Arkusze maturalne – Układ Wydalniczy
Układ wydalniczy, pełniąc funkcję osmoregulacyjną, usuwa nadmiar wody i różnych
substancji pochodzących z przemian metabolicznych. Współdziała też w utrzymaniu
odpowiedniej ilości składników mineralnych, których nadmiar lub niedobór w organizmie
może powodować choroby.
W tabeli przedstawiono dobowe wydalanie niektórych składników moczu człowieka.
Zadanie 22. (1 pkt)
Niektóre układy narządów w organizmie człowieka (ze względu na strukturę i sposób
funkcjonowania) poza rolą związaną z określonym procesem życiowym oddziaływują też na
inne układy, pełniąc przez to w organizmie funkcję koordynującą, regulującą lub integrującą
(scalającą).
Uwzględniając powyższe informacje, zaznacz wśród zestawów układów od A do D ten,
który zawiera wyłącznie nazwy układów, z których każdy pełni przynajmniej jedną
spośród wymienionych funkcji (koordynującą, regulującą, integrującą).
A. Układy: pokarmowy, krwionośny, nerwowy.
B. Układy: oddechowy, nerwowy, hormonalny.
C. Układy: wydalniczy, nerwowy, krwionośny.
D. Układy: nerwowy, hormonalny, krwionośny.
Na schemacie przedstawiono regulację objętości wydalanego moczu przy małej ilości
spożywanych płynów. ADH jest to hormon antydiuretyczny, który stymuluje resorpcję wody
w kanalikach zbiorczych nerki.
Zadanie 15. (2 pkt)
a) Podaj nazwę gruczołu dokrewnego (wydzielania wewnętrznego) uczestniczącego
bezpośrednio w regulacji objętości wydalanego moczu.
................................................................................................................................................
b) Podaj nazwę przedstawionego mechanizmu regulacji wydzielania ADH.
..................................................................................................................................
Zadanie 16. (1 pkt)
Po przeanalizowaniu informacji ze schematu zaznacz wśród sformułowań od A do D to,
które poprawnie uzupełni miejsce X w tym schemacie.
A. Zwiększenie objętości krwi i wzrost ciśnienia osmotycznego.
B. Zmniejszenie objętości krwi i wzrost ciśnienia osmotycznego.
C. Zwiększenie objętości krwi i spadek ciśnienia osmotycznego.
D. Zmniejszenie objętości krwi i spadek ciśnienia osmotycznego.
Zadanie 24. (1 pkt)
Między układami wewnętrznymi w organizmie ssaków istnieją powiązania strukturalne
i funkcjonalne. Na poniższym schemacie przedstawiono budowę nefronu.
Na podstawie rysunku podaj nazwy układów wewnętrznych, które w nefronie są
powiązane strukturalnie i funkcjonalnie.
......................................................................................................................................................
Zadanie 14. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono budowę nerki człowieka (przekrój podłużny), strzałkami
oznaczono kierunek ruchu płynów (krwi i moczu).
Wypisz ze schematu nazwę naczynia krwionośnego, w którym płynąca krew
nie powinna zawierać mocznika. Odpowiedź uzasadnij.
........................................................., ponieważ ...........................................................................
Informacja do zadań nr 6 i 7.
Na schemacie przedstawiono budowę ciałka nerkowego, w którym zachodzi filtracja –
pierwszy etap wytwarzania moczu. Filtracji sprzyja wzrost ciśnienia krwi w kłębuszku
naczyniowym.
Zadanie 6. (1 pkt)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, by poprawnie opisywało proces filtracji, wpisując trzy
określenia spośród następujących:
krew, limfa, białko, glukoza, pierwotny, ostateczny
Filtracja polega na przenikaniu substancji drobnocząsteczkowych, m.in. wody,
........................................., mocznika z ..................................... do wnętrza torebki kłębuszka
naczyniowego (Bowmana), w wyniku czego powstaje mocz ...............................................
spływający do kanalika.
Zadanie 7. (1 pkt)
Określ, widoczną na schemacie, cechę budowy ciałka nerkowego, która przyczynia się
do wzrostu ciśnienia krwi w kłębuszku.
Zadanie 8. (1 pkt)
Skład moczu i jego ilość zależy m.in. od stanu fizjologicznego organizmu. Mocz zdrowego
człowieka ma zabarwienie żółte lub bursztynowe a jego średnia dobowa ilość w normalnych
warunkach wynosi około 1500 ml. Około połowę rozpuszczonych w moczu substancji
stanowi mocznik. Oprócz niego w moczu znajdują się określone ilości m.in.: kwasu
moczowego, kreatyniny, soli mineralnych oraz barwników, np. urobilinogenu.
Przeanalizuj tekst i uzasadnij, posługując się jednym argumentem, że wynik badania
laboratoryjnego moczu może być źródłem informacji o stanie zdrowia człowieka.
Zadanie 10. (3 pkt)
Zaburzenia gospodarki wodnej w organizmie można postrzegać jako problemy związane
z niedoborem lub z nadmiarem wody (odwodnienie lub przewodnienie). Zarówno niedobór,
jak i nadmierne gromadzenie się płynów w organizmie człowieka, może stanowić zagrożenie
dla życia.
a) Podaj przykłady dwóch grup wiekowych, dla których zaburzenia gospodarki wodnej
są najbardziej groźne.
1. ................................................, 2. ................................................ .
b) Podaj dwie przyczyny prowadzące do niedoboru płynów ustrojowych (których
głównym składnikiem jest woda) w organizmie człowieka.
1. ..........................................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
Podczas powstawania moczu w nerkach glukoza jest transportowana z nakładem energii
z wnętrza kanalików nerkowych do naczyń krwionośnych (wchłanianie zwrotne).
a) Uzasadnij, czy transport glukozy z kanalików nerkowych do naczyń krwionośnych
jest aktywny, czy bierny.
b) Określ konsekwencje wchłania zwrotnego glukozy dla składu moczu zdrowego
człowieka.
Zadanie 2. (2 pkt)
Jest jednym z największych narządów naszego ciała. Działa jak filtr, magazyn i pełni funkcję
wydzielniczą.
Podaj nazwę narządu opisanego powyżej oraz wyjaśnij, na czym polega jedna z jego,
wymienionych w tekście, funkcji.
....................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt)
Wyjaśnij, dlaczego podczas choroby, której towarzyszy podwyższona temperatura ciała,
wydalana jest ilość moczu mniejsza od fizjologicznej normy (przy założeniu, że ilość
przyjmowanych przez chorego płynów nie zwiększyła się).
Schemat przedstawia w sposób uproszczony wytwarzanie moczu w kanaliku nerkowym.
Określ, w której części nefronu (A, B czy C) zachodzi proces filtracji.
Podaj nazwę produktu otrzymanego w wyniku filtracji.
Zadanie 4. (1 pkt)
W usuwaniu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu
do otoczenia, poza układem wydalniczym, uczestniczą też inne struktury organizmu
Wymień taką strukturę i przypisz jej rodzaj (rodzaje) wydalanych produktów
przemiany materii.
Zadanie 13. (1pkt)
Uporządkuj przedstawione poniżej informacje, wpisując cyfry od 1 do 6 w takiej kolejności,
aby utworzyć właściwy opis etapów powstawania moczu.
....... Mocz ostateczny spływa do kanalika zbiorczego a następnie do miedniczki nerkowej.
....... Krew przepływając przez kłębuszek nerkowy ulega filtracji.
....... W komórkach wątroby w wyniku rozkładu aminokwasów powstaje mocznik.
....... Podczas przepływu przesączu przez kanalik nefronu z powrotem do krwi wracają:
glukoza, niektóre jony, woda.
....... Wraz z krwią mocznik transportowany jest do nerek.
....... Do przesączu nie przenikają komórki krwi oraz białka osocza, przenika natomiast woda,
jony wielu soli, glukoza i mocznik.
Zadanie 35. (1pkt)
Uproszczony schemat cyklu mocznikowego.
Ustal, czy cykl mocznikowy ma charakter anaboliczny czy kataboliczny. Uzasadnij swoją
opinię, podając jeden argument.
...............................................................................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Schemat budowy anatomicznej pająka.
Wyjaśnij, jaką rolę w tym organizmie pełnią narządy oznaczone jako A i B.
A:......................................................................................................................................
B:......................................................................................................................................
Zadanie 13. (1 pkt)
Przez nerki człowieka przepływa w ciągu doby stosunkowo dużo krwi - nerkowy przepływ minutowy stanowi ponad ¼ minutowego wyrzutu krwi z serca i przewyższa pięciokrotnie masę nerek. W przeliczeniu na 1g masy narządu, nerka otrzymuje kilkadziesiąt (60 – 70) razy więcej krwi niż (przeciętnie) inne narządy organizmu człowieka.
Wyjaśnij, jakie znaczenie ma tak intensywny przepływ krwi przez nerkę dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
Schemat budowy nefronu i jego powiązanie z naczyniami krwionośnymi.
Stężenie mocznika w miejscach oznaczonych na schemacie wynosi:
A – 0,03 g/100 cm3
B – 0,03 g/100 cm3
C – 1,80 g/100 cm3
Wyjaśnij, dlaczego stężenie mocznika:
a) w miejscu B pozostaje takie samo jak w miejscu A,
b) w miejscu C jest znacznie wyższe niż w miejscu B.
a).....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
b).....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zadanie 41. (3 pkt)
Schemat: łączność zarodka człowieka z organizmem matki.
Ustal, w którym naczyniu krwionośnym (wybierz jego nazwę) jest:
a) największe stężenie mocznika - .....................................................................................
b) najmniejsze stężenie dwutlenku węgla - .......................................................................
c) największe stężenie substancji odżywczych - ...............................................................
Zadanie 12 (2 pkt.)
Rysunek przedstawia jeden z ważnych organów człowieka.
............................................
Podaj nazwę tego organu. Uzasadnij jednym zdaniem, że organ ten spełnia funkcje
zarówno zewnątrz- jak i wewnątrzwydzielnicze.
.................................................................................................................................................
Zadanie 43 (2 pkt.)
Nadnercza składają się z dwóch części: korowej i rdzennej. Poniższe rysunki przedstawiają
porównanie budowy histologicznej nadnercza szczura normalnego (rysunek A) i szczura,
któremu usunięto przysadkę mózgową (rysunek B).
Na podstawie analizy rysunków, podaj przyczynę wystąpienia zmiany w budowie
nadnercza u szczura, któremu usunięto przysadkę mózgową.
whoami12