Ślinianki ver1.pdf

(94 KB) Pobierz
© Copyright by $taś
Gruczoły ślinowe
T o r b i e l e i p s e u d o t o r b i e l e
· Pierwotne torbiele i pseudotorbiele występują często w gruczołach ś inowych mniejszych natomiast w dużych
gruczołach ślinowych pojawiają się raczej rzadko i to zwykle w śliniance przyusznej
Pseudotorbiel śluzowa
· Mucocoele
· Jest to bezbolesna torbielowata zmiana niewyścielona nabłonkiem (pseudotorbiel), która powstaje w wyniku pęknięcia
przewodu wyprowadzającego wydzielinę śluzową i wydostania się jej do otaczających tkanek
o
Często w wywiadzie stwierdza się poprzedzający uraz
· Rodzaje
o
Mucocoele
§ Gdy ta pseudotorbiel powstaje w gruczołach ślinowych mniejszych (najczęściej na wardze dolnej)
o Żabka (ranula)
§ Gdy pseudotorbiel występuje w dużych gruczołach ślinowych (najczęściej w śliniance podjęzykowej
na dnie jamy ustnej)
§ Zwykle u dzieci i młodzieży
Torbiel Blandina-Nuhna
§ To pseudotorbiel śluzowa występująca na końcu języka
o
Torbiel śluzowa retencyjna
· Sialocystis
· To torbiel prawdziwa, wyścielona nabłonkiem (najczęściej gruczołowym), która powstaje wskutek zatrzymania odpływu
wydzieliny w związku z niedrożnością przewodu spowodowaną przez mikrokamienie ślinianki lub zagęszczoną wydzielinę
· Torbiele tego rodzaju występują zwykle w śliniance przyusznej (raczej nie na wardze) u osób dorosłych i bez związku z
urazem
Torbiel limfocyto-nabłonkowa ślinianki przyusznej w AIDS
· W śliniankach przyusznych chorych z AIDS mogą wystąpić – najczęściej obustronnie – torbielowate zmiany, którym zwykle
towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych.
· Uważa się że jedną z przyczyn ich powstawania jest powiększenie węzłów chłonnych znajdujących się wokół lub
wewnątrz ślinianek przyusznych (będące wyrazem występujących u chorych na AIDS uogólnionej limfadenopatii), które
prowadzi do niedrożności przewodów wyprowadzających wydzielinę i związanego z nią torbielowatego ich rozdęcia
powyżej przeszkody z jednoczesną metaplazją płaskonabłonkową
· U chorych z HIV do najczęściej występujących zmian w okolicy głowy i szyi należą
V1
- 1 -
818118869.018.png 818118869.019.png 818118869.020.png 818118869.021.png 818118869.001.png 818118869.002.png 818118869.003.png 818118869.004.png
 
© Copyright by $taś
o Mięsak Kaposiego
o Grzybicze lub opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i gardła
o Włochata leukoplakia
o
Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych
Z a p a l e n i a i i n n e z m i a n y n i e n o w o t w o r o w e
Zapalenie ślinianki
· Sialadenitis
· Najczęściej dotyczy ślinianki przyusznej
· Ostre zapalenie ślinianki przyusznej (parotitis acuta)
o
Bakteryjne
§ Głównie
§ Wywołane przez Staphylococcus aureus, Streptococcus viridans
§ Zwykle jednostronne
§ To zapalenie ropne, powstające zwykle w następstwie wniknięcia bakterii do przewodu Stensena, gdy
przepływ wydzieliny przez niego jest zmniejszony (np. przy upośledzonej czynności wydzielniczej w
stanach prowadzących do odwodnienia organizmu)
§ Niekiedy przebiega z wytworzeniem ropni ślinianki à ślinianka jest nabrzmiała i bolesna
Wirusowe
§ Dawniej najczęściej powodowane przez wirus nagminnego zapaleni przyusznicy (świnki) – ale
wprowadzono szczepienia à
§ à obecnie częściej występują inne zakażenia wirusowe np. wirusami grypy
§ Ostre zapalenie wirusowe jest obustronne i nieropne
o
· Przewlekłe zapalenie ślinianek (sialadenitis chronica)
o
Występuje rzadko, na ogół w związku z zatkaniem przewodu wyprowadzającego przez kamienie lub ucisk z
zewnątrz (np. guz) à zastój wydzieliny stwarza dogodne warunki dla rozwoju drobnoustrojów (gronkowce,
paciorkowce)
Przewlekłe zapalenie może być następstwem radioterapii obejmującej okolicę ślinianek
o
o
Przyczyna przewlekłego nawrotowego zapalenia ślinianek (sialadenitis chronica recurrens), które najczęściej
dotyczy ślinianek przyusznych, jest nieuchwytna
Morfologia:
§ rozległe włóknienie z cechami przewlekłego zapalenia,
§ zniszczenie zrazików
§ metaplazja śluzowokomórkowa (zamiana nabłonka surowiczego gruczołu na nabłonek śluzowy)
o
Zmiana limfocyto-nabłonkowa łagodna
· inaczej zmiana limfoepitelialna łagodna
· zwykle u kobiet w 6-7 dekadzie
· to zwykle bezobjawowe i obustronne powiększenie ślinianki i/lub gruczołu łzowego o charakterystycznym obrazie
histologicznym, które pojawia się głównie w związku z zespołem Sjogrena, chorobą Mikulicza i sialadenitis punctata
chronica
· Zespół Mikulicza
o
To obustronne i symptomatyczne powiększenie ś inianek i gruczołów łzowych
występujące na tle określonej choroby (np. zmiana limfocytonabłonkowa łagodna,
tuberculosis, sarcoidosis, amyloidosis, leucaemia, lymphoma)
o
Jeżeli podobne objawy nie są spowodowane żadnym ze znanych procesów
chorobowych, mówimy o chorobie Mikulicza
· Zespół Sjogrena
o
Pierwotny zespół Sjogrena jest uogólnioną chorobą autoimmunologiczną, w której
występują
§ objawy zespołu Mikulicza
§ xerophthalmia
· z powodu zajęcia gruczołów łzowych
· objawy keratoconjuctivitis sicca (suche zapalenie spojówki i
rogówki)
§ xerostomia
· w wyniku zajęcia ślinianek przez chorobę
V1
- 2 -
818118869.005.png 818118869.006.png 818118869.007.png
© Copyright by $taś
· suchość jamy ustnej w związku z upośledzeniem wydzielania śliny
§ mikroskopowe cechy łagodnej zmiany limfocytarno-nabłnkowej w biopsji
z powiększonych ślinianek
· Morfologia
o
zmiana występuje pod postacią rozlanego powiększenia gruczołu lub dobrze odgraniczonych od otoczenia
guzków o konsystencji gumy
Mikroskopowo
§ zanik zrazików gruczołowych, a w ich miejscu stwierdza się obfity naciek z limfocytów.
· Wśród tego nacieku obserwuje się rozrosty komórek nabłonkowych i mioepitelialnych
przewodów wyprowadzających (tzw. wyspy nabłonkowo-mioepitelialne), które prowadzą
do obliteracji światła przewodów.
· W zmianach długotrwałych dochodzi do włóknienia i do zmian szklistych wysp nabłonkowo-
mioepitelialnych
o
Powyższe zmiany występują w chorobie Mikulicza i w zespole Sjogrena
§ charakterystyczną cechą sialogramów ślinianek z łagodnymi zmianami limfocyto-nabłonkowymi są
punkcikowate lub nieco większe okrągławe sialektazje, stąd zmiany te niezależnie od tego, czy są
związane z zespołem Sjogrena czy też nie, znane są również w klinice pod nazwą sialadenitis punctata
chronica)
o
Kamica ślinianek
· Sialolithiasis
· Dotyczy najczęściej przewodów ślinianki podżuchwowej (ok. 80%)
· Prawie wyłącznie występuje u dorosłych
· Do kamicy ślinianki podżuchwowej predysponują m.in.
o
zasadowe pH
duża zawartość śluzu w ślinie, która w tej śliniance płynie w kierunku przeciwnym do siły ciężkości.
o
· W patogenezie odgrywa rolę
o
utrudnienie przepływ śliny (np. przez obrzęk błony śluzowej wokół ujścia przewodu wyprowadzającego),
a bakterie lub związki nieorganiczne mogą stanowić jądro krystalizacji.
o
· Następstwem kamicy może być bakteryjne zapalenie ślinianki
Powiekszenie ślinianek niezapalne i nienowotworowe
· Sialosis, sialadenosis
· Powiększenie ślinianek, które nie ma związku z zapaleniem ani nowotworem, następuje powoli;
o
zwykle dotyczy ślinianek przyusznych i jest bezobjawowe.
o
W większości przypadków istnieje związek z alkoholizmem (z marskością wątroby lub bez) i niedożywieniem
Podobne zmiany mogą pojawić się u chorych z:
§ anoreksją,
§ cukrzycą,
§ otyłością,
§ w chorobie trzewnej,
§ po spożyciu niektórych związków chemicznych lub leków (np. tiouracyl),
§ niekiedy w ciąży.
o
· Przypuszcza się że niezależnie od współistniejących czynników przyczyną powieszenia komórek są zaburzenia
prawidłowego wydzielania śliny spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi autonomicznego unerwienia ślinianek
· Mikroskopowo widoczne jest 2-3 krotne powiększenie rozmiarów komórek nabłonkowych zrazików, wnikanie tkanki
tłuszczowej pomiędzy zraziki gruczołu (otłuszczenie ślinianki) i niewielkie włóknienie w przegrodach międzypłatowych
· Klinika
o
Poza wzrostem poziomu amylazy w ślinie czynność ślinianek nie jest zaburzona.
Choroba nie wymaga leczenia.
o
Powiększenie ślinianek ustępuje po usunięciu przyczyny (alkoholizmu, niedożywienia)
o
N o w o t w o r y
· Nowotwory ślinianek występują rzadko i stanowią ok. 2% nowotworów człowieka
V1
- 3 -
818118869.008.png 818118869.009.png 818118869.010.png
© Copyright by $taś
Tylko ok. 5% nowotworów ślinianek występuje u dzieci.
o
· Występowanie
o większość (65-80%) występuje w śliniankach przyusznych,
o około 10% w śliniankach podżuchwowych
o pozostałe w śliniance podjęzykowej i innych drobnych gruczołach ślinowych.
· Z wyjątkiem guza Warthina który występuje częściej u mężczyzn, pozostałe nowotwory ślinianek cechuje predylekcja do
występowania u kobiet
· Klasyfikacja nowotworów ślinianek
o
Gruczolaki (adenomata)
§ Adenoma pleomorphum (tumor mixtus) à 50%
§ Tumor Warthini (adenolymphoma) à 10%
§ Adenoma basocellulare (1-2%)
§ Oncocytoma
§ Myoepithelioma
§ Papilloma ductale
§ Cystadenoma papillare
o
Raki (carcinomata)
§ Carcinoma mucoepidermale à 10%
§ Adenocarcinoma NOS (czyli bliżej niesprecyzowany histologicznie)
§ Carcinoma adenoides cysticum (5-10%)
§ Carcinoma acinocellulare (2-3%)
o
Nowotwory mezenchymalne
Chłoniaki złośliwe
o
Przerzuty do ślinianek
o
Nowotwory łagodne
Gruczolak wielopostaciowy
· Adenoma pleomorphum;
· guz mieszany - tumor mixtus
· to wolno rosnący, bezbolesny nowotwór łagodny gruczołów ślinowych,
o
rozwija się najczęściej w śliniance przyusznej, rzadko w podżuchwowej, i wyjątkowo w podjęzykowej (10:1:0)
o
90% guzów ślinianki przyusznej wyrasta w płacie powierzchownym, czyli powierzchownie w stosunku do nerwu
twarzowego
· wywodzi się z nabłonkowych komórek rezerwowych wstawek przewodów gruczołów ślinowych , które mogą różnicować
się w kierunku komórek nabłonkowych i mioepitelialnych a mezenchymalne składniki podścieliska są wytworem komórek
mioepitelialnych
· Morfologia
o
Zwykle pojedynczy, okrągły, dobrze odgraniczony od otoczenia guz, powodujący widoczne uwypuklenie w
okolicy ślinianki.
§ Niekiedy nowotwór może osiągnąć znaczne rozmiary, jednak skóra ponad guzem nie ulega
owrzodzeniu
W zależności od zawartości śluzowatego i chondromyksoidnego podścieliska guz ma konsystencję twardą,
gumowatą lub miękką
o
o
Guz zbudowany jest z wymieszanych ze sobą elementów nabłonkowych, mioepitelialnych i mezenchymalnego
podścieliska
· Klinika
o
Gruczolak powinien być usunięty z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek
W czasie zabiegu niebezpieczeństwo uszkodzenia nerwu twarzowego
o
Guz Warthina
· Inne nazwy:
o
gruczolak limfatyczny, adenolymphoma;
o
torbielakogruczolak
bradawczakowaty
limfatyczny,
cystadenoma
papillare
lymphomatosum,
cystadenolymphoma)
V1
- 4 -
818118869.011.png 818118869.012.png 818118869.013.png
© Copyright by $taś
· prawie wyłącznie w śliniance przyusznej
o
Zwykle umiejscowiony w dolnym biegunie powierzchownego płata ślinianki przyusznej w sąsiedztwie kąta
żuchwy
w około 10% przypadków guz występuje obustronnie lub wieloogniskowo,
o
· 8x częściej u mężczyzn niż u kobiet
o
najczęściej 5-6 dekada życia
· ryzyko wystąpienia guza Warthina u palaczy tytoniu jest ośmiokrotnie wyższe w porównaniu do osób niepalących
· nowotwór ten powstaje z komórek przewodów gruczołów ś inowych, które zaplątały się
w wewną rz- i
okołoprzyuszniczych węzłach chłonnych w okresie rozwoju embrionalnego
· Morfologia
o
Powierzchnia przekroju jest niejednorodna, widoczne są torbielowate lub szczelinowate przestrzenie wypełnione
śluzową lub surowiczą treścią. Do tych przestrzeni wpuklają się brodawkowate twory
wyścielone jest to dwuwarstwowym walcowatym nabłonkiem
§ Komórki nabłonkowe bliżej światła torbieli są wydłużone, walcowate i mają obfitą kwasochłonną,
ziarnistą cytoplazmę z pęcherzykowym jądrem i dużym jąderkiem (komórki onkocytarne)
§ Drugą warstwę komórek nabłonka stanowią mniejsze komórki kostkowe lub wieloboczne
o
W świetle torbielowatych przestrzeni znajdują się bezpostaciowe masy białkowe i resztki rozpadłych komórek
o
· Leczenie polega na operacyjnym wycięciu guza
· Nawroty rzadko występują
Gruczolak podstawnokomórkowy
· Adenoma basocellulare
· To wolno rosnące, bezobjawowe nowotwory łagodne głównie dużych gruczołów ślinowych (70% w przyusznicy).
o
Około 20% rośnie w drobnych gruczołach ślinowych górnej wargi
· Mikroskopowo nowotwór jest zbudowany z gniazd komórek nabłonkowych otoczonych palisadowato ułożonymi na
obwodzie mniejszymi komórkami, co przypomina obraz mikroskopowy raka podstawnokomókowego skóry
· W zależności od budowy mikroskopowej wyróżnia się 4 typy histopatologiczne
o
Jednym z nich jest gruczolak kanalikowy
Gruczolak kwasochłonny – onkocytoma
· adenoma ocyphilicum
· Jest łagodnym nowotworem (głównie ślinianki przyusznej) zbudowanym z onkocytów
o
Onkocyty są komórkami nabłonkowymi lub mioepitelialnymi o obfitej ziarnistej eozynochłonnej cytoplazmie,
wysokim poziomem aktywności enzymów oksydacyjnych, regresją rąbka szczoteczkowego i pofałdowań błony
komórkowej części podstawnej komórki
W gruczołach ślinowych onkocyty powstają z komórek nabłonkowych zrazików i przewodów w których doszło
do metaplazji oksyfilnej, czyli pojawienia się w cytoplazmie dużej liczby mitochondriów
o
Mioepitelioma
· Różnicuje się w kierunku komórek mioepitelialnych
· To okrągławy, bezbolesny guz, który powoli rośnie w dużych i małych gruczołach ślinowych
· Komórki mioepitelialne zlokalizowane są na błonie podstawnej u podstawy nabłonka zrazików i przewodów nie tylko
ślinianek, ale również innych gruczołów w organizmie
Brodawczak przewodowy
· Papilloma ductale
· Najczęściej spotykany na podniebieniu u dorosłych osób
· Spośród trzech postaci morfologicznych najczęściej występuje sialodenoma papilliferum, którego powierzchowna część
przypomina brodawczaka płaskonabłonkowego
V1
- 5 -
818118869.014.png 818118869.015.png 818118869.016.png 818118869.017.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin