Zioła_dla_wszystkich.pdf

Projekt okładki i strony tytułowej

Jerzy Kępkiewicz

Redaktor

Ewa Tarka-Huczek

Redaktor techniczny

Anna Wardzała

Korektor

Marta Cichońska

ISBN 83-202-0798-3

Warszawa 1990

Spis treści

I. Najczęściej używane zioła (50 gatunków ziół uprawianych i

dziko rosnących) ......................................................................7

II. Ogródek zielarski .................................................................. 39

Wybór miejsca.....................................................................39

Plan ogródka........................................................................40

Przygotowanie gleby ...........................................................42

Rozmnażanie ziół................................................................46

Nawożenie upraw zielarskich..............................................55

Prace pielęgnacyjne w uprawie ziół ....................................58

Najgroźniejsze choroby i szkodniki ....................................60

Zbiór i utrwalanie surowców zielarskich.............................60

III. Kącik zielarski w mieszkaniu i na balkonie......................... 67

Jak uprawiać zioła w doniczkach i skrzynkach? .................67

Świeże zioła w zimie (pędzenie roślin przyprawowych) ....74

IV. Zielarska książka kucharska ............................................... 77

Zielone przyprawy o każdej porze roku ..............................78

Myśli przed półką na przyprawy .........................................80

Przepisy dla smakoszów......................................................82

Indeks rzeczowy potraw ....................................................145

V. Zioła dla urody .................................................................... 153

Ziołowa pielęgnacja skóry.................................................154

Ziołowa pielęgnacja oczu ..................................................162

Zioła dla włosów ...............................................................163

VI. Domowa apteczka ziołowa ................................................. 169

Jakie zioła na jakie dolegliwości? (wykaz surowców

zielarskich stosowanych na najbardziej znane

dolegliwości) .....................................................................169

Gotowe mieszanki ziołowe ...............................................174

Różne postaci leku roślinnego, czyli jak przyrządzać

zioła...................................................................................180

VII. Inne zastosowanie ziół i przypraw w gospodarstwie

domowym ................................................................................. 187

Zioła przeciw owadom ......................................................187

Mieszanki zapachowe ziół i przypraw zwane

„pot-pourri” .......................................................................188

Kadzidła i świece ziołowe.................................................189

Barwniki roślinne ..............................................................189

I. Najczęściej używane zioła

(50 gatunków ziół uprawianych i

dziko rosnących)

Arcydzięgiel lekarski (arcydzięgiel litwor)

Roślina dwuletnia, wyrastająca do wysokości 2,5 m. Kwitnie w

lipcu i sierpniu. Pod ziemią znajduje się jej krótkie, walcowate

kłącze, od którego odchodzą liczne korzenie. Cała roślina arcydzięgla

wydziela silny, charakterystyczny zapach i jest miododajna.

W Polsce w stanie naturalnym występuje rzadko, głównie

spotykana bywa w Tatrach (Dolina Litworowa po stronie słowackiej)

i w Sudetach - nad brzegami rzek i potoków. Arcydzięgiel rosnący

dziko znajduje się pod ochroną.

Arcydzięgiel dobrze rośnie również na każdej glebie ogrodowej.

Rozmnaża się wyłącznie z nasion, które wysiewa się na rozsadniku,

wprost do gruntu lub do skrzyneczek. Najlepszym terminem siewu

jest sierpień, to znaczy tuż po zbiorze nasion, które bardzo szybko

tracą zdolność kiełkowania. Rozsadę otrzymuje się jesienią tego

samego roku. Młode rośliny sadzi się w rozstawie 70 X 50 cm.

Arcydzięgiel wykorzystywany jest w całości. Jego korzeń

wykopuje się jesienią pierwszego roku wegetacji (przy uprawie z

siewu wiosennego). Nie jest on zbyt długi i dlatego można go łatwo

wyjąć wraz z kłączem za pomocą wideł szerokozębnych

(amerykańskich) lub szpadla. Następnie obcina się część nadziemną,

korzeń szybko i dokładnie myje pod bieżącą wodą, później -kroi na

2-4 części. Suszyć należy go w podwyższonej temperaturze (do

40°C). Ogonki liściowe smaży się w cukrze, a wycina je wiosną w

drugim roku uprawy lub jesienią w pierwszym (przy uprawie z siewu

wiosennego), gdy nie są jeszcze włókniste. Ucina się je u nasady, a

następnie kroi na 1-2-centymetrowe odcinki.

Nasiona arcydzięgla przeznaczone do siewu zbiera się na

przełomie sierpnia i września - w drugim roku wegetacji.

Właściwości lecznicze korzenia arcydzięgla polegają na

pobudzaniu wydzielania soków żołądkowych i zmniejszaniu

nadmiernej fermentacji w przewodzie pokarmowym. Główny

składnik surowca - olejek arcydzięglowy ma działanie uspokajające, a

preparaty zawierające olejek wykorzystywane są pomocniczo przy

bólach gośćcowych, nerwobólach i zapaleniu korzonków nerwowych.

Najczęściej stosowaną postacią leku jest odwar ( l łyżka stołowa

surowca na 1/2 szklanki wody ), który pije się po 1/2 szklanki: przed

posiłkami - jako środek żołądkowy, po posiłkach - wiatropędny lub

przed snem - przy bezsenności. Korzeń arcydzięgla używany jest jako

przyprawa do ryb, sałatek i sosów. Stosowany bywa również do

wyrobu wódek gatunkowych, miedzy innymi słynnej góralskiej

„litworówki”. Ogonki liściowe smażone w cukrze służą do

przybierania ciast i tortów oraz wchodzą w skład bakalii do keksu.

Babka lancetowata i babka zwyczajna

Rośliny wieloletnie. Liście zebrane są w różyczkę, zaś brunatne

(babka lancetowata) lub białawe (babka zwyczajna) kwiaty w kłos na

długiej sztywnej łodyżce. Babka lancetowata kwitnie w maju i

czerwcu, a babka zwyczajna od czerwca do jesieni. Oba gatunki

występują pospolicie na polach, miedzach, pastwiskach, przy

drogach, nad brzegami wód.

Surowcem zielarskim są liście zbierane w czasie kwitnienia.

Zrywa się je wraz z ogonkami tuż przy ziemi i następnie suszy.

Z 1-2 łyżek liści, zalanych 2 szklankami wrzątku, sporządza się

napar, który pije się po 1/2 szklanki 2-4 razy dziennie jako lek

pobudzający wydzielanie soku żołądkowego, osłaniający w chorobie

wrzodowej żołądka i dwunastnicy, u dzieci - jako łagodny środek

wykrztuśny oraz przy nieżytach pęcherza moczowego.

Bazylia pospolita

Roślina jednoroczna osiągająca wysokość 30-40 cm. Kwitnie w

lipcu i sierpniu, ma silny balsamiczny zapach, dzięki któremu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: