PSYCHOLOGIA11.doc

PSYCHOLOGIA, dr Jacek Kotus

PSYCHOLOGIA – nauka o ludzkim myśleniu, odczuwaniu i zachowaniu
              cele: - identyfikacja, badanie zjawisk i tworzenie modeli
                       - psychotechnika – zastosowanie powyższego żeby wpływać na ludzi

à społeczna – to naukowe badanie sposobu, w jaki rzeczywista bądź wyobrażona obecność innych ludzi wywiera wpływ na ludzkie myślenie, odczuwanie i zachowanie

à turystyki – bada psychologiczne uwarunkowania aktywności turystycznej, psychologiczne procesy towarzyszące aktywności i procesy psychologiczne opisujące skutki uprawiania turystyki

à psychologia w turystyce – praktyczne zastosowanie wiedzy z zakresu badać psychologicznych

à podróżowania – zawęża badania do związanych z przemieszczaniem się, bada człowieka w podróży, przemieszczającego się

Transmisja wiedzy psychologicznej do praktyki turystycznej

Okresy życia człowieka:

I.                     dzieciństwo (7-12 lat)  – uczenie się podróży, wyrabianie nawyków, adaptacja wzorców

II.                  wczesne dojrzewanie (12-16 lat) – dobrowolność działań, stabilizacja, zdobywanie doświadczeń, specjalizacja
trzy typy człowieka :
à profesjonalista – pierwsze dokumenty, uprawnienia
à pasjonat – zaczynają się opowiadać za turystycznym stylem życia
à instrumentaliści – aktywność z powodu wieku

III.                późne dojrzewania (17-23 lat) – część ludzi odchodzi z turystyki,
pojawia się grupa, która zdobywa umiejętności i wybiera ten styl życia
studenci TiR i inni – złoty okres poznawania

IV.                wczesna dorosłość (24-40 lat) – faza wyhamowywania z jednej i drugiej strony, stabilizacja
skupienie na zarabianiu na turystyce niż uczestnictwie w niej
ważnym aspektem jest moda (kierunek wyjazdu)

V.                  średnia dorosłość (41-55lat)  – coś odbija..., stabilne zwyżkowanie

VI.                późna dorosłość – administratorzy turystyki

POTRZEBY SPOŁECZNE I MOTYWACJE
potrzeba – wszelkie wymagania organizmu wrodzone lub nabyte, wywołujące poczucie braku czegoś à doznanie poczucia niespełnienia

- wrodzone = pierwotne – pragnienie, bezpieczeństwo, głód, prokreacja

- nabyte = wtórne – wywołane przez czynniki zewnętrzne

indywidualne – wymagania osobnicze, jednostkowe

społeczne = kolektywne  – wymagania grupowe człowieka

·         potrzeb nie da się do końca zaspokoić

Koncepcja potrzeb według Maslowa
- potrzeby niedoboru – fizjologiczne, bezpieczeństwa

- potrzeby rozwoju – przynależności społecznej, szacunku, poznawcze, estetyczne, samo aktualizacji
Potrzeby rozwoju ujawniają się kiedy potrzeby niedoboru są zrealizowane.
 

- potrzeby mają motywacyjny charakter
- hierarchia potrzeb
- zaspokojone potrzeby tracą swój motywacyjny charakter
- potrzeby fizjologiczne : jedzenia, picia, seksualne, bezpieczeństwa, braku lęku, ładu wokół siebie
- potrzeby społeczne : afiliacji społecznej, akceptacji, zrozumienia, przynależności
- potrzeby szacunku : respektu, sławy, dominacji
- poznawcze
- estetyczne : ładu, symetrii, równowagi
- samoaktualizacji : dążenie do realizacji, rozwoju

piramida Maslowa w konkretnej dziedzinie np. w turystyce
klasyfikacja niepełna potrzeb 5-stopniowa

Trójkąt Alderfera
podstawa : potrzeby istnienia
środek : potrzeby odniesień wzajemnych
czubek : potrzeby wzrostu

KONCEPCJA MURRAYA – potrzeba:
- bezpieczeństwa jako tendencja do unikania urazu psychicznego ze strony innych oraz we własnych oczach
- poniżania się
- wyczynu
- afiliacji, stowarzyszania się
- agresywności
- autonomii
- kompensacji
- uległości
- usprawiedliwiania się
- dominowania
- uzewnętrzniania swojej osobowości i ekshibicjonizmu
- żywienia i opiekowania się
- porządku
- zabawy
- odrzucenia i izolacji
- przyjemnych doznań zmysłowych
- seksualna
- doznawania opieki i oparcia
- rozumienia
- nabywania
- poznawcza
- tworzenia
- informowania innych
- doznawania aprobaty i uznania ze strony innych
- zatrzymywania

POTRZEBY WEDŁUG OBUCHOWSKIEGO
à samo zachowania
à fizjologiczne
à orientacyjne – ukierunkowujące sens naszego istnienia : poznawcze, kontaktu emocjonalnego i sensu życia
à rozmnażania
à seksualne

Mechanizm powstawania konfliktów na bazie zablokowania realizacji potrzeb

              PRZESZKODA

potrzeby    à    działanie na rzecz zaspokajania ich   àBłąd! Nie zdefiniowano zakładki.              CEL OSTATECZNY
 

                            FRUSTRACJA – agresja, wycofanie się, działanie chaotyczne, kompromis niepozwalający osiągnięcie zamierzonego celu

Mechanizm rozładowania napięć na bazie zablokowania realizacji potrzeb

              PRZESZKODA

potrzeby   à   działanie na rzecz zaspokojenia ich à mediacje, negocjacje              CEL

                                                                                      

                                                                                       POROZUMIENIE (ominięcie przeszkody)

 

MOTYWACJA – to stan gotowości do podjęcia działania, zespół procesów, które pojawiają się na bazie istniejących potrzeb

·         potrzeby są u podstaw motywacji

napięcie motywacyjne
          zauważenie pożądanego stanu rzeczy, przedmiotu posiadania
+
świadomość, że gratyfikacja jest w zasięgu ręki

Rodzaje motywacji
I. wewnętrzne – aktywizacja na bazie zaspokojenia swoich potrzeb
    zewnętrzne – aktywizacja na bazie kar i nagród stymulowanych z zewnątrz i manipulowania

II. negatywna = ucieczkowa, ujemna – „jestem zmotywowany bo nie chcę przegrać” im bliższa kara ty widoczniejszy unik
    pozytywna = walki, dodatnia – „jestem zmotywowany, podejmuję działanie bo chcę wygrać” im bliższa nagroda tym jestem silniejszy

Motywy podróżowania
- motyw wypychania  PUSH  - motywy, które gnają nas w świat, to co jest w nas, chęć poznania, zobaczenia, doświadczenia

- motyw przyciągania  PULL  - oferta miejsca i oferta biur podróży

9 MOTYWÓW TURYSTYCZNYCH wg Cromptona (podejmowania aktywności turystycznej)- ucieczki od otaczające, przyziemnego swiata
- chęci zdobycia doświadczenia i spojrzenia na samego siebie, oceny siebie
- relaksu
- prestiżu
- powrotu
- wzmacnianie rodzinnych więzi
- nawiązywania interakcji społecznych
- uczenia się

MOTYWY PODRÓŻOWANIA wg Mc Intoscha i Goeldnera
- fizyczne
- kulturalne
- interpersonalne
- statusu i prestiżu

MOTYWY PODRÓŻOWANIA wg Przecławskiego
- udania się do określonego miejsca
- opuszczenia swojego stałego miejsca
- spędzenia z kimś czasu poza miejscem pobytu stałego
- zawarcia nowych znajomości
- pozostawania w zgodzie ze stereotypem
- zaspokojenia potrzeb emocjonalnych i estetycznych
- zaspokojenia potrzeb twórczych
- zaspokojenia potrzeb biologicznych
- związany z uprawianiem szeroko rozumianej turystyki

Sposoby zwiększania motywacji (samomotywacji lub motywacji innych)

·         deklaracja innym co mam zrobić (u podstaw dysonans poznawczy)

·         analiza celów (redukcja celów)

·         zaplanowanie nagrody za osiągnięcie celu

·         wizualizacja celu

·         zasada 5 minut – najważniejsze jest pierwsze 5 minut, najtrudniejszy pierwszy krok

·         rozpoczęcie od prostego zadania

·         metoda szwajcarskiego sera – gryziemy małe dziurki, a okazuje się, ze potem są już duże dziurki

·         podniesienie znajomości przedmiotu zainteresowania – łatwiej zabrać się za to co znamy

Zjawisko „LOCUS OF CONTROL” wg J. Rotter’a
ludzie zewnątrz- i wewnątrzsterowni
- zogniskowanie i zlokalizowanie kontroli

wewnątrzsterowność – podejście, że wszystko zależy ode mnie

zewnątrzsterowność – zasada, że wszystko zależy od losu, wola z zewnątrz

- percepcja jednostki nad tym czy jej życie jest zależne od czynników zewnętrznych czy wewnętrznych

à zewnętrzne zogniskowanie kontroli – wiara, że życie jednostki jest kierowane przez czynniki zewnętrzne ( los, bogowie, szczęście) à człowiekzewnątrz sterowny
- osoba zrelaksowana, określająca siebie jako mająca szczęśliwsze, stabilniejsze, spokojniejsze życie

àwewnętrzne zogniskowanie kontroli – wiara, że życie jednostki kierowane jest przez czynniki wewnętrzne, decyzje osobiste, wola, umiejętności à człowiek wewnątrzsterowny
- są to częściej mężczyźni, osoby dojrzałe, starsze, o wyższym statusie zawodowym, wykształcone
- osoba częściej żyjąca w stresie, popadająca w depresje, życie pełne napięć

WYWIERANIE WPŁYWU NA INNYCH LUDZI
zachowania są bardziej wynikiem osobowości czy może wzmocnienia społecznego?

wzmocnienie społeczne – pozytywne bądź negatywne wydarzenie, które stymuluje nasze zachowanie

TEORIA GIER – nazwa gry, a nie osobowość uczestników decyduje o zachowaniach w czasie gry, nazwa jako nośnik zachowań

Reguły wpływania na innych:

1.       reguła wzajemności – przysługa za przysługę

2.       reguła konsekwencji – ułożenie życia w związku z byciem konsekwentnym

3.       reguła społecznego dowodu słuszności – im więcej osób mówi tak tym bardziej my w to wierzymy

4.       reguła lubienia – jak kogoś lubię to wpływam i ulegam jego wpływom (lepsza wazelina niż prawda)

5.       reguła autorytetu – wygląd buduje autorytet, zachowania

6.       reguła niedostępności – im bardziej cos jest niedostępne, tym bardziej na nas oddziaływuje, tym bardziej się w to wkręcamy

REGUŁA WZAJEMNOŚCI – np. wysyłanie kartek na święta
- zawsze staramy się odwdzięczyć tym, którzy wyświadczają nam dobro
1960r. Gouldner – stwierdza, ze ta reguła wzajemności działa we wszystkich społeczeństwach, tj. działa ponad kulturowo
Vartan Bhanji – wymiana podarków weselnych w Pakistanie i Indiach, rozdawanie prezentów dla gości i oczekiwanie prezentów o tej samej wartości w zamian

Efekt Kulla – wyspy Triobricudzkie oddalone od siebie, mieszkańcy się nie znają, ale w roku kalendarzowym wszystkie wyspy obiegają podarki

- reguła wzajemności działa też gdy wyświadcza nam przysługę osoba nielubiana
- reguła uwydatnia się w np. darmowych próbkach
- nie musi to koniecznie być przysługa może być np. komplement, pochwała, przyznana racja
- reguła prowokuje niesprawiedliwą wymianę
- sprawia, ze brak rewanżu może się spotkać ze społecznym potępieniem
- powoduje, że niepozwolenie na odwdzięczenie się spotyka się z potępieniem społecznym

- Marceli Mauss – antropolog kulturowy mówi, że u podstaw reguły wzajemności leżą 3 podstawowe powszechniki kulturowe
              1. zobowiązanie do dawania – uruchamiamy według własnego wyboru
              2. zobowiązanie do przyjmowania
              3. zobowiązanie do oddawania
- dwa ostatnie są uruchamiane przez pierwszy powszechnik

u podstaw reguły wzajemności leży:

v      syndrom wzajemnych ustępstw – technika psychologiczna „odmowa, wycofanie”
formujemy bardzo dużą prośbę i spotykamy się z odmową, potem formujemy mniejszą prośbę, która w porównaniu z pierwszą jest nieznaczna, drugi raz trudno odmówić

à technika obronna w przypadku reguły wzajemności:
najgorszym rozwiązaniem jest odmowa
książkowo : oceniamy, czy jest to próba wymuszenia czegoś i owszem, bierzemy, ale nie dajemy się wkręcić

REGUŁA KONSEKWENCJI – np. konsekwentne kończenie studiów, mimo że nie do końca nam to odpowiada
- konsekwentność jest bardziej doceniana przez społeczeństwo niż jej brak
- pragnienie bycia konsekwentnym jest to centralna siła motywacyjna naszego działania

naczelna teza :

gdy dokonamy wyboru lub zajmiemy stanowisko napotykamy zarówno wewnątrz nas jak i u innych, siły nacisku na zachowanie konsekwentne i zgodne z naszym zaangażowaniem

Funkcje konsekwencji :
- ułatwia ona omijanie podejmowania decyzji
- radzenie sobie z komplikacjami
- us...