Protisty.pdf

Protisty

Collage - protisty

Systematyka

Domena

jądrowce

Królestwo

protisty

Nazwa systematyczna

Protista

Protisty ( Protista ) - jedno z pięciu królestw wyróżnianych w ostatnich, hierarchicznych systemach klasyfikacji

organizmów ( np. w podziałach Whittakera i Margulis o raz Cavaliera-Smitha ). Obejmuje wszystkie jądrowce, które

pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do monofiletycznych klad ów zwierząt, roślin i grzybów. Zgodnie

z aktualną wiedzą należy tu zbiór taksonów o bardzo różnych powiązaniach filogenetycznych - cała grupa ma

charakter parafiletyczny (sztuczny). Nie istnieje żadna zaawansowana ewolucyjnie cecha, która wyróżniałaby

protisty od pozostałych eukariotów. Większość protistów to jednokomórkowce , zdarzają się też wielokomórkowce , a

nawet organizmy zbliżone do tkankowego poziomu organizacji. Protisty można podzielić na podstawie sposobu

odżywiania na samożywne i cudzożywne. Rozmnażają się przez podział komórki, czasem jednak spotyka się też

rozród płciowy . Wielokomórkowce rozmnażają się za pomocą zarodnikó w (zoospory). Protisty mają różne "układy

lokomocyjne" i poruszają się za pomocą pełzania, ruchów rzęsek i wici , ruchów błonki falującej .

Uważa się, że magazynujący glikogen i zaopatrzeni w wić p rzedstawiciele królestwa Protista byli przodkami

zwierząt.

Protisty to najstarsze eukarionty. Są dowody na to, że żyły na Ziemi już 600 mln lat temu.

← mln lat temu

Protisty istnieją od co najmniej 600 mln lat

Prekambr

← 4,6 mld

Kambr

542

Ordowik

488

Sylur

444

Dewon

416

Karbon

359

Perm

299

Trias

251

Jura

200

Kreda

145

Paleog.

Protisty

Budowa

Protisty to organizmy eukariotyczne , w większości jednokomórkowe, o zróżnicowanej budowie morfologicznej, o

wielkości od 10 μm do kilku milimetrów. W budowie protista można zazwyczaj wyróżnić przód, tył, stronę

grzbietową oraz brzuszną. Nie występują tu typowe tkanki. Można jednak wyróżnić w niektórych przypadkach

części liściokształtne, łodygokształtne, a nawet korzeniokształtne.

Protisty wykształciły pellikulę, czyli błonę

komórkową podścieloną two rami

błoniastymi wzmacniającymi całą

konstrukcję. Jej dodatkową właściwością

jest duża elastyczność pozwalającą na

poruszanie się ruchem ameboidalnym.

Komórki protistów wypełnia cytoplazma,

najczęściej podzielona na gęstszą

zewnętrzną ektoplazmę o raz rzadszą,

ulokowaną centralnie w komórce,

endoplazmę . W endoplazmie ulokowana jest

większość organelli, wśród których należy

wymienić: aparat Golgiego , lizosomy ,

wakuole. W komórce wykształciło się też

jądro, mitochondria oraz plastydy .

Sposoby poruszania się

Pierwotniaki wykształciły różne organella

ruchu, dzięki którym są one zdolne poruszać

się w celu odnajdywania pokarmu lub

ucieczki przed niekorzystnymi warunkami

środowiska. Są to:

Genealogia protistów

• Wić ( flagellum ), rzęska ( cilium ) - twory identyczne pod względem konstrukcji, różniące się jednak liczbą,

wielkością oraz tym, że rzęski połączone są włókienkami pod warstwą błony komórkowej (pellikuli), co pozwala

na skoordynowanie ich ruchów.

• Nibynóżki ( pseudopodia ) - wykształcone u niektórych zarodziowców , ich działanie polega na przelewaniu

cytoplazmy do różnych rejonów komórki, a co za tym idzie tworzenie uwypukleń czy wypustek komórki;

pozwala to na przemieszczanie się ruchem ameboidalnym oraz na "oblewanie" ciała potencjalnej ofiary.

Mogą one również trwale osiadać na dnie morskim lub swobodnie unosić się w wodzie.

Rodzaj organelli ruchu stanowi jedno z głównych kryteriów podziału protistów na typy:

• wiciowce , o stałym kształcie ciała i jednej lub więcej wici,

• pełzaki, o zmiennym kształcie ciała i zdolności do wynicowania nibynóżek,

• słonecznice, o kulistym ciele i cienkich, promieniście rozchodzących się nibynóżkach,

• orzęski, o ciałach pokrytych równoległymi rzędami rzęsek,

• sporowce , całkowicie pozbawione narządów ruchu.

Protisty

Odżywianie

Protisty to organizmy heterotroficzne lub autotroficzne. Część protistów może się odżywiać na przemian

autotroficznie i heterotroficznie ( miksotrofizm ). Samożywne protisty przeprowadzają fotosyntezę za pomocą

barwników fotosyntetycznych, zaliczamy do nich głównie różne odmiany chlorofil u, fikobiliny (niebieski),

karotenowce - karoteny: pomarańczowy karoten i czerwony likopen oraz ksantofile (żółte: fukoksantyna,

luteina,flawoksantyna). Materiał zapasowy j est gromadzony pod postacią wielocukrów, ( glikogen, skrobia ), alkohol

mannitol lub tłuszczów. Ponieważ protisty to małe organizmy, o względnie niskim tempie przemian i dużej

powierzchni, wydalanie jest przeprowadzane w drodze dyfuzji . Woda i szkodliwe metabolity usuwane są

bezpośrednio przez błonę z udziałem wodniczek tętniących wyrzucających te substancje na zewnątrz organizmu.

Wyróżnia się 2 rodzaje odżywiania heterotroficznego:

Endocytoza, którą dzielimy na:

• fagocytoza

• pinocytoza

wchłanianie , które dzielimy na:

• dyfuzja

• dyfuzja wspomagana

• transport aktywny

Oddychanie

Protisty oddychają całą powierzchnią ciała. Mogą żyć zarówno w środowiskach tlenowych jak i beztlenowych (w

niszach bogatych w substancje organiczne). Niektóre mogą zmieniać sposób oddychania z beztlenowego na tlenowy.

Rozmnażanie się protistów

Protisty rozmnażają się:

• bezpłciowo - zazwyczaj rozmnażanie polega wtedy na podziale mitotycznym komórki - powstają dwie komórki

potomne o jednakowym podłożu genetycznym, co prowadzi do szybkiego zwiększenia liczby osobników danego

gatunku. Protisty wielokomórkowe rozmnażają się poprzez zarodniki. Zasadniczą wadą jest brak zmienności

genetycznej.

• płciowo - rozmnażanie płciowe prowadzi do powstawania nowych osobników o zmodyfikowanym materiale

genetycznym. Nie dość, że gamety p ochodzą od różnych osobników, to na dodatek podczas procesu rozmnażania

dokonuje się ich "mieszanie". U protistów rozmnażających się płciowo występuje przemiana faz jądrowych i

przemiana pokoleń, występują różne cykle życiowe - haploidalny, diploidalny i haplodiploidalny z przemianą

pokoleń.

Wśród protistów występują zarówno formy haploidalne jak i diploidalne .

Wyróżnia się też proces płciowy - koniugację . Nie jest to rozmnażanie, a tylko wymiana genów pomiędzy dwoma

osobnikami, która prowadzi do rekombinacji genów

Protisty

Zmysły, wrażliwość

Protisty zdolne są do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Odbywa się to na zasadzie

elektrycznej, dzięki polaryzacji błony komórkowej . Niektóre protisty wykształciły specyficzne organella d o

percepcji wrażeń świetlnych - jak np. czerwona plamka oczna ( stigma ). Inne natomiast reagują na zmiany prądów

wody (reakcja taka to reotaksja) .

Podział protistów

Zwyczajowo dzieli się protisty na zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne, nie są to jednak grupy

taksonomi czne.

Podział protistów zwierzęcych

Protisty zwierzęce b yły wg starej klasyfikacji z aliczane

do królestwa zwierząt, wchodząc w skład typu

pierwotniaki (Protozoa). Są to organizmy

jednokomórkowe odżywiające się cudzożywnie, na

drodze fagocytozy , pasożytnicze l ub drapieżne .

• Typ: Parabasalia

• wiciowce nie posiadające mitochondriów.

Czasem jedna z wici tworzy błonkę falującą

• przykłady: rzęsistek

• Typ: Kinetoplastida ( kinetoplastydy )

• wiciowce z kinetoplast em, który przypomina

mitochondrium. Może występować błonka

falująca

• przykłady: świdrowiec

• Typ: Choanoflagellata ( wiciowce kołnierzykowe )

• wiciowce z cytoplazmatycznym kołnierzykiem;

wić z dodatkowym ciałkiem podstawowym (jak u

zwierząt)

• Typ: Apicomplexa (syn. Sporozoa) ( apikompleksy)

Zarodziec malaryczny

• często pasożyty wewnątrzkomórkowe; skomplikowany cykl życiowy

• przykłady: zarodziec malarii

• Typ (istnieją wątpliwości co do zasadności wyróżniania tego typu): Sarcodina ( zarodziowce)

• protista poruszające się z pomocą nibynóżek

• przykłady: ameby, otwornice, promienice

• Typ: Ciliata ( orzęski)

• wolno żyjące lub symbiotyczne; dwa rodzaje jąder ( makronukleus i mikronukleus) ; proces płciowy

( koniugacja)

• przykłady: pantofelek wirczyk didinium

Protisty

Podział protistów roślinnych

Protisty roślinopodobne t o jedno- lub wielokomórkowce, niekiedy na

tkankowym poziomie organizacji. Charakteryzują się samożywnością , często

pozyskaną odmiennymi sposobami (chloroplast "pozyskany" w wyniku

endosymbiozy wtórnej ).

• Typ: Euglenophyta ( eugleniny )

• jednokomórkowe wiciowce, zbliżone do kinetoplastydów (patrz wyżej),

czasem cudzożywne

• przykłady: euglena

• Typ: Pyrrophyta (syn. Dinoflagellata ) ( tobołki (glony) )

• jednokomórkowe wiciowce, samożywne, cudzożywne, wolnożyjące lub

pasożytnicze

• bruzdnice

• Typ: Chrysophyta ( chryzofity )

• jedno lub wielokomórkowe, niekiedy tkankowce

Euglena

• przykłady: złotowiciowce , okrzemki , różnowiciowce , brunatnice

Podział protistów grzybopodobnych

Protisty grzybopodobne - kilka grup protistów zaliczanych kiedyś do grzybów, ale z nimi nie spokrewnionych.

Wykazały to badania sekwencji DNA jednych i drugich.

• Typ: Myxomycota ( śluzowce )

• lądowe, odżywiają się martwą materią

• przykład: śluzowiec

• Typ: Oomycota ( lęgniowce)

• wodne lub glebowe, saprofityczne lub pasożytnicze

• przykład: fitoftora roztoczkowce

Zobacz też

• klasyfikacja biologiczna

• przegląd zagadnień z zakresu biologii

• systematyka

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: