TEST ODWODNIENIOWY
II etap
1. Podać podskórnie 5 j. wodnego roztworu wazopresyny (ADH).
2. Po upływie 1 godziny zmierzyć osmolalność moczu i osocza.
Prawidłowo:
Podanie wazopresyny nie powoduje znacznego wzrostu Osm moczu.
Interpretacja:
§ moczówka prosta neurogenna - ↑ Osm moczu > 150 mmol/kg (↓ ADH w osoczu)
§ moczówka prosta nefrogenna – brak ↑ Osm
7. TEST Z METOKLOPRAMIDEM
Zastosowanie: Różnicowanie przyczyn hiperprolaktynemii.
Zasada: Metoklopramid (antagonista dopaminy) nasila sekrecję prolaktyny.
Wykonanie:
1. Oznaczyć podstawowe stężenie prolaktyny w surowicy krwi – czas „0”.
2. Podać 10 mg Metoklopramid (doustne lub dożylne).
3. Oznaczyć stężenie prolaktyny po 60 i 120 minutach.
Wyniki testu u osób zdrowych:
Kilkukrotne ↑ stężenia prolaktyny w surowicy.
§ brak istotnej reakcji na bodziec i ↑ stężenie podstawowe prolaktyny w surowicy – gruczolak przysadki
§ nadmierny wyrzut prolaktyny przy prawidłowym lub ↑ podstawowym stężeniu prolaktyny w surowicy – podwzgórzowe przyczyny hiperprolaktynemii
8. TEST Z GnRH
Zastosowanie: Ocena czynności przedniego płata przysadki.
1. Oznaczyć wyjściowe stężenie LH i FSH w surowicy krwi – czas „0”.
2. Podać dożylnie 100 μg GnRH.
3. Oznaczyć stężenie LH i FSO po 30 i 60 minutach.
Wyniki u osób zdrowych:
§ ↑ stężenie LH o ponad 15 U/l
§ ↑ stężenie FSH o ponad 2 U/l
Interpretacja wyników nieprawidłowych:
Niedoczynność przedniego płata przysadki mózgowej.
9. TEST HAMOWANIA DEKSAMETAZONEM
Zastosowanie:
Diagnostyka zespołu nadmiernej sekrecji glikokortykoidów (zespół Cushinga).
Zasada:
Małe dawki silnie działającego glikokortykoidu (deksametazonu) hamują wydzielanie ACTH ACH wtórnie ↓ produkcję kortyzonu (deksametazon nie interferuje w metodzie oznaczania kortyzonu i 17-OHKS).
9a. KRÓTKI TEST DEKSAMETAZONOWY
Badania przesiewowe w diagnostyce zespołu Cushinga.
1. Podać 1 mg deksametazonu doustnie (23.00 – 24.00).
2. Oznaczyć stężenie kortyzonu (8.00 – 9.00)
Prawidłowe wyniki testu:
Stężenie kortyzonu < 200 nmol/l.
Przyczyny wyników nieprawidłowych:
§ zespół Cushinga
§ bodziec stresowy w nocy lub godzinach nocnych
§ ciąża lub przyjmowanie estrogenów
POMIAR WYDALANIA HORMONÓW LUB ICH METABOLITÓW W DOBOWEJ ZBIÓRCE MOCZU (DZM):
§ LH, FSO
§ Wolny kortyzon
§ 17-hydroksykortykosteroidy (17-OHKS) - metabolity glikokortykoidów
§ 17-ketosteroidy (17-KS) - metabolity androgenów
§ kwas wanilinomigdałowy (VMA) – metabolit katecholamin
§ metanefryny – metabolit katecholamin
17-KETOSTEROIDY, 17-ketosterydy (17-KS)
- związki sterydowe, które przy atomie C w pozycji 17 mają grupę ketonową (C=O)
- obejmują androgeny i ich metabolity:
§ dehydroepiandrosteron
§ androsteron
§ 11-ketoandrosteron
§ etiocholanolon
- 17-KS wydalają się z moczem głównie w formie glikozydów kwasu glukuronowego lub połączeń z kwasem siarkowym
U mężczyzn 2/3 całkowitej ilości 17-KS pochodzą z nadnerczy, a 1/3 z jąder.
Wartości referencyjne u mężczyzn są o 1/3 ↑ niż u kobiet.
U kobiet źródłem 17-KS SA prawie wyłącznie nadnercza, tylko śladowe ilości pochodzą z jajników.
Na podstawie wydalania 17-KS nie można ocenić wielkości syntezy i wydalania testosteronu, który jest najsilniej działającym androgenem.
Uwaga: pod wpływem ACH i podczas ciąży ↑ wydalanie 17-KS.
Metoda oznaczania 17-ketosteroidów (17-KS)
17-ketosteroidy SA izolowane z moczu przy użyciu kolumn chromatograficznych. Do oznaczania 17-KS wykorzystuje się reakcję barwną z m-dinitrobenzenem (metoda Zimmermanna)
Etapy reakcji:
1. hydroliza połączeń 17-KS z kwasem glukuronowym i siarkowym pod wpływem HCl i ogrzewania próby w temperaturze wrzenia.
2. adsorpcja 17-KS na kolumnie chromatograficznej.
3. elucja 17-KS z kolumny chromatograficznej przy użyciu metanolu.
4. reakcja barwna 17-KS z m-dinitrobenzenem.
5. ekstrakcja barwnego produktu reakcji przy użyciu eteru.
6. pomiar spektrofotometryczny intensywności zabarwienia przy λ = 520 nm, natężenie barwy jest proporcjonalne do stężenia 17-KS.
17-HYDROKSYKORTYKOSTEROIDY, 17-hydroksykosrtykosterydy (17-OHKS)
- związki sterydowe, które przy atomie C w pozycji 17 mają grupę hydroksylową (OH)
- obejmują glikokortykoidu glikokortykoidu ich metabolity:
§ kortyzon
§ 11-dezoksykortyzol i ich zredukowane pochodne (tetrahydro-)
- wydalane są z moczem w formie glikozydów kwasu glukuronowego lub połączone z kwasem siarkowym
Uwagi:
Pod wpływem ACTH ↑ wydalanie 17-OHKS.
Wydalanie 17-OH z moczem może być ↑ w otyłości.
Wyniki oznaczeń 17-OHKS w moczu chorych chorych niewydolnością nerek mają wątpliwą wartość diagnostyczną.
Metody oznaczania 17-OHKS
1. Metoda Portera-Silbera
W oznaczeniu 17-OHKS wykorzystuje się reakcję grupy dihydroksyacetonu z fenylohydrazyną i kwasem siarkowym.
2. Metoda chromatograficzna z wykorzystaniem reakcji Zimmermanna
Po redukcji obecnych w moczu 17-KS do alkoholi przeprowadza się oksydację 17-OHKS do 17-KS.
Reakcja redukcji zachodzi w środowisku zasadowym pod wpływem NaBH4, a reakcja oksydacji w obecności NaIO4.
Powstające 17-KS są izolowane z moczu przy użyciu kolumn chromatograficznych i oznaczane w reakcji z m-dinitrobenzenem.
1. tyrozyna, fenyloalanina
2. adrenalina, noradrenalina, dopamina
3. metanefryny, normetanefryny
4. kwas wanilinomigdałowy
1.dopamina
2. noradrenalina (hydroksylacja) → normetanefryna → kwas wanilinomigdałowy (VMA)
3. adrenalina (metylacja) → metanefryna → kwas wanilinomigdałowy (VMA)
KWAS WANILINOMIGDAŁOWY (VMA)
- główny produkt metabolizmu amin katecholowych
- stanowi 75% metabolitów amin katecholowych nadnerczy
- wydalany z moczem
↑ wydalania VMA z moczem:
§ guz chromochłonny nadnerczy (pheochromocytoma)
§ zwojak współczulny (neuroblastom)
Metody oznaczania VMA
Izolacja VMA z moczu – metoda chromatografii kolumnowej
Pomiar spektrofotometryczny stężenia waniliny powstałej w utlenieniu VMA nadjodanem sodu.
Materiał badany: mocz
DZM przeprowadzamy do naczynia zawierającego 15 ml 20% HCl. Mocz pomiędzy poszczególnymi zbiórkami w ciągu doby powinien być przechowywany w lodówce.
Przechowywanie: 7 dni w temperaturze 2-4oC lub 3 miesięcy miesięcy stanie zamrożenia
Na 3 dni przed badaniem pacjenci nie powinni spożywać bananów, czekolady, kawy, owoców cytrusowych oraz przyjmować salicylanów.
Metody oznaczania VMA (test kolumnowy)
1. zmierzoną objętość moczu doprowadzić do pH 1,5 – 3,5
2. po zneutralizowaniu próbkę moczu nanieść na kolumnę z jonowymieniaczem anionowym.
3. przemyć kolumnę w celu usunięcia substancji interferujących .
4. nanieść na kolumnę bufor do elucji, uwalniający związany z wymieniaczem VMA.
5. doprowadzić pH buforem węglanowym do wartości 11.
6. dodac nadjodan sodu do próbek badanych w celu utlenienia VMA do waniliny.
7. odczytać Abs przy λ = 360 i 380 nm.
Uwaga:
Wyniki F(-) mogą obejmować 20% wszystkich przypadków. W tych warunkach wskazane jest wykonanie oznaczenia VMA i/lub katecholamin w świeżo oddanym moczu, uzyskanym po napadzie ciśnienia.
METANEFRYNY (metoksykatecholaminy)
§ metabolity amin katecholowych:
- metanefryna – metabolit adrenaliny
- normetanferyna – metabolit noradrenaliny
§ metanefryny stanowią 10% metabolitów katecholamin wydalanych z moczem
§ w moczu występują w formie związanej w postaci glikozydów kwasu glukuronowego lub połączeń z kwasem siarkowym
§ ↑ wydalania metanferyn z moczem – guz chromochłonny nadnerczy (pheochromocytoma)
Oznaczanie metanefryn metodą chromatografii kolumnowej
Analiza metanefryn jest poprzedzona kwaśną hydrolizą prowadzącą do rozerwania połączeń metanefryn z kwasem glukuronowym i siarkowym.
Metoda polega na adsorpcji katecholamin i metanefryn na kolumnie.
W obecności wodorotlenku amonowego metanefryny są następnie wymywane z kolumny i po utlenieniu do waniliny oznaczane spektrofotometrycznie.
Metody oznaczania katecholamin
Katecholaminy oznacza się ilościowo za pomocą metod fluorymetrycznych.
Zaadsorbowanie na kolumnie jonowo-wymiennej katecholaminy są wymywane kwaśnym roztworem i utleniane żelazicyjankiem potasowym do adrenochromów. Powstałe fluorofory są stabilizowane alkalicznym roztworem kwasu askorbinowego, a ich Abs jest kolejno odczytywana na fluorymetrze.
Oznaczanie katecholamin
Mocz o ustalonym pH + czynnik chelatujący
(wymywanie HCl)
↓
(wymywanie amoniakiem)
(wymywanie kwasem bornym)
DOPAMINA
METANEFRYNY
ADRENALINA, NORADRENALINA
natalia-3-121