłębienie aktywności, co czyni postulat uzasadnionym.
Jeżeli w nowy sposób zdefiniowaliśmy funkcje nauczyciela, to nie chodzi o pisanie pamiętników, a prowadzenie badań, należy to uzasadnić w wymiarze funkcjonalnym i metodologicznym, tj. wiedzieć , jakie spełnić warunki, by zrealizować te dwa wymiary aktywności.
ACTION -> RESEARCH – tu zamknięte są wszystkie oczekiwania. Kontynuuje się działalność, wzbogacając ja dodatkowymi zagadnieniami.
CZYM SIĘ CHARAKTERYZUJE BADANIE W DZIAŁANIU?
Rutkowiak – potrzebny jest nauczyciel/ wychowawca INTELEKTUALISTA. Intelektualizacja to najważniejsze wyzwanie przed tą grupą zawodową. Cechą takiego nauczyciela jest zdolność do projektowania i wprowadzania w życie zmian społecznych w swoim środowisku.
Do realizacji tych zadań potrzebne jest MYŚLOWE WSPARCIE (sama ta nazwa jest dość dyskusyjna). Nauczyciel miał być sobie sam sterem i okrętem, ale pomysł się nie udał, bo potrzebne okazało się być wsparcie z zewnątrz. Powód upadku – struktura formalna i organizacja – nie każdy nauczyciel odnajdował się w roli badacza.
Włączono praktyków szkolnych do zespołów badawczych- to 1sza konsekwencja tego myślowego wsparcia.
Drugie to wdrożenie zespołów nauczycielskich mających skutecznie rozwiązywać problemy (nierealne :P )
To nie szkoła tworzy społeczeństwo, a społeczeństwo szkołę.
W latach 70/80 powstała nowa metoda INTERACTIVE RESEARCH – to nowa forma badań w działaniu.
Modele interakcyjne miały nowe rozwiązania, w działaniu spotkali się badacze i nauczyciele (teoretycy i praktycy).
1) Active Research (myślowe doskonalenie zawodowe nauczycieli)
2) Interactive Research
Rutkowiak –minusem jest ograniczenie aktywności myślowej praktyka, tj. nauczyciela. Nauczycieli ten manewr „dokształcił” i to było dobre. Jaką rolę pełnił nauczyciel?
WG DYLAKA badania w działaniu charakteryzowały się:
- przełamaniem barier pomiędzy badaczem a praktykującym nauczycielem
- badania w działaniu charakteryzowały się odejściem od ścisłych rygorów metodologicznych (nie, żeby to było słuszne), potrzebne były uproszczenia
- action research skutkowało nabywaniem umiejętności i rozwijaniu samoświadomości nauczyciela oraz nabywaniu umiejętności przy pisaniu programów autorskich
- podważały pewności do bezwyjątkowej słuszności twierdzeń naukowych (wg pana C. to podwójne kuriozum)
- nauczyciel w badaniach traktowany jest jako ...? naukowiec zaś spełnia funkcję doradcy i eksperta
Praktyk nie mający perspektywy metodologiczneh zawsze będzie na gorszej pozycji, bo o tym będzie decydował badacz.
Staniław PALKA wprowadził pojęcie BADAŃ ROZWOJOWYCH.
Celem badań w działaniu są zmiany społeczne. Palka uważa, że powinny być zorientowane w kontekście rozwoju.
Zmiana -> ulepszenie -> poprawienie = rozwój
1. Sformułowanie problemu badawczego
2. Sformułowanie programu zmiany
3. Wdrożenie programu do praktyki
4. Ewaluacja programu
- bieżąca
- końcowa
5. Określenie użyteczności praktycznej i zakresu stosowania programu
6. Upowszechnienie programu
4 I 2011
Hermeneutyka to kierunek filozoficzny, który jako pojęcie ma znaczenie epistemologiczne. Hermeneutykę można traktować jako ogólną, teoretyczną podstawę, w oparciu o którą można tworzyć rozwiązania metodologiczne. Jest teorią i interpretacją przekazu.
Przekazem może być wiele rzeczy, np. tekst.
H. jest sposobem interpretowania różnych fenomenów kultury. Interpretacja może się rozwijać w 2 kierunkach:
1. Interpretacja powiązana z tekstami biblijnymi (od nich się zaczęło)
2. Interpretacja romantyczna
Inny rodzaj pytania hermeneutycznego w IR – jaki jest sens tego, co powiedział autor? Co miał na myśli?
HERMENEUTYKA NOWOCZESNA (tekstu i sensu) – Paul Riocoeur
Jak możliwe jest określenie warunków interpretacji hermeneutycznej? H. Pyta o zasadniczy warunek rozumienia (przez kogoś innego czytającego danego autora), jakie jest znaczenie tego autorskiego sensu dla czytelnika. W jaki sposób interpretacja h.może się przyczynić do rozwoju świadomości i tożsamości?
1. „Bycie w świecie
Poprzedza ono wszelkie uświadomione procesy poznawcze. Od urodzenia człowiek gromadzi doświadczenia. Z nich zaś wynika...
2. Przed-zrozumienie
przejawiające się w...
3. Przed-sąd(ach)
To coś, co ukierunkowuje nasze myślenie; przed-sąd nie decyduje ani nie jest kryterium poznania, bo wymaga sprawdzenia..
Poznaję, czyli odnoszę się do przedmiotu poznania, zaczynam dostrzegać pytania (!) stawiane przez tekst.
- uznanie autonomii tekstu
- przyjęcie otwartej postawy wobec tekstu, odnoszenie się z szacunkiem do przekazu, jak do każdego rozmówcy
Zrozumienie poprzedza wyjaśnienie (???). Wyjaśnienie ma służyć zrozumieniu tego, co było pokazane wcześniej i niekoniecznie dobrze zrozumiane.
PROCES WYJAŚNIENIA przebiega w wyniku interpretacji. Wynikiem interpretacji jest WYKŁADNIA. Wykładnia nie musi być ostateczna.
Uwarunkowanie historyczne odnosi się do tekstu jako takiego. Historyczność rozumiana jako uwarunkowanie przekazu. Dystans czasowy – od momentu powstania dzieła do jego interpretacji.
- rozwój własnej świadomości i tożsamości przez przywołanie elementów kultury, powstaje pytanie o hermeneutyczne źródła fenomenu wychowania
Pierwszym źródłem jest DOŚWIADCZENIE, każdy jest doświadczany i zdobywa doświadczenia. Kręgi doświadczeń nakładają się na siebie i wynikają z „bycia w świecie”.
BYCIE W ŚWIECIE oznacza rozumną egzystencję. Świadoma, rozumna egzystencja jest podstawą do budowania samoświadomości człowieka.
Przedmiotem interpretacji jest człowiek. Osoba człowieka jest jedynym możliwym kontekstem pojęcia „wychowanie”/ Człowiek jest WARUNKIEM WYCHOWANIA. Z kolei wychowanie jest warunkiem człowieka.
Człowiek = osoba → przyjmujemy dualistyczny podział człowieka (duchowość i materia). Osoba ma duchowość, moralność, cechuje się materialnością, jest wielowymiarowa.
Kiedy pedagogika bada, to usiłuje poznawać wyrazy i świadectwa w istocie ludzkiej duchowości.
...
rubi666