Dewiacje wykłady

Zaliczenie: sprawdzian, pisemny, dwa pytania z wielu,

Religia chrześcijańska:

·         Człowiek obarczony „grzechem pierworodnym” z natury swojej niedoskonały, skłonny do popełniania grzechów; jestem ułomna, jesteśmy skłonni do popełniania zła

·         Człowiek posiada wolną wolę – może wybierać między nakazami Boga i podszeptami diabła

·         Bóg może człowieka karać, zsyłając na niego różne plagi

Filozofia

·         Etyka – czy człowiek z natury jest dobry czy zły?

·         Filozofia polityczna  - jako organizacja społeczeństwo tłumi w człowieku jego złe instynkty i wzmacnia dobre?

Wytłumaczenie dewiacji

Interpretacje biologiczne – skłonność do czynienia zła wiążą z określonymi cechami jednostki

·         Echo zabobonnego lęku przed innością: kto jest brzydki, ten z natury jest zły; oraz wpływ darwinizmu społecznego (selekcja naturalna – zwycięzcami najlepiej dostosowani)

·         C. Lombroso (1835-1909) – typ kryminalisty można rozpoznać po pewnych cechach fizycznych: kształt czaszki i czoła, wielkość szczęki i długość ramion; wygląd i cechy fizyczne kryminalistów noszą w sobie ślady wcześniejszych etapów ewolucji człowieka; jako istoty ludzkie są oni nie w pełni rozwinięci, wskutek czego mają skłonność do zachowań nieprzystających do społeczeństwa ludzkiego

·         Antropometria – sposób dokonywania pomiarów czaszki, na czego podstawie kto stoi ewolucyjnie niższej lub wyżej, kto jest potencjalnym przestępcą

Podejście psychologiczne – zła trzeba szukać w psychice lub lub w sytuacji zmuszającej jednostkę do określonych czynów

·         Dyspozycyjne teorie zła: poszukują źródeł dewiacji (zła) w jednostce (w jej właściwościach psychicznych, w jej nabytych czy wrodzonych dyspozycjach do takiego czy innego złego postępowania; psychopatyczna osobność; pewne cechy psychiczne; koncepcja T. Adorno – osobowość autorytarna (wychowanie preferujące zachowawcze i konserwatywne podejście do dziecka

·         H. Ansen – nienormalne stany psychiczne mają charakter dziedziczny

·         Podejście sytuacyjne – bada wpływ czynników zewnętrznych (sytuacyjnych, instytucjonalnych, ideologicznych, kulturowych) na postępowanie jednostek, na zachowanie określane jako dewiacyjne

·         Efekt Lucyfera – Zimbardo; oznacza dobrzy ludzie czynią zło powodowani presją sił zewnętrznych; dowody: stanfordzki eksperyment więzienny, S. Milligram – eksperyment – podporządkowanie się autorytetowi

·         T Adorno – autorytarna osobowość u człowieka sprawia, że jest on skłonny do przestępstwa, zachowań dewiacyjnych jest to wynikiem określonego wychowania. Wychowanie dominujące w niemieckich domach przed II wojną sw zaowocowało ono ta osobowość wychowanie preferujące konsekwentne podejście do dziecka + kary, nagrody stawiające na dyscyplinępostawa rodziców wobec dzieci charakteryzuje się warunkowa miłością – uwarunkowana tym, że dzieci są posłuszne rodzicom. Dziecko nie może się przeciwstawić rodzicom i przemieszcza swoją flustrację na innych ludzi. (Niemcy na Żydów)

Podejście socjologiczne – źródeł zła należy szukać w warunkach socjalizacji i w strukturze społecznej

·         Dewiacja – łac.deviatio zboczenie (z drogi) od deviare (zejść z drogi na manowce)

·         Dewiacja to pojęcie szersze niż przestępczość

·         Przestępczość to nieprzestrzeganie norm prawa karnego

·         Przestępczość bada kryminologia

·         Dewiacja to nie jest to samo co patologia społeczna

·         Patologia społeczna – kojarzone z podejściem medycznym, analogia do choroby; pojęcie uważane dzisiaj za pejoratywne, wychodzi z użycia

·         Pojęcie dewiacji – bardziej neutralne, odchodzi od analogii medycznych, organicystycznych

Istota podejścia socjologicznego do dewiacji

Norma społeczna – 2 znaczenia

·         Względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania i obowiązujące reguły zachowania w danym społeczeństwie

·         Wskazówka właściwego zachowania w danej sytuacji

·         Podstawą istnienia społeczeństwa jest istnienie norm społecznych.

·         Anarchia – kiedy nikt nie przestrzega żadnych norm lub tylko własne normy, nie ma spójności

·         Społeczeństwo spójne – wszyscy przestrzegają tych samych norm (społeczeństwo totalitarne)

·         Przestrzeganie norm to wskaźnik spójności społecznej

Norma i normalność

o        Normalność/normalny

·         Zgodny z normą, uchodzący za taki, jaki powinien być

·         Najczęściej spotykany, najpowszechniejszy, zgodny ze średnią

·         Zdrowy psychicznie i fizycznie

o        Norma społeczna – obejmuje normy prawne, etyczne, estetyczne, religijne, zwyczaje

Nieprzestrzeganie norm społecznych wynika

o        Z dwoistości charakteru socjalizacji (adaptacja + indywidualizacja – na swój sposób przyjmuje się to co jest podawane)

o        Z napięć w strukturze społecznej – społeczeństwo dzieli się na klasy i warstwy -> biedni i bogaci; dorośli i dzieci; podziały mogą być postrzegane jako frustrujące i niesprawiedliwe, co prowadzi do odrzucenia norm panujących w społeczeństwie;

o        Zakłócenia socjalizacji wynikające z tego że społeczeństwo nigdy nie jest jednolite pod względem norm (złożoność systemów kultury). W ciągu życia jesteśmy poddawani różnym normom, które często pozostają ze sobą w sprzeczności à złożoność systemów kultury à różnice środowiskowe/instytucjonalne; konflikt ról społecznych; konflikt między rodziną-Kościołem-szkołą

o        Kontrasocjalizacja – pod wpływem funkcjonowania w różnych rolach jednostka nie dostosowuje się a staje na marginesie i się przeciwstawia

Odstępstwo od normy – to kontinuum

·         Dewiacja pozytywna – skrajność: nadmierne, absolutne przestrzeganie normy (celibat, abstynencja)

·         Dewiacja negatywna – skrajność – nadmierne, absolutne, jej naruszanie (alkoholizm, dziwkarstwo)

·         Nadmierne przestrzeganie norm również jest dewiacją’

·         W normalnym społ przetrzeganie norm wygląda jak krzywa Gussa

Części składowe systemu aksjonormatywnego społeczeństwa

Normy to:

Normy są historycznie i kulturowo zmienne. Wartości zmieniają się wolnej.

Normy to część składowa systemu akcjonormatywnego społ.

Wartości : szacunek dla starszych, rodzina, pieniądze i majątek, szacunek dla życia ludzkiego

Normy to reguły, instrukcje osiągania tych wartości każda z tych wartości może być realizowana w różny sposób. Normy społ. są historycznie zmienne i kulturowo zmienne

Normy dzielimy według:

·         Natężenia ładunku powinności (siły, rygoryzmu obowiązania)

o        Tabu – najpowszechniejsze i bezwarunkowe zakazy

o        Imperatywy kulturowe (nakazy, zakazy) – wyrażają oczekiwania społeczne pod postacią „musi”, nie może, nie wolno

o        Przyzwolenie – mniejsze wymagani a co do nieprzestrzegania, może, wolno

o        Preferencje – jeszcze luźniejsze normy, zalecane postępowanie, jednak nie wymagane/ dobrze by było, gdyby

·         Treści

o        Zwyczaje – formy spędzania wolnego czasu, reguły życia codziennego

o        Moralność – co jest dobre a co jest złe; czy oddawać dług, czy kłamać

o        Prawo – skodyfikowane, regulują tą samą sferę co moralność, są sformalizowane, zapisane

o        Styl artystyczny – co w danym społeczeństwie uznawane jest piękne/brzydkie

Dobrze jest gdy prawo i moralność się pokrywają.

Jak egzekwowane jest przestrzeganie norm społ :

·         Kontrola społ – system sankcji społ, które prowadzą do podtrzymywania norm społ

·         Sankcje pozytywne (nagrody) pochwały uznanie prestiż honory

·         Sankcje negatywne ( kary)

Kontrola społ pokazuje/ każe nam się zachowywać w określony sposób

Formy kontroli społ

·         Wewnętrzna/ zewnętrzna

Ø      Kontrola wewnętrzna – odczuwamy jako najmniej dotkliwą. Normy społ zinternalizowane uwewnętrznione, które my sami uważamy za właściwe. Regulacja naszego zachowania, które dyktuje nam sumienie. Nasz wewnętrzny drogowskaz sami wybieramy jak się zachować

Ø      Kontrola zewnętrzna – wszystko to co przywołuje nas do porządku gdy zawodzi kontrola wewnętrzna. Jest to system kar i nagród

·         Formalna/ nieformalna

Ø      Kontrola formalna – sankcja zapisana w postaci prawa, regulaminu

Ø      Kontrola nieformalna – wszystkie rodzaje kontroli, które nie są zapisane- opinia publiczna, oznaki szacunku, zniewagi, wzrost prestiżu, wyśmiewanie, lekceważenie aż do ostracyzmu i wykluczenia społ.

Generalizacja hamowania

·         Silna kontrola społ. powoduje obniżenie każdej aktywności nie tylko związanych z zachowaniami dewiacyjnymi ( państwa totalitarne)

Historyczna zmienność norm

·         Społeczeństwo przednowoczesne – względna stabilność systemu akcjonormatywnego, rygoryzm przestrzegania, sztywność i stosunkowa jednolitość i powszechność norm

·         Społ nowoczesne – liberyzacja, różnorodność norm, relatywizacja norm, indywidualizacja postrzegania norm.

Specyfika społeczeństw współczesnych pod względem stosunku do norm( sprzeczne tendencje)

·         Osłabienie kontroli nieformalnej ( migracje do miast)

·         Wzmożona kontrola formalna ze strony państwa prawo nadzorowanie, ewidencjonowanie monitoring ( Big Brother)

·         Globalizacja – wielokulturowość

·         Indywidualizacja demokratyzacja życia społ – dążenie do powiększania sfery wolności osobistej

·         Emancypacja prymat praw człowieka nad prawami zbiorowości

·         Indukcja dowartościowanie grup mniejszościowych

·         Poszerzanie granic normy to co kiedyś uważano za „nienormalne” „anormalne” staje się normalnie tolerowane lub akceptowane

Zmiana podejścia do dewiacji społ

·         Wobec zmienności historycznej i kulturowej norm społ nie można jednoznacznie określić czym jest dewiacja. Określenie dewiacja ma zwykle charakter sytuacyjny lokalny, przygodny

·         Koncentracja na przyczynach zachowań dewiacyjnych. Nie na karaniu skutków – profile

· ...