ZKP prefabrykowanych wyrobów betonowych.pdf

Małgorzata Lenart

Zakładowa Kontrola Produkcji

prefabrykowanych wyrobów betonowych

FACTORY PRODUCTION CONTROL OF PRECAST CONCRETE PRODUCTS

Streszczenie

Współczesne przepisy prawne nakładają na producenta wyrobów betonowych liczne

wymagania w zakresie przeprowadzenia oceny zgodności wyrobu. Jednym z takich

wymagań jest obligatoryjność opracowania i utrzymania Zakładowej Kontroli Produkcji

oraz posiadanie jej pełnej dokumentacji.

W artykule przedstawiono główne zadania Zakładowej Kontroli Produkcji, w tym

przeprowadzanie przez producenta kontroli odbiorczej prefabrykowanych wyrobów

betonowych na przykładzie krawężników betonowych i płyt brukowych.

Wygodnym narzędziem pozwalającym dokładnie i stale monitorować poziom produk-

cji oraz przeprowadzać kontrolę odbiorczą są karty kontrolne. W referacie omówiono karty

Shewharta, opisane w normie PN-ISO 8258:1996 oraz karty kontrolne wartości średniej

z wewnętrznymi granicami kontrolnymi, opisane w normie PN-ISO 7873:2001. Oba rodzaje

wspomnianych kart są zalecane przez normy przedmiotowe na prefabrykowane wyroby

betonowe, np. płyty brukowe. W artykule podano również przykłady zastosowania kart

kontrolnych w konkretnych przypadkach kontroli produkcji wyrobów betonowych.

Abstract

In the paper there are presented the main tasks of Factory Production Control, include

acceptance inspection of precast concrete products carried out by a producer of e.g. con-

crete kerb units and concrete paving flags.

Control charts are the useful instrument which allow precisely and constantly moni-

tored a production level and carried out acceptance inspection. Shewhart control charts

described in PN-ISO 8258:1996 and control charts for arithmetic average with warning

limits described in PN-ISO 7873:2001 are discussed in the paper. Both types of mention

dr inż. Małgorzata Lenart – Instytut Materiałów i Konstrukcji Betonowych, Politechnika Krakowska

charts are recommended by standards of precast concrete elements e.g. concrete paving

flags. In the paper there are also presented examples of control charts application in

production control of precast concrete elements.

Zakładowa Kontrola Produkcji prefabrykowanych wyrobów betonowych

1. Wprowadzenie

Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 roku o wyrobach budowlanych [1] na współ-

ny rynek europejski ma prawo być wprowadzony tylko taki wyrób budowlany, który

nadaje się do stosowania w trakcie przeprowadzania robót budowlanych, tj. ma on takie

właściwości użytkowe, aby obiekt budowlany prawidłowo zaprojektowany i wykonany

(w który jest wbudowany dany wyrób) spełniał wymagania podstawowe. Wymagania

te dla obiektów budowlanych dotyczą:

– bezpieczeństwa konstrukcji,

– bezpieczeństwa pożarowego,

– bezpieczeństwa użytkowania,

– odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,

– ochrony przed hałasem i drganiami,

– oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.

Wspomniane powyżej wyroby budowlane mogą być stosowane w pracach budow-

lanych, jeśli:

– są oznakowane CE,

– znajdują się w wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bez-

pieczeństwa, opracowywanym przez Komisję Europejską,

– są oznakowane znakiem budowlanym.

Zgodnie z dyrektywą 89/106/EWG dotyczącą wyrobów budowlanych przed ozna-

kowaniem wyrobu symbolem CE producent zobowiązany jest do przeprowadzenia

procedury oceny zgodności, a następnie wydania na swoją wyłączną odpowiedzialność

deklaracji zgodności. Zasadnicze elementy systemu oceny zgodności wyrobów budow-

lanych zostały wprowadzone rozporządzeniem MI z 11 sierpnia 2004 roku w sprawie

systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki

uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych

oznakowaniem CE [2]. Zgodnie z tymi procedurami producent jest zobowiązany, w każ-

dym przypadku, wprowadzić i utrzymywać Zakładową Kontrolę Produkcji.

2. Zakładowa Kontrola Produkcji

Zakładowa Kontrola Produkcji (ZKP), zgodnie z definicją zawartą w [2], oznacza

stałą wewnętrzną kontrolę zorganizowaną, wdrożoną i prowadzoną przez produ-

centa w celu uzyskania wymaganych cech wyrobu. Obejmuje ona m.in. następujące

działania [3]:

– określenie odpowiedzialności i uprawnień personelu,

– nadzorowanie i kontrolę maszyn i urządzeń produkcyjnych, jak i wyposażenia do

pomiarów i kontroli,

– odpowiednie przeprowadzanie zakupów surowców, materiałów i elementów stoso-

wanych do produkcji wyrobu oraz kontrolę ich jakości,

– nadzorowanie etapu produkcji, m.in. przez wykonywanie kontroli i badań,

– prowadzenie dokumentacji umożliwiającej identyfikację wyrobu,

– nadzorowanie i postępowanie z wyrobem niezgodnym,

– znakowanie gotowego wyrobu,

DNI BETONU 2008

Małgorzata Lenart

– określenie warunków magazynowania (w tym przypadku również dojrzewania wy-

robów betonowych), pakowania i dostawy gotowych wyrobów do odbiorcy,

– określenie sposobów postępowania w przypadku reklamacji,

– przeprowadzanie działań korygujących.

Producent powinien prowadzić kontrole i badania na wszystkich etapach wytwarzania

wyrobu zgodnie z ustaloną częstotliwością, która wynika ze specyfikacji technicznych dla

konkretnego wyrobu i warunków jego produkcji. Przykładowe plany kontroli urządzeń,

materiałów, procesu produkcji oraz kontroli wyrobu przedstawia np. załącznik informacyj-

ny A normy PN-EN 1339: 2005 „Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań”[4]

wraz z określeniem przedmiotu kontroli, jej celu i metody przeprowadzenia oraz często-

tliwości jej wykonania (tablica 1). Reasumując należy stwierdzić, że zakres niezbędnych

działań w ramach ZKP dla poszczególnych wyrobów lub grup wyrobów jest określony

w dotyczących ich specyfikacjach technicznych i ma charakter obowiązkowy.

Zakładowa kontrola produkcji powinna być systematycznie dokumentowana przez

wprowadzenie procedur i instrukcji postępowania oraz prowadzenie regularnych zapisów

z wszelkich przeprowadzanych operacji w ramach kontroli produkcji. Takie postępowanie

ma na celu zapewnienie jakości wyrobów na stałym, znanym i kontrolowanym poziomie

oraz gwarantować efektywność działania systemu kontroli produkcji. W tym celu bardzo wy-

godnym narzędziem do monitorowania przebiegu procesu produkcji są karty kontrolne.

Tablica 1. Przykład kontroli wyrobu dla wybranych cech oraz kontroli podczas znako-

wania i składowania wyrobów [4]

Cecha

Cel

Metoda

Częstotliwość

Badanie wyrobu (wybrane cechy)

Kształt

i wymiary

PN-EN1339 pkt 5.2 załącznik C 8 płyt z każdej maszyny i:

– na dzień produkcji,

jeśli dł. < 300 mm

– na 2 dni produkcji,

jeśli dł. ≥300 i <600 mm

– na 4 dni produkcji,

jeśli dł. ≥ 600 mm

Wytrzymałość

na zginanie

PN-EN1339 pkt 5.3.3 –

tablica 5

załącznik F 8 płyt z rodziny wytrzymałości

z każdej maszyny i:

–na dzień produkcji,

jeśli dł. < 300 mm

– na 2 dni produkcji,

jeśli dł. ≥ 300 i < 600 mm

– na 4 dni produkcji,

jeśli dł. ≥ 600 mm

Obciążenie

niszczące

PN-EN1339 pkt 5.3.6 –

tablica 7

Odporność

na warunki

atmosferyczne

(tylko klasa 2)

PN-EN1339 pkt 5.3.2 załącznik D

raz z jednej rodziny powierzchni

w okresie pięciu dni produkcji

(próbka z trzech płyt)

Znakowanie, składowanie i dostawa

Znakowanie znakowanie wyrobu

zgodnie z rozdz. 7

kontrola

wizualna

codziennie

Składowanie oddzielenie wyrobów

niezgodnych

kontrola

wizualna

codziennie

DNI BETONU 2008

Zakładowa Kontrola Produkcji prefabrykowanych wyrobów betonowych

3. Karty kontrolne – ogólna charakterystyka

Karty kontrolne są podstawowym narzędziem statystycznego sterowania procesem

(SPC) [5]. Są one graficznym sposobem prezentowania i porównywania otrzymywanych

wyników badań. Ich podstawowym celem jest określenie na podstawie wspomnianych

wyników badań próbek, czy proces produkcji wyrobu jest w „stanie statystycznie uregulo-

wanym” – występuje tylko zmienność losowa, czy też nie jest – tzn. wystąpiły przyczyny

wyjątkowe (nielosowe), które spowodowały rozregulowanie poziomu procesu produk-

cji. W takim przypadku należy niezwłocznie podjąć kroki (w omawianym przypadku

czynności technologiczne obejmujące fazę produkcji elementów betonowych, jak również

kontrolę surowców zastosowanych do produkcji oraz kontrolę maszyn), aby przywrócić

stan „statystycznie uregulowany”, ponieważ wtedy przewidywalny jest przebieg procesu

produkcji, co gwarantuje uzyskanie wyrobów, których mierzone właściwości są skupio-

ne wokół wartości deklarowanej (nominalnej), a wartość ta jest zmienna w przedziale

ustalonych granic tolerancji.

Karty kontrolne stosuje się zarówno dla danych uzyskanych w ocenie liczbowej, jak

i w ocenie alternatywnej. Dane uzyskane w ocenie liczbowej to parametry mogące przyj-

mować w sposób ciągły, w danym przedziale dowolną wartość liczbową, np. wymiary

wyrobów czy też wytrzymałość prefabrykowanych elementów betonowych. Z kolei dane

uzyskane w ocenie alternatywnej podają czy badany parametr jest zgodny lub niezgodny

z wymaganiami (stwierdzenie, czy pewna własność wyrobu jest obecna lub występuje jej

brak). W pierwszym przypadku partię wyrobów poddanych kontroli odbiorczej należy

uznać za zgodną z wymaganiami, jeżeli policzona tzw. statystyka jakości nie przekracza

liczby kwalifikującej k. Dla oceny alternatywnej partię wyrobów poddanych kontroli

uznaje się za zgodną z wymaganiami, jeśli np. liczba elementów niezgodnych w próbce

nie przekracza liczby kwalifikującej A c .

Norma PN-ISO 7870:2006 „Karty kontrolne. Ogólne wytyczne i wprowadzenie”

podaje trzy główne typy kart kontrolnych:

– karty kontrolne Shewharta wraz z odmianami (PN-ISO 8258:1996 „Karty kontrolne

Shewharta” oraz PN-ISO 7873:2001 „Karty kontrolne wartości średniej z wewnętrznymi

granicami kontrolnymi”),

– karty kontrolne akceptacji procesu (PN-ISO 7966:2001„Karty akceptacji procesu”),

– karty kontrolne adaptacji procesu.

Karty kontrolne Shewharta powstały z myślą o oszacowaniu stanu procesu produkcji i

podjęciu na tej podstawie decyzji co do „stanu statystycznie uregulowanego”. Karta ta jest

wykresem wartości mierzonej właściwości. Składa się ona z linii centralnej (CL) i granic

kontrolnych: górnej (UCL) i dolnej (LCL), co przykładowo przedstawiono na rysunku 1.

Linia centralna odpowiada wartości odniesienia dla mierzonej właściwości i na ogół jest

to albo średnia z długoterminowych pomiarów danej własności, albo wartość nominalna

określona przez specyfikację techniczną dla danego wyrobu. Granice kontrolne w typo-

wej karcie Shewharta ustawione są w odległości 3σ i zwane są „granicami działania”.

W wielu przypadkach zaznacza się również granice w odległości 2σ, zwane granicami

ostrzegawczymi.

DNI BETONU 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: