Socjologia 1 - jest to nauka o zbiorowościach społecznych, dokładniej przedmiotem jej badan są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury, tych zbiorowości, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące
Socjologia 2 - opisuje i wyjaśnia zjawiska i procesy zachodzące w zbiorowościach ludzkich jak również zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.
Ćwiczenie 1
Więź społeczna i jej elementy
Więź społeczna – zorganizowany system stosunków społecznych, instytucji społecznych i środków kontroli społecznych skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do tworzenia i rozwoju.
Elementy więzi społecznej (etapy kształtowania się więzi):
1.styczności: przestrzenne, psychiczne i społeczne(prywatne i publiczne, bezpośrednie i pośrednie, osobiste i rzeczowe np. kupując w sklepie, przelotne i trwałe)
2.wzajemne oddziaływania
3.wzory działań
4.stosunki społeczne
5.zależności społeczne
6.instytucje społeczne
7.kontrola społeczna
Więź - to, co ludzi łączy jak powstają związki i zależności, układ połączeń skupiających ludzi w trwale zbiorowości
Rodzaje więzi społecznej wg. Pawła Rybickiego
1.więź naturalna (rodzina, krąg krewniaczy, grupa rówieśnicza, naród, wyznaczona przez społeczne warunki urodzenia. Charakteryzuje się kontaktami: bezpośrednimi i osobistymi o dużym zabarwieniu emocjonalnym, łączą je głębokie uczucia)
2.więź stanowiona (występuje w tych zbiorowościach w których wewnętrzne podziały członków narzucone zostały z zewnątrz siła albo w więzieniu, w szpitalu, w internacie, w zakładzie pracy. Charakteryzuje styczności pośrednie, publiczne, rzeczowe)
3.więź zrzeszeniowa (powstaje poprzez procesy dobrowolnego zrzeszenia się ludzi, którzy przystępując do jakiejś społecznej struktury uzależniają się od siebie i zobowiązują się do odpowiednich działań. Taka więź występuje w związkach zawodowych. Charakteryzuje się stycznościami bezpośrednimi)
Klasyfikacja więzi społecznej ze względu na charakter zbiorowości społecznych:
1.rodzinna
2.koleżeńska
3.towarzyska
4.narodowa
5.sąsiedzka
6.więź w mieście, na wsi
7.w wojsku
Więzi ze wzg. na charakter dominujących styczności społecznych:
1.więź formalna – występuje między pozycjami społecznymi: dyrektor, kierownik, pracownik, rektor, nauczyciel student.
2.więź nieformalna – osobista miedzy jednostkami społecznymi
3.symetryczna – to więź odwzajemniona
4.asymetryczna – to więź nieodwzajemniona
5.bezpośrednia – między osobami, które kontaktują się twarzą w twarz
6.pośrednia – przez telefon
7.subiektywna – uświadomiona
8.obiektywna – przeciwieństwo obiektywnej, występuje bez naszej świadomości
9.osobista – podstawą są cechy osób
10.rzeczowa - podstawą są interesy, rzeczy, przedmioty
Stosunek społeczny - jest to system unormowanych, wzajemnych oddziaływań między partnerami, czyli łącznik (przedmiot, postawa, interes, sytuacja), z którego dla obu stron wynikają pewne prawa i obowiązki. Stosunki porządkują treść życia, systematyzują, organizują i zapewniają ciągłość.
Instytucja – ogólnie to zespół urządzeń, których wybrani członkowie otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie i impersonalnie (tzn., że będą reprezentować interes społeczny) dla zaspokojenia istniejących potrzeb jednostkowych i grupowych oraz w celu regulacji zachowań ludzi
Instytucje społeczne – powstają w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb społecznych, zapewniają porządek społeczny. Tworzy ja zespół ludzi posiadających określone urządzenia do wykonywania i realizowania planowania działań i celów społecznych
Instytucje dzielimy na:
1.formalne – istnieją na mocy przepisów prawnych, które regulują ich stosunki
2.nieformalne – istnieją i działają mimo, że nie mają postaw prawnych, działanie określone jest przez naturę.
Instytucja społeczna może występować w 3 znaczeniach:
1.normatywnym……………..(żaden chuj tego nie miał)
2.funkcjonalnym……………
3.personalnym………………
Funkcje instytucji: ekonomiczne i polityczne, wychowawcze i kulturowe, socjalne, religijne.
Elementy składowe instytucji
1.cel: zakres spraw, które powinna załatwić
2.czynności do załatwienia tych spraw
3.zakres tych czynności
4.role społeczne ludzi wykonujące te czynności
5.warunki i cechy ludzi konieczne do wykonywania ról
6.środki i urządzenia potrzebne do wykonywania zadań
7.sankcje dla osób z instytucji i dla osób, które są przedmiotem działań.
Na czym polega bezosobowy charakter instytucji – zdaniem M. Weber biurokracja – nie hierarchiczny układ pozycji urzędowych w których stosunki społeczne regulowane są przez przepisy i ogólne normy.
Kontrola społeczna – to zespół czynników kształtujący zachowanie jednostek i podgrup w sposób społecznie pożądany zgodny z przyjętymi wzorami działania. W społeczeństwie występują 4 mechanizmy kontroli: religia, moralność, obyczaje zwyczaje, prawo.
Wymień rodzaje kontroli społecznej
1.formalna – stosowana przez instytucje wobec nas np. sądy
2.nieformalna – kontrola z jaka mamy do czynienia w grupie społecznej
Mechanizmy kontroli
1.religia
2.moralnośc
3.obyczaje - ustalony sposób postępowania z którymi grupa wiąże już pewne oceny moralne i których naruszenie wywołuje sankcje negatywne, są elementem kontroli społecznej, opierają się nie tylko na internalizacji wartości, lecz także uruchamiają zewnętrzne mechanizmy represji wobec zachowań nie pożądanych
4.prawo
5.zwyczaje - ustalony sposób zachowania się w określonej sytuacji, która nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia, każda jednostka ma swoje zwyczaje
Pierwsze cztery składają się z wartości, norm, ocen, sankcji (reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach społecznych ważnych, dzielimy na negatywne – kary i pozytywne – nagrody, mogą być formalne (reakcje instytucji sformalizowanych np. sądy) nieformalne (reakcje opinii publicznych, prawne, etyczne, satyryczne, religijne – skuteczność sankcji zależy od zwartości i spójności systemów tych wartości)
Ćwiczenie 2
Zbiory zbiorowości grupy społecznej
Zbiór społeczny – to ogół ludzi posiadający pewną cechę (blondynki, grubasy), wyodrębniony przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to czy ludzie sobie to uświadamiają posiadanie tej cechy
Kategoria społeczna- to szczególny rodzaj zbioru społecznego, który został wyodrębniony ze względu na cechę ważną społecznie( wykształcenie, poziom dochodów)
Zbiorowość społeczna- to dowolne skupienie się osób pomiędzy którymi wytworzyła i utrzymuje się krótka więź społeczna
W zbiorach i kategoriach nie ma więzi, a w zbiorowości są !!
Rodzaje zbiorowości społecznej:
1.para (dwójka) – to dwie osoby połączone stosunkiem społecznym (małżeństwo)
2.krąg społeczny – to niewielka zbiorowość charakteryzująca się stycznościami o słabej więzi instytucjonalnej, nie posiadająca wyraźnej zasady odrębności. Wywiera mniejszy wpływ na swoich członków niż grupa społ., gdyż nie tworzy formalnej kontroli. Krąg ma płynny skład członkowski tzn. łatwo do niego wstąpić i łatwo wyjść. Krąg pełni funkcje opiniotwórczą i towarzyską. Wyróżnia się kręgi stycznościowe, koleżeńskie, przyjacielskie.
3.grupa społeczna (wg. Szczepańskiego) – pewna ilość osób (co najmniej 3), połączona systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje posiadające wspólne wartości i oddzielna od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności
4.wspolnota (społeczność) – to zbiorowość terytorialna w ramach której członkowie mogą zaspokajać swoje podstawowe potrzeby. Jest to taka struktura społeczna ,która określa miejsce zamieszkania i działania ludzi w pewnej przestrzeni fizycznej.
5.zbiorowość oparta o wspólną kulturę (plemię, lud)
6.zbiorowość charakteryzująca się podobnym zachowaniem:
a) publiczność (odbiorcy kultury masowej; odbiorcy rozproszeni w różnej przestrzeni np. ludzie oglądający mecz w TV; publiczność zróżnicowana)
b) audytorium (publiczność zebrana w 1 miejscu np. kibice na stadionie); audytorium łączy styczność fizyczna, jest zbiorowością nie tak zróżnicowana jak publiczność, wzajemnie oddziaływuje ze sobą i może przekształcić się w tłum
c) zbiegowisko (przelotne skupienie się osób zainteresowanych tym samym zdarzeniem np. przy wypadku); łączy ich miejsce przestrzenne i zainteresowanie tym samym przypadkowym wydarzeniem
d) tłumy (przelotne zgromadzenie większej liczby osób, składa się z więzi emocjonalnej; tłumy nie mają organizacji wewnętrznej; w tłumie dochodzi do dezindywidualizacji osobowości czyli pod jego wpływem traci się kontrolę nad własnym zachowaniem; rodzaje tłumu: agresywny, linczujący, terroryzujący, walczący, ekspresywny, uciekający, demonstrujący, rabujący
społeczeństwo – obejmuje wszystkie struktury społeczne (grupy, instytucje, organizacje) zintegrowane przez państwo, złączone wspólnymi zobiektyzowanymi warunkami bytu i pewnymi kompleksami kulturowymi
Cechy odróżniające grupy od innych zbiorowości
1.miedzy członkami grupy występuje względnie trwała łączność przestrzenna, która umożliwia powstanie trwałych stosunków społecznych, czyli grupa musi posiadać pewne ośrodki skupienia (baza, przestrzeń)
2.w grupie występuje poczucie więzi, rodzi się świadomość "my" i świadomość "oni", czyli poczucie odrębności wobec tych, którzy do grupy nie należą
3.w grupie występują struktury wewnątrzgrupowe t.j. struktura socjometryczna (lubimy się mniej lub bardziej), władzy, komunikowania się, awansu
4.w grupie obowiązują wspólne wartości, którego członkowie muszą przestrzegać
5.w grupie występuje przymus strukturalny – grupa wyznacza nam miejsce jakie w niej zajmujemy
6.grupa posiada wyraźną zasadę odrębności, wszystko to co łączy grupę stanowi jej odrębność
Struktura grupy – to układ wszystkich elementów, nie tylko członków i zasad ich wzajemnego przyporządkowania. Elementy: świadomość przynależności, członkowie, skład grupy, ośrodki skupienia, cele, wartości, zasada odrębności
Struktura społeczna grupy (chyba dobrze)- odnosi się wyłącznie do ludzi. Jest to układ powiązanych ze sobą i uzależnionych pozycji społecznych i ról społecznych. Zawsze ma postać hierarchiczną tzn., że pozycja jednego członka grupy jest niższa niż innego członka grupy. Socjolog opisuje strukturę społeczną grupy za pomocą: pozycji społecznej, roli społecznej, prestiżu społecznego, statusu społecznego, funkcji społecznej i władzy
Struktura społeczna 2 w najprostszym rozumieniu struktura społeczna związana jest ze statystycznym podziałem ze względu na: płeć, miejsce zamieszkania, kategorie zawodowe. W socjologii struktura społeczna określana jest jako układ wzajemnych relacji elementów, z których składa się społeczeństwo. Wyróżnia się na ogół następujące elementy struktury społecznej:
1.strukturę klasową (klasy społeczne)
2.strukturę warstwową (stratyfikacja społeczna)
3.strukturę zawodową (kategorie zawodowe)
4.strukturę demograficzną (podział wg płci, wieku, miejsca zamieszkania).
W strukturze społecznej współczesnego społeczeństwa wyróżnia się:
a) mikrostrukturę – układ pozycji i ról społecznych członków danej grupy oraz małych grup wchodzących w skład większych zbiorowości (np. wspólnoty rodzinne, społeczności lokalne, kręgi rówieśnicze, towarzyskie), opartych na więzach osobistych
b) makrostrukturę – układ klas i warstw społecznych, grup społeczno-zawodowych społeczności terytorialnych.
Pojęcie struktura społeczna w naukach społecznych jest podstawową kategorią służącą wyjaśnieniu funkcjonowania społ. i zachowań jednostek
Rodzaje grup ze względu na strukturę społeczną
1.Grupa duża - mająca dużą liczbę osób, złożona struktura społeczna, występują tu podziały na pewne podgrupy co uniemożliwia pośredni kontakt np. grupa przestępcza w której członkowie nie wiedzą o swoim istnieniu bo grupa może mieć wiele oddziałów
2.Grupa mała - mająca niewielką ilość osób, prosta struktura społeczna, możliwy jest tu bezpośredni kontakt każdy z każdym np. klasa
Skład grupy - członkowie i ich cechy osobiste lub społ.
Elementy składowe, które są potrzebne do tego aby grupa powstała: - członkowie, grupa narzuca im wzór fizyczny i moralny. - ośrodki skupienia. - cele i zadania, które grupa realizuje, - zasada odrębności, wyznacza zasięg działania grupy i decyduje o trwałości grupy.
Pozycja społeczna – miejsce jednostki w strukturze grupy społecznej; z pozycją społeczną związane są prawa i obowiązki, zespół określonych ról społecznych, jakie jednostka może pełnić w grupie. Pozycje społeczną wyznaczają czynniki obiektywne, np. wykształcenie, zajmowane stanowisko oraz wysokość dochodów, a także subiektywne, wynikające z ...
Czikusio