ŚWIADCZENIA RODZINNE
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
Pojęcie świadczeń rodzinnych narodziło z dniem 1.05.2004 r., kiedy to weszła ustawa o świadczeniach rodzinnych jako efekt ujednolicenia przepisów zaopatrzenia społecznego w Unii Europejskiej.
Przesłanki nabycia prawa do świadczeń rodzinnych:
Ø przesłanka obywatelstwa;
Ø przesłanka miejsca zamieszkania.
Zasadą jest, że świadczenia rodzinne przysługują obywatelom polskim, ale istnieją wyjątki, na podstawie których zakres podmiotowy został rozszerzony - świadczenia rodzinne mogą przysługiwać:
ü w związku z faktem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej - obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
ü cudzoziemcom będącym obywatelami państw, z którymi Rzeczpospolita Polska jest związana dwustronnymi umowami międzynarodowymi w sprawie zabezpieczenia społecznego;
ü obywatelom innych państw przebywającym w Polsce na podstawie określonych tytułów:
- zezwolenia na osiedlenie się;
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich;
- zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony;
- osobom mającym status uchodźcy;
- osobom objętym ochrona uzupełniającą.
Rodzaje świadczeń rodzinnych - cztery kategorie świadczeń:
§ zasiłek rodzinny oraz dodatki do tego zasiłku, w tym tzw. „becikowe I”;
§ świadczenia opiekuńcze - zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne;
§ jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka - tzw. „becikowe II”;
§ zapomoga z tytułu urodzenia dziecka wypłacana przez organ gminy - tzw. „becikowe III”.
Zasiłek rodzinny przysługuje w takiej samej wysokości wszystkim uprawnionym, natomiast dodatki do tego zasiłku skierowane są do osób znajdujących się w szczególnej sytuacji.
Zasiłek rodzinny
Zasiłek rodzinny → ma na celu jedynie częściowe pokrycie wydatków, które związane są z utrzymaniem dziecka.
Przesłanki nabycia prawa do zasiłku rodzinnego:
Ø osoby uprawnione - trzy grupy:
1) rodzice (oboje), jedno z rodziców albo opiekunowie prawni;
2) opiekunowie faktyczni;
3) osoby uczące się;
Osoby z grupy pierwszej i drugiej są uprawnione do zasiłku rodzinnego, ale zasiłek przysługuje na dziecko (dziecko nie jest osoba uprawnioną) - aby dziecko mogło samo na siebie pobierać zasiłek rodzinny muszą być spełnione następujące warunki:
· dziecko musi być pełnoletnie;
· dziecko nie może pozostawać na utrzymaniu rodziców;
· musi być spełniona jedna z trzech okoliczności:
- śmierć rodziców;
- ustalenie prawa do alimentów w drodze wyroku sądu;
- ustalenie prawa do alimentów w drodze ugody sądowej;
Ø podstawowy warunek - spełnienie kryterium dochodowego jako granicy albo dochodu na osobę w rodzinie albo dochodu osoby uczącej się (obecnie kryterium dochodowe wynosi 504 zł).
W sytuacji gdy w skład rodziny wchodzi dziecko posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności kryterium dochodowe jest podwyższone (do 583 zł).
ü W przypadku orzekania niepełnosprawności dzieci do 16 roku życia nie orzeka się stopnia niepełnosprawności.
Spełnienie kryterium dochodowego jest warunkiem pobierania zasiłku rodzinnego w okresie zasiłkowym, który jest ustalany na okresy roczne od 1 listopada do końca października następnego roku kalendarzowego.
Wyjątek - sytuacji gdy w trakcie okresu zasiłkowego dochód na osobę w rodzinie albo dochód osoby uczącej się przekracza kwotę kryterium dochodowego, ale nie równoważy kwoty zasiłku, to zasiłek jest pobierany do końca okresu zasiłkowego.
Wysokość zasiłku rodzinnego → kwoty zasiłku rodzinnego są zróżnicowane w zależności od wieku w jakim przysługuje zasiłek (stosownie do starszeństwa dziecka rośnie wysokość zasiłku rodzinnego):
ü do ukończenia 5 roku życia: 48 zł;
ü powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia: 64 zł;
ü do ukończenia 24 roku życia (dziecko pełnoletnie): 68 zł.
Progi wiekowe - zasiłek rodzinny przysługuje do osiągnięcia 18 roku życia (pełnoletniości), a w przypadku gdy dziecko uczy się w szkole do 21 roku życia, natomiast do 24 roku życia zasiłek rodzinny przysługuje, gdy kumulatywnie spełnione są następujące przesłanki:
- dziecko kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej;
- dziecko legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym lub też znacznym stopniu niepełnosprawności;
Wyjątek - gdy zasiłek rodzinny jest pobierany przez dziecko na siebie (osoba ucząca się) nie jest wymagana przesłanka o niepełnosprawności.
Przesłanki negatywne:
§ zawarcie związku małżeńskiego przez dziecko lub osobę uczącą się;
§ umieszczenie dziecka lub osoby uczącej się w instytucji zapewniającej całodobową opiekę;
§ urodzenie przez dziecko lub osobę uczącą się własnego dziecka (osoba taka ma prawo do zasiłku rodzinnego na własne dziecko);
§ osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne od jego rodzica.
Wyjątki:
- rodzice albo jedno z rodziców nie żyje;
- ojciec dziecka nie jest znany;
- sąd oddalił powództwo alimentacyjne;
- wydanie wyroku zobowiązującego jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka.
Dodatki do zasiłku rodzinnego
Do zasiłku rodzinnego przysługują następujące dodatki:
1) dodatek z tytułu urodzenia dziecka;
2) dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
3) dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka;
4) dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;
5) dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
6) dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego;
7) dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania.
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka (tzw. „becikowe I”) - jednorazowe świadczenie przysługujące matce, ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka.
· O taki dodatek może wystąpić opiekun faktyczny (osoba ubiegająca się o przysposobienie dziecka) pod warunkiem, że dziecko nie ukończyło jeszcze roku, a rodzice biologiczni dziecka albo opiekun prawny nie skorzystali z prawa do tego dodatku.
Dodatek przysługuje w wysokości 1 000 zł na każde dziecko.
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego → urlop wychowawczy unormowany w Kodeksie pracy przysługuje maksymalnie przez okres 3 lat, natomiast w przypadku dziecka specjalnej troski w wymiarze kolejnych 3 lat.
Warunkiem nabycia prawa do takiego dodatku jest sprawowanie faktycznej opieki przez osobę uprawnioną do tego dodatku:
ü dodatek nie przysługuje przez pełny okres urlopu wychowawczego w przypadku opieki nad jednym dzieckiem - prawo do dodatku przysługuje wtedy przez 24 miesiące;
ü w przypadku gdy urodzi się więcej niż jedno dziecko dodatek przysługuje przez pełny okres urlopu wychowawczego;
ü w przypadku dziecka specjalnej troski okres pobierania dodatku wynosi 72 miesiące.
Wysokość dodatku wynosi 400 zł miesięcznie na dziecko.
§ osoba korzystająca z urlopu ma krótszy niż 6 miesięcy staż pracy;
§ osoba podjęła albo kontynuuje zatrudnienie w okresie urlopu wychowawczego;
§ dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu (pobyt związany z leczeniem lub rehabilitacją nie wyłącza tego uprawnienia);
§ dodatek nie przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka (regulacja obowiązująca od 1.01.2006 r.):
Przesłanki nabycia prawa do dodatku - samotne wychowywanie dziecka przez jednego z rodziców, opiekuna prawnego albo faktycznego oraz brak zasądzenia świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka od drugiego z rodziców z następujących powodów:
- drugi z rodziców nie żyje;
- ojciec dziecka jest nieznany;
- oddalono powództwa o zasądzenie świadczenia alimentacyjnego.
Wysokość dodatku wynosi 170 zł miesięcznie na dziecko, ale łącznie na wszystkie dzieci nie może przekroczyć 340 zł - w przypadku dziecka niepełnosprawnego kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł (łącznie to zwiększenie nie może przekraczać 160 zł).
· Taki dodatek przysługuje również osobie uczącej się nie mającej żadnego z rodziców (sierota zupełna).
Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej - za rodzinę wielodzietną uznaje się rodzinę w skład której wchodzi więcej niż troje dzieci, a dodatek przysługuje na trójkę dzieci i na każde następne dziecko.
Wysokość dodatku wynosi 80 zł.
Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - dodatek przysługuje zarówno rodzicom, opiekunowi prawnemu albo faktycznemu, jak również osobie uczącej się, w przypadku gdy dziecko nie ukończyło 16 roku życia, jeżeli posiada orzeczenie o niepełnosprawności i w wieku od 16 do 24 roku życia, jeżeli posiada orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wysokość dodatku zróżnicowana od wieku:
ü do 5 roku życia: 60 zł;
ü od 5 do 24 roku życia: 80 zł.
Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego - jednorazowe świadczenie przysługujące w związku z rozpoczęciem roku szkolnego i służące częściowemu pokryciu wydatków z tym związanych (uprawnia również rodziców, opiekuna prawnego albo opiekuna faktycznego dzieci, które rozpoczęły roczne przygotowanie przedszkolne).
Wysokość dodatku wynosi 100 zł na dziecko.
· Wniosek o taki dodatek należy złożyć w ciągu 4 miesięcy od dnia rozpoczęcia roku szkolne...
UKSW.Prawo