ADMINISTRACJA – ANGLIA
Państwo
Najwyższy organ władzy
Administracja centralna
Administracja terytorialna
Monarchia wczesnośredniowieczna-
od 476r.
Plemienne państwo patryminialne.
Podstawą władzy – ban
Jednolita monarchia feudalna- od 1066r. Wilhelm Zdobywca do 1214r- Jan bez Ziemi
Monarchia stanowa 1265-1485 zapoczątkowana zwołaniem Parlamentu w 1265r.
Monarchia absolutna 1485 – 1648
Republika wczesnonowożytna
1649 Parlament Kadłubowy ogłosił Anglię republiką
Monarchia parlamentarno-gabinetowa
Bill o prawach z 1689 określał nowe uprawnienia monarchy
Wiec – demokracja wojenna
Monarchia patrymonialna-prywatnoprawna. Władza króla ustawodawcza, wykonawcza, sadownicza i wojskowa
Korona Królestwa- zmiana charakteru państwa na publicznoprawne- państwo tworzy terytorium suwerenne wewnętrznie. Terytorium niepodzielne i niezbywalne. Ustalono stałą stolicę, chorągiew i godło państwa.
Król z właściciela stał się najwyższym urzędnikiem.
Ograniczenie władzy króla Wielką Kartą Wolności (1215) na rzecz Parlamentu
Monarcha- władza absolutna, nieograniczona
1649 Najwyższy Trybunał wydał wyrok śmierci na Karola
1653 Parlament Kadłubowy przekazał dyktatorską władzę Cromwellowi- Lord Protektor na podstawie konstytucji zwanej Instrumentem rządzenia – uprawnienia ustawodawcze, wykonawcze i sądowe dożywotnio a następnie dziedzicznie-Pokotna petycja
Rada Stanu-współrządzenie z Lordem Protektorem
Bill o prawach zakazał wykonywania przez króla suspensy i dyspensy, nakładania podatków bez zgody Parlamentu , utrzymywania stałej armii w okresie pokoju zezwolił poddanym na wnoszenie petycji.
Ustawa sukcesyjna z 1701 ustalała zasady sukcesji tronu na dynastie hanowerską, związała króla prawem, którego nie mógł naruszać, wprowadzono niezawisłość sędziowską, zasadę odpowiedzialności ministrów za nieodpowiedzialnego i nietykalnego króla.
Król - władza ustawodawcza (król w Parlamencie), władza wykonawcza (król w Radzie), sądownicza- wyroki w imieniu króla
Dwór królewski(palatium)
Zgromadzenie witanów-skład określał król- rodzina królewska, wysocy urzędnicy kościelni, najwyżsi urzędnicy(eldormani), możnowładcy(tanowie)
Urzędnicy nadworni:
Komornik-zarząd dworu,
Stolnik, marszałek, koniuszy
System pałacowo domenialny
Rada królewska(dygnitarze) i bezpośredni wasale tworzyli Kurię królewską(curia regis)- zajęła miejsce witanu- organ doradczy i sądowy.Podział kurii na Radę Wielką-bezpośredni wasale-głos doradczy i Radę Ścisłą-najwyżsi urzędnicy do zadań administracyjnych
Exchrguer-najwyższy organ skarbowy i fiskalny
Wielki justycjariusz- zastępca i główny doradca króla zastąpiony w XIIIw przez Kanclerza
Sądy królewskie: Ławy Królewskiej i Spraw Pospolitych
Rada Ścisła-skład określony przez króla i Parlament- administracja, ustawodawstwo(ordonanse) i sądownictwo
Rada Tajna w miejsce Rady Królewskiej- skład określony przez króla.
Urzędnicy centralni- dawni dygnitarze koronni np.Lord Skarbu, Lord Kanclerz
2 sekretarzy stanu- administracja hrabstw północnych i południowych
Rada Stanu-współrządzenie z Lordem Protektorem i nadzór nad nim(faktycznie władzę sprawował osobiście-rada była przez niego wybierana i podporządkowana)w 1657 zastąpiono ją Radą Tajną-powoływaną przez Lorda Protektora za zgodą Parlamentu
Utrzymano urzędy Kanclerza, strażnika wielkiej pieczęci, skarbnika, admirała
Rada Tajna(50 osób)
Gabinet- nieliczny krąg zaufanych doradców pod przewodnictwem króla tworzył radę ministrów z czasem na czele gabinetu- Lord Skarbu- pierwszy minister(Premier)
Rząd- cały aparat administracji państwowej
Ustawa o ministrach Korony z 1937r:
Premier, sekretarze stanu i kanclerz skarbu, podlegali im ministrowie stanu i parlamentarni podsekretarze stanu(ranga wiceministrów), równorzędni im Lord Strażnik Pieczeci, Lord Przewodniczący Rady Przybocznej, Lord Kanclerz, ministrowie kierujący określonym resortem, rzecznicy praw korony np. Lord Advocat, ministrowie stanu, główny sekretarz ministerstwa skarbu
Ministrowie kontrasygnujący odpowiedzialni za nieodpowiedzialnego króla- prawo odmowy złożenia podpisu pod aktem królewskim. Odpowiedzialność ministrów prawna i konstytucyjna – impeachment
Odpowiedzialność solidarna (gabinetowa)- wotum nieufności,
Odpowiedzialność indywidualna
Podział na hrabstwa, setnie i gminy
Eldorman- na czele hrabstwa
Mianowany przez króla z udziałem witanów- administracja
Szeryf-pomocnik eldormana i sprawy fiskalne króla, sądowe
Setnik – na czele setni
Starosta- na czele gminy wiejskiej
Dziesiętnice z dziesiętnikami we wsiach – funkcje policyjne
j.w.-początki samorządu miejskiego i sądowego
Szeryf- utrata kompetencji skarbowych i sądowych
Sędziowie pokoju- sądownictwo
Samorząd w hrabstwach i miastach
Burmistrz(mayor) i Rada w mieście
Lordowie namiestnicy- na czele hrabstw i ich zastępcy- sprawy wojskowe i finansowe
Szeryf- sprawy skarbowe-podatki
Koroner-dochodzenie w sprawach nagłego zgonu, kompletowanie ławy przysiegłych
Wiceadmirałowie w hrabstwach przybrzeżnych
Konstabl- sądownictwo
Parafia- najniższa jednostka samorzadu- zgromadzenia parafialne
Rady ścisłe –organy samorządu w miastach
Podział państwa na 10 okręgów-12, na ich czele generał – majorowie (bezpieczeństwo wewnętrzne)
Reforma municypalna z 1835r.- trójstopniowy podział terytorialny
Rady miejskie-prawo wyboru przez podatników zamieszkałych w mieście (na 3 lata),
Burmistrz i ławnicy wybierani przez radę na 6 lat
W hrabstwach ustawą o zarządzie lokalnym z 1888r zniesiono podział historyczny i wprowadzono administracyjny- władza wybierane Rady, Sędziowie pokoju – sądownictwo
Na szczeblu wsi i parafii – rady wiejskie i parafialne
administracja131