PROFILAKTYKA ZABURZEŃ W ZACHOWANIU UCZNIÓW WYKŁAD 5 (26 XI 2011)
1 DZIAŁANIA PRFILAKTYCZNE W WARUNKACH SZKOŁY:
- działania profilaktyczne powinny być poprzedzone wnikliwą analizą ucznia (co najmniej 1 miesiąc opór wobec poleceń nauczyciela, reguł współdziałania w grupie, negatywizm szkodzenia innym, destrukcja fizycznego otoczenia).
- rozwijanie umiejętności społecznych (dziecko 6 letnie powinno umieć np. prosić o pomoc, udzielać jej, reagować na nieprzyjemne zachowania innych).
- udzielać wskazówek jak powinno się zachować, wyrażać uczucia, wyrażać pretensje i skargi, słuchać i argumentować.
2 KIEDY PEDAGOG MÓGŁBY SKUTECZNIEREALIZOWAĆ ZADANIA PROFILAKTYKI:
-gdy będzie posiadał wymagane kompetencje pedagogiczne, czyli:
->wiedzę o specyficznych zagrożeniach w środowisku szkoły
-> umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom
->sposoby wspomagania w readaptacji uczniów, którzy poszukują swojego miejsca w społeczeństwie (po terapii)
UWAGA! Podejmowane aktywności powinny wyprzedzać proces narastania zagrożeń, a nie za nimi podążać.
Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu wydało w II 2002r. rozporządzenie o potrzebie budowania szkolnego programu profilaktyki. Profilaktyka w szkole może mieć trojaki charakter (Gaś 2003), mają to być:
- samodzielne programy profilaktyczne
- działania zintegrowane z programem szkolnym
- działania incydentalne
Kluczową rolę w profilaktyce w szkole pełni pedagog szkolny i psycholog, do jego zadań należy:
- selekcja i wdrażanie programu
- konstruowanie programu
- dostarczanie wzorów zachowań uczniom i dorosłym pracownikom szkoły (modelowanie)
- poradnictwo dla rodziców
- ewaluowanie programów profilaktycznych
-> w terapii dzieci agresywnych jest uczenie (Pospiszyl 1998):
- wypełniania poleceń
- reagowania na niepowodzenia
- przygotowania do nieprzyjemnej rozmowy
- reagowania na złość
- reagowania na odrzucenie
- intelektualnej analizy sytuacji trudnej
- rozpoznawania własnych emocji
- przerywania akcji rozpoczętej w złości
UWAGA:
- wyżej wymienione umiejętności mogą być wyrabiane tylko w najwcześniejszych okresach rozwojowych (w nauczaniu wczesnoszkolnym)
- ich brak skutkuje antyspołecznymi zachowaniami, które bezpośrednio prowadzą do chronicznej przestępczości w okresie adolescencji
3 PROFILAKTYKA ZABURZEŃ W KLASIE SZKOLNEJ OBEJMUJE DZIAŁANIA TWORZĄCE:
- atmosferę porozumienia w klasie (3 warunki C. Rogersa: bezwarunkowej akceptacji, autentyczności, empatii)
- kierowanie własnym rozwojem (uczenie niezależności, odpowiedzialności, ocenienia własnego uczenia się)
- uczenie rozumienia innych (Kochańska 1976) wymienia 3 grupy czynników, które podnoszą zdolność decentracji interpersonalnej:
->zabiegi indukcyjne, czyli wskazywanie pozytywnych/negatywnych konsekwencji zachowania dla innych osób
-> trening polegający na dostrzeganiu różnych możliwości postępowania w danej sytuacji
-> partnerski kontakt z rodzicami, wskazujący na empatyczne traktowanie dziecka, bez odrzucenia i nadopiekuńczości
4 STRATEGIE SŁUŻĄCE PROFILAKTYCE ZDROWIA EMOCJONALNEGO:
- aktywna akceptacja (budowanie więzi)
- zaplanowana komunikacja
- skuteczna dyscyplina/kontrola
· Metoda mediacji w szkole
· Metoda interwencji profilaktycznej (MIP) w radzeniu sobie z sytuacją kryzysową (np. dziecko używa substancji psychoaktywnych)
Interwencja- to zarówno działania wychowawcze, jak i terapeutyczne.
MIP- to specyficzna pomoc w uruchamianiu zmiany w zachowaniu i w podtrzymywaniu tej zmiany. Ta procedura stanowi wstęp do podjęcia terapii.
STRUKTURA MIP:
- diagnoza podstawą do zaplanowania odpowiednich działań
- porada dotycząca konsekwencji stosowania np. używek, wyrażanie oczekiwania zmiany
- motywowanie do zmiany zachowania, spisanie kontraktu
- monitorowanie i wzmacnianie korzystnych zmian w zachowaniu ucznia
WARUNKI POTRZEBNE DO MIP:
- potrzebna przeszkolona kadra w szkole do pracy MIP (jak rozpoznawać sygnały świadczące o sięganiu po alkohol itp., jak rozmawiać w sytuacjach konfliktowych)
- szkolne działania interwencyjne muszą być prowadzone wspólnie z rodzicami
5 PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM:
- w jakich działaniach może się przejawiać?
- w budowaniu programu powinni uczestniczyć reprezentanci różnych organizacji i instytucji: władze lokalne, przedstawiciele zakładów pracy, firm, instytucje opieki nad dziećmi, rodzice, władze kościelne, służba zdrowia, pomoc społeczna, policja, media, organizacje młodzieżowe
TWORZENIE LOKALNEJ STRATEGII PROFILAKTYKI:
- właściwe zdefiniowanie struktury problemu
- dobra znajomość dostępnych zasobów ludzkich, instytucji
- dobra znajomość wcześniejszych i aktualnie realizowanych działań i programów
- rzeczywista obecność reprezentantów wielu lokalnych instytucji już na etapie planowania
- sformułowanie jasnych, realistycznych celów i oczekiwanych rezultatów działań
- ustalenie precyzyjnego harmonogramu realizowanych działań z jednoczesnym określeniem osób odpowiedzialnych
- regularne spotkania (1 raz w miesiącu)
- zadbanie o społeczną widoczność i akceptację przyjętej przez grupę strategii działań
6 NOWE INICJATYWY:
- poprawa komunikacji i relacji między rodzicami a dziećmi oraz rodzicami a instytucjami wspierającymi rodziny
- pozytywna zmiana nastawień, postaw, sposobów wyrażania emocji, poprawa więzi
- zwiększenie umiejętności rozwiązywania problemów i konfliktów wewnątrzrodzinnych
Ukierunkowanie celów, dążeń, wzrost aspiracji życiowych rodziny
- podniesienie poziomu kultury osobistej członków rodziny
- poprawa wizerunku rodziny w środowisku lokalnym
7 INICJATYWY PEDAGOGIKI ULICZNEJ:
- pedagog podwórkowy umiejscowiony przy środowiskowym ognisku wychowawczym wspiera pracę pedagogów rodzinnych
- organizowanie aktywnej formy rekreacji i wypoczynku tworzy alternatywę dla chuligańskich akcji
- współpraca ze szkołą i innymi organizacjami wychowawczymi
Assisi