Wykład 1, 21.02.2011
Znaczenie słowa „Psychiatria”
Pierwsze użycie słów psychiatria i psychologia. Psychologia – historycznie użyte po raz pierwszy w 1590 przez filozofa i profesora.
Psychiatria – użyte po raz pierwszy w 1808 rok przez niemieckiego klinicystę i badacza mózgu. Obecnie psychiatria to „dział medycyny traktujący o pochodzeniu, rozpoznawaniu u leczeniu chorób psychicznych”.
Schody związane z pojęciem choroby psychicznej:
1) Brak wzorca zdrowia psychicznego – każdy człowiek jest niepowtarzalną indywidualnością a tym samym nikt nie może być uznany za podstawowy model zdrowia psychicznego, ponieważ wielu jest innych od niego a pomimo to oni są również zdrowi.
2) Aby określić chorobę należy znać jej objawy, jej przyczynę i jej patogenezę (a w przypadku tzw. chorób psychicznych znamy zaledwie jej objawy)
3) Nie ma jakościowej różnicy pomiędzy osobami, które doświadczyły psychozy w przeszłości, a tak zwanymi normalnymi ludźmi. (Kokoszka 2008)
Żartobliwa definicja psychiatry, jako pomoc w zrozumieniu, czym się zajmuje a raczej, czym się zajmowała psychiatria. „Psychiatra to osoba powołana przez społeczeństwo do prawowania kontroli nad osobami, które nie naruszając Kodeksu Karnego naruszają normy społeczne”.
Psychiatria narodziła się wtedy, gdy zauważono, że niektórzy z izolowanych pacjentów - jak byśmy to dziś nazwali – psychiatrycznych poprawiają się, czyli zdrowieją w warunkach izolacji w przytułkach, zdrowienie to, bowiem przypisano w sposób przyczynowo skutkowy, właśnie tej izolacji. Pojawiła się idea, że sama izolacja odpowiednio przebiegająca ma właściwości lecznicze.
Współczesny pacjent psychiatryczny:
1) Osoba odbiegająca od tzw. normy psychicznej i przez to zagrażająca sobie lub społeczeństwu (najczęściej leczona wbrew swojej woli)
2) Osoba odbiegająca od tzw. normy psychicznej i przez tą swoją „inność” czy „niedopasowanie” subiektywnie odczuwająca dyskomfort (zwykle sama szukająca pomocy)
3) Osoba mieszcząca się w zasadzie w tzw. normie psychicznej, ale której objawy somatyczne, przy ich wnikliwej analizie i ocenie przez specjalistów medycyny somatycznej, wskazują na ich psychologiczne przyczyny (zwykle kierowana do psychiatry, psychoterapeuty lub lekarzy innych specjalności).
Paradygmaty psychiatrii:
® Demonologiczny – uważano, że w człowieka wstąpił demon, szatan itp. Stosowano egzorcystów.
® Biologiczny - u kobiet, które mają zaburzone życie seksualne występuje histeria, czyli ich macica krąży po ciele i przez to kobieta dziwnie się zachowuje.
® Psychologiczny – wziął się od Freuda, zaburzenia, które występują w człowieku są skutkiem zaburzeń psychicznych.
® Bio-psycho-społeczny – jest to połączenie psychologii, biologii, oddziaływań społecznych, genów na człowieka i przez to są zaburzenia.
Nauki służebne wobec psychiatrii:
Ø Neurologia (neuropatologia) – zajmuje się głównie chorobami dotyczącymi sfery ruchowo-czuciowej np. niewłady, zaburzenia czuciowe, drgawki.
Ø Psychopatologia – zajmuje się opisem zaburzeń psychicznych, od psychiatrii różni się brakiem zaangażowania w proces terapeutyczny
Ø Higiena psychiczna – zajmuje się badaniami nad środowiskowym uwarunkowaniem zaburzeń psychicznych
Ø Psychologia – jej działy (psychologia lekarska, psychologia kliniczna, neuropsychologia) zajmują się ludźmi chorymi lub podejrzanymi o choroby, w tym choroby psychiczne i neurologiczne.
Psychopatologia – dziedzina wiedzy zajmująca się opisywaniem, interpretowaniem, wyjaśnianiem i klasyfikowaniem tych szczególnych zjawisk psychicznych, którym przypisuje się jakieś znaczenie kliniczne, tzn., których dostrzeganiem, analiza i ocena okazują się przydatne w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym wobec osób z zaburzeniami psychicznymi.
Przez objawy zaburzeń psychicznych rozumiemy fakty dające się stwierdzić w wywiadzie, bezpośrednim badaniu lub obserwacji, stanowiące odchylenia od prawidłowych czynności psychicznych.
Zespołami zaburzeń psychicznych nazywamy określone stany zaburzeń, składające się z objawów stałych, typowych i ewentualnie objawów dodatkowych, charakteryzujących się często określonym przebiegiem. Objawy reprezentują tylko wycinki zaburzeń psychicznych, sztucznie wydzielonych z całości zespołu a podział na liczne funkcje psychiczne (spostrzeganie, myślenie, uwaga, afekt, itp.) jest sztuczny, choć przydatny ze względów badawczych, ale przede wszystkim dydaktycznych.
Podział objawów zaburzeń psychicznym w zależności od przeżyć prawidłowych
Główne grupy objawów zaburzeń psychicznych
Podziały zespołów zaburzeń psychicznych
Czynniki wpływające na ocenę zdrowia psychicznego i zaburzeń psychicznych: kultura, przynależność do klasy w danej kulturze, konkretne środowisko społeczne, zespół oceniający i narzędzia badawcze.
Zasady społeczne najczęściej decydują o tym, kto może mówić, do kogo, kiedy i o czym można mówić, kiedy wolno mówić a kiedy powinno się milczeć, jak należy zwracać się do innych ludzi, w zależności od statusu społecznego, całokształtu kontekstu itp.
Kategorie pojęć określających istotę dojrzałego i zdrowego funkcjonowania psychicznego wg Marii Jahody:
1) Postawy jednostki wobec siebie
2) Stopień wzrostu, rozwoju lub samorealizacji jednostki (realizacja własnego potencjału rozwojowego)
3) Integracja (właściwość centralnej syntetyzującej psychologicznej funkcji, która zapewnia równowagę siłom psychicznym – np. odprężenie po stresie i wzmocnienie psychiczne przed nadejściem stresu)
4) Autonomia (zdolność samosterowania i samookreślania)
5) Trafność percepcji rzeczywistości (mierzona w kategoriach uniezależnienia od zniekształcającego wpływu potrzeb)
6) Panowanie nad otoczeniem (stopień spełnianie wymagań sytuacyjnych, ustosunkowanie się do innych)
Zdrowie psychiczne (ZP), jako brak zaburzeń psychicznych, jako pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczna a nie tylko nieobecność choroby lub kalectwa.
Sławne eksperymenty dotyczące oceny stanu zdrowia psychicznego: w 1973 – personel szpitali psychiatrycznych nie jest zdolny do rozpoznawania zdrowych form zachowania się u osób zgłaszających się do tego typu szpitali. W 1975 – personel szpitali psychiatrycznych wcale nie jest pewny czy przebywający tam chorzy są rzeczywiście chorzy psychiczne i przy odpowiedniej sugestii może przynajmniej część chorych uznać za osoby zdrowe.
Metody leczenia psychiatrycznego:
a. Biologiczne
b. Psychologiczno-socjologiczne
c. Mieszane, (czyli biologiczno-psychologiczno-socjologiczne)
Formy leczenia psychiatrycznego
1) Lecznictwo zamknięte (szpital)
2) Lecznictwo półotwarte (oddział dzienny, nocny)
3) Lecznictwo otwarte (poradnia, gabinet prywatny)
4) Lecznictwo środowiskowe (hospitalizacja domowa)
5) Oddziały psychiatrii konsultacyjnej (bez łóżek)
6) Oddziały psychiatryczno - (ogólno) medyczne
7) Zintegrowane systemy opieki psychiatrycznej np. lecznictwo odwykowe w mieście Łodzi
8) Inne np. pogotowia psychiatryczne
Regulacje dotyczące lecznictwa psychiatrycznego
· Dopasowanie do norm nomenklaturowych
· Dopasowanie do standardów terapeutycznych
· Dopasowanie do norm prawnych
Działy psychiatrii:
Wykład 2, 28.02.2011r
Badanie psychiatryczne
Jak szukamy objawów zaburzeń psychicznych? – Badanie psychiatryczne osób dorosłych oraz badanie psychiatryczne dzieci i adolescentów.
Powody przeprowadzania badania psychiatrycznego:
® Badanie rozpoczynające leczenie psychiatryczne lub jemu towarzyszące
® Badanie konsultacyjne, którego celem jest diagnoza i ewentualnie propozycje terapeutyczne dla innego lekarza
® Badania dla celów diagnostyczno-orzeczniczym. Przeprowadzana na prośbę samego pacjenta lub z polecenia władz sądowych lub innych instytucji.
Zasady dotyczące badania psychiatrycznego:
Fazy wywiadu (badania) psychiatrycznego:
1) Wprowadzenie, 1-2 minuty, cel: redukcja lęku, zaznaczenie podmiotowości, wprowadzenie do sytuacji dialogu
2) Otwarcie, 5-8 minut, cel: zwiększenie poczucia akceptacji, określenie oczekiwań, wstępne ukierunkowanie procesu diagnostycznego, wstępne określenie stref oporu, ocena niebezpieczeństwa niepowodzenia wywiadu, ustalenie stylu prowadzenia wywiadu
3) Wywiad zasadniczy, 20-30 min, cel: zebranie informacji niezbędnych do diagnozy psychiatrycznej, wzmocnienie sytuacji dialogu
4) Podsumowanie, 5 minut, cel: wykazanie ze problemy pacjenta zostały zrozumiane i potraktowane poważnie, dostarczenie pacjentowi niezbędnych informacji dotyczących jego stanu, danie pacjentowi nadziei na pomoc, ustalenie i przedyskutowanie zaleceń
5) Zakończenie, 1-2 minut, cel: zasygnalizowanie zrozumienia i wsparcia, podkreślenie autonomiczności pacjenta, ocena zachowania pacjenta w czasie pożegnania
Struktura Psychiatrycznej Historii Choroby:
Schemat oceny stanu psychicznego (obszary funkcjonowania): zachowanie i napęd psychoruchowy: wyraz twarzy, nastrój, świadomość i przytomność, uwaga, pamięć, orientacja, czynności myślowe, mowa, inteligencja, zaburzenia spostrzegania, patologiczne twory myślowe, poczucie choroby psychicznej, uczuciowość wyższa, życie popędowe, osobowość.
Zasada współpracy: do rozmowy należy wnieść to czego wymaga przyjęty cel tej rozmowy. Jej 4 maksymy: ilości (podawać tyle informacji ile potrzeba), jakości (wypowiedz zgodna z prawdą i przekonaniami rozmówcy), odpowiedniości (rozmowa na temat), stylu (unikanie niejasności, dwuznaczności, postulowanie porządku i zwięzłości).
Istotne behawioralne aspekty procesu mówienia: suprasegmentalne aspekty mowy (ton, głośność, akcent) i komunikacja niewerbalna (mimika twarzy, postawa ciała).
Cele wywiadu przeprowadzonego z rodzicami:
· Ustalenie aktualnych trudności dziecka, wpływu dziecka na każde z rodziców, na rodzinie
· Uzyskanie informacji o dziecku w kontekście jego rodziny
· Uzyskanie obrazu funkcjonowania rodziny w jego warunkach społeczno-kulturowych
· Uzyskanie informacji o chorobach, w tym psychicznych, występujących w rodzinie
Schemat pytań wywiadu od rodziców: aktualny problem, przyczyny, kto i dlaczego postanowił szukać pomocy, czego rodzice oczekują po wizycie u lekarza, aktualne skargi, jakie czynniki przyczyniły się do powstania problemów, jak zachowuje się dziecko, w jaki sposób trudności dziecka wpływają na funkcjonowanie rodziny, czy szukano pomocy gdzie indziej?
Wywiad z dzieckiem. Cele: nawiązanie kontaktu, uzyskanie informacji jakie były przyczyny zgłoszenia się do lekarza, ocena stanu psychicznego dziecka.
Wkład 3, 14.03.2011
Klasyfikacje zaburzeń psychicznych.
Problem klasyfikacji starożytności:
Medycyna świecka vs medycyna sakralna
Medycyna holistyczna vs medycyna narządowa
Medycyna holistyczna – szkoła z Kos, Hipokrates. Choruje cały człowiek
Medycyna narządowa – szkoła z Knidos, chorują poszczególne narządy, stąd występuje konieczność tworzenia klasyfikacji
Melancholia vs. phrenitis
Melancholia vs. mania
Wybitni ludzie: Ludwik XIV, Philippe Pinel, Jean-Etienne Dominique Esquirol, Antonie Bayle, Emil Kraeplin 1856-1926, Paul Eugen Bleuler 1857-1939, Scot William Cullen, Sigmund Freud 1856 – 1939
Wykład 4, 28.03.2011
Zaburzenia afektywne u dorosłych oraz u dzieci i młodzieży.
Epizod depresyjny (zespół depresyjny)
Epizod maniakalny (zespół maniakalny)
...
gocha119