Historia ikony
Ikona narodziła się w Bizancjum i stanowi syntezę tradycji hellenistycznej, wywodzącej się z dziedzictwa grecko-rzymskiego, przekształconego i przystosowanego do nauki chrześcijańskiej oraz form artystycznych pochodzących z Palestyny, Azji Mniejszej, Egiptu i Syrii. Malowidła katakumbowe pochodzące z pierwszych wieków chrześcijaństwa stanowiły zaczątki późniejszego malarstwa ikonowego. Pierwsze ikony były ikonami portretowymi Chrystusa, Bugurodzicy i świętych. Według tradycji pierwsza ikona Chrystusa powstała jeszcze za Jego życia na ziemi (Acheiropoietos), zaś autorstwo pierwszych ikon Bogurodzicy tradycyjnie przypisuje się św. Łukaszowi Ewangeliście. Uważa się go za autora trzech typów ikonograficznych: Hodegetria, Eleusa oraz (najprawdopodobniej) Deesis. Wzmianki o istnieniu ikon już w czasach apostolskich pochodzą dopiero z IV i V w. W V w. ikony portretowe stały się przedmiotem kultu. Niektórzy badacze uważają, że ikony portretowe wywodzą się z portretów fajumskich - egipskich nagrobnych portretów z III w., malowanych techniką enkaustyczną. Łączy je bowiem frontalny symetryczny układ twarzy oraz szeroko otwarte, patrzące przed siebie oczy. W rozwoju malarstwa ikonowego istotną rolę odegrał Sobór Trullański z 692 r. (synod biskupów Kościoła wschodniego nazywany soborem piąto - szóstym), będący uzupełnieniem Soboru Konstantynopolskiego II z 553 r. (V Sobór powszechny) i Soboru Konstantynopolskiego III z lat 680-681 (IV Sobór powszechny) Orzeczenie soborowe określa i definiuje istotę ikony oraz po raz pierwszy wskazuje na związek między ikoną a dogmatem Wcielenia. Sobór orzekł, że ikona ma przedstawiać ludzki wizerunek Wcielonego Boga - Jezusa Chrystusa. Reguła 82 postanowień tego Soboru dotyczyła treści świętego wizerunku - określono wtedy nową, obowiązującą ikonografię świętego obrazu. Chrystusa przestano ukazywać symbolicznie jako starotestamentowego baranka lecz jako postać ludzką, gdyż Słowo - Jezus Chrystus - stał się ciałem i zamieszkał wśród nas. Reguła 82 określiła też kanon ikonograficzny pozwalający stwierdzić, czy dany obraz jest ikoną czy jedynie wizerunkiem. Ikona bowiem nie mogła być tylko wizerunkiem czyli portretem postaci, ikona miała dawać świadectwo Boga-Człowieka, pokazać oblicze Boga (lub człowieka zjednoczonego z Bogiem) i Jego chwałę przy pomocy dostępnych środków graficznych. W VII i IX w. dochodzi do wybuchu ikonoklazmu (ruch heretycki, wyrażający się odrzuceniem kultu ikony i ich niszczeniem). Po zwycięstwie nad ikonoklazmem następuje rozkwit malarstwa ikonowego i (ogólnie) sztuki kościelnej. Malarstwo przechodziło w ciągu wieków w Cesarstwie Bizantyjskim ewolucje stylistyczną, tworząc nowe oryginalne formy i nurty oraz kanony artystyczne, które nadają sztuce bizantyjskiej jednolity i harmonijny charakter. Klasyczne piękno harmonii, równowagi i proporcji zostaje zespolone w niej z pierwiastkiem duchowym. Po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego w 1435 r. pod naporem Turków, ośrodkiem kultywowania malarstwa ikonowego staje się góra Atos. Z Bizancjum malarstwo ikonowe przenika na Bałkany i Ruś. Na Rusi szczyt rozwoju malarstwa ikonowego przypadł na XV i XVI w. Powstają wówczas liczne szkoły ikonograficzne - środowiska malarzy działających w wielkich miastach, monasterach, na dworze carskim, zorganizowanych w tzw. drużyny ikonopisarzy. W XVII w. pod wpływem sztuki zachodniej następuje schyłek malarstwa ikonowego, ponowne jego odrodzenie przypadł na przełom XIX - XX w.
tadzikgorny