NKWD.pdf

NKWD

NKWD - Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR ( ros. НКВД -

Народный комиссариат внутренних дел - [Narodnyj Komissariat

Wnutriennich Dieł] posłuchaj ) – centralny organ państwowy ( ministerstwo)

wchodzący w skład Rady Komisarzy Ludowych - rządu ZSRR , istniejący pod

tą nazwą w latach 1917 - 1946 . Zakres jego działalności zmieniał się na

przestrzeni lat, początkowo NKWD zajmował się sprawami

administracyjno-porządkowymi. Od 1934 r . rola komisariatu wzrosła po

reorganizacji polegającej na wcieleniu do jego struktur OGPU i mianowania

jego szefa Gienricha Jagody l udowym komisarzem spraw wewnętrznych

(szefem NKWD), co było jednym z elementów przygotowań Stalina do

Wielkiej Czystki lat 1936-1939. NKWD skupił więc cały aparat represji

policyjnych ZSRR - od milicji kryminalnej poprzez wywiad ( INO) i

kontrwywiad, wojska ochrony pogranicza, administracyjne sądownictwo

doraźne ( trójki NKWD) po system obozów koncentracyjnych i pracy

przymusowej Gułagu . Komisariat nadzorował również lokalne instytucje

rządowe, następnie w 1946 r. przemianowany został na Ministerstwo Spraw

Wewnętrznych ZSRR . Na terenie całego kraju NKWD działał zarówno

bezpośrednio, jak i przez komisariaty spraw wewnętrznych poszczególnych

republik, będące jego filiami.

Emblemat NKWD

Nazwa "NKWD" stała się w potocznym rozumieniu synonimem wszelkich zbrodni dokonanych przez Sowietów.

Komisariat był głównym narzędziem w rękach władz radzieckich, którym posłużono się do ogromnych represji

wobec własnych obywateli i poza granicami byłego ZSRR a także masowych deportacji różnych narodowości w tym

Polakó w. Organy NKWD były także wykonawcą zbrodni katyńskiej - mordu oficerów Wojska Polskiego w 1940

roku, oraz rozstrzeliwań Polaków po wojnie i uwięzienia w byłych obozach koncentracyjnych, np. na Majdanku. Np.

przez więzienie NKWD na Zamku w Lublinie p rzeszło po wojnie do 1954 r. około 35 tys. Polaków, a 333 poniosło

śmierć. W dniu 22 czerwca 1941 r. Biuro Polityczne Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi podjęło

uchwałę, zobowiązującą NKWD BSRR do wykonania wyroków śmierci, wydanych na więźniów, przebywających w

więzieniach zachodnich obwodów Białorusi. Dwa dni później szef NKWD, Ławrientij Beria, polecił rozstrzelać

wszystkich więźniów znajdujących się w śledztwie oraz skazanych za "działalność kontrrewolucyjną", "sabotaż

gospodarczy", "dywersję" i "działalność antysowiecką".Uruchomiło to lawinę zbrodni na więźniach. Według danych

sowieckich z 10 czerwca 1941 r., a więc niemal z przede dnia agresji niemieckiej, w kresowych więzieniach

przebywało ok. 40 tys. więźniów, w tym:

• w więzieniach Zachodniej Ukrainy ok. 21 tys. więźniów,

• w więzieniach tzw. Zachodniej Białorusi ok. 16,5 tys.,

• pozostałe ok. 2,5 tys. więźniów znajdowało się w więzieniach na Wileńszczyźnie.

Łącznie zamordowano ok. 35 tys. uwięzionych. Np. Brygidki (więzienie) , więzienie śledcze NKWD - Zamarstynów ,

więzienie na ulicy Łąckiego we Lwowie tu wymordowano ok. 7 tys. więźniów, w Łucku ofiarą masakry padło ok. 2

tys. więźniów, w Wilnie ok. 2 tys., w Złoczowie ok. 700, Dubnie o k. 1000, Prowieniszkach 5 00 więźniów, oprócz

tego w Drohobycz u, w Czortkowie, Berezweczu , Samborze.

W ciągu tygodnia, w czerwcu 1941 roku NKWD wymordowało w więzieniach 14700 więźniów, na szlakach

ewakuacyjnych zmarło ich przeszło 20 tysięcy.

NKWD

Powstanie organów

bezpieczeństwa w ZSRR

W latach poprzedzających przewrót

październikowy 1917 roku Włodzimier z

Lenin i jego najbliżsi współpracownicy nie

dostrzegali potrzeby powołania organów

bezpieczeństwa i służb wywiadowczych,

ponieważ głosili rychłe nadejście rewolucji

światowej, która ma zniszczyć system

kapitalistyczny. Wydarzenia rewolucyjne w

Rosji z musiły jednak przywódców bolszewickich do zweryfikowania swoich poglądów. Lenin zaskoczony

rozmiarami wewnętrznej i zewnętrznej opozycji wobec Rady Komisarzy Ludowych ( Sownarkomu ) wystąpił z

inicjatywą utworzenia policji politycznej, która w niedługim czasie stała się organem przez niego szczególnie

faworyzowanym.

Łubianka , centrala NKWD

Czeka

Pierwszym radzieckim organem bezpieczeństwa była Czeka (WCzK) – Ogólnorosyjska

Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy

( Wsierossijska czriezwyczajnaja komissja po bor'bie s kontrriewolucyjej, spiekulacyjej i

priestupleniami po dołżnosti ). Utworzona 28 grudnia 1917 z inicjatywy Feliks a

Dzierżyńskiego p rzez Radę Komisarzy Ludowych Rosyjskiej Federacyjnej

Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ( RFSRR ) jako centralny organ bezpieczeństwa

państwowego. W tym czasie (tzn. od 1917 d o 1930) w RFSRR i każdej republice

związkowej istniały ludowe komisariaty spraw wewnętrznych (NKWD), które

zajmowały się sprawami porządku publicznego, rejestracją obywateli, pożarnictwem i

innymi sprawami. W 1917 r oku, jako pierwszy urząd ludowego komisarza RSFSR, objął

Aleksiej Rykow, który następnie w latach 1918- 1921 był przewodniczącym Najwyższej

Rady Gospodarki Narodowej. Jeszcze w tym samym roku w listopadz ie, zastąpił go

Grigorij Iwanowicz Pietrowski, który pozostał na tym stanowisku do marca 1919 roku. Następnym ludowym

komisarzem RSFSR został stary bolszewik polskiego pochodzenia Feliks Dzierżyński, którego w 1923 r oku zastąpił

Aleksandr Biełoborodow, a po nim w 1927 r oku, Władimir Tołmaczew , sprawując to stanowisko do 1930 r oku.

Feliks Dzierżyński

przewodniczący WCzK,

szef GPU i OGPU

GPU i OGPU

W związku ze stopniowym normalizowaniem się stosunków wewnętrznych w Rosji bolszewickiej IX Wszechrosyjski

Zjazd Sowietów 28 grudnia 1921 roku, podjął decyzję o rozwiązaniu Czeki. 9 lutego 1922 r oku, w jej miejsce

powołano nową instytucję, o pokrewnym zakresie działania, pod nazwą Państwowy Zarząd Polityczn y

( Gosudarstwiennoje Politiczeskoje Uprawlenije - GPU) , którą włączono do Komisariatu Spraw Wewnętrznych.

Wraz z powstaniem ZSRR ( 30 grudnia 1922 r oku), przeprowadzono nową reorganizację. Organ ten został

bezpośrednio podporządkowany Radzie Komisarzy Ludowych oraz Centralnemu Komitetowi Wykonawczemu i

zmieniono jego nazwę na Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny ( Objedinionnoje Gosudarstwiennoje

Politiczeskoje Uprawlenije - OGPU). Kierowniczym organem OGPU było kolegium, na którego czele stał

przewodniczący z prawami komisarza ludowego. Powoływał go Centralny Komitet Wykonawczy. W skład

kolegium wchodziło dwóch zastępców oraz 13 naczelników Zarządu Głównego OGPU.

NKWD

Utworzenie NKWD ZSRR

Przygotowując się do rozprawy z tzw. leninowskim trzonem partii i do zaprowadzenia w ZSRR d yktatury, Józef

Stalin p rzede wszystkim zreorganizował aparat bezpieczeństwa. Po śmierci Wiaczesława Mienżyńskiego , który

prawdopodobnie umarł na zawał serca, choć nie można wykluczyć, że został otruty, w maj u 1934 roku OGPU

zostało poddane gruntowej przebudowie i 10 lipca 1934 roku, jako Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego

( Gławnoje Uprawlenije Gosudarstwiennoj Bezopastnosti – GUGB) zostało włączone do Komisariatu Spraw

Wewnętrznych, NKWD. NKWD kontrolował policję polityczną, służby specjalne ( wywiad) oraz kontrwywiad ( z

wyjątkiem wywiadu wojskowego, którym się zajmował Główny Zarząd Wywiadu Armii Czerwonej - GRU) , służby

porządkowe ( milicję , straż pożarną e tc.) oraz system obozów pracy przymusowej - GUŁAG.

Ludowi Komisarze ZSRR

Pierwszy na czele NKWD jako ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRR stanął stary czekista, były pierwszy

zastępca Wiaczesława Mienżyńskiego, Gienrich Grigorijewicz Jagoda . Jagoda między innymi 1934 r oku na

polecenie Wikipedia:Weryfikowalność Stalina zorganizował Wikipedia:Weryfikowalność z amach na

przewodniczącego miejskiego komitetu partii komunistycznej w Leningradzie Siergieja Kirowa. Po zabójstwie

Kirowa nastąpiły masowe egzekucje i aresztowania akceptowane przez społeczeństwo radzieckie wierzące, że

wewnątrz kraju ukrywają się setki tysięcy spiskowców zdrajców imperialistycznych agentów chcących

wymordować działaczy partyjnych i przywódców partii. Jagoda także z wielką bezwzględnością narzucał

stalinowską kolektywizację, której towarzyszyły wywłaszczenia, konfiskaty własności chłopskiej, palenie i

wysiedlanie wiosek, mordowanie i wywożenie do łagrów opornych chłopów (kułaków). Tym niemniej 25 września

1936 r oku Józef Stalin przebywając na urlopie w Soczi, wysłał do Moskwy t elegram z propozycją

natychmiastowego odwołania Jagody ze stanowiska.

Życzenie Stalina zostało spełnione natychmiast, Jagoda został odsunięty ze stanowiska komisarza ludowego i zajął

mało znaczące stanowisko komisarza ludowego poczt i telegrafów. Prawdopodobnie Stalin pozbywał się Jagody,

ponieważ za dużo wiedział Wikipedia:Weryfikowalność, a po Moskwie zaczęły krążyć pogłoski, że to OGPU jest

odpowiedzialne za zamach na Kirowa.

Miejsce Jagody na stanowisku szefa NKWD zajął Nikołaj Iwanowicz Jeżow. Do partii komunistycznej wstąpił

dopiero w maj u 1917 r oku. Następnie sprawował niższe partyjne funkcje na prowincji do 1927 r oku. Szybką karierę

zrobił podczas kolektywizacji rolnictwa, gdy zwrócił uwagę Stalina sprawnością i bezwzględnością w tworzeniu

kołchozów i łamaniu oporu chłopów. Sprowadzono go do Moskwy i przydzielono do gabinetu Stalina. Urzędowanie

w resorcie rozpoczął od krwawej rozprawy z ekipą swojego poprzednika Genricha Jagody. Nakazał podwładnym

stosowanie wszystkich metod wydobywania zeznań, łącznie z torturami, w których sam uczestniczył. Przyniosło mu

to - z uwagi na mały wzrost (poniżej 150 cm) - przydomek Krwawego Karła . Z polecenia Stalina przygotował i

rozpoczął masowe represje, które zyskały potem miano jeżowszczyzny. W listopadzie 1938 r oku Stalin

zdymisjonował Jeżowa ze stanowiska szefa NKWD i niespełna pół roku później nakazał go aresztować. Jeżowa

stracono 4 lutego 1940 r oku po tajnym procesie.

25 listopada 1938, miejsce ludowego komisarza spraw wewnętrznych objął Ławrientij Beria. Beria jak jego

poprzednik zaczął od rozprawienia się z ekipą swojego poprzednika, tj. Nikołaja Jeżowa. Zostali oni wysłani w

podróże w teren z nowymi zadaniami, lecz już na pierwszej stacji kolejowej byli wyciągani z pociągów i

transportowani do więzień NKWD, które jeszcze nie tak dawno sami nadzorowali. Po rozprawie z ludźmi Jeżowa,

Beria zajął się wyhamowaniem tzw. jeżowszczyzny. Zmniejszyły się aresztowania i deportacje na Sybir, lecz nie

ustały całkowicie. Na początku marca 1940 w Zakopane m miała miejsce wspólna konferencja NKWD i Gestapo, na

której omówiono metody pracy operacyjnej przeciwko polskiemu podziemiu i wymieniono się informacjami,

Rosjanie wydali Niemcom zbiegłych komunistów niemieckich i austriackich.

Po zajęciu przez Związek Radziecki Litwy , Łotwy , Estonii oraz części Polski, Ławrientij Beria na polecenie Stalina

nadzorował i kierował aresztowaniami i deportacjami w głąb ZSRR setek tysięcy obywateli tych państw. Ponosi

NKWD

bezpośrednią odpowiedzialność za zbrodnię katyńską . Beria stał na czele NKWD aż do 29 grudnia 1945 r oku.

Kolejnym i ostatnim ludowym komisarzem spraw wewnętrznych był Siergiej Nikiforowicz Krugłow. Pracę w

organach bezpieczeństwa NKWD rozpoczął dopiero w 1939 r oku, gdy pracował w komitecie centralnym od 1937 d o

1939 r oku. Stamtąd został przeniesiony w lutym 1939 roku do Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych

NKWD, gdzie objął stanowisko zastępcy ludowego komisarza spraw wewnętrznych NKWD ZSRR Ławrientija Berii

- odpowiedzialny za sprawy kadrowe. Od 1943 d o 1945 r oku Krugłow był także zastępcą Wiktora Abakumowa

ówczesnego szefa kontrwywiadu wojskowego Smiersz. Na tym stanowisku Krugłow kierował ścisłą ochroną

konferencji teherańskiej, w której uczestniczyli Stalin , Roosevelt i Churchill. To samo zadanie wykonywał podczas

dwóch następnych spotkań "Wielkiej Trójki" w Jałcie n a Krym ie i konferencji w Poczdamie , za co został

odznaczony przez Amerykanów orderem "Legion of Merit" , a przez Brytyjczyków orderem "Knight of the British

Empire"

Organy NKWD

Józef Stalin n adzorował Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD) za pośrednictwem swojego

sekretariatu, kierowanego przez Aleksandra Poskrebyszewa, który wraz z Georgijem Malenkowem p rzewodniczył

socjalnemu wydziałowi CK RKP(b) , analizującemu doniesienia wywiadowcze i przygotowującemu raporty dla Biura

Politycznego.

Od lipca 1934 r oku do lutego 1941 r oku, w skład Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych wchodziło siedem

potężnie rozbudowanych zarządów.

Były nimi:

• ГУГБ (GUGB) - Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego

• ГУРКМ (GURKM) - Główny Zarząd Milicji Robotniczo-Chłopskiej

• ГУПВО (GUPWO) - Główny Zarząd Ochrony Pogranicznej i Wewnętrznej

• ГУПО (GUPO) - Główny Zarząd Ochrony Przeciwpożarowej

• ГУЛаг (GUŁag) - Zarząd Główny Wychowawczych Obozów Pracy i Osiedli Pracy

• АХУ (ACHU) - Zarząd Administracyjno-Gospodarczy

• ОАГС (OAGS) - Wydział Aktów Stanu Cywilnego

Do 1939 roku struktura Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych uległa zmianie trzykrotnie, m.in. w

listopadz ie 1936 r oku, po objęciu kierownictwa NKWD przez Nikołaja Jeżowa, 9 czerwca 1938 r oku, rozkazem

ludowego komisarza spraw wewnętrznych numer 00362 wprowadzono nową organizację wydziałów

operacyjno-czekistowskich NKWD i 29 września 1938 r oku, zmieniono struktury NKWD ZSRR, zwiększając liczbę

zarządów.

Struktura Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych na wrzesień 1938 r oku przedstawiała się następująco:

NKWD

Struktura NKWD - Piotr Kołakowski: NKWD i GRU na ziemiach polskich, Dom wydawniczy Bellona Warszawa 2002

GUGB

Najważniejszym organem NKWD ZSRR był Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego (Gławnoje Uprawlenije

Gosudarstwiennoj Bezopastnosti – GUGB ), który przejął funkcje dawnego OGPU . W 1934 roku, w centralnym

aparacie GUGB było zatrudnionych 1410 osób. 25 grudnia 1936 r oku dla celów konspiracyjnych wprowadzono

numerację wydziałów GUGB. Lokalne zarządy ( UNKWD ) republik związkowych, krajów i obwodów miały

struktury na wzór centralnej. Formalnie było tak, jak gdyby OGPU przekształcono w zarząd Komisariatu Spraw

Wewnętrznych, jednak faktycznie GUGB kontrolował cały zakres działalności NKWD. Podporządkowanemu

służbie bezpieczeństwa NKWD podlegały odtąd: milicja, służba ochrony pogranicza, oddziały wojskowe, które nie

wchodziły w skład armii i floty, obozy pracy przymusowej, więziennictwo i straż pożarna.

GUGB odpowiedzialny był m.in. za bezpieczeństwo wewnętrzne, ochronę rządu, wywiad zagraniczny i

kontrwywiad. Pod koniec 1937 r oku w skład GUGB NKWD wchodziły następujące wydziały:

• OORPP - Wydział Ochrony Przywódców Partii i Państwa ( ООРПП )

• OO - Wydział Operacyjny ( ОО )

• KRO - Wydział Kontrwywiadu ( КРО )

• SPO - Wydział Tajno-Polityczny ( СПО )

• OO - Wydział Specjalny ( ОО )

• TO - Wydział Transportu ( ТО )

• INO - Wydział Zagraniczny ( ИНО )

• USO - Wydział Ewidencyjno-Statystyczny ( УСО )

• SO - Wydział Specjalny (Szyfrów) ( СО )

• TO - Wydział Więzienny ( ТО )

• WO - Wydział Transportu Wodnego ( ВО )

• OOT - Wydział Techniki Operacyjnej ( ООТ )

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: