Łotwa (Latvija, Republika Łotewska), państwo w Europie Wsch., nad M. Bałtyckim; 64,6 tys. km2; 2,3 mln mieszk. (2003), Łotysze 56%, Rosjanie 32%, Białorusini 4%, Ukraińcy, Polacy 2,2 %, Litwini i in.; wierzący: luteranie, katolicy, prawosławni; stol. Ryga; j.u. łotewski; republika. W środk. części Wzniesienia Widzemskie (wys. do 311 m), na zach. Pojezierze Inflanckie; gł. rz.: Dźwina, Gauja, Lelupa; liczne jeziora; ponad 40% pow. lasy. Gospodarka w okresie transformacji; waluta łat od 1993; import paliw, niewielkie wydobycie ropy naft.; przemysł elektrotechn. i elektron., precyzyjny, środków transportu, maszyn. i metal., chem., lekki (włók., dziewiarski), spoż. (rybny), drzewno-papiern.; rzemiosło artyst. (wyroby z bursztynu); hodowla bydła, trzody chlewnej, zwierząt futerkowych; uprawy: zboża (żyto, jęczmień), buraki cukrowe, ziemniaki; gł. porty: Ryga, Lipawa, Windawa; gł. uzdrowisko — Jurmala. — Kraj zasiedlony przez plemiona bałtyckie i (na pn.) ugrofiń., IX–XI w. na szlaku wypraw Waregów; od końca XII w. penetracja niem.; w XIII w. podbity przez Kawalerów Mieczowych, schrystianizowany, stanowił część Inflant; 1561 włączony do państwa pol.-litew. (Kurlandia i Semigalia jako lenno); 1621–29 część pn. zdobyta przez Szwecję; w XVIII w. włączony do Rosji (1721 Inflanty szwedz., 1772 pol., 1795 Kurlandia); podczas I wojny świat. okupacja niem.; 18 XI 1918 proklamowanie niepodległości, 1918–19 walki z oddziałami niem. i sow.; republika parlamentarna; 1934–40 rządy autorytarne K. Ulmanisa; w pakcie Ribbentrop–Mołotow w sow. strefie wpływów: X 1939 utworzenie sow. baz wojsk., od VI 1940 okupacja i VIII 1940 włączenie do ZSRR — jako Łot. SRR (do 1990); 1941–45 okupacja niem.; V 1990 deklaracja przywrócenia niepodległości, VIII–IX 1991 uznanie międzynar.; 1993–99 prez. G. Ulmanis, od 1999 V. Vike-Freiberga; reformy wolnorynkowe; 1994 wycofanie wojsk. ros.; od 2004 czł. UE.
lukiszcz94