PrzeglÄ…d WLOP - PoÅ¼ary na samolotach odrzutowych [Lotnictwo].pdf - Przegląd WLiOP - damiano031

TECHNIKA I EKSPLOATACJA

Ppłk mgr inż. Roman Skowronek

Laboratorium Kontroli Sprzętu Lotniczego

Pożary na samolotach odrzutowych

Przyczyny i charakterystyka

często prowadzi do ciężkich zdarzeń lot-

niczych. Skutkami zapalenia się paliwa są

między innymi wybuchy, uszkodzenia ele-

mentw siłowych konstrukcji i przepalenia

cięgieł układw sterowania.

W lotnictwie Sił Zbrojnych RP od 1972 r.

zdarzyło się 36 wypadkw lotniczych zwią-

zanych z pożarem (lub z poważnym zagroże-

niem jego wybuchem) na samolotach odrzu-

towych (rysunek). Nie uwzględniono w tej

liczbie przypadkw termicznych uszkodzeń

(zniszczeń) silnika, ktre nie miały wpływu

na płatowiec.

Spośrd zarejestrowanych wypadkw aż

58% stanowiły wypadki ciężkie, tzn. awarie

lub katastrofy lotnicze. W okresie ostatnich

30 lat zanotowano tylko 9 lat, w ktrych nie

zdarzył się tego typu wypadek lotniczy na

samolocie odrzutowym.

Problem pożarw dotyczył głwnie samo-

lotw typu Lim (już wycofanych z eksploata-

cji), wyposażonych w silniki ze sprężarką

odśrodkową, a obecnie w największym stop-

niu dotyczy nadal eksploatowanych samolo-

tw MiG-21 (wyposażonych w silniki ze sprę-

żarką osiową). Na samolotach odrzutowych

pozostałych typw, w ostatnich latach odno-

towano trzy wypadki lotnicze związane z po-

żarem: jeden na samolocie MiG-29 w 1993 r.

oraz po jednym na samolotach TS-11 Iskra

i Su-22 w 1995 r.

Liczby wypadkw lotniczych związanych z pożarem (lub z poważnym zagrożeniem jego wybuchem)

na samolotach odrzutowych

Przegląd WLiOP

P owstanie pożaru na statkach powietrznych

CHARAKTERYSTYKA

WYPADKìW LOTNICZYCH

ZWIĄZANYCH Z POŻARAMI

NA SAMOLOTACH MiG-21

Po wystrzeleniu z działka serii pociskw

nastąpiły zaburzenia w pracy silnika i insta-

lacji hydraulicznej oraz powstał pożar w dol-

nej części kadłuba.

Komisja badająca wypadek połączyła

przyczynę powstania pożaru ze strzelaniem

z działka .

3 września 1996 r. Î awaria lotnicza na

samolocie MiG-21M , jej przyczynę określo-

no rwnież jako áinne niewłaściwości tech-

niczne Ñ.

Podczas lotu pilot usłyszał szumy w sil-

niku. Po kilku minutach za samolotem po-

jawił się czarny dym, a w kabinie Î sygna-

lizacja ápożar Ñ. Pojawiło się też zjawi-

sko árzucaniaÑ tylną częścią kadłuba sa-

molotu.

Przyczyną pożaru była wadliwa praca

wtryskiwacza roboczego rury żarowej nr 1

komory spalania silnika (fot. 2, 3, 4).

11 października 1996 r. Î awaria lotnicza

na samolocie MiG-21R . Przyczyna awarii

áinne niewłaściwości techniczne Ñ.

Podczas startu wystąpił pożar w tylnej czę-

ści samolotu (fot. 5).

13 października 1994 r. Î awaria lotnicza

na samolocie MiG-21bis . Przyczynę zaliczo-

no do áwad produkcyjnych Ñ.

Z powodu oznak niesprawności instalacji

hydraulicznej i paliwowej pilot przerwał wy-

konywanie zadania i wylądował na lotnisku

startu. Obserwujący to zdarzenie pilot kołu-

jącego samolotu dostrzegł jasną smugę wy-

dobywającą się z samolotu kończącego do-

bieg. Natychmiast poinformował o tym kie-

rownika lotw. Po wyłączeniu silnika i aku-

mulatora pilot natychmiast opuścił samolot.

Samolot zaczął się palić.

Przyczyną pożaru samolotu było pęknię-

cie wejściowego (lewego) przyłącza magi-

strali nadmuchu klap (fot. 1).

29 lipca 1996 r. Î awaria lotnicza na samo-

locie MiG-21bis . Jej przyczyny zakwalifiko-

wano do grupy áinne niewłaściwości tech-

niczne Ñ.

Fot. 1. Pęknięte wejściowe (lewe) przyłącze magistrali nadmuchu klap

SIERPIEŃ 2002

Fot. 2. Wypalenia w lewej tylnej części kadłuba samolotu

Fot. 3. Wypalone rury żarowe nr 1, 2 i 10 komory spalania silnika

Przegląd WLiOP

Fot. 4. Wtryskiwacze robocze z wypalonych rur żarowych komory spalania silnika

Fot. 5. Opalenia poszycia kadłuba samolotu od wręgi nr 28a do wręgi nr 31

SIERPIEŃ 2002

Były dwie przyczyny pożaru: nagroma-

dzenie się paliwa w tylnej części kadłuba

samolotu oraz pęknięcie kołnierza korpu-

su dyfuzora dopalacza silnika .

Przypadek ten jest klasycznym przykładem

nałożenia się dwch niesprawności techniki

lotniczej Î płatowca i silnika.

23 maja 2000 r. Î uszkodzenie samolotu

MiG-21bis . Jego przyczyny zostały zakwali-

fikowane (wątpliwie) jako ániewłaściwa ob-

sługa techniczna Ñ.

Podczas obsługi startowej stwierdzono miej-

scowe przegrzanie poszycia tylnej części ka-

dłuba. Stwierdzono też obecność nitu i alumi-

niowego fragmentu płatowca w dyszy regulo-

wanej oraz fragmentw wręgi nr 29 i osłony

zbiornika hydraulicznego w przedziale silni-

ka. I choć do pożaru samolotu wtedy nie do-

szło, to jego wybuch był tylko kwestią czasu.

Przyczyną uszkodzenia było (prawdopo-

dobnie) uderzenie w osłonę tylną dyszy re-

gulowanej ramą technologiczną podczas

demontowania tej ramy po wykonaniu pr-

by silnika. Uderzenie to spowodowało,

w trakcie eksploatacji samolotu, zsunięcie

się dzielonego pierścienia połączenia tele-

skopowego z dyszy regulowanej na około

2/3 obwodu i wypływanie gorących gazw

z silnika, przez powstałą szczelinę, do prze-

działu silnika samolotu (fot. 6).

Szkoda, że komisja dokładniej nie ustali-

ła przyczyny uszkodzenia (dysponowała

przecież kompletnym materiałem dowodo-

wym). Wkrtce pojawiły się bowiem wąt-

pliwości co do wiarygodności określonej

przyczyny i winy personelu technicznego.

Wpłynęło to rwnież negatywnie na skutecz-

ność profilaktyki. Identyczny wypadek zda-

rzył się 8 lutego 1994 r.

27 września 2001 r. Î awaria lotnicza sa-

molotu MiG-21bis . Przyczyny awarii zostały

określone jako áinne niewłaściwości tech-

niczne Ñ.

Podczas lotu nastąpił wybuch mieszanki

paliwowo-powietrznej i pożar samolotu. Sy-

gnalizacja wskazywała pozostałość paliwa Î

450 l.

Przyczyną pożaru była nieszczelność in-

stalacji paliwowej samolotu, prawdopo-

dobnie w płatowcu .

Fot. 6. Pierścień połączenia teleskopowego zsunięty z grnej prawej strony dyszy regulowanej silnika

Przegląd WLiOP

PrzeglÄ…d WLOP - PoÅ¼ary na samolotach odrzutowych [Lotnictwo].pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: