jo - spis lektur.doc

STRUKTURALIZM

ZAGADNIENIA:

·         Strukturalizm a młodogramatyzm. Baudoin de Courtney jako prekursor strukturalizmu. Główne tezy de Saussure’a. (langue i parole, synchronia i diachronia, językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne, teoria znaku, znaczenie a wartość znaku.

·         Szkoła kopenhaska (Hjlemslev). Substancja i forma planu wyrażania i planu treści. Zasada konmmutacji. Teoria znaków i figur.

·         Szkoła praska. Fonologia strukturalna Trubeckiego. Fonologia binarna Jakobsona a inne binarne opisy systemu fonologicznego (Laskowski). Opozycje morfologiczne Jakobsona. Istota funkcjonalizmu.

·         Deskryptywizm. Dopuszczalne metody badawcze. Wielopoziomowa analiza dystrybucyjna. Typy dystrybucji. Metoda składników bezpośrednich w składni.

·         Semantyka strukturalna. Opozycje semantyczne (Jakobson) Teoria pola semantycznego. Semantyka składnikowa. Etnolingwistyka (hipoteza Sapira-Whorfa).

·         Strukturalizm w humanistyce.

LITERATURA:

·         Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1993 – hasła odnoszące się do pojawiających się na wykładach pojęć wraz z odsyłaczami.

·         Jurij Apresjan, Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej, Warszawa 1971 – część 1: Z historii lingwistyki strukturalnej.

·         Halina Kurkowska, Adam Weinsberg, Językoznawstwo strukturalne, Warszawa 1979 – wstęp.

·         Adam Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983 – paragrafy 1, 2.1-2.5, 3, 9, 11-12.

·         Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1971 lub 1986 lub [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991 – Istota znaku językowego.

·         Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1991 – rozdział: System fonologiczny.

·         Louis Hjlemslev, Prologomena do teorii języka [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979 lub [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, red. J. Pelc, Warszawa 1991– paragraf 12: Znaki i figury; paragraf 13: Wyrażenie i treść.

·         Charles Hockett, Kurs językoznawstwa współczesnego, Warszawa 1968 – paragraf 12: Analiza fonologiczna.

·         Zellig S. Harris, Założenia metodologiczne językoznawstwa strukturalnego [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979,

·         Rulon S. Wells, Składniki bezpośrednie [w:] Językoznawstwo strukturalne, red. H. Kurkowska i A. Weinsberg, Warszawa 1979.

·         Manfred Bierwisch, Semantyka strukturalna [w:] Semiotyka wczoraj i dziś lub Semantyka składnikowa, „Przegląd Humanistyczny” 1986 nr 11–12.

·         Gottfried W. Leibniz Tablice definicji [w:] Słownik i semantyka, Warszawa 1975 – trzy wybrane definicje z różnych pól semantycznych.

·         Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdziały: Semantyka składnikowa; Rozkład semantyczny predykatów.

·         Anna Wierzbicka, Semantyka zdań o zwierzętach, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 1.

·         Anna Wierzbicka, Dociekania semantyczne, Warszawa 1976 – analizy dwóch wyrazów.

Strukturalizm w innych naukach humanistycznych

·         Vladimir Propp, Morfologia bajki (na przykładzie bajki czarodziejskiej), „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4.

·         Claude Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970 – rozdział: Struktura mitu.

·         Petr Bogatyriew, Semiotyka kultury ludowej, Warszawa 1979 – wstęp i dowolny wybrany artykuł z tomu.

JĘZYKOZNAWSTWO GENERATYWNE.

ZAGADNIENIA:

·         Gramatyka generatywno-transformacyjna w wersji z Syntactic Structures. (Jej dystrybutywne korzenie: drzewo składników frazowych, rola składni, asemantyzm). Pojęcie struktury syntaktycznej głębokiej i powierzchniowej. Rodzaje reguł (przepisywania i transformacji). Leksykon w gramatyce generatywno-transformacyjnej.

·         Model generatywno-transformacyjny uwzględniający semantykę jako składnik interpretacyjny. Formalny zapis sensu zdania.

·         Semantyka jako generatywny składnik gramatyki (semantyka generatywna). Głęboka struktura semantyczna i jej zapis predykatowo-argumentowe. Role argumentów (głębokie przypadki).

·         Modele generatywne a modele funkcjonalne. Model sens <=> tekst. Szczegółowość i wielopoziomowość modelu. Zapis sensu w formie grafów. Sytuacja i jej uczestnicy. Funkcje leksykalne i opis leksykonu.

·         Nowsze wersje gramatyki generatywnej: od „Government&Binding” do Minimalizmu i Teorii optymalności.

LITERATURA:

·         John Lyons, Chomsky, Warszawa 1975.

·         Jacek Fisiak, Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, wyd. 2, Warszawa 1985 –rozdział poświęcony generatywizmowi.

·         Noam Chomsky, Zagadnienia teorii składni, Wrocław 1982 – wstęp K. Polańskiego i z rozdziału Wstępne założenia metodologiczne paragrafy: 1-3, s. 14–37.

·         Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział 4: Współczesne teorie semantyczne. Charles Fillmore, Gramatyka przypadka [w:] Semiotyka wczoraj i dziś, Warszawa 1991.

·         Jurij Apresjan, Semantyka leksykalna, Warszawa 1990 – rozdział Model sens-tekst i historia jego powstania.

·         Paweł Rutkowski, Wprowadzenie do fonologii generatywnej, „Poradnik Językowy” 2001, nr 1, s. 12–30.

·         Katarzyna Rosner, Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky’ego i jego interdyscyplinarna doniosłość [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 1, Warszawa 1995.

·         Noam Chomsky, Koncepcje języka [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2., Warszawa 1996.

·         Raphael Salkie, Gramatyka rdzeniowa i peryferie [w:] Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej, t. 2, Warszawa 1996.

JĘZYKOZNAWSTWO PRAGMATYCZNE

ZAGADNIENIA:

·         Teoria performatywów i konstatacji Austina. Kryteria fortunności performatywów. Perfomatywy jawne i ukryte. Teoria illokucji. Składniki (aspekty) aktu mowy: akt lokucyjny (fonetyczny, fatyczny, retyczny), illokucyjny i perlokucyjny. Skutek illokucyjny i perlokucyjny.

·         Teoria illokucji Searle’a. Reguły konstytutywne i regulujące. Warunki opisujące akty mowy (przygotwawcze, treści prepozycjonalnej, szczerości, zasadniczy). Akty illokucyjne bezpośrednie i pośrednie.

·         Implikatury konwersacyjne Grice’a. Zasada kooperacji i jej maksymy. Mechanizm tworzenia implikatur konwersacyjnych. Rola implikatur w komunikacji językowej i ich znaczenie w opisie języka.

·         Presupozycje. Presupozycje logiczne, ich definicje i test wykrywający. Problem wartości logicznej zdań z fałszywą presupozycją. Kryteria klasyfikacji presupozycji (semantyczne i pragmatyczne, szczegółowe klasyfikacje semantycznych).

·         Językoznawstwo kognitywne.

·         Definicje pojęć i wyrażeń: cechy definicyjne a cechy konotacyjne, wiedza naukowa a wiedza potoczna; nieostrość granic. Teoria prototypów.

·         Kategorie i kategoryzacja.

·         Metaforyczny charakter języka (językoznawstwo kognitywne w ujęciu Lakoffa).

·         Symboliczny charakter języka (gramatyka kognitywna Langackera).

·         Teoria ram interpretacyjnych Fillmore’a.

·         Badania nad językowym obrazem świata - wykorzystanie frazeologizmów i znaczeń przenośnych.

LITERATURA:

·         George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.

·         George Lakoff, Mys’lenie v zerkale klassifikatorov, „Novoe w zarubeznoj lingvistike” 1988, t. 23, s. 12–51.

·         Lidia Jordanska, Igor Mielczuk, Konotacja w semantyce lingwistycznej i w leksykografii [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin 1988.

·         Elżbieta Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie, Kraków 1995.

·         Krystyna Waszakowa, O nowych zjawiskach leksykalnych w świetle semantyki rozumienia [w:] Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, red. R. Grzegorczykowa i Z. Zaron, Warszawa 1997.

·         Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990 lub 2001 – rozdział: Semantyka kognitywna; Problem wiedzy o świecie: ramy interpretacyjne.

·         John R. Taylor, Kategoryzacja w języku – rozdziały I, II, III, V i VII.

·         Anna Wierzbicka, Język — umysł — kultura, Warszawa 1999 – artykuł: Prototypy i inwarianty. Owoce i warzywa. Semantyka kategoryzacji ludzkiej.

·         Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 1995 – wykłady 1-5.

·         John Fife, Wykłady z gramatyki kognitywnej [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.

·         Roman Kalisz, Teoretyczne podstawy językoznawstwa kognitywnego [w:] Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Warszawa 1994.

ETNOLINGWISTYKA

·         Benjamin L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Warszawa 1971 – wstęp i jeden z rozdziałów: Model uniwersum Indian; Niektóre kategorie czasownikowe w hopi; Związek między nawykami myślenia i zachowaniem a językiem; Technika psychologii postaci w złożeniach szawni.

JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA

Prace teoretyczne

·         Jerzy Bartmiński, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.

·         Renata Grzegorczykowa, Pojęcie językowego obrazu świata [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.

·         Renata Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001 – rozdział: Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego rekonstrukcji.

·         Wojciech Chlebda, Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka, [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. S. Gajda, Warszawa 2000.

Przykładowe prace materiałowe

·         Katarzyna Mosiołek, Obraz kota w języku polskim (w zestawieniu z francuskim), „Studia Semiotyczne” 1993.

·         Dorota Filar, Adam Głaz, Obraz ręki w języku polskim i angielskim [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa i A. Pajdzińska, Warszawa 1996.

·         Janusz Anusiewicz, Kot jaki jest — w języku polskim, „Prace Filologiczne” 1992, t....