propozycje zajęć rew-wych dla dzieci z głęboką niepełnosprawnością.pdf

Anna KOWALEWSKA

Maria Ewa KUBAS

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDA-

CYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁ-

NOSPRAWNOSCIĄ INTELEKTUALNĄ

Suwałki 2005

SPIS TREŚCI

WSTĘP - Anna Kowalewska, Maria Ewa Kubas _______________________________ 3

PROPOZYCJE ZAJĘĆ ZESPOŁOWYCH - Anna Kowalewska ___________________ 4

SCENARIUSZE ZAJĘĆ - Anna Kowalewska__________________________________ 7

PROPOZYCJE ZAJĘĆ INDYWIDUALNYCH STYMULUJĄCYCH ROZWÓJ

KOMUNIKACJI - Maria Ewa Kubas _______________________________________ 18

SCENARIUSZE ZAJĘĆ - Maria Ewa Kubas _________________________________ 20

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

WSTĘP

W związku z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 30 stycznia 1997 roku, w sprawie zasad organizacji zajęć rewalidacyjno – wycho-

wawczych, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 1 w Suwałkach zorganizował

zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej

z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.

Początkowo kształceniem zostało objętych sześcioro uczniów w wieku szkolnym.

Zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze realizowane były w domach rodzinnych dzieci.

Z myślą o potrzebach naszych uczniów w roku szkolnym 2000/2001 powstała kolorowa,

nowocześnie wyposażona „Sala doświadczania świata”. Od tego momentu datuje się rów-

nież powstanie zespołu rewalidacyjno – wychowawczego „Okruszek”. Nasze dzieci, tak

jak i pozostali uczniowie placówki, mogą uczęszczać do szkoły i rozwijać się na miarę

swoich psychofizycznych możliwości.

Punktem wyjścia, a zarazem początkiem naszej pracy z dzieckiem z głęboką nie-

pełnosprawnością intelektualną jest dokładna obserwacja pozwalająca określić poziom

funkcjonowania dziecka.

Głównym celem naszej obserwacji jest usystematyzowanie zauważonych zacho-

wań, prób aktywności, poruszania się lub niepowodzeń. Ważnym elementem jest biografia

dziecka (historia choroby, etapy rozwoju w oczach rodziców, próby aktywności, formy i

metody postępowania z dzieckiem przez rodziców). Obserwacji dziecka dokonuje zespół,

w skład którego wchodzą: pedagodzy, neurologopeda, fizjoterapeuta. Dobrze opracowana

diagnoza funkcjonalna daje pełny obraz zachowania dziecka w aktualnych warunkach, jak

również jest punktem wyjścia do opracowania indywidualnych programów edukacyjno –

terapeutycznych. Pozwala także ocenić sukcesy i porażki w pracy

z dzieckiem, opracowanie celów długo – i krótkoterminowych oraz umożliwia powrót do

wcześniejszych etapów pracy z dzieckiem. Na jej podstawie dowiadujemy się, na jakim

etapie rozwoju, w zakresie motoryki dużej i małej, koordynacji wzrokowo – ruchowej,

percepcji wzrokowej i słuchowej, rozwoju społecznego, mowy, samodzielności znajduje

się nasz uczeń.

W niniejszej pracy przedstawiamy propozycje zajęć rewalidacyjno – wychowaw-

czych dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Można je wykorzystać do

przeprowadzenia indywidualnych, jak i zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowaw-

czych. Są one wynikiem kilkuletniej pracy z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością inte-

lektualną.

W scenariuszach przedstawiamy propozycje ćwiczeń dostosowanych do potrzeb

naszych dzieci, które funkcjonują na bardzo różnym poziomie sensoryczno - motorycz-

nym. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas propozycje pomogą

w rozwiązywaniu problemów z jakimi borykają się terapeuci prowadzący zajęcia

z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.

mgr Anna Kowalewska

– nauczyciel zajęć rewalidacyjno – wychowawczych pracujący

z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia głębokiego.

mgr Maria Ewa Kubas

- nauczyciel rewalidacji indywidualnej, neurologopeda, pracujący

z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego,

umiarkowanego, znacznego i głębokiego.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

mgr Anna Kowalewska

PROPOZYCJE ZAJĘĆ ZESPOŁOWYCH

Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną są całkowicie zależne od in-

nych, często nie rozumieją otaczającego je świata. Przeważnie nie umieją poruszać się sa-

modzielnie, muszą być karmione, obsługiwane w toalecie. Często nie potrafią wyrazić

swoich potrzeb, uczuć, są zagubione nawet pośród bliskich osób, bowiem nie potrafią po-

rozumieć się z otoczeniem. Jedyną szansą rozwoju, zdobywania nowych umiejętności są

odpowiednio dobrane metody i sposoby uczenia stosowane według przemyślanego pro-

gramu.

Od kilku lat pracuję z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

i prowadzę zajęcia indywidualne w domach rodzinnych oraz zajęcia zespołowe w szkole.

Każde nauczane przeze mnie dziecko wymaga bardzo indywidualnego podejścia,

w związku z tym nie ma jednego programu nauczania dzieci z głęboką niepełnosprawno-

ścią. Jest ich tyle, ilu uczniów.

Pierwszym etapem pracy z dzieckiem, bez względu na formę prowadzonych zajęć

jest nawiązanie z min pozytywnego, emocjonalnego kontaktu. Musi być ono pewne, że ze

strony nauczyciela nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo, że może mu zaufać.

Ważne miejsce w edukacji dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

zajmuje stymulacja sensomotoryczna. Polega ona na tym, że nauczyciel dostarcza ucznio-

wi różnego rodzaju bodźców zmysłowych: dotykowych smakowych, węchowych, słucho-

wych i wzrokowych.

Stymulacji zmysłowej służą zajęcia „PORANNEGO KRĘGU” . Odbywają się one

codziennie w specjalnie przygotowanej do tego sali. Zmienia ona swój wygląd

w zależności od pory roku. Pewne powtarzające się rytuały w czasie zajęć (ciepły nastrój

panujący w pomieszczeniu, stworzenie kręgu, znajomy zapach, piosenka, masaż rąk) służą

temu, aby uczeń czuł się bezpiecznie. Wszystkie czynności, które wykonywane są w czasie

„Porannego kręgu” przez terapeutę i dzieci – spotkanie z żywiołem (woda, ogień, ziemia,

powietrze), wspólne śpiewanie piosenki, wsłuchiwanie się w odgłosy otoczenia, masaże

mają za zadanie rozwinięcie komunikacji. To właśnie język znaków i symboli jest języ-

kiem „Porannego kręgu”, za pomocą którego spotykamy się z naszym uczniem.

Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, których ruch jest często rady-

kalnie ograniczony mają problemy z wyczuciem i poznaniem swojego ciała. Można obra-

zowo powiedzieć, że osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną nie czują się we

własnym ciele „jak u siebie”. Należy więc, dziecku dostarczać różnorodnych doznań

kształtujących poczucie własnego ciała podczas masażu i zajęć ruchowych.

Masaże można wzbogacić o dodatkowe doznania dotykowe, np.: pocierając maso-

wane miejsce (twarz, ręce) materiałami o zróżnicowanej strukturze (szorstkie, gładkie,

chropowate), owiewanie ciała ciepłym i zimnym powietrzem (wiatraczek, suszarka do

włosów), zawijanie całego dziecka w różnorodne tkaniny.

Ucząc poznawania własnego ciała należy rozpoczynać pracę od najbardziej wi-

docznych i aktywnych części ciała dziecka – dłoni, ramion, twarzy, nóg, potem dopiero

brzucha. Oczywiście u dziecka z porażonymi czterema kończynami, lecz ruchliwą twarzą,

pracę trzeba rozpocząć właśnie od niej.

Wszystkie ćwiczenia dobrze jest prowadzić przed lustrem, ażeby umożliwić, za-

równo dziecku jak i rodzicowi, obserwowanie ruchów.

Dobrym sposobem na poznanie własnego ciała są ćwiczenia ruchowe (bierne

i czynne).

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

Przykłady ćwiczeń:

9 leżenie na plecach, brzuchu;

9 ślizganie się w kółko na brzuchu, na plecach;

9 siedząc kręcenie się w kółko na pośladkach;

9 czołganie się na brzuchu, turlanie się;

9 dotykanie palcami stóp podłogi, uderzanie o podłogę piętami, całą stopą.

W pracy nad kształtowaniem świadomości i schematu ciała moich uczniów wy-

korzystuję programy M. i Ch. Knillów, elementy metody W. Sherborne oraz zabawy mu-

zyczno – ruchowe.

Moi uczniowie ze względu na duże deficyty motoryczne mają poważnie zaburzone

i ograniczone możliwości ruchu. Dlatego w tygodniowym rozkładzie zajęć znajdują się

zajęcia ruchowe. Dają one nauczycielowi szerokie pole dla własnej pomysłowości

i twórczości. Zwykłe kołysanie, obracanie się, turlanie, huśtanie w huśtawce czy hamaku,

obracanie się na fotelu obrotowym – może być nowym, niezwykłym przeżyciem dla

dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja zmysłu równowagi ma

bardzo duże znaczenie dla ogólnego rozwoju psychomotorycznego moich uczniów. Pracu-

jąc z dziećmi głęboką niepełnosprawnymi zauważyłam, że zwiększoną aktywność wywo-

łują u nich zajęcia z wykorzystaniem muzyki i rytmu . Są one dostępne nawet dla

uczniów z dużymi ograniczeniami ruchowymi. W czasie tych zajęć, poza zaspokojeniem

potrzeby zabawy staram się realizować także inne cele, takie jak: poznawanie swojego

ciała, poszczególnych jego części, mobilizowanie do wykonywania ruchów o charakterze

celowym, zwracanie uwagi na rówieśników i ich rolę w zabawie. Ponadto dzieci poznają

różne proste instrumenty i wydawane przez nie dźwięki. Do zajęć włączam zabawy mu-

zyczno ruchowe, elementy ilustrujące piosenki, oddziałujące na różne zmysły, często na

zasadzie skojarzeń.

Doskonałym sposobem na uwrażliwienie dłoni dziecka są wszelkie zabawy pla-

styczne . Dzieci, z którymi pracuję rzadko są zdolne do wykonywania dłonią,

a zwłaszcza palcami, precyzyjnych ruchów. Potrzebna jest zatem pomoc terapeuty

w czasie tych zajęć.

Najprostszą formą zajęć plastycznych jest odciskanie na papierze dłoni lub stopy

zamoczonej w farbie. Odcisk dłoni możemy również wykonać w masie solnej lub glinie.

Dzieci bardzo lubią malować dłońmi na dużych arkuszach papieru. Na dużych arkuszach

papieru rozmazują farby o różnych kolorach. Jest to najprostsza wersja tego typu zabawy.

Dzięki zabawom plastycznym dzieci widzą efekty swojej pracy, czują się spraw-

cami, co daje im dużo zadowolenia.

W kształceniu dzieci głęboko niepełnosprawnych należy zadbać o rozwój

w zakresie samoobsługi na miarę możliwości każdego ucznia. U dzieci tak zaburzonych

możemy zadbać o rozwój samodzielności w zakresach:

9 kontrolowania potrzeb fizjologicznych;

9 samodzielnego jedzenia i picia;

9 mycia się i ubierania .

Nauczenie dziecka kontrolowania potrzeb fizjologicznych jest jednym

z trudniejszych zadań, jakie może sobie postawić nauczyciel ucznia z głęboką niepełno-

sprawnością intelektualną. Warto jednak podjąć się tego trudu, ponieważ opanowanie

umiejętności korzystania z toalety bardzo zmienia jakość życia dziecka

i przynosi także ulgę jego rodzicom i opiekunom.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: