PSYCHOLOGIA POZNAWCZA.pdf

Koncepcja Poznawcza–będącaalternatywądladwóchtradycyjnychkoncepcji

BehawiorystycznejiPsychodynamicznej.UpodstawleŜyzałoŜenie,Ŝeczłowiek

niejestcałkowiciesterowanyprzezśrodowiskozewnętrzneaniniejestzaleŜnyod

siłpopędowych,aleraczejjestsamodzielnympodmiotem,którysamodzielniei

celowodziała.Człowiekprzyjmujeiinterpretujeinformacje,nadajeimtakŜe

wartość,podejmujedziałaniasprawującnadnimikontrolę.Człowiekposiada

umiejętnośćgenerowaniainformacjiorazwiedzy,dziękitemurozwijaonkulturę.

Umysłczłowiekaposiadainteligencję,pamięć,zdolnośćmyśleniaabstrakcyjnego,

właściwościtesąwrodzoneirozwijaneprzezśrodowiskoikulturę.Centralnym

składnikiemosobowościjednostkijestsysteminformacjinazywanystrukturą

poznawczą(dajepoczuciewłasnejtoŜsamości),drugimjestśrodowisko

zewnętrznedostarczająceinformacji(metabolizminformacyjny).Człowiek

posiadawidzę(deklaratywną,proceduralną).Imwięcejczłowiekwieo

otaczającymświecie,tymbardziejzłoŜonyjestjegosystemstrukturpoznawczych

(mabardziejrozwiniętąosobowość).Imbardziejabstrakcyjnajeststruktura

poznawczaczłowiekatymłatwiejmurozwiązywaćogólneproblemy

(uniezaleŜniajączłowieka).Informacjepochodzącezśrodowiskapoich

przetworzeniusąwłączanedostrukturpoznawczych,dlategodłuŜszaizolacja

powodujezaburzenieprocesupercepcji.MoŜetakŜedojśćdoprzeciąŜenia

informacjami,waŜnajesttuumiejętnaselekcjaiodrzucanieniewartościowych.

CzłowiekmoŜepoprzezabstrakcyjnemyślenietworzyć(psychologicznaP–

pomysłynowezpunktuwidzeniaindywidualnejjednostki,historyczneH–

prowadzidoodkryćnowychdlaludzkości).Modelkonfliktowyźródłemtwórczości

sąkonflikty,frustracjeiwewnętrznesprzeczności–pracatwórczazapobiega

kryzysomegzystencjonalnym(Freud),Modelspełnieniatwórczośćstanowi

metodęrealizacjijednostki,jestsamospełnieniem(Maslow)duŜarolewtym

modeluodgrywamotywacjapoznawczapobudzającapoznanieświata.Proces

twórczościmacharakterspontaniczny,niejestprzewidywalny,duŜaroleodgrywa

zjawiskoolśnienia(rozwiązanierodzisięnieświadomie).Teoriazeitgeistu–

odkryciazaleŜnaodfazyrozwojuspołecznegoikulturalnego,odkrycie

uzewnętrzniaosobowośćtwórcy(wybitnejednostkirewolucjonizująnaukęiłamią

tradycyjnebariery).Środowisko,swobodazewnętrznejrealizacjimoŜespełnić

rolęstymulatoratwórczości.

Człowiekjakosamodzielnypomiotgromadziiwartościujeinformacje,formułuje

sądyowartościindywidualnej,wtymprocesiewaŜnaroleodgrywaśrodowisko,z

jakiegopochodzi.Wartośćpozytywnąposiadajątezdarzenia,doktórychczłowiek

będziedąŜył,którewywołująwnimdodatniestanyemocjonalne.Wartość

negatywnąmająte,którychjednostkaunika.Wartościutylitarne(mieć)są

niezbędnedoutrzymaniaŜyciaizachowaniagatunku,wartościsymboliczne(być)

sątoodkrycianaukowezaspokajająceciekawość.Ludzieczęstoniedoceniająlub

przeceniająrzeczywartościsąniestabilneaczasemsprzeczne.LudziedąŜądo

indywidualnychwartości(dionizyjskie,heraklesowe(dominacjanadinnymi

ludźmi),prometejskie(altruistyczneiprospołeczne),appolińskie(poznanie

świata),sokratyczne(rozwijanieosobowości)).Systemwartościpomagazdobyć

jednostceorientacjęwświeciezewnętrznymiwewnętrznym,zrozumieć

rzeczywistośćiracjonalniedziałać.

ZdolnośćludzidowyraŜaniasię–kompetencjakomunikacyjna.

Człowiekjakosprawcapodejmujedziałaniacelowebędącregulowanymprzez

wiedzęzakodowanąwumyśleiinformacjezśrodowiska.Podstawowezachowania

zachowawcze,pospolitesąonenawykowepowtarzalne.Działaniatransgresyjne

polegającenaprzekraczaniudotychczasowychosiągnięćidoświadczeń(twórczei

innowacyjne).Człowiekpodejmujedziałania,abyosiągnąćjakieśwartości,

będącecelamijednostki.Siłądziałaniasąpopędy,dąŜenia.WaŜnąrolęodgrywa

motywacjapochodzącazinformacjioświecieisamymsobie.Poziomaspiracji

określawartości,którejednostkazamierzaosiągnąćiktóredająjejsatysfakcję.

ImwiększajestróŜnicapomiędzyaspiracjamiarzeczywistymstanemrzeczytym

silniejjednostkadąŜydoosiągnięciacelu.TakŜeemocjepowstajęwprocesie

poznawaniaioperowaniawiedząpobudzajądodziałania,alezbytsilnestany

uczuciowezakłócająludzkieczynności.

Zgodniezkoncepcjąpoznawcząkształcenieosobowościjednostkiijejzdolności

działaniajestmoŜliwedziękisystematycznemuwychowaniu,czylioddziaływaniu

naczłowiekapoprzezprogramynauczaniaiwychowania.Naczelnymcelem

wychowaniajestukształtowanieosobowościwszechstronnierozwiniętej,atakŜe

zdolnejdopodejmowaniaczynności.NaleŜyukształtowaćpostawębadawczo

eksploracyjnązdolnądorozwiązywaniaproblemów.WaŜnejestnabywaniewiedzy

oświecieisamymsobieorazkształtowaniesferyemocjonalnejpobudzającejdo

działaniazwiększającejefektywnośćprocesumyślenia.

Koncepcja Humanistyczna(Maslow)–odrzucającajednowymiarowycharakter

człowieka.Człowiekjestunikatowącałością,składasięzdwóchpodsystemów

„ja”i„organizmu”którestanowiąjedność.Ludziedziałająwświeciezewnętrznym

,jednostkaiświatspołecznytworząjednolitysystem.Osobaniezawszerozwija

sięharmonijnie,częstopowstająsprzecznościpomiędzyjegoautentycznym„ja”

atzw.fasadą.Ludziektórychjednośćjestzaburzonadziałająmałoefektywnie.

CzłowiekktórychceŜyćzgodnieznaturąmusistanowićharmonijnącałość.

Podstawowąwłaściwościączłowiekajestrozwójuwarunkowanyprzezczynniki

wewnętrzne,częstojestonjednaknieharmonijnyponiewaŜczłowiekniezawsze

wykorzystujeswojeprawdziwemoŜliwości.Dodziałaniapopychaczłowieka

dąŜeniedosamorealizacjipoprzeztwórczość,rozwój„ja”.Koncepcjata

przyjmujeŜeczłowiekznaturyjestdobryajegodąŜeniasąkonstruktywne.

Człowiekwpełnirozwiniętyidojrzałyzawszebędzietworzyłdziełaktórebędą

słuŜyćjednostceispołeczeństwu,adestrukcyjnedziałaniauznajezaniezgodnez

naturączłowieka! Metodybadawczestosowaneprzeztenkierunektoprzede

wszystkim(systemwypowiedziosobie,Qsortpomagaokreślićautoportret

badanejosoby,grupyspotkaniowe–poprawastosunkówinterpersonalnychi

komunikacji).DąŜysiędoustaleniasystemuwychowaniahumanistycznego,

któryukształtowałbyjednostkędojrzałą.(dąŜeniedointegracjiosobowości,

rozwójautonomiijednostkiuniezaleŜnienieodbodźcówzewnętrznych,

ukształtowaniepostawallocentrycznychkoncentrowanieuwaginainnychaniena

samymsobie,rozszerzanieświadomości).

ZałoŜeniaprzyjmowaneprzezpsychologówhumanistycznychsączęstozbyt

arbitralne,międzyinnymitoŜeczłowiekjestdobry.Człowiekznaturyniejest

anidobryanizły,dopierowpływśrodowiska,kultury,wychowaniaczyniązniego

szlachetnegolubzłego.BłędnewydajesiętakŜezałoŜenieŜeistniejetylkojedno

centralneźródłoenergii(siłanapędowa)którąjestdąŜeniedosamorealizacji.

SamorealizacjajestcelemwychowaniamoŜliwymdoosiągnięciawpewnych

warunkach.TakŜezałoŜenieŜegłównąrolęwŜyciujednostkipełniaktualne

doświadczeniejestbłędna,poniewaŜczłowiekstaleodwołujesiędojego

przeszłościktóreregulująjegopostępowanie.WydajesięŜeniedocenianajest

rolaśrodowiskaspołecznegowludzkimzachowaniu,zmniejszatoprawdziwość

koncepcjihumanistycznej.ZastrzeŜeniadotejteoriibudzitakŜekoncepcjareligii

jakoszczytowegodoświadczeniaprzeŜywanegoprzedewszystkimprzezosoby

niezwykłe,tymczasemreligiajestzjawiskiempowszechnymidotyczywszystkich

jednostek.ChoćistniejeduŜozarzutówcodotejkoncepcjijestonanadalŜywo

rozwijanaizyskujesobienowychzwolenników.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: