ZAGADNIENIA TESTOWE Z HISTORII FILOZOFII Z ELEMENTAMI FILOZOFII MATEMATYKI
1. Wymień dziedziny tworzące przedmiot filozofii.
Ontologia i metafizyka, epistemologia i gnoseologia, aksjologia, antropologia filozoficzna
2. Wymień główne cechy matematyki:
3. Czym różni się metafizyka od ontologii?
Obie zajmują się teorią bytu, ale metafizyka bada strukturę bytu w oderwaniu od doświadczenia
4. Epistemologia zajmuje się:
analizą procesów poznawczych, istotą i strukturą poznania
5. Proszę wymienić trzy sposoby ujęcia matematyki przez filozofię.
6. Zasada dialektyki Heraklita mówi:
o jedności i walce przeciwieństw, które nie są nastawione antagonistycznie do siebie oraz powodują ciągłą transformację przyrody
7. Przedstawiciele „szkoły jońskiej” wyjaśniając charakter przyrody podkreślali, które jej cechy:
zmienność, stałość, cykliczność, periodyczność, ruch, różnorodność, złożoność, jedność.
8. Co znaczy pojęcie logosu w filozofii Heraklita?
Logos – rozum, prawo, słowo
9. Czego dotyczyły cztery aporie Zenona?
Były to aporie przeciwko ruchowi: dychotomii, Achillesa, strzały z łuku i wyścigu rydwanów
10. Na czym polegał paradoks „dychotomii” Zenona?
Mówił o niemożności dotarcia do celu pokonując za każdym razem połowę drogi
11. Zasada Parmenidesa orzeka że:
nieprawdą jest ze jakiś przedmiot ma jakąś cechę i jednocześnie jej nie ma
12. Kto wprowadził pojęcie liczby jako zasady ontologicznej?
Pitagoras
13. Jak określił byt Demokryt?
Jako niezmienny i zbudowany z atomów – niepodzielnych, poruszających nie w przestrzeni najmniejszych drobin
14. Co oznaczał „determinizm” w poglądach Demokryta?
Oznaczał on ściśle określony porządek poruszających się atomów, mówił o ślepym losie rządzącym życiem człowieka, oraz o tym że każdy skutek ma swoją przyczynę
15. Co oznacza alegoria jaskini w filozofii Platona?
16. Co to znaczy, że idee ze światem przyrody łączy relacja ontologiczna?
Oznacza to postawę mówiącą, że przyroda jest odbiciem idei
17. Kto wyznaczył dla myśli europejskiej matematykę jako model „wiedzy pewnej”?
Platon
18. Do kogo nawiązał Platon w swojej ontologii?
Do Sokratesa ( oraz Heraklita)
19. Jaką funkcję pełniła matematyka w procesie powstawania świata według Platona?
20. Jaka wartość była nadrzędną w świecie idei Platona?
Dobro
21. Krótko scharakteryzuj koncepcję matematyki Platona. Jak nazywa się jego stanowisko?
Matematyka jako wiedza pewna, zawarta w pojęciach izomorficznych ze swym opisem. Wiedza matematyczna jest nam wrodzona. (realizm pojęciowy)
22. Jakie elementy tworzyły byt jednostkowy w filozofii Arystotelesa?
Substancja składała się z materii i formy
23. Logika formalna Arystotelesa opierała się na dwóch wartościach:
prawda i fałsz (empiryzm i indukcja ?)
24. Co wyjaśnia teoria hylemorfizmu Arystotelesa?
Mówi o tym iż substancja zbudowana jest z materii i formy
25. Czym zajmowała się metafizyka Arystotelesa?
Poszukiwała przyczyny pierwszej i pierwszego ruchu
(metafizyka Arystotelesa polegała na przeświadczeniu, że wszystko co istnieje ma charakter jednostkowy)
26. Jakie są kosmologiczne dowody na istnienie Boga według Arystotelesa?
Bóg jest wieczny i niezmienny, jest poruszycielem i przyczynodawcą
Znany nam świat jest jedynym àBóg jako pierwsza przyczyna à Jeżeli istnieje świat to musi istniec i absolut – twórca - Bóg
27. Jaki charakter miał Bóg w poglądach Arystotelesa i jak nazywa się to stanowisko?
Bóg jako czysty akt twórczy bez żadnej możności, jako myśl – deizm
28. Czego dotyczył argument z „ruchu” w filozofii Arystotelesa?
29. Jakie są założenia Arystotelesa dotyczące ruchu i przyczynowości?
Ruch nie jest samoistny, jest realizacją pewnej możliwości; każdy ruch ma swoją przyczynę(sprawczą lub celową); pierwszy ruch uznaje się za nieruchomy, bez przyczyny.
30. Co oznacza pojęcie „creatio ex nihilo”?
z fil. Św. Augustyna – stworzenie z nicości – Bóg stworzył świat z nicości w jednym akcie twórczym, przedtem nie było nic
31. Co stworzył Bóg stwarzając świat według Św. Augustyna?
Stwarzając świat, Bóg stworzył czas.
32. Jakie elementy tworzyły wszechświat w wyobrażeniach średniowiecznych filozofów?
33. Na czym polega „dowód ontologiczny” Św. Anzelma z Cantenbury?
Bóg jest bytem doskonałym à skoro byt jest doskonały to jest pełnią à skoro jest pełnią to posiada także atrybut istnienia à byt doskonały istnieje à Bóg istnieje
34. Syntezą czego była koncepcja filozoficzna Św. Tomasza z Akwinu?
Wiary i nauki
35. Co wypracowały uniwersytety powstałe w średniowieczu?
Metodę scholastyczną – dedukcyjno-aksjomatyczna metodę logicznego wynikania, minimum słów maksimum treści
36. Wymień 2 paradygmaty nowożytnej nauki.
Metoda i świadomość ?
37. Na czym polegała „metoda naukowa” wprowadzona w XVII w.?
38. Na czym opierała się metoda Kartezjusza?
Na zasadzie zwątpienia i twierdzeniu o pewności.
Należy zwątpić we wszystko, nawet że człowiek myśli, wtedy uświadamiamy sobie że pomyśleliśmy o tym, zatem człowiek musi jednak myśleć – stąd jesteśmy pewni że człowiek myśli J
39. Na czym polegał dualizm ontologiczny Kartezjusza?
Res cogitans i res extensia – czyli dusza, świadomość i materia, przyroda
40. Podstawową dziedziną matematyki wg Kartezjusza była:
arytmetyka (algebra)
41. Wymień 4 prawidła kartezjańskiej metody.
- tylko wyraźne i ewidentne twierdzenia są prawdziwe
-podział problemu na wiele elementów prostych do rozwiązania
-rozwiązywanie zagadnień w porządku od najłatwiejszych do najtrudniejszych
-sprawdzanie poprawności rozumowania na każdym etapie rozwiązywania problemu
42. Jakie cechy nauki były konsekwencją dualizmu Kartezjusza?
- redukcjonizm i automatyzm rozwiązywania problemów
-fizykalizm i opis wszystkiego wzorami matematycznymi
-jeżeli nie da się czegoś opisać wzorem jest to absolutem
-materializm
43. Leibniz proponował wyprowadzenie matematyki z zasad …………………………….., dając tym samym podstawy kierunku współczesnej matematyki zwanego…………………………………… .
44. Wymień trzy zasady Leibniza, na których zbudował on swoją logikę
-zasada tożsamości (identyczności)
-zasada niesprzeczności
-zasada równoważności i prawdziwości zdań analitycznych
45. Empiryzm nowożytny nawiązywał do:
doświadczenia jako źródła wiedz
46. Na czym polegała metoda indukcji i kto ją propagował w okresie oświecenia?
Polegała na dochodzeniu do ogólnych wniosków na podstawie szczegółowej obserwacji (Roger Bacon ?)
47. Co to jest solipsyzm?
Skrajny idealizm obiektywny ( świat istnieje dzięki mnie i mojej świadomości)
48. Na czym polegał substancjalizm fizyki Newtona?
Czas i przestrzeń absolutne mają charakter substancji – są one samoistnymi bytami bez początku i końca
49. Jakie są założenia filozoficzne w systemie fizyki Newtona?
50. Newton utożsamił atomy z ………….. ciała i przypisał mu następujące cechy:
51. Wymień dwa aksjologiczne stanowiska filozofii matematyki:
52. Co to jest racjonalizm genetyczny?
53. Co było przedmiotem badań w filozofii Kanta?
Zagadnienia teorii poznania (racjonalizm genetyczny wrodzony)
54. Co było głównym przedmiotem teorii poznania Kanta?
Poznanie prowadzące do prawdy
55. Jakim dziedzinom matematyki była przyporządkowana estetyka transcendentalna, zajmująca się czasem i przestrzenią?
Arytmetyce i geometrii
56. Na czym polega aprioryczność warunków doświadczenia i rozumowania?
Nie należy opierać się na doświadczeniu – polegać na czystej teorii, rozumowanie takie może być syntetyczne – rozszerzające naszą wiedzę
57. Idea jedności przyrody i świadomości znajduje swoją jedność w:
w ideach regultatywnych
58. Na czym polegał „przewrót kopernikański” Kanta?
Podmiot kreuje przedmiot
Na stwierdzeniu, że poznanie jest zależne od nas, że jest nieobiektywne
59. Jakie dwa rodzaje bytów tworzą rzeczywistość w poglądach Kanta?
60. Jak określa się stanowisko Kanta w zakresie matematyki?
konstruktywizm
61. Świadomość w filozofii Hegla miała charakter:
ewolucyjny (dialektyczny)
62. Przyroda była innobytem (czego) u Hegla?
Idei
63. Co było przedmiotem krytyki w twórczości A. Whiteheada?
Fizyka klasyczna Newtona –błąd prostego umiejscowienia w czasie i przestrzeni konkretność źle opisana konkretność
64. Na czym polega bifurkacja przyrody według Whiteheada?
Na rozdzieleniu przyrody na tę zbudowaną z cząstek elementarnych oraz tę, która jest obrazem budowanym przez nasze doświadczenia
65. Jaką funkcję pełni Bóg w metafizyce Whiteheada?
Kształtuje wszechświat, jest bytem transcendentnym i immanentnym
66. T. dc Chardin rozszerza teorię ewolucji o wymiar
socjalizacji i integracji (świadomości)
67. Ostateczny punkt ewolucji według T. dc Chardin nazywa się i jest tożsamy z osobą
…alfa i omega… Chrystusa
68. Na czym polega panteizm? Podaj przykład.
Na przeświadczeniu, że wszystko, tożsamość źródła i wszystkie byty, które z niego pochodzą, pozwala osiągnąć doskonałość (np. filozofia Platona)
69. Dlaczego przyroda jest matematyczna? Proszę wymienić trzy stanowiska wyjaśniające tę kwestię.
*Platon
*
Minnie_