Parlament europejski
Parlament Europejski nie stanowi prawa Unii Europejskiej, ale uczestniczy w procesie decyzyjnym; jest on wskaźnikiem demokratycznej kontroli i odpowiedzialności w odniesieniu do innych instytucji Wspólnoty Europejskiej. Parlament nie ma władzy ustawodawczej we Wspólnocie jego statut jest nieporównywalny z narodowymi parlamentami szeregu państw członkowskich.
Organ ten składa się z 626 członków (CPE) wybieranych w wyborach europejskich, odbywających się co pięć lat na całym terenie Unii. Siedzibą Parlamentu jest Strasburg, ale komisje spotykają się w Brukseli, a sekretariat podzielony jest pomiędzy Brukselę a Luksemburg. Członkom Parlamentu przysługują określone przywileje i immunitety służące wykonywaniu mandatu. Wewnętrzna organizacja parlamentu zgodnie z Traktatem o Wspólnocie Europejskiej składa się z Prezydenta Parlamentu i Prezydium, dodatkowo Parlament tworzy komisje stałe lub tymczasowe ad hoc, określając jednocześnie zakres ich kompetencji - jest ich ok. 20. Deputowani do Parlamentu zorganizowani są we frakcje, zgodnie z przynależnością partyjną, a nie narodową.
Rola Parlamentu Europejskiego w systemie prawno-politycznym Wspólnot stale rośnie, aczkolwiek Parlament w dalszym ciągu nie posiada charakterystycznego dla parlamentów krajowych uprawnienia prawotwórczego
Pierwowzorem obecnego Parlamentu było Zgromadzenie, instytucja Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali które zostało utworzone w Strasburgu, jako ciało wyłącznie doradcze, we wrześniu 1952 r. Składało się z 78 deputowanych - członków parlamentów narodowych.
Na mocy fuzji Zgromadzenia i nowoutworzonych organów przedstawicielskich EWG i Euroatomu powstało Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne. Pierwsze posiedzenie Zgromadzenia odbyło się 19 marca 1958 r. uczestniczyło w nim już 142 członków. Pierwszym przewodniczącym wybrano Roberta Schumana. Cztery lata później, tj. w marcu 1962 r. przyjęto nową nazwę - Parlament Europejski.
W 1973 r. powiększono liczbę członków Zgromadzenia do 198 w związku z przystąpieniem do Wspólnoty Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Na mocy traktatów podpisanych w Luksemburgu w 1970 r. oraz w Brukseli w 1975 zwiększono w niewielkim stopniu uprawnienia(szczególnie w sprawach wiążących się z budżetem)
W 1976 r. Rada przyjęła "Akt o wyborach bezpośrednich do Parlamentu Europejskiego". Od 1979 r. deputowani do Parlamentu Europejskiego wybierani są w wyborach bezpośrednich przez obywateli Wspólnot. Kadencja Parlamentu została ustalona na pięć lat.
Wybory bezpośrednie w czerwcu 1979 były pierwszymi międzynarodowymi wyborami w historii, a angażowały elektorat ponad 190 mln osób. Pierwszy bezpośrednio wybrany Parlament w latach 1979 - 84 stał się wzorem dla kolejnych Parlamentów. Wykazał on prawdziwą determinację, aby nie tylko wykorzystywać w pełni swoje kompetencje i rozszerzać je przy każdej okazji, ale także radykalnie reformować całą strukturę instytucjonalną Wspólnoty.
Struktura organizacyjna Parlamentu jest uregulowana jego Przepisami Proceduralnymi, w odniesieniu do których na mocy artykułu 142 EWG Parlament posiada suwerenność. Na początku i w połowie każdej kadencji wybierany jest przewodniczący na okres dwóch lat.
Parlament posiada 20 stałych komisji. Urzędnicy każdej z nich wybierani są co dwa i pół roku. Istnieją odrębne komisje zajmujące się następującymi tematami:
1. Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo
2. Rolnictwo i rozwój wsi
3. Budżety
4. Sprawy gospodarczo - walutowe oraz polityka przemysłowa
5. Energetyka, badania naukowe i technologia
6. Zewnętrzne stosunki gospodarcze
7. Sprawy prawne i prawa obywateli
8. Sprawy społeczne, zatrudnienie, środowisko pracy
9. Polityka regionalna, planowanie regionalne, kontakty z władzami regionalnymi i lokalnymi
10. Transport i turystyka
11. Ochrona środowiska, zdrowie publiczne i ochrona konsumenta
12. Kultura, młodzież, edukacja i media
13. Rozwój i współpraca
14. Wolności obywatelskie
15. Kontrola budżetowa
16. Sprawy instytucjonalne
17. Rybołówstwo
18. Przepisy proceduralne, weryfikacja dokumentów osobistych i immunitetów
19. Prawa kobiet
20. Petycje
Parlament może także powoływać komisje tymczasowe ad hoc lub Komisje Dochodzeniowe "do badania naruszeń prawa wspólnoty lub przypadków błędów administracyjnych przy wprowadzaniu prawa Wspólnoty". Stałe komisje Parlamentu spotykają się w Brukseli przynajmniej raz w miesiącu na okres dwóch dni.
Kontakty z innymi parlamentami spoza Unii utrzymywane są za pośrednictwem systemu delegatur. W przypadku krajów, z którymi Unia zawarła układy o Stowarzyszeniu lub negocjuje traktaty o przystąpieniu, delegatury te nazywane są wspólnymi komitetami parlamentarnymi.
Przez większą część roku Parlament pracuje w cyklu miesięcznym: dwa tygodnie, podczas których odbywają się spotkania komisji, jeden tydzień w miarę możliwości wolny od zebrań komisji, tak, aby mogły się spotkać grupy polityczne, czwarty tydzień spędzony w Strasburgu. Traktat Rzymski wymaga od Parlamentu odbywania dorocznej sesji, która rozpoczyna się w drugi wtorek marca.
Wydarzeniami specjalnymi w dorocznym kalendarzu Parlamentu są:
· przedstawienie przez przewodniczącego Komisji Dorocznego Raportu Ogólnego
· przedstawienie Dorocznego Programu Komisji, do którego dołączony jest doroczny program prawodawstwa
· przyjęcie przez Parlament raportu na temat propozycji Komisji dotyczących cen rolnych
· pierwsze oraz drugie czytanie budżetu
Poglądy parlamentu na temat prawodawstwa wyrażane są w formie raportów zawierających Opinie. Raporty te składają się z projektów zmian (jeżeli takowe występują) do propozycji, projektu uchwały prawodawczej oraz oświadczenia wyjaśniającego. Raport może również zawierać Opinie sporządzone przez komisje inne niż główna komisja odpowiedzialna. Raporty nieprawodawcze zawierają jedynie projekt uchwały, oświadczenie wyjaśniające oraz wniosek lub wnioski, których raport dotyczy. W żadnym przypadku raport wyjaśniający nie posiada mocy prawnej.
Dosłowny zapis przemówień w języku ich wygłaszania (znany jako "tęcza" z powodu różnokolorowych kartek, na których był on kiedyś pisany na maszynie) publikowany jest codziennie, a jego ostateczna forma jest tłumaczona na języki urzędowe i załączana do Dziennika Urzędowego.
Spośród wszystkich instytucji Unii Europejskiej Parlament zmienił się najbardziej pod względem statusu, kompetencji i składu. Jednak pod względem organizacji wewnętrznej zmienił się on niewiele, za wyjątkiem tego, że w jego systemie grupy polityczne dominują obecnie jeszcze bardziej niż w przeszłości. Wszystkie ważne decyzje są osiągane na drodze układów pomiędzy liderami grup.
CZŁONKOWIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO (CPE)
Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani na stały okres pięciu lat. Na mocy artykułu 138 Traktatu Rzymskiego, we wszystkich państwach członkowskich powinna zostać wprowadzona wspólna ordynacja wyborcza. Obecnie wybory europejskie odbywają się na podstawie różnych systemów narodowych, z których wszystkie, za wyjątkiem ordynacji większościowej w Wielkiej Brytanii, stanowią jakąś formę ordynacji proporcjonalnej. Liczba mandatów dla każdego z państw członkowskich została ustalona w Akcie o Wyborach Europejskich z r. 1976, a od tego czasu zmieniana była w ramach kolejnych traktatów o przystąpieniu oraz na podstawie decyzji podjętej przez Radę Europejską w grudniu 1992 r. Może ona zostać zmieniona tylko w drodze jednogłośnego porozumienia.
Członkowie Parlamentu Europejskiego otrzymują taką samą pensję jak posłowie w ich własnych krajach, w związku z tym różnice są bardzo duże (najniżej opłacani są parlamentarzyści z Portugalii, najlepiej - z Francji i Niemiec). Istnieje jednak wspólny system kosztów i diet, płatnych z budżetu Parlamentu Europejskiego i obliczanych w ECU.
Parlamentarzyści nie tworzą jednolitych delegacji narodowych, ale skupiają się w międzynarodowych grupach politycznych. Są wśród nich m.in.:
· Partia Europejskich Socjalistów
· Europejska partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci)
· Unia dla Europy
· Europejska Grupa Liberalna, Demokratyczna i Reformatorska
· Zjednoczona Lewica Europejska
· Nordycka Zielona Grupa Lewicowa
· Zieloni
· Europejski Sojusz Radykalny
· Niezależna Grupa Europa Narodów
· Niezależni
Koalicje w Parlamencie często są tworzone ad hoc w związku z konkretnymi kwestiami, pokonują one wtedy zwykle bariery ideologiczne i narodowe. Dlatego nie ma całkowitej pewności, jak zagłosuje Parlament w danej sprawie.
Uchwały Parlamentu podejmowane są, co do zasady większością głosów, w niektórych przypadkach Traktat o Wspólnotach Europejskich przewiduje większość kwalifikowaną, w sporadycznych przypadkach wystarcza zwykła większość głosów.
Parlament Europejski posiada kompetencje w następujących dziedzinach:
1. Prawodawczej - Parlament może badać i wnosić poprawki do wszystkich propozycji prawodawczych na mocy różnych procedur, jednak w końcowym stadium podjęcie decyzji jest pozostawiane Radzie.
2. Ustawodawczej - rola ustawodawcza Parlamentu sprowadza się w zasadzie do funkcji doradczej; zwykle jest on proszony o wydanie opinii w sprawach projektów dyrektyw lub rozporządzeń przedłożonych przez Komisję. Jednolity Akt Europejski oraz Traktat z Maastricht wprowadziły zmiany w kompetencjach Parlamentu; zyskał on większe uprawnienia w zakresie wprowadzania poprawek do przepisów prawnych, a dzięki tzw. procedurze "zgody negatywnej" , otrzymał prawo zawetowania pewnych aktów prawnych poprzez uzyskanie większości w głosowaniu. Traktat z Maastricht dawał także Parlamentowi nowe prawo inicjatywy, na mocy którego może większością głosów zobowiązać Komisję do podjęcia działań w określonej dziedzinie.
3. Kontrolnej - uprawnienia kontrolne zostały określone w Traktacie rzymskim. Należą do nich: prawo do zadawania Komisji pytań pisemnych i ustnych, dyskusji nad Ogólnym Sprawozdaniem Rocznym przedstawionym przez Komisję, odrzucenia rocznego budżetu, uchwalenia votum nieufności, które może doprowadzić do dymisji całej Komisji.
4. Ustalania Polityki Wspólnoty Europejskiej - Parlament współdziała w tworzeniu budżetu Wspólnot; oficjalnie określono, że budżet jest formowany wspólnie przez Parlament i Radę Ministrów, oraz że nie może on zostać zatwierdzony bez zgody Parlamentu. Budżet jest formowany w pięciu etapach:
· Komisja przygotowuje wstępny projekt budżetu, który następnie przedkłada Radzie Ministrów (do dnia 1 września roku poprzedzającego)
· Rada wnosi poprawki do wstępnego projektu oraz uchwala projekt budżetu, który następnie przedkłada Parlamentowi do 5 października
· Parlament ma 45 dni, aby zająć swoje stanowisko w stosunku do budżetu
· Rada podejmuje ostateczną decyzję w sprawie zmian przedstawionych przez Parlament. Jeśli zmiany nie dotyczą podwyższenia wydatków, wystarczy kwalifikowana większość głosów, aby zostały przyjęte przez Radę, natomiast jeśli jednak dotyczą one podwyższenia wydatków, wymagana jest bezwzględna większość, aby zostały odrzucone
· Parlament może przyjąć zmiany lub zatwierdzić budżet. Może także odrzucić budżet większością dwóch trzecich głosów przy obecności większości deputowanych, reprezentujących grupę stanowiącą większość w Parlamencie
· Parlament wyraża również zgodę na stowarzyszenie państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej z Unią i na wstąpienie państwa trzeciego do Wspólnoty.
5. Decyzyjnej lub współdecyzyjnej - o obsadzie personalnej innych organów wspólnotowych - Parlament mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich, wyraża również aprobatę dla powołania osób do Komisji Europejskiej
Adres:
Plateau du Kirchberg
2929 Luxembourg
Luxembourg
Tel. (0-035-2) 43-001
Fax (0-035-2) 43-40-72
Web: http://www.europarl.eu.int
gosicka