1 .Pojęcia i kategorie teorii wychowania.
Definicja wychowania- ujęcie szerokie, ujęcie wąskie
SZEROKIE„Poprzez wychowanie rozumie wszystkie rodzaje działań społecznych, które charakteryzują się następującymi właściwościami, cechami konstytutywnymi: akomodacją, aproksymacją oraz indoktrynacją.” De Tchorzewski
WĄSKIE – aspekt teleologiczny (musi być wyraźnie określony cel) i prakseologiczny (musi być wyraźnie określony rodzaj działalności wychowawczej), np.: De Tchorzewski:„ Wychowanie to byt społeczny, będący wytworem przynajmniej dwóch osób, pomiędzy którymi zachodzi relacja wyrażająca się w przekraczaniu przestrzeni międzypodmiotowej za pomocą obranej formy kontaktu, w ramach którego podmiot wychowujący, kierując się powszechnie uznanym dobrem umożliwia podmiotowi wychowywanemu osiągnąć wzrost własnej tożsamości”
Wychowanie urabiające
Pedagogika urabiania osobowości sięga korzeniami XVIII w. Była ona podawana ostrej krytyce i uznawana za szkodliwą dla zdrowia psychicznego narodu. Pedagogika ta polega na zew. Sterowaniu ingerencji w rozwój wychowanka wynikającej z opracowanego przez jakieś centrum programu. Towarzyszy tym poczynanią kontrola wykonania planu często oparta na wskaźnikach statystycznych. Wychowanie urabiające często stanowi konpoment rządów autokratycznych w państwie, instytucji oświatowej nawet rodzinie umożliwia wywieranie nacisku psychicznego na wych. Poprzez przewagę karania nad nagradzaniem.
Wychowanie wyzwalające
Polega na zapewnieniu wychowania dużego marginesu swobody. Nauczyciele i rodzice nie kierują z zewnątrz postaci przymusu rozwojem wychowanka, lecz usuwają wszelkie bariery ograniczające jego pasję poznawczą. Zachęcą wychowanków do nowych działań, stymulują ich aktywność. W wychowaniu tym przeważają nagrody. Wychowanie to ze względu na swój liberalizm może prowadzić do efektów wychowawczo- niepożądanych.
Wychowanie przyzwalające
Pedagogika wyzwalająca dopuszcza interwencje dorosłych w zachowaniu wychowania. Kiedy jest ono niezgodne z przyjętymi w danej kulturze wzorcem roli społ. I kiedy to zachowanie szkodzi samemu wychowankowi. Pedagogika ta apeluje do wrażliwości ludzi, którym bliskie ideały swobodnego rozwoju dziecka jednak rozwoju uwikłanego w konkretne życie społ. Wymagającego jednak tzw. Miękkich ingerencji dorosłych.
Socjalizacja
przygotowanie człowieka do życia w społeczeństwie poprzez udział w grupach społecznych i ich kulturze.Socjalizacja uczy współżycia ze społeczeństwem, uczy pełnienia ról społecznych, norm, uczy panowania nad emocjami, popędami, wpaja człowiekowi aspiracje, daje mu kwalifikacje, sprawności, umiejętności techniczne. Prowadzi do konformizmu (życia w zgodzie z przyjętymi zasadami, zachowania zgodnego z oczekiwaniami społecznymi)Jeżeli w działaniach społecznych dominuje akomodacja i aproksymacja to mamy do czynienia z socjalizacją.
Podmiotowość
W tym procesie wychowanek staje się coraz to bardziej partnerem wychowawcy. Może stale podejmować dialog na temat mojego rozwoju. jej ramach człowiek wierzy, że własna aktywność w znacznym stopniu zależy od niego samego. Aby stać się podmiotem trzeba dokonać świadomych założeń dotyczących samego siebie i wybrać własną drogę rozwoju. Poczucie podmiotowości rozszerza możliwości edukacyjne człowieka i pozwala na rozkwit jego osobowości.
Partnerstwo w wychowaniu
Partnerstwo na rzecz wychowania winni tworzyć rodzice, przedszkole, szkoła, grupy rówieśnicze, osoby odpowiedzialne za środki społecznego przekazu. Współpartnerzy powinni doceniać możliwości wychowawcze rodziny i wspierać ją w wypełnianiu tego zadania. Od wychowania zależy nasze codzienne życie, relacje międzyludzkie, stosunki społeczne, pokój w nas i wokół nas.
2 Orientacje badawcze w teorii wychowania. Wymienić orientacje badawcze
- orientacja tradycjonalistyczna-orientacja badawcza wskazuje na kierunke poszukiwania problematyki badań oraz sposobu gromadzenia wiedzy i jej prezentacji. Orientacja ta jest związana z tradycją pedagogiczną, filozofią i innymi naukami społecznymi. Poszukuje ona wspólnych pól zainteresowań badawczych teorii wychowania z innymi naukami. Problematykę badań umieszcza się wtedy w odrębie wybranej nauki np. filozofii czy też socjologii i ujmuje się ją rozwiązać za pomocą teorii filozoficznych czy też socjologicznych. Orientacja ta uwzględnia historyczny rozwój pedagogiki, ciągłość problematyki wychowania i jej związek z filozofią.
-orientacja scjentyczna- procedury badawcze i takt postępowania badawczego jest wzięty wprost z badań nauk przyrodniczych.
-antypedagogika-kwestionowanie pedagogiki jako nauki. -orientacja fenomenologiczna- jej zwolennicy próbowali opisywać i wyjaśniać praktykę wych. bez ustalania jakichkolwiek założeń teoretycznych, światopoglądowych i filozoficznych. Orientacja ta jest związana z nurtem filozoficznym występującym na przełomie XIX I XX w. jego twórcą był Edmund Hussert.Odrzuca wszelkie założenia i spekulacje na temat świata, zakłada w badaniu świata takim jakim on jest.
-orientacja scjentyczna –zwolennicy tej orientacji starali się przenieść do teorii wych. wzorzec badań wzięty z nauk przyrodniczych oparty na eksperymencie. Uważali, że tylko wiedza którą można zweryfikować przez badanie jest prawdziwa.
-antypedagogika –w leksykonie PWN pedagogika pod red. Bogusława Liderskiego i Bogusława Śliberskiego. Antypedagogikę określa się jako nurt współczesnej ped. antyautorytarnej którego dewizą jest wspierać, a nie wychowywać. Antypedagogika demaskuje represywny charakter dotychczasowe wych. które przyporządkowuje dziecko autorytetowi osoby dorosłej.
3. Funkcje teorii wychowania
a)Funkcja poznawcza w zakres której wchodzi funkcja destruktywna i eksplikatywna
Zadaniem jest opisywanie czyli deskrypcja badanej rzeczywistości oraz objaśnianie zjawisk tej rzeczywistości czyli eksplikacje.
b)Funkcja diagnostyczna pełni funkcję ewaluacyjną czyli oceniającą
Zadaniem jest diagnozowanie badanej rzeczywistości, wskazywanie jej cech pozytywnych i negatywnych wynikających z jej opisu czyli deskrypcji i objaśnienia czyli eksplikacji.
c)Funkcja ewaluacyjna
Zadaniem jest ocenianie ustaleń oceny badanej rzeczywistości i stwierdzenia jej zgodności z założonym ideałem wychowania.
d)Funkcja progrostywcza
Zadaniem jest opracowanie sposobu usprawnienia pracy wychowawcy w obszarach których jest ona nieefektywna.
e) Funkcja aplikatywna
Zadaniem jest wdrażanie w rzeczywistość wychowawczą opracowanych projektów.
4. Proces wychowania.
Wymienić komponenty procesu wychowania
a) Stanowisko subiektywistyczne(które jest reprezentowane przez Sośnickiego, mówi, że proces wychowania to zmiany psychiczne i fizyczne, które zachodzą w osobowości wychowanka. Te zmiany świadczą o skuteczności wychowania)
b) Stanowisko obiektywistyczne(przyjmują socjologowie, reprezentant: Wroczyński mówi, że proces wychowania to ciąg działań wychowawców wobec wychowanków, które są ukierunkowane i zaplanowane a są to zmiany porządne w zachowaniach)
c) Stanowisko społeczne(Politycy wpływają na nauczycieli, oświatę i odwrotnie (uchwalanie ustaw oświatowych, budżet, standardy wykształcenia nauczycieli, określają pewne warunki, które są brane pod uwagę przy selekcji nauczycieli)
d) Komponenty procesu wychowania
Ideał wychowania
Definicja- To pełny opis zintegrowanych cech człowieka, wartościowych z punkty widzenia tradycji kulturowej, potrzeb społecznych czy też wymagań dominującej ideologii. opis doskonałej i pożądanej lecz realnie nieistniejącej osobowości człowieka. Ideał to finalny etap dążeń wychowawczych. To uogólnienie najbardziej pozytywnych cech abstrakcyjnej jednostki odznaczających się praktycznie nieosiągalnym stopniem doskonałości. To modelowy ideał człowieka do którego dąży się w wychowaniu. To także określony wzór osobowy, którego cechy uważa się za doskonałe. Może to być postać historyczna, obecnie żyjący człowiek, postać fikcyjna
Analiza ideału wychowania – ( w 2 aspektach) a) formalny – opis ideału i opis jego struktury, tym aspektem zajmuje się teologia (nauka o celach) bada zasady współzależności pomiędzy celami a ideałami. Podstawowa zasad to spójności, między ideałami a celami wychowania musi istnieć spójność. b) treściowy – aksjologia wychowania zajmuje się analizą merytoryczną ideału, inaczej analizę treściową (jakie wartości ma przyjąć wychowanek i jakie jego stany osobowości są bardziej wartościowe).
Teleologia -wychowania- nie jest żadną nauką tylko obszarem refleksji, rozważań nad celem wychowania. Zajmuje się istota celów wychowania, określaniem źródeł celów, rodzajami celów, całą procedurą wyprowadzania celów (stanowieniem) czy werbalizowaniem (słownym określeniem)
Możemy wyróżnić dwie koncepcje celów:1.Cele w pełni uświadamiane tworzące hierarchiczny i logiczny układ zwerbalizowanych postulatów wychowawczych. Funkcjonują przeważnie w instytucjach edukacyjnych i wyspecjalizowanych instytucjach wychowawczych (refleksyjność)2.Cele uświadamiane nie w pełni, nie zawsze też uporządkowane i najczęściej pozostające w formie intuicyjnego konstruktu myślowego. Funkcjonują w grupach naturalnych, głównie w rodzinie (bezrefleksyjność)
Aksjologia – „W IMIĘ CZEGO?”Aksjologia- teoria wartości albo nauka o wartościachWartości- są to wszelkie idee, zjawiska, przedmioty materialne i niematerialne, różne stany rzeczy, osoby, grupy. Jeśli są przez grupy ludzkie oceniane dodatnio lub ujemnie wtedy staja się wartościami aprobowanymi lub odrzucanymi
Cele wychowania
Definicja- Cel to taki stan rzeczy, którego osiągnięcie jest postulowane. W zakresie wychowania celem będzie wybrany postulat określający działania międzyludzkie zachodzące między wychowankiem i wychowawcą. Cel wychowania wywodzi się z ideału wychowania.
Źródla stanowienia celów:
a)natura człowieka –w wychowaniu naturalnym przywiązywano dużą wagę do zadatków wrodzonych, które w duzym stopniu determinowały rozwój czlowieka. Celem wychowania było usuwanie barier, które mogły przeszkodzić w tym rozwoju.
b)wartości ponadczasowe- zwolennicy stanowienia celów wychowania na gruncie wartości ponadczasowych uważali, że wychowankom należy przezkazać te wartości, które w sposób pozytywny zweryfikowała historia i tradycja bez uwzględniania realiów aktualnego życia społecznego.
c)wartości społeczne- pedagogowie, którzy wiązali cele wychowania z wartościami społecznymi uważali, że wychowywanie jest przygotowywaniem ludzi do życia w określonych warunkach, które zmieniają się wraz z rozwojem ekonomicznym,politycznym i społecznym danego środowiska.
d)określona ideologia-pedagogowie podporządkowujący cele wychowania określonej ideologii uważali, że tylko określona ideologia określa wartości które, należy wpajać wychowanką. Teoria wychowania ma tylko za zadanie opracowanie działań praktycznych, które umożliwiają realizację danej ideologii w praktyce.
e)wartości religijne-pedagogowie wywodzący cele wychowania z religii uważali, że źródłem tych celów jest dekalog a ich twórcą Bóg. Twierdzili oni, że przykazania boskie są odwieczne i oparte na nich cele wychowania tworzą przejrzysty ideał człowieka
f)wychowanie dla przyszłości- zgodnie z poglądem Józefa Górniewicza wychowanie zawsze wykracza poza kontekst teraźniejszości. Utrzymanie wychowania w zakresie tylko aktualnej sytuacji może prowadzić do zamykania się społeczeństwa na nowe idee do zastoju rozwoju.
Formy wychowania
Definicja- To działania organizowane w tym celu aby wychowankowie przejawiali oczekiwane przez wychowawcę rodzaje aktywności.. Istnieją dwa kryteria wyodrębniania form wychowania. Kryterium 1 stanowi przedmiot aktywności wychowanka. Dziedzina życia społecznego w której uczestniczy. Pojawia się tutaj wychowanie przez a) wytwórczość b) zabawę, c) naukę, d) działalność artystyczna, e)działalność usługowa i społeczna. Kryterium 2 stanowią relacje w jakie zachowi wychowanek z innymi ludźmi. Kryterium to uwzględnia takie formy wychowania jak: działalność indywidualna i zespołowa, oraz takie czynniki działalności zespołowej jak współdziałanie, rywalizacja, a nawet zwalczanie. Często występuje taka sytuacja, że uczniowie podejmują prace zarobkową.
a)wychowanie przez wytwórczość uczy wytrwałości, cierpliwości,umiejetności współdziałania,szacunkudla pracy innych ludzi.
b)wychowanie przez celowo organizowane zabawy rozwija w wychowanku umiejętności współdziałania, rozwój cech przywódczych, wyobraźni. Wyzwala aktywność psychiczną i fizyczną.
c)wychowanie przez naukę jest głównie związane z kształceniem szkolnym. Wysiłek zdobywania wiedzy jest ważnym czynnikiem kształtującym osobowość. Uczy cierpliwości,planowania kolejnych dzialań,rozwija zdolnośći organizatorskie i umiejętność przekazywania wiedzy innym.
d) Działalność artystyczna dokonuje się w szkole czy też poza szkolnych ośrodkach kulturalnych i społ. W procesie tej działalności wychowankowie aktywizują swoje zdolności artystyczne, uczą się prawidłowo oceniać sztukę i nabierają wiary w siebie we własne możliwości artystyczne.
e)Działalność usługowa i społeczna usamodzielna wychowanka w różnych dziedzinach jego funkcjonowania. Uczy go samoobsługi i radzenia sobie w różnych sytuacjach i kontaktach międzyludzkich. Wychowanie to odbya się głównie w różnych organizacjach dziecięcych i młodzieżowych np. harcerstwo,samorząd szkolny,koło zainteresowań,zespoły sportowe itd. Pełnienie różnych funkcji i rół społecznych w grupie wymaga określonych form zachowania, które wychowanek powinnien zaakceptować.
Metody wychowania
Definicja- To intencjonalne i systematycznie stosowany sposób współprzeżywania wychowawcy z wychowankiem w kontakcie bezpośrednim lub pośrednio za pomocą wartości sztuki i nauki czy też wytworów własnych wychowanka.
Metody indywidualne
Metoda karania
Oddziaływanie wychowawcze za pomocą świadomie stosowanych kar, celem zapobieżenia powtórzeń, zachowań negatywnych poprzez wyrażenie dezaprobaty, upomnienia, nagany, wykluczenia udziału w zabawie.
Nie może być poniżaniem godności karanego, nie wolno stosować kar fizycznych, nie karać w gniewie, nie odwoływać się w przyszłości, uważać na niesprawiedliwe karanie.
Metoda ta raczej tłumi niż gasi niepożądane zachowanie, wychowanek chwilowo przestaje robić to co się nam nie podoba
Warunki skuteczności:
*pozytywny stosunek karanego do każącego
*akceptacja norm przez ukaranego, za które został ukarany
*dyskretne wymierzanie kary
*wstrzemięźliwość w stosowaniu kar
Metoda Nagradzania:
Promowanie zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia za pomocą pochwał <ustne, pisemne>, gestów, nagród o charakterze materialnych wzmocnień <pieniądze> i niematerialnych
Nagradzamy zachowania ale nie bezpośrednio po ich wystąpieniu, nie utrwalamy postaw utrwalonych, nie wymierzać w sposób ciągły, nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu
Metoda Modelowania:
Metoda przykładu, b. Skuteczna, samo spostrzeganie zachowań sprawia że jednostka upodabnia się do nich; wzorem są rodzice i wychowawcy
Uczenie przez naśladownictwo- obserwowanie modela pociąga upodabnianie się do niego w sposób odwzorowujący go
Uczenie przez modelowanie- upodabnianie się do modela w sposób różny ale w granicach tej samej klasy zachowań
Czynniki ułatwiajace:
*wiek- skuteczniejsza u dzieci starszycg
*płeć- chłopcy upodabniają się do zachowań męskich
*osoby znaczące- rodzice, starsi koledzy
*ważna jest jednolitość oddziaływań
Metoda perswazji:
Mało skuteczna- uświadomienie wychowankom obowiązków i powinności jakie mają wobec siebie, innych i społeczeństwa, zapoznanie ich z przysługującymi im prawami. Polega na przekonywaniu, tłumaczeniu, gdzy chcemy spowodować zmianę przekonań, postaw; należy używać argumentów za i przeciw; skuteczna z m modelowania i zadaniową
Metoda zadaniowa- b. Skuteczna; powierzanie konkretnych zadań do wykonania wychowankowi, wzbogaca wiedzę i doświadczenia wychowanka, uczy obowiązku, odpowiedzialności
Zadania muszą być z wyboru nie przymusu, przekonanie o potrzebie działania, zadania na miarę możliwości ucznia
Metody oddziaływań wychowania przez grupę:
a)metoda kształtowania norm i wartości grup:jest szczególnie skuteczna jezęli wychowawca jest akceptowany przez wychowanków. Może być nawet jej przywódcą. Normy i wartości respektowane w danej grupie powinny uwzględniać normy i wartości obowiązuje w danym kręgu kulturowym jednak mogą mieć swoisty koloryt,których wychowawca powinnien uszanować.
b)restrukturyzacja spontanicznie ukształtowanych relacji interpersonalnych w grupie polega na wykryciu przez wych. rzeczywistych powiązań między członkami zespołu. Znając ich układ wychowawca może wpływać na powiązania między uczniami ,obniżać status wychowanków zachowujących się niewłaściwie, a podwyższać status wychowanków pozytyw;
c)metoda kreowania przywódstwa grupowego wymaga taktownego podejścia do problemów wych. W grupie mogą funkcjonować nieformalni liderzy. Optymalna sytuacja dla funkcjonowania grupy następuje wtedy kiedy osoba formalnego przywódcy pokrywa się z osobą przywódcy nieformalnego
d)środki wychowania służa do realizacji poszczególnych metod.
5. Dziedziny wychowania.Wymienić dziedziny wychowania a,b,c,d.
a)wychowanie moralne
Celem jest ukształtowanie postaw społeczno-moralnych jednostki wyrażających się w jej stosunku do innych osób świata kultury i przyrody stosunku opartego na wiedzy o danym obiekcie rzeczywistości i emocjonalnym nastawieniu wobec niego. Podstawowym celem jest kształtowanie postaw moralnych, wartościowych z punktu widzenia interesów społ. danego kręgu kulturowego.
b)wychowanie estetyczne
Teoria wychowania jako dyscyplina ped. syntetyzuje cząstkowe teorie i metodyki wychowania poprzez konkretne dziedziny sztuki tj. plastyka,muzyka,literatura,film i teatr. Podstawowym celem wychowania plastycznego jest przygotowanie wychowanków do prawidłowego odbioru dzieł plastycznych oraz odnajdywanie jednostek szczególnie utalentowanych i motywowanie ich do pracy nad rozwojem talentu. W wychowaniu muzycznym istotne jest kształcenie wrażliwości muzycznej wychowanka.Rozwijanie umiejętności wokalnych i gry na instrumencie. Dostarczanie wiedzy o muzyce i jej twórcach. Muzyka posiada walor terapeutyczny.W wychowaniu literackim środki przekazu literackiego rozwijają myślenie,wyobraźnię, oddziałują na uczucia. Opracowanie dzieł literackich,w szkole powinno uwzględniać ich walory estetyczne.Podstawowym celem wychowania filmowego jest kształtowanie kultury filmowej odbiorców, która wyraża się w umiejętności rozróżniania filmów wartościowych od kiczu. Celem wychowania teatralnego jest przygotowywanie widza do odbioru treści o ludzkiej egzystencji przekazywanych sugestywnie przez aktorów. Ważnym elementem tego wychowania jest uczestnictwo młodzieźy w teatrach amatorskich. Wychowanie przez taniec powinno dostarczać młodzieży wiedzy o tańcu jako dziedzinie sztuki oraz obejmować praktyczną naukę różnych tańców oraz kształtować estetyczne poprzez uczestniczenie w różnych pokazach tanczenych.
c) wychowanie umysłowe
Celem powinno być rozwijanie zdolności poznawczych człowieka,jego wrażliwośći intelektualnej wyrażającej się w poszukiwaniu problemów wartych podjęcia i rozwiązania rozważnego podejścia do wyników badań w tym badań własnych i włączania tych wyników do własnego zasobu wiedzy. Wychowanie umysłowe powinno rozwijać umysł zgodnie z jego funkcją kierowania własną działalnością praktyczną i poznawczą. W procecie kształcenia umysłu następuje integracja.
d)wychowanie zdrowotne i fizyczne
Niesie na pograniczu medycyny i pedagogiki. W szkole nie jest ono ujęte w postaci osobnego przedmiotu. W treści z kulturą zdrowia realizowane są poprzez całe grono pedagogiczną szkolną służbę zdrowia samych uczniów zrzeszonych w PCK i ZHP. Celem wychowania zdrowotnego jest ukształtowanie postaw prozdrowotnych ,ponieważ elementem składowym każdego człowieka jest zdrowie fizyczne i psychiczne i zdrowie w ujęciu społecznym zapewniające prawidłowe relacje czlowieka z otoczeniem. Istotną rolą w wychowaniu zdrowotnym odgrywają zajęcia z wychowania fizyznego. Ich celem jest podnoszenie sprawności fizycznej oraz ksztaltowanie postaw związanych z dbałością o stan fizyczny organizmu zdrowia i urodę.
7. Wychowanie ku przyszłości.
a) wychowanie a demokracja i obywatelskość
Podstawowymi zasadami edukacji w społeczeństwie demokraktycznym są:
-zasada edukacji jako jedno z praw człowieka;stwarzanie wszystkim szans równego dostępu do edukacji uwzględniającej różnorodność potrzeb jej uczestnikówi zapewniającej korzyści w wymiarze jednostkowym i społecznym;
-zasada jednostkowej autonomii i pełnomocnośći;jej realizacja wymaga stworzenie warunków w których obywatele będą mieli możliwość uczestniczyć w debatach,dialogu społecznym i przyjmować na siebie należnej im części wpływu na swój losi na społeczeństwo;zdolność takiego działania powinno im zapewnić wychowanie;
-zasada nowego rozumienia programu nauczania,który powinnien promować indywidualny rozwój;
-zasada otwartości wobec wiedzy,której konsekwencją jest tolerancja wobec odmiennych poglądów,krytyczny stosunek do wiedzy, a nie dogmatyzm fundamentalizm;
-zasada wolności i autonomii akademickiej wyrażająca się w poszukiwaniu i odkrywaniu wiedzy oraz dzieleniu się nią, a nie ewoluowaniu w kierunku”przedsiębiorstw"spełniających potrzeby klientów edukacyjnego rynku
-kształtowanie cnór obywatelskich stanowiących standardy, które pozwalają ocenić własne postawy i działania. Chodzi głównie o rozwijanie podstawowych umiejętności życia społecznego,zdolności interpretowania sytuacji społecznych czy interpersonalnych,indentyfikowanie problemów i formułowania opcji ich rozwiązania.
b) wychowanie a globalizacja
Wychowanie w globalizującym się świecie wymaga poznania istoty globalizacji, zrozumienia tworzących ją mechanizmów oraz rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze złożonością sytuacji w jakiej każdy człowiek niejednokrotnie wbrew swej woli i wiedzy się znajduje. Świadomość „bycia globalizowanym” to również uświadomienie sobie faktu, że współcześnie to nie lokalność stanowi centrum wytwarzania znaczeń,symboliki i wartości. Centrum to stało się eksterytorialne, w związku z czym wiele kwestii,prawd,procesów i zjawisk np. przestzeń,bogactwo,bieda,normalność-zyskało nową interpretację.
„Homo globatus” mając wiedzię o zglobalizowanym czy tez globalizującym się świecie stara się go zrozumieć i aktywnie w nim uczestniczyc. Główne cele tak rozumianej edukacji urzeczywistnia ideał wychowawczy,którzy tworzą następujące elementy:
-dialog międzykulturowy stanowiący przeciwwagę technokratycznej idei monokulturowego społeczeństwa światowego
-orientacja na globalną zmianę;
-zdolność myślenia kategoriami systemu światowego i przewidywania kierunków jego rozwoju;
-uczestnictwo w rozwiązywaniu problemów światowych.
Globalizacja, wbrew opiniom negatywnym nie pozbawia nikogo własnej tożsamości.
c) alternatywne poglądy na wychowanie
Cechą alternatywnych nurtów w wychowaniu jest wyraźna opozycja wobec wychowania tradycyjnego, które określano jako autorytarne. Kwestionowanie zasadności tradycyjnego wychowania znalazło odzwierciedlenie w następujących orientacjach:
1.Orientacja naturalistyczna. Orientacja ta za najważniejsze uznaje to, co jest wyrazem naturalnego rozwoju dziecka, jego sił naturalnych, które w procesie wychowania powinny być wspomagane, a nie kształtowane. Wychowanie, w którym pojawia się określona intencja jest szkodliwe, bowiem ingeruje w prawa natury. Wychowanie naturalne to wspomaganie wychowanka, bycie z nim i towarzyszenie mu w odkrywaniu świata.
2.Orientacja legistymistyczna wysuwa pogląd że czynności wychowawcze są nieuprawnione, ponieważ stanowią ingerencje w cudze życia. Wychowawca nie dysponuje żadnymi uregulowaniami prawnymi, kiedy decyduje jakie cechy wychowanka będą kształtowane. W świecie tej orientacji decyzje wychowawcze noszą charakter samowoli.
3. Orientacja emancypacyjna kwestionuje wychowanie, którego celem jest przystosowanie jednostki do życia w społeczeństwie, ograniczone normami, polityką ideologią.
Maria Czerepaniak -Walczak wymienia następujące konteksty wychowania emancypacyjnego:
1 Emancypacja wychowanka, czyli dorastanie do samodzielnego uczestnictwa w życiu społecznym
2 Emancypacja wychowawcy w rozumieniu uwalniania się od nacisków i ograniczeń dotyczących treści form i metod pracy.
3 Emancypacja szkoły sprowadzająca się do autonomii tej instytucji w sprawie wprowadzania alternatywnych form pracy.
4 Wychowanie ku podmiotowości przejawia się jako relacja zachodząca między ludźmi, którzy obdarzają się wzajemnie szacunkiem i zaufaniem, otwierają się na siebie, pobudzając do aktywności, prowadzącej do stania się podmiotem. Podmiotowość jako oferta rozwojowa oferowana autonomicznym odbiorcom charakteryzuje się nastawieniem na aktywność sprawczą, poczuciem wolności w sytuacjach wyboru i decyzji z przyjęciem za nie odpowiedzialności, kreowaniem sobie jako odpowiedzialnego sprawcy własnych czynów, zmieniającego rzeczywistość i siebie w sensie pozytywnym.
5. Komunitaryzm jako nurt filozoficzny uznaje prymat wspólnoty nad jednostką. Jest zakorzeniony w europejskiej filozofii politycznej i sięga czasów Arystotelesa. Komunitarianie uważają że to wspólnota tworzy jednostkę, która poprzez wychowanie wprowadzana jest w świat tradycji ,dziedzictwa kulturowego dawnej wspólnoty. Zakorzenienie się w tej tradycji stanowi podstawę rozwoju indywidualnego jednostki. Wprowadzanie w tradycję nie oznacza tylko jej poznawania i kontynuacji, lecz również jej objaśnianie i rozwój.
6. Antypedagogika w leksykonie PWN pedagogika pod red. Bogusława Liderskiego i Bogusława Śliberskiego. Antypedagogikę określa się jako nurt współczesnej ped. antyautorytarnej, którego dewizą jest wspierać, a nie wychowywać. Demaskując represyjny charakter dotychczasowego wychowania antypedagogika odrzuca wychowanie jako świadomy proces formacyjny podporządkowujący dziecko autorytetowi osoby dorosłej i akcentuje godność dziecka, jego prawo do samostanowienia we wszystkich obszarach życia, a relacje dorosłych z wychowankami opiera się na dialogu partnerskim.
d) wychowanie w perspektywie wielokulturowości
W ramach wychowania międzykulturowego podejmuje się takie działania, dzięki którym członkowie danej społeczności w wyniku socjalizacji nie staną się więźniami własnych kulturowych konwencji. Wychowanie międzykulturowe koncentruje się na wartościach istniejących między kulturami, a nie na wartościowaniu pozycyjnym: my-oni, swój- obcy, kultura wyższa-kultura niższa, centrum-peryferie. Wskazuje ono na istnienie równoprawnych kultur, które podlegają procesom przemian i transformacji wartości. W wychowaniu międzykulturowym procesy demokratyzacji wychowania obywatelskiego i globalizacji nie są sobi...
narien