Powstanie listopadowe.pdf

(13858 KB) Pobierz
(anonymous)
Powstanie listopadowe
1
Powstanie listopadowe
Powstanie listopadowe
Marcin Zaleski, Cykl Listopadowy , Wzięcie Arsenału , 1830 [ 1]
Data
Wynik
zwycięstwo Imperium Rosyjskie go
Terytorium
Strony konfliktu
Dowódcy
Siły
ok. 150 000 żołnierzy [2]
200 000 żołnierzy
Straty
40 000 zabitych i rannych [3]
ok. 22 – 23 000 zabitych (lub większe) [4]
zabitych i rannych razem co najmniej 60 000 Wikipedia:Weryfikowalność
5 230 - 12 000 zmarłych z chorób Wikipedia:Weryfikowalność
32 000 jeńców w tym 430 oficerów (8
Powstanie listopadowe – polskie powstanie narodowe p rzeciw Rosji, które wybuchło w nocy z 29 listopada na 30
listopada 1830 roku, a zakończyło się 21 października 1831 roku [5] . Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i
249329588.005.png 249329588.006.png
Powstanie listopadowe
2
W rocznicę wybuchu powstania obchodzony jest Dzień Podchorążego .
Geneza
Główną przyczyną wybuchu powstania listopadowego było nieprzestrzeganie przez
cesarzy rosyjskich postanowień konstytucji z 1815 roku . Aleksander I w 1819 roku
zniósł wolność prasy i wprowadził cenzurę prewencyjną . W 1820 z awieszono
wolność zgromadzeń i zakazano działalności masonerii . W 1822 s kazano Waleriana
sieć tajnych stowarzyszeń w prowincjach zabranych . Mikołaj Nowosilcow
rozpoczął prześladowanie członków towarzystw filomatów i filaretów . W 1825 car
zlikwidował jawność obrad sejmowych.
Symbol powstańców 1830
Jednocześnie wzmogły się prześladowania polskich organizacji
niepodległościowych. W 1827 nastąpiły aresztowania członków Towarzystw a
Patriotycznego . Sąd sejmowy , wydając łagodne wyroki na podejrzanych i
oczyszczając ich z zarzutu zdrady stanu, pośrednio potwierdził, że występowali oni
w dobrej wierze przywrócenia przestrzegania zapisów konstytucji 1815 roku. Polska
opinia publiczna straciła też wtedy ostatecznie złudzenia co do prawdziwych
zamierzeń cara Mikołaja I .
Dotychczas łudzono się jeszcze, że Rosja wypełni zobowiązanie zawarte w akcie końcowym kongresu
wiedeńskiego, gdzie car zobowiązywał się do przeprowadzenia tzw. rozszerzenia wewnętrznego (chodziło o
przyłączenie do Królestwa prowincji zabranych w granicach z 1772 ).
W lipcu i sierpniu 1830 wybuchły zwycięskie rewolucje we Francji i w Belgii , które doprowadziły do podważenia
ks. Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki o trzymał polecenie przygotowania finansów Kongresówki na wypadek
wojny [6] . 24 listopada Kongres Narodowy w Brukseli zdetronizował króla Niderlandów i ogłosił faktyczną
niepodległość Belgii.
28 listopada d otarła do Królestwa Polskiego wieść o upadku prorosyjskiego rządu Wielkiej Brytanii k s. Artura
Wellingtona . Jednocześnie już 23 listopada c złonkowie sprzysiężenia Podchorążych b yli ostrzeżeni o ich
dekonspiracji i przygotowanych aresztowaniach. Wydawać by się mogło, że nadszedł ostatni dogodny moment do
przeprowadzenia powstania.
Wybuch
249329588.007.png
 
Powstanie listopadowe
3
się sprzysiężenie pod dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego
przeciwko wodzowi naczelnemu wojsk Królestwa Polskiego i dowódcy
sił rosyjskich stacjonujących w zachodnich guberniach Rosji, wielkiemu
Mikołaja I. Był on powszechnie znienawidzony za stworzenie systemu
tajnej policji i donosicielstwa, a także za publiczne poniżanie polskich
oficerów.
Bunt wybuchł nocą z 29 n a 30 listopada 1830 [7] . Sygnałem do insurekcji
miał być pożar browar u na Solcu. Grupa 24 spiskowców, złożona głównie
z młodych inteligentów (m. in. Ludwik Nabielak , Seweryn Goszczyński) ,
opanowała Belweder – rezydencję wielkiego księcia. Jednakże Konstanty
zdołał się przed napastnikami ukryć. Podobno zbiegł z pałacu przebrany
w kobiece ubrania. Powstańcy tylko dzięki pomocy 15 000 pospólstwa i
plebsu warszawskiego zdobyli wówczas Arsenał. Zamordowali sześciu
przeciwnych powstaniu generałów i wysoko postawionych wojskowych [8]
. Następnego dnia, wraz z uzbrojoną ludnością cywilną, opanowali stolicę.
W ten sposób spisek wojskowy przekształcił się w powstanie. Wielki
książę Konstanty z częścią wiernych mu generałów i wojsk wycofał się z
Warszawy d o koszar na Wierzbnie, nie podejmując działań przeciwko
powstańcom (w 1831 r . zmarł na cholerę ).
dowodzoną przez Piotra Łubieńskiego, której zadaniem było rozbrojenie
zrewoltowanej ludności cywilnej Warszawy. Broń odbierano
powstańcom, zakazano też używania rewolucyjnych kokard
granatowo-biało-czerwonych, wprowadzając w ich miejsce białe.
Warszawska Straż Bezpieczeństwa
Po nieudanych próbach rozbrojenia powstańców przez Radę
Administracyjną, (kierowaną przez księcia Franciszka Ksawereg o
Druckiego-Lubeckiego) będącą cywilną władzą Królestwa, nastąpiła
eskalacja ruchu powstańczego. 1 grudnia powstało Towarzystw o
Patriotyczne, kierowane przez Maurycego Mochnackiego , które domagało
się podjęcia natychmiastowej akcji zbrojnej przeciwko wojskom
rosyjskim stacjonującym w Królestwie. Ulegając tym naciskom Rada
Administracyjna dokooptowała do swojego składu polityków
Towarzystwa, co z kolei wywołało sprzeciw żywiołów konserwatywnych. W celu spacyfikowania nastrojów 3
grudnia 1830 rozwiązano Radę Administracyjną i wyłoniony został Rząd Tymczasowy , którego prezesem został
książę Adam Jerzy Czartoryski . Wodzem Naczelnym rząd mianował gen. Józefa Chłopickiego. Ten 5 grudnia
ogłosił się dyktatorem powstania usiłując jednocześnie doprowadzić do rokowań z car em. W tym celu zaproponował
mediację Prus w sporze z Rosją.
Powstanie listopadowe 5 złotych 1831
249329588.001.png 249329588.002.png
 
Powstanie listopadowe
4
Książę Drucki-Lubecki udał się do
Petersburga , by tam na czele polskiej
delegacji rozpocząć rokowania z carem.
Powołując na powierzone jej instrukcje
sejmowe d elegacja ta miała się domagać od
Mikołaja I respektowania postanowień
konstytucji z 1815 roku, rozciągnięcia jej
postanowień na Litwę , Wołyń i Podole ,
zwołania Sejmu z udziałem posłów z ziem
zabranych , natychmiastowego opuszczenia
terytorium Królestwa Polskiego przez
wojska rosyjskie.
13 grudnia car wydał ukaz o
przeprowadzeniu mobilizacji korpusu
interwencyjnego pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza, który miał stłumić powstanie [9] . 17 grudnia
Mikołaj I wydał manifest do Polaków, w którym nakazywał przywrócenie Rady Administracyjnej w jej składzie
pierwotnym i skoncentrowanie wojsk polskich w okolicach Płocka .
Jednakże sytuacja w Królestwie uległa dalszej radykalizacji. 20 grudnia S ejm wydał manifest, w którym ogłosił
powstanie narodowe przeciw Rosji , przedstawiając opinii międzynarodowej przyczyny jego wybuchu. Zaręczona
wolność osobista zgwałcona, zapełniono więzienia, wojenne sądy postanowione na osoby cywilne, rozciągnięto
sromotne kary na obywateli, których całą winą było, że ducha i charakter narodowy ratować od zepsucia i zguby
zamierzali . O ile Rosja zaatakuje Królestwo wróg nasz nad jedną tylko pustynią więcej panowanie swoje roztoczy .
21 grudnia dyktator Józef Chłopicki rozwiązał Rząd Tymczasowy i w jego miejsce powołał Radę Najwyższą
29 grudnia d yktator powołał Komisję Rozpoznawczą, do rozpatrzenia spraw osób podejrzanych o szpiegostwo [10] .
17 stycznia , wobec fiaska rokowań z Mikołajem I,
który zażądał bezwarunkowej kapitulacji
powstańców gen. Chłopicki złożył dyktaturę.
Radykalne Towarzystwo Patriotyczne kierowane
przez Joachima Lelewela z dobyło wówczas
decydujący głos w sejmie, który 25 stycznia 1831 r .
na wniosek posła Romana Sołtyka p odjął uchwałę o
detronizacji Mikołaja I, co było równoznaczne z
zerwaniem unii personalnej i aktem niepodległości
Królestwa. Poseł Jan Ledóchowski wybiegł wtedy
na środek sejmu i zawołał "Wyrzeknijmy więc
wszyscy: nie ma Mikołaja!" . Adam Czartoryski
podpisując ten dokument miał powiedzieć:
"Zgubiliście Polskę". W odpowiedzi bowiem
granice Królestwa Polskiego przekroczyła 115 tys. armia rosyjska z 336 działami pod wodzą feldmarszałka Iwana
Dybicza , który uzyskał od cara nieograniczoną władzę nad ośmioma województwami Królestwa Polskiego. 30
stycznia 1831 s ejm powołał w miejsce rozwiązanej Rady Najwyższej Narodowej Rząd Narodowy. W jego składzie
Detronizacja cara Mikołaja I 25 stycznia 1831
Powrót wojsk polskich z Wierzbna 3 grudnia 1830, obraz Marcina Zaleskiego
249329588.003.png
 
Powstanie listopadowe
5
Wojna polsko-rosyjska
5 lutego 1831 roku armia rosyjska wkroczyła w granice Królestwa. 7 stycznia doszło do pierwszych starć zbrojnych:
jeden z plutonów 1 pułku ułanów wyparł rozpędził w Siedlcach s traż przednią nieprzyjaciela. W tym samym dniu 3
pułk ułanów wyparł z Węgrowa dwa pułki rosyjskie [11] .
Po początkowych odosobnionych sukcesach
polskich pod Stoczkiem 14 lutego, Wawrem, doszło
do rosyjskiej próby szturmu na Warszawę. Jednak
nierozstrzygnięta bitwa pod Olszynką Grochowską
25 lutego 1831 roku, podczas której ciężko ranny
został Chłopicki, uniemożliwiła te plany i
przyniosła stronie polskiej sukces taktyczny.
Po bitwie dyktaturę objął generał Jan Skrzynecki ,
który obawiał się podjąć kontrofensywy. Zgodził
się na to dopiero pod koniec marca. Śmiały plan
opracowany przez generała Igna cego
Prądzyńskiego p rzyniósł sukcesy w bitwach pod
Skrzynecki przerwał jednak kontrofensywę.
Dopiero w maju zgodził się na nowy plan Prądzyńskiego p rzewidujący rozbicie rosyjskich pułków gwardyjskich
operujących w rejonie Łomży i Ostrołęki. W wyniku kunktatorstwa wodza przewagę uzyskały wojska rosyjskie.
Rosjanie wygrali 26 maja bitwę pod Ostrołęką, co załamało morale polskich żołnierzy. Skrzynecki tym razem znów
zwlekał z atakiem na dziesiątkowane przez cholerę wojska rosyjskie. Dopiero 11 sierpnia z łożony został z urzędu.
Generałowie Chłopicki i Skrzyniecki na czele wojsk polskich, obraz
próbę dokonania zamachu stanu. Tłum warszawski
zamordował więzionych na Zamku Królewskim
zdrajców. Chaos opanował wówczas generał Jan
Krukowiecki, który stanął na czele rządu z niemal
dyktatorską władzą.
Tymczasem wojska rosyjskie, dowodzone po
śmierci Dybicza przez feldm. Iwana Paskiewicza 6
września, po okrążeniu Warszawy od strony
wschodniej, dalekim marszem przez mosty pod
Włocławkiem z aatakowały miasto od zachodu. Po
utracie Woli , gdzie podczas rosyjskiego szturmu
zginął gen. Józef Sowiński , dowództwo powstania,
nie widząc możliwości dalszej obrony stolicy,
poddało ją. Kilka tygodni później nastąpił rozpad
sejmu, Rządu Narodowego i wojska, którego znaczna część przekroczyła granice Prus i Galicji .
Wprowadzenie do Warszawy jeńców i sztandarów zdobytych pod
Wawrem i Dębem Wielkim, obraz Marcina Zaleskiego
249329588.004.png
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin