POLSKA W LATACH SIEDEMDZIESIĄTYCH – SYTUACJA SPOŁECZNO – POLITYCZNA
Reforma administracyjna
Polska podzielona była na 17 województw. Siedemnaste województwo stanowiła sama Warszawa i okolice – było to województwo stołeczne.
I krok
W 1972 nastąpiła likwidacja osiedla( – najmniejszej jednostki administracyjnej) w miastach i rady na wsi. Na ich miejsce powołano gminy – 2366.
II krok
W listopadzie 1973 administracje lokalne – Prezydia Rad Narodowych (ciała mnogie- przewodniczący i inni członkowie) zastąpiono wprowadzeniem jednoosobowego organu władzy:
- wojewodowie,
- prezydenci miast wydzielonych (np. Łódź, Poznań, Warszawa),
- naczelnicy – miasta, gminy
Właściwa reforma
W czerwcu 1975 17 województw „pokrojono”, a na ich miejsce utworzono 49 województw. Dzięki temu nastąpiło wzmocnienie władzy centralnej i osłabienie władzy lokalnej ( zmalało znaczenie wojewodów). Administracja w kraju rozrosła się. Stała się także dwustopniowa (gmina, województwo ).
Nowelizacja konstytucji
Na posiedzeniu sejmu 10 lutego 1976 nastąpiła nowelizacja konstytucji ( nowela do konstytucji z 1952).
Konstytucja PRL-u składała się z 95 artykułów. Zmian dokonano w 30 artykułach, na przykład:
- artykuł 6. – zapis o przyjaźni Polski i ZSRR,
- artykuł 3. – przewodnią siłą w Polsce jest PZPR,
- artykuł 1. – w 1952 był zapis, że Polska jest krajem demokracji ludowej, teraz pojawił się zapis, że Polska jest krajem socjalistycznym.
Spowodowało to protest kół inteligencji, które uważały, że jest to rezygnacja z suwerenności i niepodległości Polski.
Wystąpienia robotnicze w Radomiu i Ursusie
W czerwcu 1976 wśród robotników panował stan wrzenia. W połowie lat 70-tych pojawiły się pierwsze niepowodzenia gospodarcze, spowodowane przeinwestowaniem polskiej gospodarki. W dodatku niespełnione były postulaty z grudnia 1970, wydane w związku z podwyżką. Premier Jaroszewicz przeprowadził kolejną regulację cen, czyli podwyżkę w sektorze żywieniowym o 30-100%. Wprowadzono także ceny komercyjne. Pierwsze pojawiły się one na cukier. Ponieważ go brakowało był on sprzedawany na kartki, jeśli ktoś chciał dokupić, to mógł właśnie za ceny komercyjne, które był dwa razy większe. Wtedy sprzedaż cukru zmniejszała się, a państwo napełniało półki.
Wystąpienia robotnicze miały miejsce w Radomiu (gdzie oprócz oficjalnej produkcji maszyn do szycia, które były produktem ubocznym, produkowano karabiny maszynowe) oraz w Ursusie ( fabryce maszyn i ciągników). Władze zastosowały liczne represje. Około 1000 osób zostało aresztowanych.
25 czerwca władza Gierka cofnęła podwyżki. Aresztowane osoby były jednak szykanowane, słynne stały się ścieżki zdrowia.
W obronie represjonowanych robotników stanęli studenci, którzy potępili politykę władzy. Było to zaprzeczeniem marca 1968, kiedy to władza wykorzystywała robotników do walki ze studentami. Kościół na 154 Konferencji Episkopatu Polski potępił wydarzenia mające miejsce w radomiu i Ursusie.
Opozycja polityczna
Zmiany w konstytucji były sygnałem dla opozycji, by zacząć się konsolidować.
Pierwsze kroki podjęto w grudniu 1975, kiedy to 59 polskich intelektualistów wystosowało list otwarty do władzy.
W 1976 Najder założył Polskie Porozumienie Niepodległościowe.
Również w 1976 Michnik i Kuroń, utworzyli Komitet Obrony Robotników.
W 1978 na Śląsku i wybrzeżu powstały nielegalne związki zawodowe.
W 1977 Leszek Moczulski założył Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).
W 1979 Moczulski założył także pierwszą partię opozycyjną – Konfederacja Polski Niepodległej (KPN) .
W epoce lat 70-tych miała miejsce inwigilacja społeczeństwa.
7 maja 1977, przy ulicy Szewskiej 7 w Krakowie, zamordowany przez Służby Bezpieczeństwa , został Stanisław Pyjas, student polonistyki na UJ. Śmierć jego stała się pewnego rodzaju symbolem. Studenci rozdmuchali tę sprawę, a informacje o niej dotarły poza granice kraju. Przeciwko łamaniu praw człowieka w Polsce zaprotestował Kongres Polonii Amerykańskiej, Amnesty International.
16 października 1978 papieżem został Polak - Karol Wojtyła. W krajach socjalistycznych pojawiła się nadzieja, że będą musiały nastąpić zmiany.
roofi54