InzMat10.pdf

2011-10-11

Klasyfikacja i

oznaczenia metali i

Klasyfikacja i

oznaczenia metali i

stopów

Klasyfikacja metali i stopów

Ż elazo i jego stopy

Metale nie Ż elazne i ich stopy

Metale szlachetne

Stopy Ż elaza z w Ę glem

Ż elazo (czyste) techniczne

Ż elazo (czyste) techniczne – zawiera

zawiera mniej ni Ż

mniej ni Ż

0,05%C

Stale (steel)

Stale (steel) – do około 2% w Ę gla z przeznaczeniem

do około 2% w Ę gla z przeznaczeniem

do obróbki plastycznej

Staliwa (

Staliwa (cast

cast steel)

steel) – jak stale lecz

jak stale lecz w stanie

w stanie

odlewanym

W stalach i staliwach w Ę giel wyst Ę puje

W stalach i staliwach w Ę giel wyst Ę puje w postaci

w postaci

cementytu

Surówki białe (

Surówki białe (white

white pig

pig iron)

iron) – powy Ż ej 2% w Ę gla

powy Ż ej 2% w Ę gla ww

postaci cementytu

Surówki szare

Surówki szare (gre

(grey …)

y …) – w Ę giel

w Ę giel w postaci grafitu

w postaci grafitu

Ż eliwa (szare, białe) (

Ż eliwa (szare, białe) (cast

cast iron)

iron) – surówki przetopione

surówki przetopione

w Ż eliwiaku

2011-10-11

Stal uspokojona

Odtleniana na tyle aby podczas

krzepni Ę cia nie wydzielał si Ę CO

Do odtleniania u Ż ywa si Ę manganu i

krzemu

Zawarto ŚĆ manganu do 1,65%

Zawarto ŚĆ krzemu w stali 0,17

Zawarto ŚĆ krzemu w stali 0,17 – 0,50%

0,50%

Jama usadowa w górnej cz ĘŚ ci wlewka

zajmuje 15

zajmuje 15 – 18%

18%

Odtleniacze

W stalach niestopowych mog Ą wyst Ę powa Ć

¡ do 1,65% manganu

do 1,65% manganu – najsłabszy odtleniacz

najsłabszy odtleniacz

¡ do 0,50% krzemu

do 0,50% krzemu

¡ niewielkie ilo Ś ci aluminium

niewielkie ilo Ś ci aluminium

Al jest najsilniejszym odtleniaczem

Aluminium tworzy te Ż zwi Ą zek z azotem

Aluminium tworzy te Ż zwi Ą zek z azotem AlN

AlN

o du Ż ej dyspersji, który

¡ hamuje rozrost

hamuje rozrost ziarn

ziarn austenitu do temperatury

austenitu do temperatury

950°C

¡ stale zawieraj Ą ce Al s Ą stalami drobnoziarnistymi,

950

stale zawieraj Ą ce Al s Ą stalami drobnoziarnistymi,

mniej wra Ż liwymi na przegrzanie

2011-10-11

Siarka i stale automatowe

Siarka z koksu i rudy

Siarka z koksu i rudy – niepo ŻĄ dana w stali

niepo ŻĄ dana w stali

¡ max zawarto ŚĆ 0,05% (zwykle mniej ni Ż 0,03%)

max zawarto ŚĆ 0,05% (zwykle mniej ni Ż 0,03%)

¡ tworzy eutektyk Ę

tworzy eutektyk Ę FeS

o temperaturze topnienia 988°CC –

wywołuje krucho ŚĆ stali na gor Ą co

FeS o temperaturze topnienia 988

wywołuje krucho ŚĆ stali na gor Ą co

¡ dodawana celowo do stali automatowych

dodawana celowo do stali automatowych

Stale automatowe (do obróbki na automatach)

¡ zawieraj Ą do 1,2% Mn

zawieraj Ą do 1,2% Mn

¡ zawieraj Ą bardzo mało Si

zawieraj Ą bardzo mało Si

¡ nie mog Ą zawiera Ć Al bo Al

nie mog Ą zawiera Ć Al bo Al 2 O 3 (korund) powoduje szybkie

(korund) powoduje szybkie

t Ę pienie narz Ę dzi

¡ zawieraj Ą S (max 0,35%) bo siarczki powoduj Ą , Ż e wiór

t Ę pienie narz Ę dzi

zawieraj Ą S (max 0,35%) bo siarczki powoduj Ą , Ż e wiór

jest krótki, łamliwy i stal łatwo si Ę skrawa

¡ zawieraj Ą ce P maj Ą bardziej gładk Ą powierzchni Ę po

zawieraj Ą ce P maj Ą bardziej gładk Ą powierzchni Ę po

obróbce skrawaniem (ubytkowej)

Pierwiastki stopowe w stalach

wyst Ę puj Ą w postaci

Roztworów stałych w ferrycie lub austenicie

W Ę glików i azotków

Faz mi Ę dzymetalicznych w stalach

wysokostopowych przy du Ż ej zawarto Ś ci

¡ niklu i aluminium

niklu i aluminium – NNi 3 Al

¡ niklu i molibdenu

niklu i molibdenu – NNi 3 MMo

¡ zachodzi utwardzanie wydzieleniowe

zachodzi utwardzanie wydzieleniowe

W stanie wolnym jako „fazy obce”

¡ wydzielenia pierwiastka stopowego gdzie jest

wydzielenia pierwiastka stopowego gdzie jest

niewielka rozpuszczalno ŚĆ Ż elaza

¡ np. wydzielenia Cu w stalach utwardzanych

np. wydzielenia Cu w stalach utwardzanych

wydzieleniowo

2011-10-11

Pierwiastki stopowe w stalach

W Ę giel (obecny z definicji). Im wi Ę cej w Ę gla w stali tym

¡ wi Ę ksza twardo ŚĆ , krucho ŚĆ , wytrzymało ŚĆ

wi Ę ksza twardo ŚĆ , krucho ŚĆ , wytrzymało ŚĆ

¡ mniejsza ci Ą gliwo ŚĆ , spawalno ŚĆ

mniejsza ci Ą gliwo ŚĆ , spawalno ŚĆ

Mangan (odtleniacz do 0,8%) 1,0

Mangan (odtleniacz do 0,8%) 1,0 – 1,5%

1,5%

¡ powoduje umocnienie roztworowe

powoduje umocnienie roztworowe

¡ zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

¡ zmniejsza wielko ŚĆ

zmniejsza wielko ŚĆ ziarn

ziarn ferrytu przy walcowaniu na

ferrytu przy walcowaniu na

gor Ą co

Krzem (odtleniacz do 0,5%)

gor Ą co

Krzem (odtleniacz do 0,5%) 0,5

0,5 – 4,5%

4,5%

¡ zwi Ę ksza oporno ŚĆ elektryczn Ą

zwi Ę ksza oporno ŚĆ elektryczn Ą

¡ zmniejsza stratno ŚĆ magnetyczn Ą

zmniejsza stratno ŚĆ magnetyczn Ą

¡ zwi Ę ksza Ż aroodporno ŚĆ

zwi Ę ksza Ż aroodporno ŚĆ

¡ umacnia (stabilizuje) ferryt

umacnia (stabilizuje) ferryt

Inne pierwiastki stopowe

Nikiel

0,5

0,5 – 1,0% zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

1,0% zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

3,0

3,0 – 9,0% zmniejsza temperatur Ę przej Ś cia w stan kruchy

9,0% zmniejsza temperatur Ę przej Ś cia w stan kruchy

w ilo Ś ci wi Ę kszej ni Ż 8% stabilizuje austenit

Chrom

w ilo Ś ci wi Ę kszej ni Ż 8% stabilizuje austenit

Chrom

0,2

0,2 – 2% zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

2% zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

w ilo Ś ci > 2% tworzy w Ę gliki odporne na Ś cieranie

stale odporne na korozj Ę , Ż aroodporne i Ż arowytrzymałe

zawieraj Ą min. 10,5% Cr (podstawowy składnik)

Molibden

do 2,5% zwi Ę ksza hartowno ŚĆ

przy wi Ę kszej ilo Ś ci tworzy odporny na Ś cieranie w Ę glik

Wolfram

przy wi Ę kszej ilo Ś ci tworzy odporny na Ś cieranie w Ę glik

Wolfram – tworzy w Ę glik (twardo ŚĆ wtórna) podczas

tworzy w Ę glik (twardo ŚĆ wtórna) podczas

odpuszczania

2011-10-11

Klasyfikacja stali

Kryterium

Rodzaje, grupy, przykłady

niestopowa (w Ę glowa), nierdzewna, inne

stale stopowe

Skład chemiczny

konstrukcyjna, maszynowa, narz Ę dziowa, o

szczególnych własno Ś ciach

Podstawowe zastosowanie

Jako ŚĆ (poziom zanieczyszcze Ń )

jako Ś ciowa, specjalna

Sposób wytwarzania

martenowska, elektryczna, konwertorowa

Sposób odtleniania

uspokojona, półuspokojona, nieuspokojona

Rodzaj produktów

blachy, pr Ę ty, rury, druty, odkuwki

lana, kuta, walcowana na gor Ą co (zimno),

ci Ą gniona

Posta Ć

surowy, wy Ż arzony normalizuj Ą co,

ulepszany cieplnie, obrabiany cieplno-

chemicznie

Stan (kwalifikacyjny)

Oznaczanie stali według składu

chemicznego

Niestopowe (bez automatowych) C65

*100

Niestopowe (>1%Mn) i niskostopowe (<5% ka Ż dego

zawarto ŚĆ w Ę gla 0,65

zawarto ŚĆ w Ę gla 0,65*100

Niestopowe (>1%Mn) i niskostopowe (<5% ka Ż dego

pierwiastka) 55NiCrMoV6

pierwiastka) 55NiCrMoV6-2-2

w Ę giel 0,55

w Ę giel 0,55*100

*100

nikiel 1,5

nikiel 1,5**4; chrom 0,6

; chrom 0,6**4

*10

Stopowa (min. 5% jednego pierwiastka) X5CrNiMo17

molibden 0,2

molibden 0,2*10

*10; wanad mniej ni Ż 0,1

; wanad mniej ni Ż 0,1*10

Stopowa (min. 5% jednego pierwiastka) X5CrNiMo17-112-2

w Ę giel około 0,05

w Ę giel około 0,05*100

*100

chrom ok. 17%; nikiel ok. 12%; molibden ok. 2%

Szybkotn Ą ca HS18

chrom ok. 17%; nikiel ok. 12%; molibden ok. 2%

Szybkotn Ą ca HS18-0-1

w Ę giel około 0,8%; chrom zawsze 3,5

w Ę giel około 0,8%; chrom zawsze 3,5 – 4,5%

4,5%

wolfram

wolfram-molibden

molibden-wanad

wanad-kobalt

kobalt

118-

0 -1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: