BUDOWA_ANATOMICZNA.doc

BUDOWA ANATOMICZNA LIŚCIA

Liść powstaje egzogenicznie na wierzchołku wzrostu pędu jako organ o ograniczonych wzroście.

Budowa anatomiczna blaszki liściowej:

§         epiderma górna

§         miękisz asymilacyjny

o        miękisz palisadowy – ułożony od strony górnej, komórki wydłużone

o        miękisz gąbczasty – w tych częściach liścia odbywa się proces fotosyntezy; miękisz gąbczasty usytuowany jest po dolnej stronie liścia, posiada dużo chloroplastów

§         wiązka przewodząca (łyko i drewno)

§         pochwa wokółwiązkowa - tkanka wzmacniająca

§         aparaty szparkowe, włoski

§         epiderma dolna

PODZIAŁ LIŚCIA ZE WZGLĘDU NA WYKSZTAŁCENIE BLASZKI LIŚCIOWEJ:

§         bifacjalne (dwupowierzchniowe) – powierzchnia górna (grzbietowa) i dolna (brzuszna), posiadają epidermę górną i dolną np. dąb, lipa

o        grzbietobrzusznie spłaszczone – powierzchnia dolna i górna różnią się od siebie w budowie

o        ekwifacjalne (jednako powierzchniowe) – powierzchnie nie różnią się od siebie np. żyto, jęczmień, pszenica, sosna

§         unifacjalne (jednopowierzchniowe) – posiadają tylko jedną powierzchnię np. cebula, strzałka wodna, kosaciec

Epiderma:

§         komórki epidermalne

§         komórki szparkowe i przyszparkowe

§         komórki pęcherzykowate np. zawiasowe – funkcja ograniczenie transpiracji

§         komórki korkowe i krzemiankowe

§         włoski martwe, kutner np. szarotka

§         litocysty – zawierające związki nieorganiczne

PODZIAŁ LIŚCIA ZE WZGLĘDU NA WYKSZTAŁCENIE BLASZKI LIŚCIOWEJ:

§         liście epistomatyczne – aparaty szparkowe umieszczone są w górnej części liścia; rośliny wodne o liściach pływających np. strzałka wodna, grążel, nenufar, moczarka kanadyjska

§         liście hipostomatyczne – aparaty szparkowe umieszczone w są dolnej stronie liścia (mezofity, kserofity) np. buk, śliwa, jabłoń

§         liście amfistomatyczne – aparaty szparkowe występują po obu stronach liścia (trawy np. żyto, proso, pszenżyto, pszenica, stokłosa, jęczmień, kukurydza)

§         liście astomatyczne – brak aparatów szparkowych rośliny całkowicie zanurzone w wodzie np. strzałka wodna

PRZEKRÓJ POPRZECZNY PRZEZ SZPILKĘ SOSNY

(ochrona przed utratą wody)

·         kutikula (gruba)

·         epiderma (ściany bardzo grube) z aparatami szparkowymi (występują w zagłębieniach co powoduje ograniczenie transpiracji)

·         hipoderma sklerenchematyczna

·         mezofil

·         endoderma z pasemkami Caspari’ego

·         tkanka transfuzyjna – ułatwia transport wody i soli mineralnych do środka

·         mostek sklerenchymatyczny

·         przewód żywiczny z epitelem żywicznym

·         wiązka przewodząca kolateralna otwarta

W budowie morfologicznej i anatomicznej igły wykazują cechy budowy kseromorfologicznej (przystosowanie do warunków suszy fizjologicznej). Mają małą powierzchnię blaszki liściowej, są też jednopowierzchniowe, co oznacza, że skóra nie wykazuje zróżnicowania na górną i dolną. U sosny zwyczajnej liść ma w przekroju kształt półksiężycowaty. Epiderma jest grubościenna, pokryta dość grubą kutikulą, a aparaty szparkowe znajdują się w zagłębieniach. Komórki przyszparkowe umieszczone są nad komórkami szparkowymi, zakrywając je od góry. Pod skórką występuje hipoderma o charakterze sklerenchymatycznym, która wraz ze skórką usztywnia blaszkę liściową. Mezofil u większości szpilkowych, w tym także u sosny, jest niezróżnicowany. Ściany komórkowe mezofilu tworzą fałdy skierowane do światła komórki, co zwiększa ich powierzchnię asymilacyjną. W mezofilu znajdują się kanały żywiczne, a ich liczba jest różna u różnych gatunków. Kanały żywiczne są wyścielone komórkami wydzielniczymi (epitet żywiczny) i otoczone pochwą zbudowaną z komórek sklerenchymatycznych, która jest połączona z hipodermą. W środku liścia znajdują się wiązki przewodzące i tkanka transfuzyjna. Wiązki są kolateralna otwarte o budowie pierwotnej. Między łykiem a drewnem pierwotnym znajduje się kambium. Wiązki są oddzielone od siebie włóknami sklerenchymatycznymi (mostek sklerenchymatyczny). Tkankę transfuzyjną wraz z wiązkami przewodzącymi otacza endoderma. U sosny zwyczajnej tworzą się komórki o dość zgrubiałych ścianach, czasami zawierające skrobię. W młodych szpilkach na ścianach znajdują się pasemka Caspary’ego, w starszych tworzy się wtórna ściana wysycona suberyną lub ligniną.   

PORÓWNANIE BUDOWY ANATOMICZNEJ LIŚCIA ROŚLIN PRZYSTOSOWANYCH DO ŻYCIA W RÓŻNYCH WARUNKACH ŚRODOWISKA

BUDOWA PIERWOTNA ŁODYGI I KORZENIA

U ROŚLI JEDNO- I DWULIŚCIENNYCH

Roślina pierwotna – to roślina młoda nie przyrastająca na grubość. Jest to tzw. siewka młoda.

BUDOWA PIERWOTNA ŁODYGI

ROŚLINY JEDNOLIŚCIENNE (np. kukurydza, pszenica)

Łodygę roślin jednoliściennych okrywa jak sama nazwa mówi tkanka okrywająca.

Kolejne warstwy występujące od zewnątrz:

§         epiderma

§         hypoderma sklerenchematyczna (tkanka wzmacniająca) – są to tkanki martwe utrzymujące łodygę

§         miękisz koniunktywny lub asymilacyjny który wypełnia przestrzenie, w miękiszu rozrzucone są wiązki przewodzące

§         miękisz zasadniczy

§         kanał reksygenowy (występujący zamiast rdzenia miękiszowego np. u pszenicy – są to puste przestrzenie w środku łodygi powstałe w wyniku rozerwania komórek)

TYP WIĄZEK PRZEWODZĄCYCH W ŁODYDZE ROŚLIN JEDNOLIŚCIENNYCH !!

·         wiązka leptocentryczna (np. palma, juka, dracena)

·         wiązka kolateralna zamknięta (np. trawy, zboża)

ROŚLINY DWULIŚCIENNE

§         epiderma (warstwa zewnętrzna)

§         następnie występują dwie strefy:

- kora pierwotna

o        hypoderma kolenchymatyczna

o        miękisz kory pierwotnej

o        endoderma (pochwa skrobiowa) – jest to jedna warstwa komórek żywych 

- walec osiowy

o        perycykl (może być miękiszowy lub sklerenchematyczny)

o        wiązki przewodzące (kolateralna otwarta lub bikolateralna)

o        promień rdzeniowy

o        rdzeń (centrum łodygi)

TYPY WIĄZEK PRZEWODZĄCYCH W ŁODYDZE U ROŚLIN DWULIŚCIENNYCH !!!

·   wiązka kolateralna otwarta

·   wiązka bikolateralna