WYŻSZ SZKOŁA BANKOWOŚCI I FINANSÓW W BIELSKU-BIAŁEJ
KIERUNEK: FINANSE I BANKOWOŚĆ
SPECJALNOŚĆ: RACHUNKOWOŚĆ I FINANSE
PRACA LICENCJACKA
DZIAŁALNOŚĆ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W STRUKTURZE GOSPODARKI POLSKIEJ
Autor: Promotor:
Tomasz Ksybek Dr Jan Konopka
Bielsko-Biała, 2005
WSTĘP…………………………………………………………………………………………
ROZDZIAŁ I: Małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej……………………..
1. Pojęcie małych i średnich przedsiębiorstw, przedsiębiorczości i przedsiębiorcy….......
2. Rola, stan oraz funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej………………………………………………………………………………..
3. Małe i średnie przedsiębiorstwa jako podstawowy czynnik ograniczania bezrobocia…
ROZDZIAŁ II: Uruchomienie działalności gospodarczej……………………………………..
1. Przedsiębiorczość jako główny czynnik podejmowania działalności gospodarczej…...
2. Rodzaje podmiotów gospodarczych……………………………………………………
3. Procedury formalno-prawne i administracyjne założenia działalności gospodarczej….
4. Podatki od przedsiębiorstw zasilające budżet państwa…………………………………
ROZDZIAŁ III: Bariery ograniczające rozwój małych i średnich przedsiębiorstw……………
1. Bariery rynkowe i społeczne……………………………………………………………
2. Bariery finansowe………………………………………………………………………
3. Bariery wynikające z polityki gospodarczej……………………………………………
4. Bariery prawne………………………………………………………………………….
5. Bariery wynikające z braku dostępu do informacji…………………………………….
6. Bariery związane ze stanem infrastruktury……………………………………………..
7. Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w okresie przedakcesyjnym…......
ROZDZIAŁ IV: Źródła finansowania sektora małych i średnich przedsiębiorstw…………….
1. Źródła kapitału własnego małych i średnich przedsiębiorstw………………………….
1.1. Kapitały własne o charakterze wewnętrznym………………………………………….
1.2. Kapitały własne o charakterze zewnętrznym…………………………………………..
2. Źródła kapitału obcego małych i średnich przedsiębiorstw……………………………
2.1. Charakterystyka kapitałów obcych długoterminowych………………………………..
2.2. Charakterystyka kapitałów obcych krótkoterminowych………………………………
ZAKOŃCZENIE……………………………………………………………………………….
BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………….....
Transformacja systemowa w Polsce w 1989 roku polegająca na zastąpieniu gospodarki centralnie planowanej gospodarką rynkową, dała nowe szanse i możliwości powstawania oraz rozwoju istniejących przedsiębiorstw prywatnych. Ze względu na państwową własność środków produkcji w gospodarce planowanej małe i średnie przedsiębiorstwa stanowiły niewielką część potencjału produkcyjnego, ale jednocześnie były one wysoce rentowne. Status ekonomiczny właścicieli prywatnych firm był relatywnie wysoki. Taka pozycja drobnej przedsiębiorczości nie jest jednak naturalna w warunkach gospodarki rynkowej, której główną cechą jest dominacja własności prywatnej. Dlatego też, po rozpoczęciu procesów typowych dla gospodarki rynkowej, uległa zmianie pozycja małych i średnich przedsiębiorstw. Nastąpił proces przekształcania dotychczas istniejących firm i proces tworzenia nowych tj. sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Tematem niniejszej pracy są małe i średnie przedsiębiorstwa w strukturze gospodarki polskiej. Praca ma na celu pokazanie realiów funkcjonowania tego typu przedsiębiorstw – przepisów regulujących działalność, wielkość zjawiska, czynników hamujących rozwój tego sektora oraz źródeł finansowania.
Pierwszy rozdział pracy został poświęcony ogólnej charakterystyce sektora małych i średnich firm w gospodarce rynkowej. Zostały tu wyjaśnione podstawowe pojęcia takie, jak: „małe i średnie przedsiębiorstwo”, „przedsiębiorca” oraz „przedsiębiorczość”. Definicje tych pojęć zostały zaprezentowane według różnych poglądów znanych ekonomistów jak, np. Schumpetera, Knighta czy Druckera. W rozdziale tym zostały również umieszczone informacje dotyczące roli, stanu oraz funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw w strukturze gospodarczej.
Drugi rozdział obejmuje zagadnienia dotyczące uruchomienia działalności gospodarczej. Scharakteryzowano tu podmioty gospodarcze w formie spółek prawa handlowego i cywilnego oraz opisano formalne procedury prawno-administracyjne, jakie stoją przed przyszłym przedsiębiorcą na drodze tworzenia własnej firmy. Ponadto rozdział ten przedstawia podatkowe i niepodatkowe obciążenia firmy. Scharakteryzowane zostały podatki od przedsiębiorstw zasilające budżet państwa (podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy), a także zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Rozdział trzeci prezentuje różne źródła finansowania zarówno bieżącej działalności przedsiębiorstwa, jak i działalności inwestycyjnej. Rozdział ten zawiera opis kapitałów własnych z uwzględnieniem ich podziału na wewnętrzne i zewnętrzne oraz kapitały obce krótko- i długoterminowe.
Rozdział czwarty natomiast poświęcony jest barierom ograniczającym rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Jest to bardzo istotne zagadnienie, gdyż bariery mają duży wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, a niejednokrotnie nawet przesądzają o jego istnieniu. Zostały tu opisane bariery rynkowe i społeczne, finansowe, bariery wynikające z polityki rządu, bariery prawne, bariery informacyjne, bariery związane ze stanem infrastruktury, a także bariery specyficzne dla okresu przedakcesyjnego.
Rozdział piąty ostatni ma na celu porównanie ofert dofinansowania małych i średnich przedsiębiorstw przez bank BPH S. A. oraz ING Bank Śląski S. A. Rodzaje zaciągniętych kredytów oraz ich oprocentowanie. Który z banków jest bardziej opłacalny dla małych i średnich przedsiębiorstw.
W literaturze ekonomicznej jak i społeczno-gospodarczej problematyka małych i średnich przedsiębiorstw zajmuje ważne miejsce.
Przez wiele lat pojawiały się takie określenia jak: drobna wytwórczość, przemysł drobny, pozarolnicza indywidualna działalność gospodarcza, small business, miało to związek z reformą gospodarczą w naszym kraju, kiedy to nastąpiła transformacja polskiej gospodarki, czyli przejście z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Owa transformacja przyczyniła się do zmian w obszarze stosunków własnościowych tzn. likwidowanie własności państwowej i zastąpienie jej własnością prywatną. Następowało to wskutek stopniowego wypierania przez prywatne podmioty gospodarcze podmioty państwowe przez tworzenie nowych jednostek gospodarczych bądź przekształcanie już istniejących.
W literaturze spotykamy różne definicje małych i średnich przedsiębiorstw i tak np. określamy terminem „małe i średnie” te przedsiębiorstwa, które:
a) obsługują niewielką część rynku, na którym działają;
b) zarządzane są przez swoich właścicieli lub współwłaścicieli w sposób bezpośredni;
c) są niezależne w tym sensie, że nie są częścią wielkiego przedsiębiorstwa, a właściciel-menadżer przy podejmowaniu zasadniczych decyzji nie może być uzależniony od nadzoru z zewnątrz.
W polskim prawie zdefiniowano pojęcie małych i średnich firm zgodnie z zaleceniami Komisji Unii Europejskiej z dnia 3 kwietnia 1996 roku[1].
Małe przedsiębiorstwa to takie, które w poprzednim roku obrotowym[2]:
a) zatrudniały poniżej 50 pracowników;
b) osiągnęły przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług i operacji finansowych nie przekraczający 7mln euro lub suma aktywów ich bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 5 mln euro.
Natomiast za średnie uznaje się przedsiębiorstwa nie będące małym przedsiębiorstwem, które w poprzednim roku obrotowym:
a) zatrudniały poniżej 250 pracowników;
b) osiągnęły przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług i operacji finansowych nie przekraczający 40 mln euro lub suma aktywów ich bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 27 mln euro.
Nie uważa się jednak za małe i średnie przedsiębiorstwo, w którym przedsiębiorcy inni niż mali i średni posiadają:
a) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji;
b) prawa do ponad 25% udziału w zysku;
c) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).
Obecnie małe i średnie przedsiębiorstwa możemy podzielić ze względu na kategorie wielkości:
a) przedsiębiorstwa (podmioty) najmniejsze zatrudniające do 5 pracowników;
b) przedsiębiorstwa małe zatrudniające w granicach 6-50 pracowników przemyśle i budownictwie i 6-20 pracowników w pozostałych działach gospodarki narodowej;
c) przedsiębiorstwa średnie zatrudniające w granicach 51-500 pracowników przemyśle i budownictwie i 21-500 pracowników w pozostałych działach gospodarki narodowej.
GUS przyjmuje, że przedsiębiorstwa małe zatrudniają od 5 do 50 osób zaś średnie od 51 do 500 osób[3].
W gospodarce rynkowej dominuje realizacja prywatnej przedsiębiorczości i zapewnienie absolutnego bezpieczeństwa własności prywatnej i swobody transakcji. Drobna wytwórczość jest to działalność, która opiera się na małych zakładach produkcyjnych, produkcyjno-usługowych bądź usługowych. Pojawia się jednak problem, co do kryteriów, które pozwoliłyby definiować drobną wytwórczość. I. Przychocka podaje kilka definicji takich autorów jak[4]: B. Trąpczyński (1970) do drobnej wytwórczości zaliczał całą sferę usług przemysłowych oraz pracy nakładczej; W. Goetting określa „drobną wytwórczość” jako wytwarzanie na małą skalę i zalicza do niej: przemysł drobny, chałupnictwo, rzemiosło, przemysł domowy, ludowy i artystyczny; C. Niewadzi (1988) definiuje z kolei drobną wytwórczość jako zdekoncentrowaną, pozarolniczą działalność na niewielką skalę, obejmującą zarówno produkcyjne jak i usługowe jednostki gospodarcze umownie zaliczane do przemysłu drobnego oraz jego tradycyjnych form (rzemiosło, przemysł domowy, ludowy i artystyczny), a ponadto niewielkich rozmiarów przedsiębiorstwa, szczególnie te, które funkcjonują w sferze budownictwa, gastronomii oraz transportu osobowego i bagażowego.
Transformacja systemowa gospodarki polskiej na gospodarkę rynkową sprzyja działaniom przedsiębiorczym i takich oczekuje od ogółu społeczeństwa. Przedsiębiorczość jest atrybutem człowieka i podmiotu gospodarczego. To właśnie ona sprawia, że jednostki gospodarcze nie zachowują się biernie, lecz są inicjatorami działań, które nie boją się ...
kowal226