PSYCHOLOGIA - DEFINICJE.pdf

(99 KB) Pobierz
Psychologia - 234 definicje
PSYCHOLOGIA
1. Psychologiaspołecznatonaukowebadaniesposobu,wjakimyślimy,
odczuwamyizachowujemysiępodwpływemrzeczywistejbądźwyobraŜonej
obecnościinnych;koncentrujesięnatym,copowoduje,Ŝenawetinteligentne
isilnejednostkipopełniająpowaŜnebłędy,stającwobliczusprzecznychradw
odniesieniudodecyzjiowielkiejwadze.
2. Konstrukttosposób,wjakiludziespostrzegają,pojmująiinterpretująświat
społeczny.
3. RóŜniceindywidualnetoskładnikiosobowości,któreodróŜniająnasod
innychludzi.
4. Socjologiadostarczaogólnychprawiteoriidotyczącychspołeczeństw,anie
jednostek;
5. Psychologiaspołecznabadaprocesypsychologicznepojawiającesię,gdy
ludzieprzebywajązesobą,copowoduje,Ŝestająsiępodatninawpływ
społeczny;
6. Psychologiaosobowościbadawłaściwości,którepowodują,Ŝejednostkisą
unikatoweiróŜniąsięodsiebie.
7. Podstawowybłądatrybucji(Ross)totendencjadoprzecenianiarozmiaru,
wjakimzachowanieledzijestwynikiemoddziaływaniadyspozycji
wewnętrznych,aniedocenianieroliczynnikówsytuacyjnych.
10.Behawioryzm:szkołapsychologiczna,którautrzymuje,iŜabyzrozumieć
ludzkiezachowanie,wystarczyjedynierozwaŜyćnagradzającewłaściwości
środowiskatoznaczyto,wjakisposóbpozytywnieinegatywniewydarzenia
wotoczeniusązwiązanezespecyficznymizachowaniami.
12.PsychologiapostaciszkołapsychologicznapodkreślającawaŜnośćbadania
subiektywnegosposobu,wjakidanyobiektpojawiasięwumyśleludzi,
zamiastpoddaniabadaniomwyłącznieobiektywnych,fizycznychcechtego
obiektu.
13.Samoocenatodokonywanieprzezludzioszacowaniawartościsamych
siebie,tzn.rozmiaru,wjakimspostrzegająsiebiejakodobrych,
kompetentnychiprzyzwoitych.
14.Poznawaniespołeczne:wjakisposóbludziemyśląosobiesamychio
świeciespołecznym;adokładnie,jakselekcjonują,interpretują,zapamiętująi
wykorzystująinformacjespołecznąwwydawaniusądówiwpodejmowaniu
decyzji.
15.Obserwacjasystematycznatoformametodyobserwacyjnej,wktórej
obserwatoremjestwyszkolonybadaczspołeczny,któryprzystępujedo
odpowiedzinapytaniaodnoszącesiędookreślonegozjawiskaspołecznego,
obserwującikodującjezgodniezwcześniejprzygotowanymzbiorem
kryteriów.
17.Obserwacjauczestniczącatoformaobserwacjisystematycznej,wktórej
obserwatorwchodziwinterakcjęzobserwowanymiludźmi,alestarasięw
Ŝadensposóbniewpływaćnasytuację.
18.Analizaarchiwalnatoformaobserwacjisystematycznej,wktórejbadacz
obserwujezachowaniespołeczneprzezbadanienagromadzonychwdanej
kulturzedokumentówalboarchiwaliów(np.pamiętników,powieści,czasopism
czydzienników).
20.Zgodnośćsędziówkompetentnychtostopieńzgodnościpomiędzydwiema
osobamialbowiększąliczbąosób,któreniezaleŜnieobserwująikodujągrupę
danych;poprzezpokazanie,ŜedwóchlubwięcejekspertówniezaleŜnie
obserwującychikodującychdochodzidotychsamychobserwacji,badacze
upewniająsię,Ŝeobserwacjeteniesąsubiektywnymi,zniekształconymi
wraŜeniamijednostki.
22.Metodakorelacyjnatometoda,wktórejmierzysięsystematyczniedwie
zmiennelubichwiększąliczbęioszacowujesięrelacjępomiędzynimi(tj.w
jakimstopniumoŜnaprzewidziećwartościjednejznichnapodstawiedrugiej).
23.Korelacjadodatniatotakarelacjapomiędzydwiemazmiennymi,wktórej
wzrostowiwartościjednejzmiennejtowarzyszywzrostwartościdrugiej
zmiennej.
24.Korelacjaujemnatotakarelacjapomiędzydwiemazmiennymi,wktórej
wzrostowiwartościjednejzmiennejtowarzyszyzmniejszaniesięwartości
drugiejzmiennej.
25.Dobórlosowytosposóbzapewnianiareprezentatywnościdladanejpopulacji
wybranejdopróbygrupyosóbgwarantujący,ŜekaŜdajednostkawchodząca
wskładpopulacjimatakąsamąszansęnapojawieniesięwpróbie.
26.Metodaeksperymentalnatometodabadaniarelacjiprzyczynowo
skutkowych;badaczlosowoprzydzielauczestnikóweksperymentudoróŜnych
sytuacjiiupewniasię,Ŝesytuacjetesąidentycznepodwszystkimiwzględami
zwyjątkiemjednego,zidentyfikowanegoprzezzmiennąniezaleŜną(badacz
oczekuje,ŜetenŜejedynywarunekbędziemiałprzyczynowywpływnareakcje
ludzi).
28.ZmiennaniezaleŜnatozmienna,którabadaczzmieniaalboróznicuje,aby
stwierdzić,czymaonawpływnajakąśinnązmienną;badaczoczekuje,Ŝeta
właśniezmiennabędziepowodowałazmianyjakiejśinnejzmiennej.
30.ZmiennazaleŜnatozmienna,którabadaczmierzypoto,bystwierdzić,czy
nanięwpływazmiennaniezaleŜna;badaczstawiahipotezę,Ŝezmienna
zaleŜnazalepyodpoziomuzmiennejniezaleŜnej.
31.Planwieloczynnikowytoplaneksperymentalny,wktórymuwzględniasię
więcejniŜjednązmiennąniezaleŜną;kaŜdazmiennaniezaleŜnamawięcejniŜ
jednąwersjęlubteŜpoziom;wszystkiemoŜliwekombinacjetychpoziomów
pojawiająsięwbadaniach.
34.Trafnośćwewnętrznatoupewnianiesię,Ŝenicwięcejpozazmienną
niezaleŜnąniemoŜewpływaćnazmiennęzaleŜną;realizujesiętopoprzez
kontrolowaniewszystkichzmiennychubocznychorazpoprzezlosowe
przydzielaniewszystkimbadanymróŜnychwarunkóweksperymentalnych.
36.Losoweprzydzielaniedosytuacjitoupewnianiesię,Ŝewszyscybadani
majątakąsamąszansęnaprzydzielaniedodanejsytuacjiweksperymencie;
dziękilosowemuprzydzielaniutychŜesytuacjibadaczmoŜebyćwzględnie
pewien,ŜeróŜnicewosobowościachuczestnikóweksperymentualboich
wcześniejszedoświadczeniasąrównomiernierozłoŜonenawszystkiesytuacje.
39.Trafnośćzewnętrznatostopień,wjakimwynikibadańmogąbyć
generalizowanenainnesytuacjeinainnychludzi.
40.Realizmsytuacyjnytostopień,wjakimsytuacjeeksperymentalnesą
podobnedosytuacjispotykanychwŜyciucodziennym.
42.Realizmpsychologicznytostopień,wjakimkontrolowanew
eksperymencieprocesypsychologicznesąpodobnedoprocesów
psychologicznychpojawiającychsięwŜyciucodziennym;realizm
psychologicznymoŜebyćwysokinawetwtedy,gdyrealizmsytuacyjnyjest
niewielki.
44.Instrukcjamaskującatoopiscelubadańprzedstawianyichuczestnikom,
któryróŜnisięodprawdziwegocelutychŜebadań;instrukcjamaskująca
uŜywanajestpoto,byzachowaćrealizmpsychologiczny.
46.Powtarzalnośćtopowtarzaniebadań,częstozudziałemosóbzinnych
populacjialbowinnychwarunkach.
47.Eksperymentywwarunkachnaturalnychtoeksperymenty
przeprowadzaneraczejwwarunkachŜyciarealnegoniŜwlaboratorium.
49.Badaniapodstawowetobadaniaprojektowanepoto,bydaćnajlepszą
odpowiedźnapytanie,dlaczegoludziezachowująsiętak,jaksięzachowują,i
przeprowadzanewyłączniedlazaspokojeniaciekawościpoznawczej.
50.Badaniastosowanetobadaniaprojektowanespecjalniewcelurozwiązania
konkretnegoproblemuspołecznego;tworzenieteoriizachowaniajestzwykle
wtórnedorozwiązywaniaspecyficznegoproblemu.
51.Przyzwolenietowyjaśnienieuczestnikombadanianaturyeksperymentu,
zanimonsięrozpocznie,iuzyskanieichzgodynaudziałwtym
eksperymencie.
52.Maskowanietowprowadzeniewbłąduczestnikóweksperymentulub
zatajenieprzednimiprawdziwegocelubadańalboteŜwydarzeń,którew
rzeczywistościzaistnieją.
53.Sesjawyjaśniającatowyjawienieuczestnikombadańpozakończeniu
eksperymentujegoceluorazdokładneobjaśnienietego,cosięwydarzyło.
54.Dysonanspoznawczytopopędspowodowanypoczuciemdyskomfortu,
pierwotniedefiniowanyjakokonsekwencjautrzymywaniadwóchlubwięcej
nizgodnychzesobąelementówpoznawczych,następnieokreślanyjako
konsekwencjazaangaŜowaniasięwdziałanie,którejestsprzecznez
koncepcjąsiebiejakoosobyprzyzwoitejirozsądnej.
55.Elementypoznawczetomyśli,uczucia,przekonaniabądźwiedzaoczymś.
56.Dysonanspodecyzyjnytodysonans,któryzostajenieuchronniewzbudzony
popodjęciudecyzji.Wtakiejsytuacjidysonansjestnajczęściejlikwidowany
przezpodwyŜszenieatrakcyjnościwybranejalternatywyizdewaluowanie
alternatywyodrzuconej.
58.Technikaniskiejpiłkitopozbawionaskrupułówstrategia,mocąktórej
sprzedawcanakłaniaklienta,abyzgodziłsiękupićproduktpobardzoniskiej
cenie;następnietwierdzi,śetobyłapomyłka,iponosicenę;częstoklient
godzisięnazakuppozawyŜnejcenie.
60.PojęcieJatosumacałejwiedzyosobieuwzględniającatoŜsamość,
zdolnościirole.
62.UzasadnianiewysiłkutowystępującauludzitendencjadopodwyŜszania
ocenytego,nacocięŜkopracowali,abytoosiągnąć.
65.Uzasadnieniezewnętrznetowyjaśnienie,jakiepodajeosobadlaswojego
dysonansowegozachowania,wskazującenaprzyczynę,któraznajdujesię
pozaniąsamą(np.jeśliktoścośrobi,abyuzyskaćduŜąnagrodęlubuniknąć
surowejkary).
66.Uzasadnieniewewnętrznetolikwidowaniedysonansupoprzezdokonanie
jakiejśzmianywsobie(np.swojejpostawylubzachowania).
67.Obronastanowiskaniezgodnegozwłasnąpostawątoproces,który
pojawiasię,gdyktośwyraŜaopinięlubpostawęsprzecznązeswoim
osobistymprzekonaniemlubpostawą.
70.Teoriapodtrzymywaniapoczuciawłasnejwartościtoteoria,któragłosi,
ŜewyobraŜenieonasmoŜebyćzagroŜonezachowaniemdrugiejosobyiŜena
wielkośćtegozagroŜeniawpływazarównoto,jakbliskajestnamtaosoba,jak
iznaczeniejejzachowaniadlanaszegopojęciaJa.
72.Teoriaautoafirmacjitoteoriasugerująca,Ŝeludziebędąlikwidowaćwpływ
dysonansuwzbudzającegozagroŜeniedlaichsamoocenyprzezpotwierdzanie
swojejkompetencjiwdziedzinie,któraniejestzwiązanazzagroŜeniem.
74.Teoriasamopotwierdzaniatoteoriasugerująca,Ŝeludzieposiadają
potrzebępotwierdzaniaswojegopojęciaJa,bezwzględunato,czytopojęcie
jestpozytywneczynegatywne;wpewnychsytuacjachtatendencjamoŜebyć
wkonflikciezpodwyŜszaniemwłasnejwartościiusprawiedliwianiemsiebie.
75.PuławkaracjonalizacjitomoŜliwyskutekdziałaniawywołanychwprocesie
redukcjidysonansuusprawiedliwień,któreostatecznieskończąsięłańcuchem
niedorzecznychiniemoralnychdziałań.
76.Usprawiedliwianiesamegosiebietotendencjadousprawiedliwiania
własnychdziałańwcelupodtrzymaniaswojejsamooceny.
77.Poznaniespołecznetosposób,wjakiludziemyśląosobiesamychio
świeciespołecznym;adokładniej,jakselekcjonują,interpretują,zapamiętują
iwykorzystująinformacjęspołecznąwwydawaniusądówiwpodejmowaniu
decyzji.
83.Oszczędnośćpoznawczatotezamówiąca,Ŝeludzieucząsięstosować
efektywnieuproszczeniamyśloweipraktyczneregułyzdroworozsądkowe,
którepomagająimzrozumiećrzeczywistośćspołeczną,poniewaŜniesązdolni
przetwarzaćcałejoddziałującejnanichinformacjispołecznej.
84.Schematytostrukturypoznawcze,zapomocąktórychludzieorganizują
swojąwiedzęoświeciewedługpewnychtematów;schematysilniewpływają
nato,cozotrzymanejinformacjizauwaŜamy,oczymmyślimyicopóźniej
pamiętamy.
89.Dostępnośćtołatwość,zjakąmoŜemysobieuświadomićrozmaitemyślii
idee;ideadostępnatotaka,którajestobecnieuświadamianaalboktóramoŜe
zostaćłatwoprzywołanadoświadomości.
90.Wzbudzanieschematupodwpływemzdarzeńpoprzedzającychto
zwiększaniesiędostępnościschematupodwpływemtego,cobyło
doświadczanebezpośrednioprzedtem.
91.Zjawiskowrogichmediówtoodkrycie,ŜekaŜdazantagonicznych,silnie
zaangaŜowanychwcośgrupspostrzeganeutralne,zrównowaŜoneprzekazy
mediówjakosobiewrogie,poniewaŜmedianieprzedstawiłyfaktóww
jednostronnymujęciu,októrymantagoniści"wiedzą",Ŝejestprawdą.
92.Efektpierwszeństwatoproces,zasprawąktóregonaszepierwszewraŜenie
dotycząceinnejosobywpływanato,Ŝejejpóźniejszezachowanie
interpretujemywsposóbzgodnyztympierwszymwraŜeniem.
93.Efektuporczywościtoodkrycie,Ŝeprzekonanialudzidotycząceichsamych
iświataspołecznegoutrzymująsięnawetwtedy,gdydanewspierającete
przekonaniazostałypodwaŜone.
94.Samospełniającesięproroctwotozjawiskopolegającenatym,Ŝeludzie:
a)mająokreśloneoczekiwaniadotycząceinnejosoby,co(b)wpływanaich
postępowaniewzględemtejosoby,które(c)powoduje,Ŝezachowujesięona
wsposóbzgodnyzichwyjściowymioczekiwaniami.
96.Heurystykiwydawaniasądówtouproszczonereguływnioskowania,
którymiposługująsięludzie,bywydawaćsądywsposóbszybkiiefektywny.
98.Heurystykadostępnościtonieformalnaregułaumysłowa,namocyktórej
ludziewydająsąd,kierującsiętym,jakłatwomoŜnacośprzywołaćdo
świadomości.
99.Heurestykareprezentatywnościuproszczonametodawnioskowania
polegającanatym,Ŝeklasyfikacjiczegośdokonujesięnapodstawiestopnia
podobieństwadoprzypadkutypowego.
100.Informacjaoproporcjipodstawowejtoinformacjaoczęstości
występowaniawpopulacjiprzedstawicieliróźnychkategorii.
101.Heurestykazakotwiczenia/dostosowaniatouproszczonametoda
wnioskowania,którapoleganaposłuszeniusięjakąśliczbączywartościąjako
punktemwyjściowyminastępnienasformułowaniuodpowiedzinapytanie
przezzmodyfikowanietejwartościstanowiącejzakotwiczenie;ludzieczęsto
niemodyfikująjejwstopniuwystarczającym.
102.Wnioskowaniezpróbniereprezentatywnychtodokonywanieuogólnień
napodstawiepróbinformacji,októrychwiadomo,Ŝesątendencyjnebądź
nietypowe.
103.Szacowaniewspółzmiennościtoocenianiestopnia,wjakimdwiezmienne
sąskorelowane,tzn.przewidywaniejednejzmiennej(np.tego,jak
przyjacielskajestdanaosoba)napodstawieinnejzmiennej(np.płcitej
osoby).
104.Korelacjapozornatoprzekonanie,Ŝedwiezmiennesąskorelowane,
podczasgdywrzeczywistościtakniejest;wynikaonozeschematu,zgodniez
którymistniejepomiędzynimizwiązek.
105.BarieranadmiernejufnościtozbytduŜezaufaniedotrafnościwłasnych
sądów;zazwyczajniesąonetaktrafne,zajakiesięjeprzyjmuje.
106.Komunikacjaniewerbalnatosposób,wjakiludziekomunikują,
intencjonalniebądźnieintencjonalnie,bezsłów;wskaźnikiniewerbalne
obejmująmimikę,tongłosu,gesty,pozycjeiruchyciała,dotykispoglądanie.
107.Regułyujawnianiatokulturowozdeterminowaneregułyokreślające,jakie
zachowanianiewerbalnenadająsiędoujawnienia.
108.Emblematytoniewerbalnegesty,którewdanejkulturzesądobrze
zdefiniowane;majązwykleswojebezpośredniesłowneodpowiedniki,takjak
znakOK.
109.Teoriarolispołecznejtoteoriamówiąca,ŜeróŜnicepłciowepojawiające
sięwzachowaniuspołecznymwynikajązespołecznegopodziałupracy
pomiędzypłciami;podziałtenprowadzidoróŜnicwoczekiwaniachwobecról
płciowychiumiejętnościzwiązanychzpłcią,któreokreślająróŜnicew
społecznychzachowaniachkobietimęŜczyzn.
111.Ukrytateoriaosobowościtoschematy,któreludziestosują,by
pogrupowaćróŜnerodzajecechosobowości,np.wieluludzijest
przekonanych,ŜejeŜeliktośjestuprzejmy,tojestrównieŜhojny.
112.Teoriaatrybucjitookreśleniesposobu,wjakiludziewyjaśniająprzyczyny
takswegozachowania,jakizachowaniainnychludzi.
114.Atrybucjawewnętrznatownioskowanie,Ŝejakaśosobazachowałasięw
określonysposóbzarównozewzględunaswewłaściwości,jakipostawy,
charakterczyosobowość.
116.Atrybucjazewnętrznatownioskowanie,iŜjakaśosobazachowałasięw
określonysposóbzewzględunawłaściwościsytuacji,wktórejsięznalazła;
zakładasiętu,Ŝewtejsytuacjiwiększośćludzireagowałabywtensam
sposób.
117.Teoriawniokowaniazczynnikówtowarzyszącychtoteoria,wmyśl
którejdokonujemywewnętrznychatrybucjidotyczącychjakiejśosoby,gdy:1)
istniejenieiwelenietoŜsamychkonsekwencjijejzachowania,2)zachowanie
jestnieoczekiwane.
119.RezultatynietoŜsametokonsekwencjeokreślonegoprzebiegudziałania,
któreniemogłobywystąpićprzyalternatywnymdziałaniu.
121.Oczekiwaniaopartenakategoriitooczekiwaniadotycząceludzi,
bazującenacechachgrupy,doktórychteosobyprzynaleŜą,np.oczekiwanie,
Ŝektośkochachodzićnaprzyjęcia,poniewaŜnaleŜydotowarzystwa
miłośnikówprzyjęclubŜeńskiegokółkastudenckiego.
122.Oczekiwaniaopartenaobiekcietooczekiwaniawobecjakiejśosoby,
bazującenajejwcześciejszychdziałaniach,takiejakoczekiwanie,Ŝektośw
czasiewakacjipójdzienaplaŜę,poniewaŜzwyklechodziłnaplaŜęw
przeszłości.
123.Modelwspółzmiennościtokoncepcja,wedługktórejdokonujemyatrybucji
przyczynowychdotyczącychjakiejśosobynapodstawiefaktów,które
zmieniająsięwrazzjejzachowaniem,np.,jakdalececzyjśtaniecstajesię
nizdarnytylkowówczas,gdytańczyztym,anieinnympartnerem.
125.Zgodnośćinformacjitoinformacjadotyczącatego,wjakimstopniuinni
ludziezachowująsięwobectychsamychbodźcówtaksamo,jaktoczyni
aktor.
127.Wybiorczośćinformacjitoinformacjamówiącaotym,Ŝedojakiego
stopniadanyaktorzachowujesięwtensamsposóbwobecróŜnychbodźców.
129.Spójnośćinformacjitoinformacjamówiącaostopniu,wjakim
zachowaniejakiegośaktorawobecokreślonegobodźcajesttakiesamomimo
upływuczasuiinnychokoliczności.
130.Podstawowybłądatrybucjitotendencjadoprzecenianiaczynników
wewnętrznychprzynaleŜnychdodyspozycji,aniedocenianierolisytuacji.
133.WyrazistośćspostrzeŜeniowatoinformacja,któraskupianasząuwagę;
ludzisąskłonniprzeceniaćprzyczyniowąrolęinformacji,którajestwyrazista
spostrzeŜeniowo.
134.RóŜnicamiędzyaktoremaobserwatorem:tendencjadospostrzegania
zachowańinnychludzijakonastępstwaichdyspozycji,podczasgdyswoje
własnezachowaniatłumaczysięwpływemczynnikówsytuacyjnych.
135.AtrybucjewsłuŜbieegotowyjaśnienia,któreprzypisująsukcesy
czynnikomwewnętrznymzaleŜnymoddyspozycji,zaniepowodzeniazaś
obwiniajączynnikizewnętrznenaleŜącedosytuacji.
138.Atrybucjeobronnetowyjaśnieniazachowania,którepozwalajątłumić
świadomośćtego,Ŝesięjestśmiertelnymipodatnymnazranienia.
139.Nierealistycznyoptymizmtoformaobronnejatrybucjipolegającana
Zgłoś jeśli naruszono regulamin