Ćwiczenia żuchwy
a) Koparka na budowie („Ładowanie piasku”)
- opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze
b) Dźwig („Przenoszenie towaru”)
- wykonywanie ruchów poziomych raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi
c) Walec („Jazda do przodu i cofanie”)
- ruchy do przodu i do tyłu
d) Betoniarka („Mieszanie zaprawy”)
- ruchy okrężne raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi
1. Ćwiczenia warg
a) Zaspane wargi (ziewanie)
- szerokie otwieranie i zamykanie ust
b) Wargi robią poranną gimnastykę
- układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną
- dolną wargą zasłonić dolne zęby, górną – górne zęby
- tworzenie ryjka (tak jak wymowa „u”) następnie szerokie rozciągnięcie kącików ust
- ruch złączonych warg na prawo i na lewo
- unoszenie wargi górnej przy zaciśniętych szczękach (widoczne są tylko zęby górne), a następnie opuszczanie wargi dolnej (widoczne tylko zęby dolne)
c) Wargi bawią się w baloniki (nadymanie policzków – wargi zwarte)
- nadymanie policzka prawego i uwolnienie powietrza (szmer jak przy wymawianiu „p”)
- nadymanie policzka lewego i uwolnienie powietrza (jak wyżej)
- nadymanie dwóch policzków razem (wypuszczanie powietrza ustami lub nosem)
d) Wargi „zajączki”
- wciąganie policzków do jamy ustnej i tworzenie „zajęczego pyszczka”
e) „Wargi „koniki” (w zabawie ruchowej, tworzenie zaprzęgu – konik + woźnica)
- konik: naśladowanie parskania (wprawianie ust w drganie)
- woźnica: naśladowanie cmokania (łączenie ust i energiczne odrywanie)”[1]
f) Wargi „ptaszki”
- gwizdanie
g) Uśmiechnięte wargi
- półuśmiech: odciąganie na przemian kącików warg (uśmiech prawym kącikiem ust, uśmiech lewym kącikiem ust)
- uśmiech obustronny
h) Wargi poszły do szkoły (wymawianie samogłosek)
- dokładna i wyrazista artykulacja głosek: „o”, „a”, „e”, „u”, „i”, „y”
- zagadki: układanie ust do wymowy samogłoski, reszta grupy rozpoznaje jaka to głoska
- „gadające główki”: pokazywanie kartonika (główki) z narysowanym układem ust, przybieranie takiego samego kształtu ust i rozpoznawanie co główka do nas mówi
o – buzia bardzo zaokrąglona
a – buzia otwarta szeroko, widać dolne i górne zęby, język na dole w buzi
u – „dziubek” – zębów nie widać
e – usta rozciągnięte, język z przodu
y – usta rozciągnięte
i – wąskie usta, języka praktycznie widać
4
i) Wargi jadą na wycieczkę (wymawianie głosek: o, a, u, e, y, i lub w wersji trudniejszej– samogłosek w sylabach: lo, la, lu, le, ly, li, mo, ma, mu, me, my, mi).
- umieszczenie sylwety lokomotywy z wagonikami na tablicy, do poszczególnych wagoników „wsiadają” wybrane samogłoski: wymawiane samogłoski wsiadającej do wagonika, kiedy pociąg „rusza” wymawianie nazw jadących samogłosek w różnym tempie – to samo w wersji sylabowej /nauczyciel wskazuje co wymawiać/.
j) Wycieczka – (wersja z zabawą ruchową)
- tworzenie pociągu, dzieci ustawione jeden za drugim, na gwizdek pociąg rusza, w trakcie jazdy następuje nazywanie pasażerów (wybrane samogłoski, sylaby), po zatrzymaniu na stacji dokonuje się zmiana pasażerów (inne samogłoski i sylaby) – można wykorzystać kartoniki z samogłoskami lub sylabami.
3. Ćwiczenia języka
a) Język przygotowuje się do zajęć ruchowych – kierunki: góra, dół, lewa, prawa (ćwiczenia przy otwartych ustach)
- wysuwanie i chowanie języka
- przesuwanie języka od kącika do kącika warg (bez opierania go na wardze)
- unoszenie języka w kierunku nosa
- unoszenie języka w kierunku brody
- spłaszczanie i zwężanie języka
b) Język na ćwiczeniach gimnastycznych (język porusza się jak dzieci podczas ćwiczeń ruchowych), tempo: raz, dwa, trzy, cztery…)
- raz: czubek języka na górną wargę
- dwa: czubek języka do lewego kącika ust
- trzy: czubek języka na dolną wargę
- cztery: czubek języka do prawego kącika ust
c) Język robi porządki
- „wymiatanie” językiem górnych i dolnych zębów
- przesuwanie czubkiem języka po zębach górnych i dolnych („polerowanie”)
- „malowanie sufitu” (usta szeroko otwarte) przesuwanie czubkiem języka od zębów górnych przez podniebienie ku tyłowi i z powrotem
d) Skaczący języczek
- „góra-dół”: unoszenie czubka języka w górę do wałka dziąsłowego (dotknięcie), opuszczenie w dół i dotykanie czubkiem do zębów dolnych (przy otwartych ustach)
- „lewa-prawa”: języczek robi skręty, wypycha od środka lewy i prawy policzek (jako przerywnik można również wykonywać ćw. ruchowe, skoki – w górę i w dół w lewo i prawo).
e) Języczek – kotek
- naśladowanie językiem picia mleka przez kota (przy otwartych ustach)
- mleko było smaczne: oblizywanie osobno dolnej wargi i osobno górnej wargi
- oblizywanie ruchem okrężnym dolnej i górnej wargi w prawo i w lewo
f) Języczek – konik
- czubek języka dotyka podniebienia z dziąsłami, szczęka dolna opuszczona, nagłe odrywanie języka od podniebienia z charakterystycznym kląskaniem (można zmieniać tempo jadącego konika)
4. Ćwiczenia podniebienia miękkiego
a) U lekarza (ułożyć historyjkę o chorym Piotrusiu, który idzie do lekarza – można wykorzystać kukiełkę, pacynkę, sylwetkę Piotrusia)
- kaszlanie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej
- wdech nosem, wydech ustami (usta szeroko otwarte)
- wdech i wydech ustami, buzia szeroko otwarta (skrzydełka nosa zaciskamy palcami)
- chrząkanie
- picie syropu (Piotruś dostaje lekarstwo)
- ziewanie
- Piotruś zasypia: chrapanie na wdechu i na wydechu (przez to, że ma zapchany nos, ciężko oddycha, wydając odgłosy chrapania)
b) Głosy ptaków (usta otwarte, język na dole)
- Kukułka: ku-ku, ku-ku
- Kura: ko-ko, ko-ko
- Gęś: gę-gę, gę-gę
c) Czarodziejska słomka (wykorzystanie słomki do przenoszenia małych kawałków papieru)
- za pomocą słomki łapanie małych kawałków np. papieru (przy wdechu), przenoszenie ich na drugą stronę stołu i opuszczanie (przy wydechu)
- rodzaje zabawy: łowienie rybek, zrywanie kwiatków, zbieranie grzybków (kawałki papieru mają konkretny kształt). W zabawie można zastosować segregowanie np. „łowimy tylko złote rybki”.
[1] E. Sachajska, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, W – wa 1987r., str. 83 - 84
asia6211