NOWA SZTUKA A FILOZOFIA
Czy sztuka ma oparcie w filozofii?
Sztuka: funkcjonalna ; przyozdabiająca ; wytwarzająca piękno/odtwarzająca rzeczywistość
Sztuka odtwórcza [co odtwarzała]:
Strukturę i istotę rzeczy – esencjalizm, prospektyzm
Sprawy duchowe i treści psychiczne – expresjonizm
Piękno linii i gamy barw – „kaligrafizm”
Wygląd rzeczy – naturalizm, aspektyzm [artysta przedstawia rzecz wedle tego, co już o niej wie z doświadczenia lub tego, co w danej chwili widzi/impresjonizm]
Ale zwykle trudno jest zakwalifikować dzieło do tylko jednej kategorii
Aspektywizm może się wydawać wolny od filozofii, artyści się jej wręcz wystrzegali ale to złudzenie, działało to w imię ówczesnej filozofii-realistycznej i pozytywizmu [zakł. Ona że sztuka i filozofia są rozłączne-fil. Zajmuje się dochodzeniem praw bytu, sztuka przedstawia jednostkowe rzeczy]
Na przełomie 19 i 20w. –przemiana- artyści zrywają z aspektyzmem > impresjonizm /epizod/, secesja/epizod/, expresjonizm i prospektyzm /kubizm?
Rozwój w sztuce abstrakcyjnej
Abstrakcja w filozofii-czynność umysłu, wyobrażenie jakiegoś kształtu/koloru wizolowanego
Abstakcja w sztuce- izoluje barwy, kształty ale przedstawia konkratnie. Nie jest wytwórcza ani odtwórcza /nie przypomina rzeczy realnych/
Odmiany abstrakcji:
Formistyczna. Forma dla formy
Ekspresjonistyczna. Formy abs. Dla wyrażenia/wywołania przeżyć W. Kandinsky
Kosmistyczna? stara się ująć naturę rzeczy, wewnętrzną prawdę. Nie chce odtwarzać ale wytwarzać. A. Mondrian
Czy filozofia przyczyniła się do powstania sztuki abstrakcyjnej?
Na sztukę abstr wywarły wpływ:
Nowa fizyka – ogólna koncepcja i fotografie i modele drgań i ruchów falowych – nowy obraz rzeczywistego świata. Rozbicie atomu > czy zwykłe formy świata dalej obowiązują? Artyści szukali nowych
Teoria psychologiczna- gestaltyzm- teoria układów spoistych- wszystko widzimy w fromach. Formy są powszechniejsze i bardziej stałe od treści.
Filozofia – kierunki, które nie mówiły o sztuce, ale gdyby mówiły pewnie miałyby stosunek do niej pozytywny:
Fenomenologia-Brentano i Husslera- cechą aktów psychicznych jest ich intencjonalność –skierowanie ku jakimś przedmiotom- realnym i idealnym i abstrakcyjnym > wykraczanie po za świat konkretów
Nowy pozytywizm :
Skrajnie empirystyczny – J. S. Mill- wiedza wywodzi się z doświadczenia i znajomości faktów– sztuka realistyczna
Hume’a – 2 rodzaje wiedzy: 1fakty; 2 stosunki między wyobrażeniami, niezależne od doświadczenia > powrót do tego stanowiska w 20w
Czy przed powstaniem sztuki abstrakcyjnej były filozofie które miały poglądy na jej korzyść?
Tak
Klasycyzm. Winckelmann – i mniej indywidualności a więcej ogólności i abstrakcji w dziele sztuki, tym jest ono piękniejsze.
Quatremere de Quincy
Goethe – dzieło jest najdoskonalsze gdy jego przedmiot jest obojętny
Baudelaire-to czy obraz przedstawia coś realnego czy nie nie ma znaczenia w jego działaniu estetycznym
Wpływ filozofii platońskiej- platon- tylko piękno linii prostej i koła jest pięknem samym w sobie, świat został stworzyny z form geometrycznych
>abstrakcja i kosmiczne rozumienie piękna.
czy ma oparcie w filozofii kosmiczne-metafizyczne rozumienie abstrakcji?
Bergsonizm-rzeczywistości /prawdy metafizycznej/ nie da się ująć pojęciem, można to zrobić intuicyjnie, a intuicja posługuje się obrazami w umyśle ludzkim. Poznanie obrazowe stoi ponad pojęciowym
Kantyzm w ujęciu marburskim – Cassirer – formy sztuki mają udział w budowaniu i organizowaniu ludzkiego doświadczenia
H. Munsterberg – prawdziwą wiedzę osiąga się nie przez naukę ale kontemplację estetyczną, wtedy jest to nauka również o jej przeczynach i skutkach
Egzystencjalizm- przypadkowość irracjonalność absurdalność życia. Wielu artystów przyjęło tą filozofię.
Sztuka abstrakcyjna jest inspirowana przez filozofię ale i sama chce być filozofią.
Czy dawna filozofia przewidywała „kosmiczną sztukę” zanim ta jeszcze pozwstała?
Tak.
Początki hellenizmu – sztuka może być poznaniem doskonalszym niż filozfia
stoik Kleantes – brakuje właściwych wyrazów, zeby prowadzić wywód o rzeczach boskich, lepsze wiersze, melodie.
Plotyn-
Pseudo Dionizy – myśl chrześcijańska- przez zmysłowe obrazy wznosimy się do oglądania rzeczy boskich
Jan z Damaszku – teolog bizantyjski – to samo
Odrodzenie-Ficino- w malarstwie idea rzeczy bezcielesnych /Poussin i Lomazzo
Wiek 17-szukał wszelkich odpowiedzi w nauce
Romantyzm-znowu zwrot, sztuka źródłem wiedzy, sztuka=filozofia [Novalis]; poezja+filozofia=przyszłość [Schlegl], niektórzy stawiali sztukę ponad filozofię Winckelman
Wnioski: sztuka abstrakcyjna istniała od zawsze, dla wielu kultur była najnaturalniejsza postacią sztuki, realne przedmioty ale deformowane kształty>abstrakcje mające charakter główie religijny, obrzędowy, rozumiany mistycznie. [Egipt, bliski Wschód] ta sztuka nie miała teorii, piersze teorie > Grecja [Platon?]
Sztuka abstrakcyjna 20w > pierwsza sztuka abstrakcyjna z teorią
Filozofia:
-linia empiryzmu i materializmu > [sofiści, Demokryt] – nie popierała abstrakcji, metaficzności w sztuce
-linia metafizyczna [Platon, Pseudo Dionizy, teologowie bizantyjscy, Augustyn, teoretycy neoklasycyzmu i romantyzmu] – popiera sztukę metafizyczną
teraz [~1950?] linia empiryczna jest na pierwszym planie
laudab