12) Selekcje szkolne
Selekcje szkolne- procesy różnicowania się dróg szkolnych i szans edukacyjnych dzieci i młodzieży.
· Zależnie od warunków społecznych, dopływ uczniów kształtuje się rozmaicie i w rezultacie zespół uczniów jest w pewnej mierze rezultatem doboru społecznego. Szkoła ten dobór prowadzi dalej przepuszczając uczniów przez sito wymagań egzaminacyjnych. Selekcja ma daleko idące następstwa w zakresie przegrupowania społecznego i przeprowadzana jest w szkole selekcja społeczna
· proces przepływu kandydatów pochodzących z różnych środowisk społecznych poprzez drabinę szkolną do zróżnicowanych zawodów
· selekcje szkolne wyznaczone są siłami społecznymi wynikającymi ze struktury społecznej
Od typologii czynników selekcyjnych do modelu uwarunkowań selekcji szkolnej
Najważniejsze czynniki selekcji szkolnej(J. Bystroń):
· organizacja pracy szkół, a zwłaszcza dostępność społeczna i terytorialna szkół związana z warunkami ekonomicznymi rodzin uczniów,
· czynniki rasowe, religijne, polityczne, demograficzne( płeć, wiek)
· prestiż nauki, kształcenia szkoły w społeczeństwie związany ze społeczną wartością nauki, nauczania i szkół określonych typów,
· zamiłowanie ucznia do kształcenia w określonym kierunku lub zawodzie oraz uzdolnienia i rozwój umysłowy ucznia
· podejmowanie pracy zarobkowej przez część dzieci i młodzieży,
· pochodzenie społeczne ucznia,
· migracja ludności, czyli przegrupowania osadnicze oraz ruchliwość przestrzenna społeczeństwa
H. Rydlińska(powodzenia, niepowodzenia szkolne):
· czynniki tkwiące w samym dziecku: zły stan zdrowia, choroby, brak zdolności, niedostatek motywacji do nauki, wady wymowy, niski poziom inteligencji, niedorozwój umysłowy, zbyt młody wiek aby sprostać wymaganiom szkolnym
· czynniki niezależne od dziecka: złe warunki bytowe, niekorzystne stosunki rodzinne, niewłaściwa atmosfera w rodzinie, niski poziom wykształcenia rodziców
M. Falska
· organizacja szkolnictwa, sieć szkolna, wielkość szkół, dostępność internatów, miejsce zamieszkania, płeć uczniów, efekty kształcenia, warunki pracy nauczycielskiej
S. Kowalski
· czynniki społeczno- przestrzenne: struktura społeczno- gospodarcza, stan szkolnictwa, dynamika przemian poszczególnych środowisk
· czynniki socjopsychiczne: poziom aspiracji dzieci i rodziców z różnych warstw społecznych i zależności między tymi aspiracjami
Warunki decydujące o przebiegu szkolnych procesów to: wykształcenie, zawód, pozycja społeczna rodziców, aktywność w grupach, warunki materialne, stan mieszkania, poziom kulturalny i styl życia, typ rodziny(normalna, rozbita, zreorganizowana)
Struktura i funkcjonowanie modelu uwarunkowań selekcji szkolnej
1. Układ podmiotowy- stanowią go kręgi „przestrzeni społecznej.
Krąg najwęższy- osobowość dziecka. Człowiek jest istotą biologiczną, a o oryginalności cech decydują czynniki dziedziczne.
Indywidualność jednostki kształtuje się w wyniku codziennych kontaktów społecznych. Osobowość kształtują również predyspozycje wewnętrzne, a na jej funkcjonowanie wpływają motywacje.
Innym ważnym kręgiem oddziaływań na dziecko jest rodzina, to od niej zależy prawidłowy rozwój dziecka, ogrywa ona ważną rolę w socjalizacji dziecka.
Z chwilą podjęcia przez dziecko nauki, jednym z najważniejszych miejsc wpływających na jego kształtowanie się osobowości staje się szkoła.
Istotnym kręgiem oddziaływań na dziecko jest również krąg wpływów jaki wywiera społeczność lokalna. Środowisko to oddziaływuje na dziecko bezpośrednio dostarczając mu wiele bodźców oraz pośrednio urabiając wg panujących w danej społeczności lokalnej opinii i wzorów zachowań rodzinie i grupę rówieśniczą. To środowisko miejsca zamieszkania, którym może być wieś, małe miasteczko, dzielnica, potrafi odgrywać dużą rolę socjalizacyjną.
Szerszy zasięg oddziaływań na jednostkę mają warunki regionalne, charakter regionu wyznacza strukturę społeczną i zawodową ludności, a od niej zależy preferowany styl życia oraz jakość życia poszczególnych rodzin.
2) Układ czynników selekcyjnych(problemowy)- dostrzeżone czynniki najwcześniej to czynniki ekonomiczne. Ich oddziaływanie nie jest dziś tak ostre jak kiedyś w szkołach, gdzie pobierano opłatę za naukę. Dzieci z rodzin biednych nie uczyły się gdyż musiały zarobkować. Współcześnie badania dowodzą, iż sytuacja ekonomiczna rodzin ma wpływ na karierę szkolną dzieci. Dla dzieci uboższych szkoły zawodowe o najkrótszym okresie nauki.
Im więcej dzieci w rodzinie tym gorsza sytuacja materialna.
Ważnym czynnikiem wpływającym na szanse edukacyjne dzieci jest pochodzenie społeczne. Pracownic umysłowi wiążą przyszłość swoich dzieci z ukończeniem co najmniej szkoły średniej. Rodziny robotnicze i chłopskie stanowią bazę rekrutacyjną szkół zasadniczych.
Młodzi ludzie wybierając szkołe i zawód opierają się na poradach rodziców, których aspiracje mają istotne znaczenie( zależne od wykształcenia)
Związek między wykształceniem rodziców a przebiegiem kształcenia dzieci ma charakter monotoniczny( im wyższy poziom wykształcenia rodzica, tym wyższy poziom dojrzałości szkolnej dziecka, korzystniejszy rozwój, większe szanse osiągnięcia wysokich wyników w nauce
Wykształcenie rodziców wpływa na szanse edukacyjne dziecka
1 poprzez przekaz wzorów kulturowych, norm moralnych i wartości, oraz
2 poprzez kształtowanie języka dziecka, wprowadzania go w świat pojęć, przekazywanie mu wiadomości
System selekcji działa przez układ spontanicznie ukształtowanych czynników Obejmować one mogą różne dziedziny rzeczywistości, na różnych płaszczyznach funkcjonowania Duża rola czynników syt. ze względu na wielowarstwowość sytuacji Trudne przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom
Układ podmiotowo-problemowy
Bariery edukacyjne mogą być związane z określoną dziedziną funkcjonowania instytucji, lub środowiska, może dotyczyć –mikro i –makro struktur społecznych
Model całościowy
Typowy dla określonego czasu i warunków funkcjonowania
Korzystny dla jednych grup społecznych dyskryminujący dla innych
Przebieg selekcji szkolnej zależy także od realiów społecznych, politycznych, ekonomicznych, kulturowych
coliberek44