WSPÓŁCZESNE PROBLEMY SOCJOLOGII
Socjologia jako nauka odpowiada na dwa pytania: jak jest?, dlaczego tak jest? W latach 90-tych doświadczyliśmy transformacji (zmian) społecznych.
Ekologia – życie zgodne z pewnymi sprawami, a nie przeciw nim.
Alienacja – poczucie, że nasze możliwości działania przejął ktoś inny.
Bezrobocie – osoba bez pracy.
Bezdomny – osoba, która przebywa w miejscach, które nie nadają się do zamieszkania. Względnie osoba, która utraciła miejsce zamieszkania.
Biurokracja – (M. Weber) normalna forma zarządzania, w której występuje system hierarchiczny.
Demokracja – system polityczny zapewniający obywatelom udział w podejmowaniu decyzji.
Dewiacja – sposób działania nie odpowiadający normom i wartością większości danej grupy lub społeczeństwa.
Edukacja – przekazywanie wiedzy kolejnym pokoleniom poprzez naukę .
Ekologia – zachowanie naturalnego środowiska przyrodniczego, które atakowane jest przez technologię.
Etniczność – wartości i normy kulturowe odróżniające człowieka danej grupy od innych grup. Łączy ich tożsamość kulturowa (członków grupy).
Fundamentalizm – wiara w powrót do dosłownego odczytywania pism źródłowych.
Funkcjonalizm – perspektywa teoretyczna oparta na założeniu, że zdarzenia społeczne najlepiej tłumaczy w kategoriach spełnianych przez nie funkcje.
Globalna wioska – elektroniczne środki komunikacji wiążą świat w małą społeczność.
Gospodarka – system produkcji i wymiany służący zaspokajaniu potrzeb materialnych członków danego społeczeństwa.
Grupa mniejszościowa – grupa ludzi będących w mniejszości w stosunku do reszty społeczeństwa.
Grupa społeczna – zbiór jednostek, które są ze sobą w stałym kontakcie.
Ideologia – główne idee i wartości służące usprawiedliwieniu w interesie grup dominujących.
Imigracja – przemieszczanie się ludzi do innego kraju w celu osiedlenia się.
Industrializacja – uprzemysłowienie
Interakcja społeczna – każda forma zetknięcia społecznego jednostek.
Kapitalizm – system działalności gospodarczej opartej na wymianie rynkowej.
Klasa – grupa ludzi o podobnym stosunku do środków produkcji.
Komunikacja – przepływ informacji między jednostkami i grupami.
Kosmopolityzm – określenie odnoszące się do osób i społeczeństw, które w wyniku kontaktu z nowymi ideami i wartościami mają wiele cech wspólnych społecznych.
Kultura – typowe dla danej grupy wartości, obrzędy i sposób życia wyróżniający zbiorowości ludzkie.
Kultura ubóstwa – teza, zgodnie z którą ubóstwo nie wynika z niedostatku poszczególnych osób, ale z atmosfery społecznej i kulturowej w jakiej przebiega socjalizacja. Są to podzielone przez ludzi żyjących w niedostatku wartości, przekonania, obyczaje i style życia.
Ludobójstwo – systematyczna, planowa likwidacja danej grupy rasowej, politycznej lub kulturowej.
Mass media – środki masowego przekazu.
Mikrosocjologia – badanie interakcji bezpośrednich małych grup społecznych.
Makrosocjologia – badanie dużych grup społecznych.
Molestowanie seksualne – flirtowanie, uwagi lub zachowania skierowane do osoby, która sobie tego nie życzy, do osoby, która nie zdaje sobie z tego sprawy (np. dziecko).
Monarchia – system polityczny, na którego czele stoi jedna osoba, a władza przekazywana jest z pokolenia na pokolenie.
Nacjonalizm – zespół przekonań i symboli wyrażających poczucie tożsamości z daną wspólnotą narodową.
Nauka – systematyczne poznanie założeń teoretycznych i empirycznych służących wyjaśnianiu pewnych zjawisk.
Normy – reguły zachowania odzwierciedlające i ucieleśniające wartości danej kultury, zalecające jedne zachowanie, a zakazujące innych.
Nowa migracja – odnosi się do wzorów zachowań migracyjnych po 89 roku. Zmiana tradycyjnej dynamiki między krajami pochodzenia, a krajami przeznaczenia.
Nowe ruchy społeczne – rodzaj ruchów, które od lat 60 – tych działają w społeczeństwach zachodnich i są odpowiedzią na zachodzące w nich zmiany społeczne (np. zieloni, feminiści).
Organizacja – wielka grupa jednostek powiązanych określonymi relacjami władzy.
Osobowość autorytarna – zespół specyficznych cech osobowościowych, do których należą sztywne i nie tolerancyjne poglądy oraz nie umiejętność radzenia sobie z sytuacjami niejednoznacznymi.
Państwo – aparat polityczny w tym instytucje rządowe oraz pracownicy służb cywilnych sprawujących na danym terytorium władzę opartą na prawie i możliwości użycia siły.
Państwo narodowe – rodzaj państwa, w którym rząd sprawuje suwerenną władzę na określonym terytorium, a ludzkość to obywatele uważających się za członków jednego narodu.
Państwo opiekuńcze – system polityczny, zapewniający obywatelom szeroki zakres świadczeń opiekuńczych (społecznych).
Partia – grupa jednostek współpracujących ze sobą, bo maja wspólne cele i interesy.
Pluralizm kulturowy – współistnienie w jednym społeczeństwie na takich samych warunkach różnych kultur.
Podklasa – najniższa klasa w systemie klasowym, często należą do niej ludzie pochodzący z mniejszości.
Podział pracy – podział systemu produkcji na wyspecjalizowane zadanie i zawody, czemu towarzyszy powstanie współzależności ekonomicznej.
Ponowoczesność, postmodernizm – przekonanie, że społeczeństwem nie rządzi historia ani postęp społeczny; jest to bardzo pluralistyczne i zróżnicowane.
Pozytywizm – pogląd, zgodnie z którym świat społeczny należy badać wg zasad obowiązujących w przyrodzie.
Praca – działalność polegająca na przetwarzaniu przyrody.
Przejście demokratyczne – interpretacja zmian demograficznych zgodnie z którą osiągnięcie przez dane społeczeństwo pewnego poziomu ekonomicznego; stosunek urodzeń i zgonów stabilizuje się.
Przestrzeń prywatna – przestrzeń fizyczna jaka jest zachowana między dana osobą, a pozostałymi osobami.
Przymus społeczny – odnosi się do faktu, że grupy i społeczeństwa których jesteśmy częścią warunkują nasze zachowania.
Racjonalizacja – odnosi się do rosnącej dominacji w świecie społecznym, procesów starannej kalkulacji i organizacji.
Rasizm – przypisywanie wyższości lub niższości grupom o wspólnych cechach fizycznych.
Regionalizacja – podział czasu i przestrzeni pozwalający sprawdzić działanie na poziom lokalny albo podział życia społecznego i gospodarczego na większe regiony lub strefy wewnętrzne państwa lub ponad granicami państwa.
Relatywizm kulturowy – wydawanie na temat danego społeczeństwa sądów opartych na obowiązujących w tym społeczeństwie normach, sensach i wartościach.
Rewolucja – proces zmiany politycznej dzięki masowemu ruchowi społecznemu przez obalenie przemocy istniejącego reżimu i utworzeniu nowego rządu.
Rola społeczna – zachowania, których oczekuję się od jednostki zajmującej określoną pozycję społeczną.
Ruchliwość między pokoleniami – ruch w górę lub w dół hierarchii społecznej w kolejnych pokoleniach.
Ruchliwość społeczna – przemieszczanie się jednostek lub grup między różnymi statusami społeczno-ekonomicznymi.
Ruch społeczny – wielka grupa ludzi zaangażowanych w realizację bądź zablokowanie procesu zmian społecznych.
Socjalizacja – procesy społeczne, w których dzieci przyswajają normy i wartości społeczne oraz uzyskują poczucie własnej tożsamości.
Społeczeństwo – system ustrukturowanych relacji społecznych, które łączą ludzi w ramach jednej kultury.
Status – poważanie i szacunek okazywane danej osobie lub grupie przez innych członków społeczeństwa.
Struktura społeczna – wzory interakcji między jednostkami i grupami, czyli nasze działanie zorganizowane w regularne i powtarzalne wzory np. rodzina.
Teoria działania społecznego – perspektywa działania socjologicznego, której przedmiotem zainteresowania jest sens istnienia ludzkich działań.
Teoria konfliktu – perspektywa socjologiczna akcentująca znaczenie napięć, podziału i sprzecznych interesów w społeczeństwie.
Urbanizacja – rozwój miast i wielkich ośrodków miejskich.
Władza – zdolność jednostek lub członków danej grupy do osiągania danych celów lub realizacji własnych celów.
Wybór stylu życia – decyzje jednostek dotyczących konsumpcji dóbr i usług kultury.
Wykluczenie społeczne – efekt różnego rodzaju upośledzeń społecznych, w skutek których jednostka lub grupa nie może w pełni uczestniczyć w życiu gospodarczym, społecznym i politycznym społeczeństwa, do którego należy.
Zasada „0” tolerancji – strategia zapobiegania i kontroli przestępczości, w której szczególną uwagę przywiązuje się do zachowania porządku jako warunku do zmniejszenia liczby poważnych przestępstw.
Zmiana społeczna – zmiana zasadniczych struktur grupy społecznej lub społeczeństwa.
DEMOGRAFIA
Przemiany ludnościowe:
Wszelkie przemiany związane z demografią możemy podzielić na wpływy trzech procesów:
- modernizacja (druga połowa XIX w.) - polegała na przejęciu na nasz teren wzorców ze społeczeństwa rozwijającego się na zachodzie
- sowietyzacja (w Polsce od lat 40 – tych) – zanegowała cechy modernizacyjne i wprowadziła wzorce sowieckie (monolit, jedność, centralne zarządzanie itp.).
- transformacja (od lat 90 – tych) – była wynikiem odrzucenia modelu sowieckiego i opowiedzenie się za modelem zachodnim (ponowoczesność, druga nowoczesność).
Zgodnie z teorią socjologiczną społeczeństwo doznające zmian modernizacji doznaje również zmian demograficznych polegających na trwałym spadku umieralności. Intensywność tych zjawisk charakteryzuje się przez reprodukcje, która jest intensywniejsza.
Poziom rozrodności przed przejściem demograficznym na ogół wynika wprost z naturalnej płodności, wykluczająca regulację narodzin.
Przejścia demograficzne:
- długie (ponad sto lat) – widzimy 3 -4 krotny wzrost populacji
- krótkie – widzimy 6 – 8 krotny wzrost stanu zaludnienia
W latach 30 – tych XX w. w zachodnich woj. Polski nastąpiło zmniejszenie naturalnych sposobów płodności na rzecz regulowanego.
Sowietyzacja (40 lata) to okres, w którym Polska miała duży uszczerbek demograficzny w wyniku wojny i emigracji. Wynika to także z faktu, że także niektóre rejony polski przeszły do innych państw.
W tym czasie na początku lat 40 – 50 – tych zauważono największa ruchliwość Polaków. To spowodowało, że na nowych rejonach nastąpiło rozproszenie i zapobiegało to odtwarzaniu w danych miejscach dawnych układów społecznych.
Czynniki te spowodowały, że nastąpiła znaczna intensyfikacja urodzeń. Co piąta kobieta ze względu na stan cywilny została matką.
Wzrost urodzeń do 1961 roku był obserwowany. Jednocześnie nastąpiło zatarcie się różnic regionalnych.
W końcówce lat 40 – 50 – tych pojawiło się pojęcie regulacji urodzeń.
W latach 70 – tych poprzez badania wykazano, że większość społeczeństwa myślała, że regulacja równa się aborcja.
W latach 80 – tych przyjmowało się, że małżeństwo jest jedyną drogą do rekreacji. W tych latach poprawił się system zdrowotny.
Okres transformacji to okres gdzie pojawiają się problemy:
- migracje ludności,
- zdrowie,
- modernizacje rodziny.
W latach 80-90 – tych spada liczba urodzeń, a wydłuża się wiek życia osób starszych.
GLOBALIZACJA
Świat to globalna wioska.
Globalizację przedstawia się jako zjawisko ekonomiczne. Wiele uwagi poświęca się koncepcją ponadpaństwowym.
Powstaje nowy wymiar relacji ekonomicznych.
Najważniejszym wynikiem globalizacji są cztery czynniki:
- ekonomiczne,
- polityczny,
- społeczny,
- kulturowy.
Rozwój technik informacji i telekomunikacji.
Czynniki sprzyjające globalizacji:
1. Komunikacyjny – liczba połączeń, kanałów między państwami została zwiększona. Każde państwo ma swojego satelitę. W każdym miejscu możemy się połączyć z całym światem. Te urządzenia mają wpływ na kompasję czasu i przestrzeni. Ludzie mają więcej informacji i czasu.
Toffler podzielił społeczeństwo na trzy fale:
a. rolnictwo
b. przemysł
c. informacja i komputeryzacja
Jest to główne źródło rozwoju świata, który jest podzielony.
Nierówności środków komunikacji na podstawie trzech państw:
Chiny – 3629
Niemcy – 3500
USA – 33786
Przyczyny postępu globalizacji:
1. Upadek komunizmu w Europie – państwa zaczęły wzorować się na systemach zachodu. Zaczyna poprawiać się sytuacja gospodarcza.
2. Radykalny proces globalizacji międzynarodowych i lokalnych mechanizmów rządowych np. obowiązek dbania o ekologię.
3. Działalność organizacji międzynarodowych pozarządowych. Różnią się od rządowych tym, że są one niezależne. Są poza umowami rządowymi.
4. Przepływ informacji – jest trochę związany z polityką. Ludzie zaczynają odbierać cechy innych narodów jako własne.
5. Korporacje pozarządowe – wytwarzają dobra i usługi w układzie większym 1 państwo. Odpowiadają za 2\3 handlu światowego, rozpowszechniają nowe technologie.
Spór o globalizację:
W pewnych dziedzinach jest dobra a w innych zła.
Sceptycy – uważają, że dyskusja o globalizacji jest sztuczna. Poziomy w handlu występowały zawsze.
Globalizacja mieściła się w pewnych kręgach geograficznych.
Sceptyków można podzielić. Mówią, że globalizacja idzie w kierunku finansowym i handlowym.
Hiperglobalizacja – globalizacja rozwija się i jej skutki widać. Uważają, że globalizacja spowoduje rozwój handlu, a świat będzie nadal bez granic. Rządy przestają panować nad swoją gospodarką, a ludzie przestają wierzyć władzy, że może kierować państwem. Powstają rządy epoki globalnej, a zanika wpływ rządów narodowych.
Zwolennicy transformacji – uważają, że globalizację należy rozumieć jako element kształt. Nowoczesnym społeczeństwom, ale wiele struktur trwa nadal. Uważają, że w pewnych dziedzinach jest trudno rozróżnić co jest krajowe i międzynarodowe.
Globaliści mówią, że pewne procesy ekonomiczne, społeczne i kulturowe są uzależnione od państw, docierają do każdego i mają inny wymiar.
Wpływ globalizacji na życie człowieka.
Rozgrywa się tu i teraz. Zmienia charakter naszych doświadczeń. Prowadzi do fundamentalnych zmian w sposobie myślenia o nas samych i o innych ludziach. Tracą wpływ nasze charakterystyczne instytucje.
Narodziny indywidualizmu w wyniku globalizacji.
Dziś jednostki mogą bardziej same kształtować swoje życie. Pewne uwarunkowania otwierały bądź zamykały pewne relacje społeczne np. syn krawca został krawcem. W wyniku globalizacji zaczynamy kształtować samych siebie i własną tożsamość. Nowe cechy indywidualizmu zaczęła kształtować globalizacja.
Ta globalizacja wymusza bardziej otwarty sposób życia. Wyzwania rzeczywistości powodują, że ludzie refleksyjnie podchodzą do swojego życia.
Praca zawodowa:
Pełni ona 3 funkcje:
1. ekonomiczną
2. osobo twórczą
3. społeczną
Praca zawodowa przestała być przypisana do 1 miejsca i zakładu. W pracy obserwujemy zmieniające się role. Dziś częściej kobiety zajmują różne stanowiska. Płeć nie odgrywa roli. Funkcje rodziny w pracy zawodowej są przejmowane.
Kultura
Obrazy, idee, dobra i style rozprzestrzeniają się w ramach globalizacji. Kultura zaczyna być kulturą ponadnarodową.
Kultura – wartości, normy, zwyczaje i tradycje, które przyjmujemy jako własne.
W kulturze globalnej przyjmujemy te idee, które są nam bliskie:
- miłość,
- prawda,
- piękno.
W wyniku łączenia kultur narodowych i globalnych powstają nowe kultury.
Elementy kultury globalnej:
- ubiór
...
coolsister