PROSTO~1.PDF

Prostownik do ładowania akumulatorów samochodowych

P R O J E K T Y

Prostownik do ładowania

akumulatorów

samochodowych

kit AVT−367

Zima to z†okres ciÍøkiej

prÛby dla akumulatorÛw

samochodowych. Wielu z†nas

broni siÍ przed niemi³ymi

niespodziankami z†ich strony

za pomoc¹ czÍstego

pod³adowywania. Akumulator

nie jest lekki, a zdecydowan¹

wiÍkszoúÊ typowych

prostownikÛw moøna okreúliÊ

mianem topornych.

O†ile na gabaryty i†wagÍ

akumulatora mamy niewielki

wp³yw, to nie jest tak

w†przypadku prostownika.

Prezentowana tu ³adowarka

jest z pewnoúci¹ nowoczesna

i filigranowa.

Prostownik wykonano w†posta-

ci wysokosprawnej przetwornicy

przepustowej (ang. forward con-

verter) zasilanej bezpoúrednio wy-

prostowanym napiÍciem sieci.

Przetwornica pracuje z czÍstotli-

woúci¹ 50kHz, dziÍki czemu wy-

miary elementÛw indukcyjnych s¹

niewielkie. Zmontowany uk³ad

waøy nieca³e 400 gramÛw, a†jego

wymiary 120x70x45mm s¹ mniej-

sze niø typowego transformatora

sieciowego o†mocy 100W!

Konstrukcja ³adowarki uprosz-

czona zosta³a do niezbÍdnego mi-

nimum, tak aby jej wykonanie

by³o op³acalne. Zastosowane zo-

sta³y popularne i†³atwe do kupie-

nia elementy. Mimo tego uk³ad

ma wysokie walory uøytkowe:

- wysok¹ sprawnoúÊ przekraczaj¹-

c¹ 80%;

- ca³kowit¹ odpornoúÊ na zwarcie

wyjúcia;

- stabilizowany pr¹d wyjúciowy

o†maksymalnej wartoúci 4,5A;

- zabezpieczenie przed prze³ado-

waniem akumulatora.

nie musi byÊ duøa - akumulator

nie wymaga przecieø starannie

odfiltrowanego napiÍcia. Konden-

sator C1 zmniejsza zak³Ûcenia ge-

nerowane przez uk³ad, a†C3 wspo-

maga pracÍ g³Ûwnego kondensato-

ra filtruj¹cego w†zakresie wy-

øszych czÍstotliwoúci. WartoúÊ re-

zystora R1 powinna byÊ z†jednej

strony moøliwie duøa, aby impuls

pr¹du przy w³¹czeniu uk³adu do

sieci by³ niewielki, z†drugiej stro-

ny rezystancja ta powinna byÊ

moøliwie ma³a, tak aby straty

mocy podczas normalnej pracy

by³y jak najmniejsze. Dlatego czÍs-

to w†rozwi¹zaniach praktycznych

zamiast R1 montuje siÍ termistor

NTC o†mocy ok. 2W (tzw. rozru-

chowy) i†rezystancji w†temperatu-

rze pokojowej oko³o 10

. Przep³y-

waj¹cy pr¹d podgrzewa go do

temperatury ok. 50 o C, jego rezys-

tancja wynosi wtedy ok. 5

Rezystor R2 odpowiada za start

przetwornicy. Po w³¹czeniu zasi-

lania zaczyna przez niego p³yn¹Ê

pr¹d i†narasta napiÍcie na kon-

densatorze C4. W†chwili gdy na-

piÍcie to osi¹gnie 16V zaczyna

pracowaÊ kontroler przetwornicy.

W³¹czony zostaje klucz T1 i†przet-

wornica startuje. Poniewaø, z†uwa-

gi na koniecznoúÊ minimalizacji

strat mocy, wartoúÊ rezystancji R2

powinna byÊ jak najwiÍksza, to

w†momencie startu kontroler czer-

pie energiÍ praktycznie wy³¹cznie

z†kondensatora C4. Wystarcza jej

na oko³o 200 milisekund pracy.

Opis uk³adu

Schemat elektryczny ladowarki

przedstawiono na rys. 1 . NapiÍcie

sieci, podawane do uk³adu most-

kowego M1, poprzez bezpiecznik

i†rezystor R1 (ograniczaj¹cy udar

pr¹du w†momencie w³¹czenia

prostownika), jest w nim prosto-

wane i†filtrowane przy pomocy

kondensatora C2. W†tym zastoso-

waniu pojemnoúÊ kondensatora C2

Elektronika Praktyczna 1/98

Prostownik do ładowania akumulatorów samochodowych

Po tym czasie napiÍcie na C4

spada poniøej 10V, co jest syg-

na³em dla kontrolera o†koniecz-

noúci zablokowania klucza, gdyø

nie ma pewnoúci, iø przy tak

niskim napiÍciu zasilania kontro-

lera bÍdzie moøliwoúÊ pewnego

nasycania i†zatykania T1. Po krÛt-

kiej chwili ca³y proces zaczyna

siÍ powtarzaÊ.

Aby zatem start uk³adu by³

moøliwy, konieczne jest dodatko-

we zasilanie U1. Realizuje je uzwo-

jenie ìDî wraz z†diodami D3 i†D4

oraz d³awikiem D³1. Tuø po starcie

uk³adu, zaindukowany w†uzwoje-

niu pr¹d do³adowuje C4 do na-

piÍcia oko³o 20V i†umoøliwia nie-

przerwan¹ pracÍ przetwornicy.

Rys. 1. Schemat elektryczny prostownika.

Kontroler

Do sterowania przetwornic¹ zo-

sta³ wykorzystany popularny i†ta-

ni uk³ad UC3844. Produkuje go

wiele firm i w†rÛønych odmia-

nach, m.in. Motorola, Philips,

SGS Thomson. Do prostownika

najlepiej nadaj¹ siÍ kostki z†liter¹

A†w†symbolach, oznaczaj¹c¹ m.in.

dwukrotnie mniejszy pr¹d rozru-

chowy (jeúli w†uk³adzie zamontu-

je siÍ tak¹ kostkÍ moøna zwiÍk-

szyÊ wartoúÊ R2). Zasilanie jest

podawane na wyprowadzenie

7†uk³adu, zaú koÒcÛwka 5†to ma-

sa. WartoúÊ napiÍcia zasilania

sprawdza uk³ad startu (16V) i†blo-

kowania (10V), steruj¹c odpowied-

nio prac¹ klucza. Waønym ele-

mentem jest dioda Zenera o†na-

piÍciu 34V, pod³¹czona rÛwnoleg-

le do koÒcÛwek 7†i†5. Bez niej,

w†przypadku np. uszkodzenia klu-

cza, napiÍcie na C4 wzrasta³oby

aø do 300V, powoduj¹c niechybne

uszkodzenie wielu elementÛw

z†U1 na czele.

KoÒcÛwka 6†jest wyjúciem

uk³adu typu totem-pole - sterow-

nika tranzystora MOSFET, o†duøej

wydajnoúci pr¹dowej. Rezystor R8

ogranicza szczytowy pr¹d ³adowa-

nia pojemnoúci bramka-ürÛd³o

tranzystora T1 do wartoúci bez-

piecznej dla stopnia wyjúciowego

U1, a†R7 zabezpiecza tranzystor

kluczuj¹cy przed wyst¹pieniem

stanu nieokreúlonego na bramce,

w†przypadku uszkodzenia kontro-

lera. Elementy D1 i†D2 s¹ dodat-

kowym zabezpieczeniem kontrole-

ra. Typowa awaria uk³adu, spo-

wodowana na przyk³ad rozkleje-

niem siÍ po³Ûwek rdzenia TR1

Elektronika Praktyczna 1/98

Prostownik do ładowania akumulatorów samochodowych

KoÒcÛwka 2 ( rys. 2 ) jest odwra-

caj¹cym wejúciem wewnÍtrznego

wzmacniacza napiÍcia b³Ídu zawar-

tego w†U1. Wejúcie nieodwracaj¹ce

jest niedostÍpne z†zewn¹trz i†jest

pod³¹czone wewn¹trz struktury do

napiÍcia o†wartoúci 2,5V. Z†kolei

na koÒcÛwce 1 jest dostÍpne wy-

júcie wzmacniacza w†celu umoøli-

wienia jego kompensacji. Mimo

oczywistej wygody, w†opisywanym

zastosowaniu wewnÍtrzny wzmac-

niacz zosta³ wy³¹czony. G³Ûwnym

powodem takiej decyzji by³o to, iø

jego kompensacja czÍstotliwoúcio-

wa w†przetwornicy przepustowej

jest wyj¹tkowo ømudna i†ma³o po-

wtarzalna (UC3844 zosta³ zaprojek-

towany pod k¹tem sterowania prze-

twornic¹ zaporow¹). Uzyskanie sta-

bilnej pracy bez obci¹øenia, a†tego

zasilacze impulsowe bardzo nie

lubi¹, graniczy³o z†cudem, a†sta³e

czasowe kompensacji uspokajaj¹ce

niesforny ìgeneratorî by³y tak du-

øe, øe jego reakcja na zmianÍ

obci¹øenia, zamiast przepisowych

mikrosekund, by³a zauwaøalna go-

³ym okiem!

Wy³¹czenie wzmacniacza reali-

zuje rezystor R6, a R13 zabezpie-

cza dodatkowo przed jego nie-

przewidzianymi wzbudzeniami.

Poniewaø wewn¹trz struktury za-

warte jest ürÛd³o pr¹dowe ìwpusz-

czaj¹ceî pr¹d do koÒcÛwki 1†ste-

rowanie generatorem PWM moøna

zrealizowaÊ zwieraj¹c j¹ do masy

za pomoc¹ tranzystora zawartego

w†transoptorze.

sprawnoúÊ CNY64=50%, a†jego

pasmo to tylko 110 kHz), jednak

w†tym zastosowaniu nie ma to

istotnego znaczenia.

Prac¹ LED steruje popularny

uk³ad TL431 i†jednoczeúnie pe³ni

on w†uk³adzie rolÍ wzmacniacza

napiÍcia b³Ídu. Zaproponowany

uk³ad ma dodatkow¹ zaletÍ, napiÍ-

cie wyjúciowe moøna dok³adnie

wyregulowaÊ za pomoc¹ PR1 i†jest

ono stabilne w funkcji temperatury.

Rys. 2. Sposób sterowania generatora

PWM za pomocą transoptora.

Uk³ad przekazywania

mocy

Najwaøniejsz¹ czÍúci¹ uk³adu

przekazywania mocy jest transfor-

mator. Ma on aø cztery uzwojenia:

- uzwojenie oznaczone na sche-

macie liter¹ ìCî to uzwojenie

pierwotne;

- uzwojenie ìBî jest uzwojeniem

odmagnesowuj¹cym - w†momen-

cie wy³¹czenia tranzystora ener-

gia zgromadzona w†rdzeniu wra-

ca do ürÛd³a poprzez diodÍ D5;

gdyby uzwojenia tego nie by³o

lub uszkodzeniu uleg³aby dioda

D5, to rdzeÒ po krÛtkiej chwili

pracy nasyci³by siÍ - moment

ten dla konstruktora objawia siÍ

w†sposÛb multimedialny - hu-

kiem odparowuj¹cej struktury

T1 i†dymem z†opornoúci R3 i†R8;

- uzwojenie ìAî jest uzwojeniem

wtÛrnym;

- uzwojenie ìDî jest pomocniczym

uzwojeniem wtÛrnym potrzeb-

nym do zasilania kontrolera.

PodwÛjna dioda D6 wraz z†d³a-

wikiem D£2 i†kondensatorami C10

i†C11 tworzy stopieÒ wyjúciowy

charakterystyczny w³aúnie dla

przetwornicy przepustowej. Ana-

logiczny uk³ad jest pod³¹czony do

uzwojenia ìDî, mimo niewielkiej

mocy jak¹ pobiera U1 tu rÛwnieø

konieczny jest d³awik. Wszystkie

kondensatory pracuj¹ce w†uk³a-

dzie przekazywania mocy powin-

ny charakteryzowaÊ siÍ nisk¹ war-

toúci¹ wspÛ³czynnika ESR. Pro-

centuje to niøszymi zak³Ûceniami

na wyjúciu, niøsz¹ wartoúci¹ na-

piÍcia tÍtnieÒ oraz, co rÛwnie

waøne, uk³ad taki ³atwiej jest

poprawnie skompensowaÊ.

Kondensatory o†niskiej wartoú-

ci ESR czasami moøna poznaÊ po

zwielokrotnionych wyprowadze-

niach, jednak jeúli wykonano je

technik¹ mostkowania warstw fo-

lii (zawieraj¹ one szereg dodatko-

wych po³¹czeÒ pomiÍdzy wars-

przebiega w†sposÛb podobny do

opisanego.

PÍkniÍcie rdzenia, i†zwi¹zany

z†tym dramatyczny spadek jego

indukcyjnoúci, powoduje przep³yw

duøego pr¹du przez uzwojenie

pierwotne - uszkadza to tranzys-

tor T1. Uszkodzony tranzystor ma

zazwyczaj zwarte wszystkie wy-

prowadzenia, czyli do rezystorÛw

R8 i†R3 przy³oøone zostaje napiÍ-

cie 300V. Dioda D2 (jest to tzw.

transient suppresor, czyli dioda

Zenera duøej mocy przeznaczona

do ìobcinaniaî przepiÍÊ) ograni-

cza wartoúÊ napiÍcia na wypro-

wadzeniu 6†do 24V, a†D1 zapew-

nia w³aúciw¹ polaryzacjÍ kontro-

lera. W†efekcie uszkodzeniu mog¹

ulec jedynie rezystory R3 i†R8,

a†U1 ocaleje.

Wyprowadzenie 3 dostarcza

kontrolerowi informacji o†pr¹dzie

p³yn¹cym przez uzwojenie pier-

wotne transformatora (badany jest

spadek napiÍcia na rezystorze R3),

elementy R4 i†C8 tworz¹ obwÛd

gasikowy dla oscylacji jakie poja-

wiaj¹ siÍ na R3. Elementy R5 i†C7

do³¹czone do nÛøki 4†ustalaj¹ czÍs-

totliwoúÊ pracy przetwornicy,

a†wyprowadzenie 8†jest ürÛd³em

napiÍcia odniesienia o†wartoúci 5V.

Uk³ad stabilizacji

napiÍcia

Im tranzystor zawarty w†O1

bardziej przewodzi, tym napiÍcie

na wyprowadzeniu 1†jest niøsze

i†wspÛ³czynnik wype³nienia im-

pulsÛw kluczuj¹cych mniejszy. Za-

mierzeniem autora by³o opracowa-

nie uk³adu stabilnego i†powtarzal-

nego. Dlatego, aby nie by³o prob-

lemÛw z†kompensacj¹, w†uk³adzie

zosta³ zastosowany szybki trans-

optor produkcji Hewlett-Packard

o†sprawnoúci rzÍdu 8% i†pasmie

przenoszenia 1MHz.

Jego duøa szybkoúÊ pracy wy-

nika przede wszystkim z†rozbicia

wolnego, wieloemiterowego foto-

tranzystora na uk³ad fotodioda-

tranzystor. W†porÛwnaniu do ty-

powych konstrukcji typu CNY 17

lub CNY64 traci siÍ tutaj istotnie

na sprawnoúci transmisji (np.

Rys. 3. Charakterystyka prądowo−

napięciowa prostownika.

Elektronika Praktyczna 1/98

Prostownik do ładowania akumulatorów samochodowych

Rys. 4. Sposób nawijania transformatora TR1.

pr¹du. Uk³ad dysponuje bowiem

oryginalnym zabezpieczeniem

przeciwzwarciowym, a†jego cha-

rakterystyka pr¹dowo-napiÍciowa

jest przedstawiona na rys. 2.

Wynika z†niej, øe przez zwarte

zaciski wyjúciowe nie p³ynie øa-

den pr¹d.

Gdy napiÍcie na wyjúciu z†ja-

kichú powodÛw siÍ zmniejszy,

dziÍki silnemu sprzÍøeniu magne-

tycznemu uzwojeÒ ìAî i†ìDî, pro-

porcjonalnie zmaleje rÛwnieø na-

piÍcie na kondensatorze C4. Spa-

dek tego napiÍcia poniøej 10V

uaktywnia uk³ady zabezpieczenia

podnapiÍciowego wbudowane

w†U1 i†przetwornica siÍ wy³¹cza.

Po nieca³ej sekundzie przerwy,

kondensator C4 zostaje do³adowa-

ny przez R2 do progowego napiÍ-

cia w³¹czaj¹cego kontroler (16V)

i†uk³ad ponownie startuje. Ci¹g³e

zwarcie objawia siÍ zatem charak-

terystycznym ìprÛbkowaniemî

przetwornicy.

twami zwijki) zewnÍtrznie niczym

nie odrÛøniaj¹ siÍ od innych.

Brak jednolitego systemu ozna-

czeÒ powoduje dodatkowy ba³a-

gan i†dezorientacjÍ.

W†uk³adzie wyprÛbowano prak-

tycznie kombinacjÍ dwÛch zwyk-

³ych (ale od renomowanego pro-

ducenta) kondensatorÛw po³¹czo-

nych rÛwnolegle, dziÍki czemu

wypadkowa rezystancja ESR jest

niewielka oraz, na co niekiedy nie

zwraca siÍ uwagi, pr¹dy przewo-

dzone przez wyprowadzenia tych

pojemnoúci leø¹ w†rozs¹dnych gra-

nicach. Rezystor R12 realizuje

wymÛg minimalnego obci¹øenia

wyjúcia i†zapewnia stabiln¹ pracÍ.

przepustowy R4 i C8, eliminuj¹cy

zak³Ûcenia szpilkowe powstaj¹ce

przy prze³¹czaniu klucza, jest po-

dawane na wejúcie kontroli pr¹-

du. W†chwili, gdy napiÍcie na

wyprowadzeniu trzecim U1 osi¹g-

nie 1V, kontroler natychmiast

i†bez wzglÍdu na wartoúÊ sygna-

³Ûw ze wzmacniacza napiÍcia b³Í-

du wy³¹cza klucz (oczywiúcie pro-

ces wy³¹czania powtarza siÍ

w†kaødym cyklu).

Takie dzia³anie pozwala ogra-

niczyÊ pr¹d wyjúciowy do ø¹danej

wartoúci poprzez dobÛr R3 i†jed-

noczeúnie zapewnia bezpieczny

start uk³adu bezpoúrednio po w³¹-

czeniu do sieci, gdy kondensatory

C10 i†C11 s¹ jeszcze nie na³ado-

wane. Po prostu s¹ one ³adowane

sta³ym pr¹dem.

Jak wykonaÊ

transformator?

Prawid³owe i†staranne wykona-

nie transformatora jest kluczem

do sukcesu w†budowie prostow-

nika. SzczegÛln¹ uwagÍ trzeba

zwrÛciÊ na w³aúciwe pod³¹czenia

uzwojeÒ do wyprowadzeÒ karka-

su. Ewentualne pomy³ki w†pocz¹t-

kach i†koÒcach uzwojeÒ lub prze-

bicia miÍdzy nimi unieruchomi¹

uk³ad lub uszkodz¹ elementy mo-

cy.

Jak dzia³a stabilizacja

pr¹du?

Jeúli tylko napiÍcie akumulato-

ra jest niøsze od ustawionej po-

tencjometrem PR1 wartoúci progo-

wej (úciúlej: koÒcowej wartoúci

napiÍcia ³adowania), uk³ad prze-

staje stabilizowaÊ napiÍcie i†prze-

chodzi do stabilizacji pr¹du. Kon-

trola jego wartoúci jest dokonywa-

na po stronie pierwotnej. W†cza-

sie, gdy tranzystor kluczuj¹cy

przewodzi, to pr¹d przez niego

p³yn¹cy sk³ada siÍ w†uproszcze-

niu z†dwu sk³adowych:

- pr¹du magnesuj¹cego o†wielkoú-

ci zaleønej od indukcyjnoúci

uzwojenia pierwotnego i†napiÍ-

cia na C2,

- pr¹du wyjúciowego pomniejszone-

go o†przek³adniÍ transformatora.

Poniewaø wielkoúÊ pr¹du mag-

nesuj¹cego jest wartoúci¹ sta³¹,

moøna do kontroli pr¹du wyjúcio-

wego sprawdzaÊ wielkoúÊ pr¹du

pierwotnego. Zamiana pr¹du na

napiÍcie jest realizowana w†ürÛdle

tranzystora T1 na rezystorze R3.

NapiÍcie to poprzez filtr dolno-

Zabezpieczenie

przeciwzwarciowe

Zwarcie koÒcÛwek wyjúcio-

wych prostownika nie powoduje,

jak moøna by przypuszczaÊ, ci¹g-

³ego przep³ywu przez nie duøego

PracÍ rozpoczyna siÍ od przy-

gotowania 3†odcinkÛw drutu DNE

o†úrednicy 0,8 mm i†d³ugoúci ok.

85 cm. Pocz¹tki drutÛw naleøy

Rys. 5. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej prostownika.

Elektronika Praktyczna 1/98

Prostownik do ładowania akumulatorów samochodowych

Trzecie w†ko-

lejnoúci nawija

siÍ uzwojenie

pierwotne ìCî

Zaczynaj¹c od

koÒcÛwki 13,

trzeba nawin¹Ê

90 zwojÛw drutu

DNE 0,28 i

zakoÒczyÊ na

nÛøce 11. Uzwo-

jenie odmagneso-

wuj¹ce liczy so-

bie rÛwnieø 90

zwojÛw, jednak

w†tym przypadku

wystarczy znacz-

nie cieÒszy drut

DNE, np. 0,1 mm. Start na koÒ-

cÛwce 12, koniec na 10. Oczywiú-

cie s¹ dopuszczalne nieznaczne

rÛønice w†úrednicach uøywanych

przewodÛw

W†gotowy karkas naleøy wsu-

n¹Ê rdzeÒ, po czym ciasno owi-

n¹Ê go taúm¹ izolacyjn¹, aby

zapewniony by³ w³aúciwy docisk

obu po³Ûwek do siebie. Do kon-

troli nawiniÍcia potrzebny bÍdzie

miernik indukcyjnoúci. Uzwojenia

ìBî i†ìCî powinny mieÊ induk-

cyjnoúÊ po oko³o 18mH. Prowizo-

rycznie po³¹czone ze sob¹ po³Ûw-

ki rdzenia naleøy pozostawiÊ tak

przez ca³y proces uruchamiania,

dopiero gdy uzyska siÍ pewnoúÊ,

iø wszystko dzia³a poprawnie,

trzeba solidnie skleiÊ je ze sob¹

i†z†karkasem za pomoc¹ øywicy

epoksydowej odpornej na podwy-

øszon¹ temperaturÍ.

Epidian lub Distal), a†na wypro-

wadzenia nasun¹Ê odcinki koszul-

ki igielitowej. Gotowy d³awik po-

winien mieÊ indukcyjnoúÊ ok. 60

mikrohenrÛw. Mozaika p³ytki dru-

kowanej przewiduje moøliwoúÊ

uøycia gotowych d³awikÛw, zgod-

nie z†danymi zawartymi w†wyka-

zie elementÛw.

IndukcyjnoúÊ d³awika D³1 po-

winna wynosiÊ oko³o 150 mikro-

henrÛw. Z†uwagi na niewielki

pr¹d p³yn¹cy przez niego moøna

skorzystaÊ z†szerokiej gamy ele-

mentÛw gotowych.

Rys. 6. Szkic wykonania wspornika dławika DŁ2.

Montaø i uruchomienie

Uk³ad montuje siÍ wed³ug ty-

powych regu³, najlepiej na p³ytce

drukowanej przedstawionej na

wk³adce wewn¹trz numeru. Roz-

mieszczenie elementÛw przedsta-

wia rys. 5 .

Nieco komplikacji przysporzyÊ

moøe jedynie to, iø duø¹ czÍúÊ

elementÛw montuje siÍ w†pionie.

ZadbaÊ naleøy jedynie, aby rezys-

tory, w†ktÛrych wydziela siÍ zna-

cz¹ca moc (R1, R2, R12) zamon-

towaÊ w†pewnym oddaleniu od

p³ytki drukowanej, co u³atwi roz-

praszanie ciep³a i†ograniczy na-

grzewanie innych s¹siednich ele-

mentÛw. Kontroler U1 warto jest

zamontowaÊ w†podstawce. Do za-

montowania d³awika D³2 na rdze-

niu kubkowym konieczne bÍdzie

wykonanie z†cienkiej blachy sta-

lowej lub aluminiowej wspornika

k¹towego zgodnie z† rys. 6 . ZarÛ-

wno dioda D6, jak i†tranzystor T1

wymagaj¹ radiatorÛw. Elementy

mocujemy do nich bez przek³adek

izolacyjnych.

Uk³ad zmontowany ze spraw-

nych elementÛw dzia³a od pier-

wszego w³¹czenia, uruchamianie

warto jednak przeprowadziÊ stop-

niowo. Podczas pracy naleøy za-

chowaÊ daleko id¹c¹ ostroønoúÊ,

gdyø nie doúÊ, øe uk³ad jest

zasilany bezpoúrednio z†napiÍcia

sieci energetycznej, to dodatkowo

szczytowe napiÍcia w†uk³adzie

przekraczaj¹ 700V! Naleøy rÛw-

nieø pamiÍtaÊ, aby po wy³¹czeniu

uk³adu odczekaÊ kilkadziesi¹t se-

kund przed rozpoczÍciem jakichú

manipulacji, aby roz³adowa³ siÍ

kondensator C2. Do uruchomienia

potrzebne bÍd¹: rezystor o†opor-

noúci oko³o 100

zamocowaÊ do wyprowadzeÒ 5-6-

7 (patrz rys. 4 ) i†ca³¹ wi¹zk¹

nawin¹Ê 14 zwojÛw. Przewody

musz¹ byÊ uk³adane úciúle i†rÛw-

no. KoÒce drutÛw lutuje siÍ do

nÛøek 1-2-3. Gotowe uzwojenie

wtÛrne naleøy zaizolowaÊ - dla

dostatecznego bezpieczeÒstwa

uøytkowania, izolacjÍ powinna sta-

nowiÊ taúma izolacyjna odporna

na temperaturÍ rzÍdu 100 stopni.

PrÛby autora pokaza³y, øe najle-

piej do tego nadaje siÍ folia

styrofleksowa pozyskana choÊby

ze starego telewizyjnego transfor-

matora w.n. lub duøego konden-

satora.

FoliÍ naleøy poci¹Ê w†pasy

o†szerokoúci wiÍkszej od wielkoú-

ci karkasu o†ok. 2†mm, co da

gwarancjÍ, iø dok³adnie przykryje

ona uzwojenie i†nie bÍdzie prze-

biÊ miÍdzy uzwojeniami. Ponie-

waø izolacja pomiÍdzy uzwoje-

niem wtÛrnym a†pozosta³ymi jest

najwaøniejsza, dlatego naleøy na-

win¹Ê jej aø trzy warstwy.

Drugie w†kolejnoúci nawija siÍ

uzwojenie zasilaj¹ce kontroler ìDî.

Poniewaø moc pobierana przez U1

jest niewielka, wystarczy cienki

drut o†úrednicy oko³o 0,3 mm,

ktÛrym naleøy nawin¹Ê 11 zwojÛw

zaczynaj¹c od koÒcÛwki 8, a†koÒ-

cz¹c na 9. Z†uwagi na wymagane

duøe sprzÍøenie z†uzwojeniem

wtÛrnym, uzwojenie nawijamy cen-

tralnie w†úrodku karkasu, úciúle

zwÛj przy zwoju. Podczas nawi-

jania naleøy ci¹gle mieÊ na uwa-

dze, aby wszystkie uzwojenia na-

wijaÊ w†jednym kierunku, inaczej

trudno bÍdzie zapanowaÊ nad koÒ-

cami i†pocz¹tkami oraz starannie

izolowaÊ wyprowadzenia i†kaød¹

z†nawijanych warstw drutu.

Pozosta³e elementy

indukcyjne

Drugim waønym elementem

jest d³awik D³2. Do jego wyko-

nania najlepiej jest uøyÊ specjal-

nego rdzenia toroidalnego, jednak

z†uwagi na trudnoúci w†zakupie

takowego i, co chyba waøniejsze,

aby unikn¹Ê k³opotliwego w†tym

przypadku nawijania, do wykona-

nia d³awika proponujÍ uøyÊ rdze-

nia kubkowego. Uzwojenie d³awi-

ka liczy sobie 12 zwojÛw nawi-

niÍtych moøliwie jak najgrubszym

drutem (np. DNE 1,5 mm) na

szpulce rdzenia M32/19. Uzwoje-

nie nie wymaga izolacji, ale po-

niewaø drut nawojowy o†tej úred-

nicy jest sprÍøysty, ciasno nawi-

niÍte uzwojenie trzeba przed za-

montowaniem w†rdzeniu posma-

rowaÊ øywic¹ epoksydow¹ (klej

i†mocy co naj-

mniej 2W, dwie øarÛwki samo-

chodowe 12V/21W, regulowany

Elektronika Praktyczna 1/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: