fundusze 1.doc

Prawne uwarunkowania coś tam

Pierwszym aktem traktującym o spójności jest Traktat Ustanawiający Wspólnoty Europejskie. Jest tam kilka punktów (158 – 162) które zakładają wzmocnienie spójności społecznej i gospodarczej w ramach Unii Europejskiej – co służyć ma osiągnięciu podstawowych celów Wspólnoty Europejskiej. Cele te zawarte są w pkt 2 traktatu – tj.

1.     harmonia,

2.     zrównoważony rozwój działalności gospodarczej

3.     wysoki poziom zatrudnienia i opieki socjalnej

4.     równość szans

5.     zrównoważony i bezinflacyjny rozwój gospodarczy 

6.     wysoki poziom konwergencji

7.     konkurencyjność gospodarki

8.     wysoki poziom ochrony  i jakości środowiska naturalnego

9.     podnoszenie poziomu życia 

10.                       gospodarcza i społeczna spójność i solidarność między państwami członkowskimi. 

TWE to najwyższy akt dotyczący spójności gospodarczej.

Spójność – wyrównywanie szans społeczno – gospodarczych.

Zasady polityki spójności  w latach 2007 – 2013 regulują rozporządzenia. Przede wszystkim rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie nr 1260/99. (umieć dokładnie)

Tu zawarte są wszystkie dane ogólne – ale są rozporządzenia dotyczące poszczególnych funduszy i tak:

1.     rozporządzenie 1080/2006 PE i RUE z 5 lipca 2006r w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego uchylające rozporządzenie 1783/99;

2.     rozporządzenie nr 1081/2006 PE i RUE z 5 lipca 2006 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie 1784/99;

3.     rozporządzenie nr 1084/2006 RUE z 11 lipca 2006 roku w sprawie ustanowienia Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie nr 1164/94;

Rozporządzenie jest aktem bezpośredniego stosowania w państwach członkowskich.

Z polityką spójności skorelowane są 2 instrumenty wspólnej polityki rolnej  oraz wspólnej polityki ba rzecz rybołówstwa, czyli:

1.     rozporządzenie nr 1698/2005 RUE z 20 września 2005 roku w sprawie wsparcia i rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW);

2.     rozporządzenie nr 1290/2005 RUE z 21 czerwca 2005 roku w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej

3.     rozporządzenie nr 1198/2006 RUE z dnia 27 lipca 2006 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego.

Fundusze Strukturalne to EFS i EFRROW

Fundusz spójności nie jest funduszem strukturalnym, został wyłączony do głównego nurtu, ale podlega takim samym zasadom jak fundusze strukturalne.

Polityka spójności = Fundusze strukturalne + Fundusz spójności.

Poza polityką spójności jest wsparcie dla rolnictwa i rybołówstwa ale muszą one być z nią (tj. polityką spójności) skoordynowane.

Polskie podstawy prawne w zakresie prowadzenia polityki rozwoju:

1.     Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego z 12 maja 2000 roku –dotyczyła wyłącznie koordynacji działań rozwojowych, podejmowanych przez rząd i samorządy wojewódzkie. Nie regulowała natomiast sposobu prowadzenia polityki rozwoju jako całości.

2.     Ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o Narodowym Planie Rozwoju – obejmowała szerszy  obszar, dotyczyła wsparcia z różnych źródeł finansowania, ale jej działanie ograniczone było do perspektywy czasowej – 2004 – 2006 (była konieczność jej uchwalenia ze względu na przystąpienie Polski do UE). Uchwalona została na 10 dni przed przystąpieniem do Unii.

3.     Ustawa z 6 grudnia 2006 roku o Zasadach Prowadzenia Polityki Rozwoju – pierwsza ustawa, która reguluje kompleksowo zagadnienia związane z prowadzeniem polityki rozwoju, dotyczy wszystkich podmiotów regulujących ta politykę i dotyczy wszystkich źródeł finansowania. Ustawa ta zawiera jeden wyjątek, mianowicie przepisy rozdziału 3 – 5 dotyczący planów operacyjnych i planów wykonawczych  nie mają zastosowania do programów finansowanych z Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR) i  Europejskiego Funduszu Rozwoju Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów wiejskich (EWRROW). W tym zakresie są odrębne regulacje. 

Założenia Polityki spójności w latach 2006 – 2013

Dyskusja na temat polityki spójności rozpoczęła się od raportu Komisji Europejskiej na temat stanu spójności gospodarczo – społecznej z 2001 roku. Potem w maju 2004 roku  odbyło się forum, na którym sformułowano założenia  ale doprecyzowano je potem.

Podstawowe założenia reformy:

1.     utrzymanie dotychczasowego budżetu spójności (1/3 całego budżetu unijnego);

2.     koncentracja wsparcia na trzech podstawowych celach (które mniej więcej zostają utrzymane z lat 200 – 2006 z pewnymi zmianami)

3.     ograniczenie liczby funduszy strukturalnych (na dzień dzisiejszy są dwa – EFRR i EFS)

4.     rezygnacja z inicjatyw wspólnotowych i włączenie ich specyficznych dziedzin do 3 nowych celów;

5.     upraszczanie systemu wdrażania poprzez nowe dokumenty programowe, rezygnacja z tzw. Uzupełnień programu, jednofunduszowe programowanie (jeden program finansowany z jednego funduszu), zarządzanie i alokacja środków na poziomie priorytetów (program -> priorytety -> konkretne działanie), elastyczne reguły kwalifikowalności kosztów.

6.     zachowanie podstawowych zasad.

3 cele:

Podział środków następuje z Funduszy strukturalnych (EFRR i EFS) w oparciu o 3 podstawowe cele.

1.     konwergencja -> to cel podstawowy, na realizację tego celu przeznaczono ok. 70% wszystkich środków polityki spójności. To wsparcie regionów zacofanych w rozwoju społeczno – ekonomicznym, wyróżnionych na podstawie poziomu PKB na mieszkańca. Poziom ten nie może przekraczać 75% w stosunku do średniego poziomu notowanego w Unii wg danych z EUROSTAR 2000 – 2002. W ramach tego celu jest udzielane pewne specyficzne wsparcie – przejściowe, które udzielone może być maksymalnie do 2013 roku regionom poszkodowanym przez tzw. „efekt statystyczny” związany z obniżeniem średniej wspólnotowej po rozszerzeniu UE. Państwo członkowskie na którym koncentruje się konwergencja to takie, w których dochód narodowy brutto  na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej wspólnotowej. Państwa te mogą korzystać ze środków Funduszu Spójności. Zatem w finansowaniu programów realizowanych w tym celu biorą udział Fundusze Strukturalne i Fundusz spójności.

(PKB niższy na region -> wsparcie regionu przez Fundusze Strukturalne

DNB niższy na państwo -> wsparcie państwa przez Fundusz Spójności)

2.     konkurencyjność regionalna i zatrudnienie -> Pomoc przyznawana w ramach tego celu jest adresowana do obszarów dotkniętych zmianami w sferze przemysłu, usług, rybołówstwa, oraz obszarów wiejskich i wysokozurbanizowanych dotkniętych regresem społeczno – ekonomicznym. To cel ukierunkowany na wsparcie obszarów najsłabiej rozwiniętych, zwiększenie konkurencyjności, atrakcyjności regionów i zwiększenie zatrudnienia poprzez zmiany społeczno – gospodarcze. Wsparcie to obejmuje terytorium wspólnot z wyjątkiem obszarów objętych celem konwergencji oraz terytorium objętych celem 1 (przejściowy) w okresie 2000 – 2006, które w tym okresie nie spełniały kryteriów kwalifikowalności, ale korzystają ze środków przejściowych (jedynie w tym wypadku – korzystania z pomocy przejściowej - można korzystać ze pomocy z celu 1 i 2). Finansowanie tego celu odbywa się z obu Funduszy Strukturalnych.

3.     ten cel obejmuje regiony położone przy granicach lądowych lub morskich, obszary współpracy transnarodowej zdefiniowanej w związku z działaniami popierającymi zintegrowany rozwój terytorialny i wspieranie współpracy międzyregionalnej oraz wymiany doświadczeń. Do dofinansowania kwalifikują się regiony określone wg poziomu tzw. „3 NUTS” położone wzdłuż wszystkich wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic lądowych, oraz wszystkie regiony położone wzdłuż granic morskich, które dzieli odległość do 150 km z uwzględnieniem możliwych dostosowań niezbędnych dla zapewnienia ciągłości i spójności współpracy. Finansowanie odbywa się z EFRR. Współpraca odbywa się jako współpraca transnarodowa albo międzyregionalna – na całym terytorium WE. Założeniem tego celu jest wyrównanie poziomu społeczno – gospodarczego między regionami (żeby nie było szoku cywilizacyjnego kulturowego po przekroczeniu granicy – asfalt i kostka brukowa)

Polska ma wsparcie tylko z celu 1.

„ 3 N U T S ”

„3 NUTS” to tzw. obiektywne kryteria wyznaczania kwalifikowalnych regionów oparte na wspólnotowym systemie kwalifikacji regionów, ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu i Rady  nr 1059/2003 z 26 maja 2003r w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych dla celów statystycznych. Jest to pięciostopniowa skala: 3 poziomy (NUTS 1,2 i 3) to poziomy regionalne, 2 poziomy (NUTS 4 i 5) to poziomy lokalne.

W każdym państwie członkowskim inaczej to chodzi. W Polsce I poziom = kraj, II poziom = 16 województw, III poziom  = 44 podregiony (liczba starych województw) IV poziom = powiaty i miasta na prawach powiatu, V poziom = gminy. Zatem NUTS oparta jest na podziałach administracyjnych istniejących w państwach członkowskich i różni się w poszczególnych krajach. 

Zasady polityki strukturalnej:

1.     zasada subsydiarności (pomocniczości) – wspólnota dziedzinach w których nie podlegają jej wyłącznej właściwości podejmują działania tylko wówczas, gdy cele zmierzonego działania nie mogą być zrealizowane przez samo państwo członkowskie w sposób wystarczający, natomiast mogą być lepiej zrealizowane na szczeblu wspólnotowym. Generalnie interwencja wspólnoty nie wykracza poza ramy konieczne dla osiągnięcia celu.

2.     zasada koncentracji – polega na koncentracji środków finansowych pochodzących z Europejskich Funduszy Strukturalnych na realizację ograniczonej liczy priorytetowych celów. Zasada ta przejawia się w 3 aspektach:

a)    przeznaczania środków Funduszu na 3 (w/w) cele;

b)   wyselekcjonowanie regionów dotkniętych największymi problemami na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów (jasno określone)

c)    koncentracja wsparcia w regionach opóźnionych w rozwoju w najmniej zamożnych krajach Unii – to jest wynik rozdziału środków w oparciu o poziom zamożności regionów i państwa.

3.     zasada wieloletniego programowania – polega na wypracowaniu wieloletnich programów rozwoju zgodnie z tzw. „partnerskim procesem decyzyjnym” pod kierunkiem państw beneficjentów zgodnie z postanowieniami rozporządzenia. Okresy programowania są 7-letnie.

Szczegóły: W okresie 2007 – 2013 zmieniły się zasady programowania. Na początku Komisja Europejska przygotowuje procedury programowania środków wspólne dla wszystkich państw członkowskich. To się nazywa „strategiczne wytyczne wspólnoty” czyli jak państwo członkowskie ma programować – są one dla wszystkich państw członkowskich takie same. Decyzja w sprawie tych wytycznych została przyjęta przez Radę 6 października 2006 roku i opublikowana w dzienniku Urzędowym w 22 października 2006 roku. Państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia Komisji Europejskiej dokumentów programowych, tj.  strategicznych ram odniesienia oraz ...