dr J. Górecki /2003
PRAWO CYWILNE
Egzamin będzie pisemny – testowy
wyk. od 15.02.03 r
l Prawo rzeczowe
l Prawo spadkowe
l Prawo rodzinne
Prawo rzeczowe
· Ustawa o księgach wieczystych
· Ustawa o własności lokali
· Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów
· Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami / użytki wieczyste /
· Ustawa o przekształceniu wieczystego prawa własności
· Kodeks Rodzinny Opiekuńczy
Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym.
· w zn. przedmiotowym to przepisy
· w zn. podmiotowym to prawo podmiotowe służące konkretnemu podmiotowi
Prawa rzeczowe odnoszą się do rzeczy / ale z zastrzeżeniem / nie każde prawo rzeczy jest prawem rzeczowym. Są też prawa rzeczowe na prawach.
Dwie cechy charakterystyczne praw rzeczowych to to, że są bezwzględne i są skuteczne względem wszystkich osób.
Uprawnienia dzierżawcy nie są prawem rzeczowym.
Zasada numerus clausus praw rzeczowych, oznacza to, że nie można takich praw kreować w umowie. Strony mogą w umowie zawierać tylko takie prawa, które wynikają z przepisów.
Polskie prawo wyróżnia 9 praw rzeczowych
1. własności
2. użytkowanie wieczyste
3. 7 ograniczonych praw rzeczowych
· użytkowanie
· służebności
· zastaw
· hipoteka
4. 3 prawa spółdzielcze
Posiadanie nie jest prawem – jest to stan faktyczny, który ma dwa elementy:
1. corpus – faktyczne władanie rzeczą
2. animus – wola zachowania rzeczy dla siebie / art. 336 -352 kc/
Kodeks Cywilny rozróżnia posiadanie samoistne i posiadanie zależne.
l Samoistne – posiadacz włada rzeczą jak właściciel. Postępuje tak jakby był jej właścicielem. Dla oceny posiadania nie interesuje nas prawo do rzeczy.
l Posiadanie zależne – włada rzeczą ale swoje posiadanie wywodzi od posiadacza samoistnego.
np. najemca jest posiadaczem zależnym - biorąc rzecz w używanie jest się posiadaczem zależnym.
Posiadanie zależne a dzierżenie.
Dzierżenie – włada rzeczą ale w cudzym interesie np. jako przewoźnik, spedytor, przechowawca.
Jeżeli ktoś / posiadacz samoistny / oddaje rzecz w posiadanie zależne art. 337 kc to dalej jest w posiadaniu samoistnym / taka fikcja /
Z posiadaniem wiążą sie domniemania:
1. 379 kc - każdy posiadacz jest posiadczem samoistnym
2. 341 kc - każde posiadanie jest zgodne z prawem
Jeżeli te dwa domniemania połączymy to dojdziemy do wniosku, że każdy kto uważa inaczej musi to udowodnić. W sporze posiadacz nie musi udowadniać że jest właścicielem, ale ten co uważa inaczej.
3. 340 kc - domniemanie ciągłości posiadania - wystarczy udowodnić momenty poosiadania.
4. art. 7kc - domnimanie dobrej wiary - jest przekonany, że ma prawo do posiadania rzeczy, za uprawnionego do posiadania rzeczy.
Ochrona posiadania
3 sposoby ochrony - 343, 344 kc
1. obrona konieczna w celu ochrony posiadania
2. samopomoc - przywrócenie swoich własnosci , działaniem posiadania / bez przemocy wzgledem osób /
3. powódzwtwo posesocyjne - można wystapić do sądu o ochrone posiadania w ciagu roku od chwili jego naruszenia. W wyniku tego powództwa ma być przywrócony poprzedni stan, albo domamgac sie zaniechania dalszych naruszeń.
Zakazane jest naruszenie cudzego posiadania .
Możliwość przenoszenia posiadania - art. 348 do 351 kc
1. przenoszenie posiadania przez wydanie rzeczy nowemu posiadaczowi
2. przez wydanie innej osobie środków dających faktycznbe władztwo nad rzecza np. wydanie kluczyków albo dokumwentów
3. w drodze umowy, kiedy posiadacz zależny staje sie posiadaczem samoistnym
Przedmiot posiadania - generalnie sa to rzeczy a wyjątkowo moga być prawach
· posiadać można służebność gruntu art. 352 - aby można ja później było zasiedzieć
· posiadac można części rzeczy / np. nieruchomości /
Prawo własności - 140 -231 + “ ustawa o własności lokali”
art. 140 kc - treśc prawa własności. Własnośc jest prawem bezwzględnym. Właściciel może korzystać z rzeczy – co obejmuje pobieranie pozytków i innych dochodów z rzeczy. Właściciel może zbyc ta rzecz / obciążyć prawem - zniszczyć / 3 granice własności / ograniczenia/
· przez przepisy ustawy / art. 142 do 154 /
· przez zasady współżycia społecznego
· przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa własności
Największa liczba przepisów ograniczająca prawa właściciela to przepisy administracyjne. Np. Zgoda woj. Konserwatora na wywóz starych przedmiotów z przed 1945 roku za granicę. Sprzedaż nieruchomości obcokrajowcowi.
Prawo sąsiedzkie / ograniczenia / te przepisy regulują granice przestrzenne nieruchomości. art. 143 kc – nieruchomość gruntowa – własność rozciąga się nad i pod powierzchnię gruntu. Ale jak głęboko to zależy od społeczno gospodarczego przeznaczenia gruntu.
Problem dozwolonego oddziaływania jednych nieruchomości na drugie. Immisje art. 144 kc. Zabronione są immisje bezpośrednie np. kierowanie odpływu wody, przerzucanie kamieni. Immisje pośrednie , hałas, zastawianie światła słonecznego / są w pewnym sensie dopuszczalne /. Nie można przekroczyć przeciętnej miary, społeczno-gospodarczego przeznaczenia, stosunki miejscowe. Jabłka na drzewie/ zgodnie z kc / - jak spadnie to jest tego co grunt a jak rośnie to tego gdzie rośnie drzewo.
Spory przebiegu granicy – Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne. jeżeli ustawa nie rozstrzygnie to dopiero Sądy. art 153 kc - okoliczności określające przesłanki do określenia granicy.
· na podstawie stanu prawnego / dokumentów/
· na podstawie ostatniego stanu posiadania
· na podstawie wskazówek i innych okoliczności
Przeniesienie prawa własności – własność inaczej się rozumie na podstawie innych gałęzi prawa . W ujęciu prawa cywilnego wyłącznie do rzeczy. / własność intelektualna /
Utrata własności w drodze wywłaszczenia - decyzje taka wydaje starosta. Utrata z chwila kiedy decyzja staje się ostateczną.
Zmiana właściciela na skutek orzeczenia sądowego np. przysądzenie własności, nieruchomości np. z przetargu.
Zmiana właściciela rzeczy na podstawie umowy : / 3 zasady /
1. Zasada konsensualności - / wystarczy sama umowa do przeniesienia własności
· wyjątki kiedy strony w umowie inaczej postanowią np. że jeszcze jakieś inne zob. np. pieniądze. W przypadkach nieruchomości własność zawsze przechodzi z chwilą podpisania umowy.
· rzeczy przyszłe i oznaczone co do gatunku / oprócz umowy potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. Przenieść własność rzeczy można rzeczy ale konkretnych , oznaczonych
2. Zasada podwójnego skutku umów zobowiązujących do przeniesienia własności – art., 535 kc. W polsce obowiązuje zasada , że umowy zobowiązujące do przeniesienia własności przenoszą własność jednocześnie z umową. Są od tej zasady wyjątki:
· strony w umowie mogą wyłączyć skutek rozporządzający, że nie powoduje przeniesienia własności
· wyjątki wynikające z przepisów ustawy. Prawo pierwokupu – czyli może się sprzedać ale uprawniony będzie mógl przez jakiś czas jeszcze korzystać z tego prawa.
3. Zasada kauzalności – przyczyna prawna. Zasada ta polega na tym , ze każde przeniesienie własności wymaga “ kauzy” przyczyny , art. 156 kc. Ta kauzą może być umowa, testament, bezpodstawne wzbogacenie- to zwrot w drodze umowy. Odwołanie darowizny powoduje obowiązek zawarcia umowy o zwrocie przeniesienia własności
Przy nieruchomości / 3 wymagania dodatkowe /
1. umowa przenosząca własność musi być pod rygorem aktu notarialnego, zarówno umowa zobowiązująca jak i rozporządzająca jak i o podwójnym skutku zobowiązująco-rozporządzająca. Wymóg aktu notarialnego rozciąga się dalej a więc na pełnomocnictwo, zgodę osoby trzeciej, wykonanie prawa pierwokupu i odkupu. Zmiany i uzupełnienie umowy notarialnej.
Przeniesienie własności rzeczy ruchomej może nastąpić w dowolnej formie nawet ustnej i można przy rzeczach ruchomych zawierać różne warunki.
2. Zakaz zamieszczania warunku lub terminu w umowach przenoszących własność nieruchomości. Ale można zamieścić warunek w umowach zobowiązujących czyli bez skutku rozporządzającego. Zgodnie z art 64 kc orzeczenie sądu może zastąpić oświadczenie woli.
3. W przypadku umów przenoszących własność nieruchomości powinna być kauza – przyczyna prawna – art. 155-158 kc
Zgodnie z art. 169 kc - może nastąpić nabycie rzeczy ruchomej od nieuprawnionego / rękojmia wiary ksiąg wieczystych /
Mogą być dwie sytuacje:
1. Nabywa się rzecz od nieuprawnionego, który uzyskał rzecz od właściciela dobrowolnie / właściciel wydal mu rzecz dobrowolnie /
2. Kiedy nieuprawniony wszedł we władanie rzeczą bez zgody właściciela / np. ukradł /
Ad. 1 warunki takiego nabycia:
1. tylko rzeczy ruchome
2. zbywca jest nieuprawniony
3. nieuprawniony zawiera z nabywcą ważna umowę zobowiązująco -rozporządzającą.
4. nieuprawniony wydaje rzecz nabywcy
5. &#x...
agnessa73