Paulina Sadowiak gr. IV
LECZNICZE WODY MINERALNE
Zgodnie z definicją zawartą w polskiej Ustawie Zdrowotnej „wodą lecznicza jest woda, która będąc pod względem zdrowotnym bez zarzutu, zawiera składniki mineralne i gazowe w ilościach bardzo mało zmiennych i wykazuje działanie lecznicze przy stosowaniu wewnętrznym lub zewnętrzny”.
Podział wód mineralnych nastręcza wiele trudności, spowodowanych nieraz ich bardzo złożonym składem. Wody lecznicze ponadto zawierają niekiedy znikome ilości związków chemicznych, które jednak ze względu na swą aktywność biochemiczną decydują o działaniu leczniczym.
W podziale wód leczniczych przyjęto dwa kryteria. Pierwsze z nich dotyczy zawartości mikroskładników, tzn. związków chemicznych występujących w wodzie w dużych ilościach, drugie zaś – mikroskładników, tzn. szczególnie aktywnych biologicznie związków, które występują w wodzie leczniczej w bardzo małych ilościach.
Z punktu widzenia oddziaływania leczniczego bardzo istotny jest podział wód uzależniony od zawartych w nich aktywnych biologicznie składników.
Lecznicze wody mineralne mogą być chłodne lub cieplicze. Wodę uważa się za ciepliczą wówczas, gdy jej temp. Jest wyższa niż 20oC.
Z porównania temp. wody mineralnej z temp. ciała ludzkiego wynika podział wody:
Ø Hipotermalne, których temp. jest niższa niż 34oC,
Ø Izotermalne, o temp. od 34 do 38oC,
Ø Hipertermalne, wykazujące temp. wyższą niź 38oC.
Innym ważnym podziałem, istotnym dla leczniczego wykorzystywania wód mineralnych, jest podział oparty na porównaniu stężenia składników zawartych w wodzie ze stężeniem panującym w krwince czerwonej, a ściśle mówiąc z ciśnieniem osmotycznym 0,95 % roztworu chlorku sodowego. Zgodnie z tym podziałem wyróżnia się wody:
Ø Hipoosmotyczne – o ciśnieniu mniejszym,
Ø Izoosmotyczne – o ciśnieniu równym,
Ø Hiperosmotyczne – o ciśnieniu większym.
Lecznicze właściwości wód mineralnych są szeroko wykorzystywane w lecznictwie uzdrowiskowym. Leczenie wodami mineralnymi polega na stosowaniu ich w postaci kąpieli, wziewań oraz podawania do wewnątrz , czyli picia.
Podział i charakterystyka działania leczniczego wód mineralnych
Wody alkaiczne zawierają wodorowęglan i węglany alkaiczne prócz chlorku sodowego, bezwodnika kwasu węglowego i innych związków.
Są one stosowane w kuracji pitnej, ponieważ zobojętniają kwas solny w żołądku. Podgrzane, podatne przed jedzeniem wody te hamują czynność wydzielniczą żołądka. Wody alkaiczne zawierające siarczan magnezowy działają pobudzająco na perystaltykę dróg żółciowych oraz wydzielanie żółci.
Stosowane we wziewnikach działają wykrztuśnie, rozrzedzając wydzielinę zalegającą w drzewie oskrzelowym. Wzmagają one wydzielanie kwasu moczowego oraz obniżają przemianę materii.
Wody zawierające węglan wapniowy i magnezowy oraz siarczan wapniowy działają przeciwzapalnie. Ponieważ występują one zwykle w postaci silnie hipoosmotycznych szczaw, działają moczopędnie. Stosuje się je w leczeniu przewlekłych nieżytów błon śluzowych oraz kamicy nerkowej.
Wody słone mogą zawierać prócz składnika podstawowego, tzn. chlorku sodowego, również chlorek wapniowy, chlorek magnezowy, bezwodnik kwasu węglowego, węglan sodowy, węglan wapniowy oraz siarczan sodowy. Stosowane w leczeniu pitnym wzmagają czynność wydzielniczą żołądka, a wziewane polepszają ukrwienie błon śluzowych oraz rozrzedzają ich wydzielinę. Stosowane są one również w postaci kąpieli solankowych.
Wody żelaziste występują zwykle w postaci szczaw. Wyróżnia się wody zawierające wodorowęglan żelazawy oraz siarczan żelazowy. Pobudzają one układ krwiotwórczy i znajdują zastosowanie w leczeniu niedokrwistości, w chorobach wieku dziecięcego oraz w zaburzeniach wydzielania gruczołów dokrewnych.
Wody jodkowe są stosowane w miażdżycy, nadciśnieniu, chorobach układu krążenia, zaburzeniach wydzielania gruczołów dokrewnych, przewlekłych nieżytach oskrzeli oraz w chorobach wieku dziecięcego.
Wody siarczkowe i siarkowodorowe wykazują bardzo złożony skład chemiczny; najbardziej aktywny jest w tych wodach siarkowodach. Pobudzają one przemianę materii, normują bilans siarki w ustroju, działają odczulająco i odtruwająco, wpływają rozmiękczająco na naskórek oraz wywołują przekrwienie skóry.
Stosowane są w gośćcowych i pourazowych schorzeniach układu ruchu, zaburzeniach przemiany materii, chorobach skóry, chorobach układu krążenia, zatruciach metalami ciężkimi oraz w chorobach kobiecych.
Wody arsenowe działają pobudzająco na układ krwiotwórczy, wzmagają łaknienie i czynność wydzielniczą przewodu pokarmowego.
Szczawy stosowane w kuracji pitnej wzmagają wydzielanie żołądka, wywołując przekrwienie żołądka i jelit. Jeśli są to wody hipoosmotyczne, to działają moczopędnie. Są wykorzystywane do kąpieli kwasowęglowych.
Wody radoczynne wywołują prawdopodobnie w ustroju zmiany fizykochemiczne spowodowane promieniowaniem radioaktywnym. Znajdują zastosowanie w leczeniu zaburzeń przemiany materii, schorzeń układu ruchu i układu nerwowego, niedokrwistości oraz zaburzeń wydzielania gruczołów dokrewnych.
zarvnia