25kwkj_dzial2.pdf

(2409 KB) Pobierz

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

Z okresu dwóch dziesięcioleci następnych Kurjera, obejmujących dzieje

pisma za czasów Dmuszewskiego, mniej już wiadomości nadaje się do po

wtórzenia w tem miejscu. To jednak, co powtórzenia jest godnem, przyta

czamy znowu w porządku chronologicznym:

Rozpoczęto budowę Szpitala Starozakomiych w dziedzińcu teraźniejszego przy uli

cy Pokornej; ma być urządzony na wzór sławnego Hamburskiego (1835, Nr 116).

O uroczystości założenia kamienia węgielnego na nową budowlę ob

szernie pisał Kurjer w N-rze 163 z r. 1835-go.

Wczoraj o godzinie w pól do 7 wieczorem po 10 dniowej chorobie, przeniósł się

do wieczności ś. p. WJP. Bazyli Pacławski, Szef wydziału Cenzury. Przyiaciele tego za

cnego człowieka zbyt dotkliwie uczuli tę bolesną stratę. Wieczny pokój jego cnotliwej

duszy (1837, Nr 56).

W wczorajszym Kurjerze ogłoszono nazwiska Terminatorów rozmaitych profeseji

i rzemiosł, którzy na teraz odbytych examinach szkół rzemieślniczo-niedzielnych w War

szawie, otrzymali nagrody i pochwały. Każdy z nich niech przybędzie do redakcji Kurje

ra, a otrzyma exemplarz iako upominek (1837, Nr 244).

Wzmianka poniższa świadczy, że „tradycje" niektóre, nawet złe, do

tąd od lat wielu przetrwały.

Do takich należy bezwątpieuia epidemja prze

nosin, rujnująca

lokatorów.

Oto co w tym przedmiocie pisał Kurjer

przed 60 .-ma laty:

Rozpoczęcie kwartałów w Warszawie zwykle iest nowością. Święty Micliał, oktawa

rumacji, przynajmniej 10-tą. część mieszkańców w poruszenie wprawia; co tu wyiawia się

sekretów domowych? ileż to gratów przez cały kwartał, pół roku, rok, nawet lat kilka lub

kilkanaście w najciemniejszych kątach pomieszkań ukrytych, w iednym dniu jak oliwa

na wierzch wychodzi. Trudno wyjść z domu, przejść przez ulicę, żeby się nie spotkać

z ogromną furą sprzętów, długim konwoiem tragarzy, albo nieszczęśliwą dorożką, napeł

nioną z górą i uginaiącą się pod ciężarem ogromnego kufra, pierzyny, piernata i właści

cielki tych ruchomości. Komu czasu zbywa, kto chce się tanim kosztem ubawić, niech

sobie wyjdzie na ulicę, izuci się w prawo lub lewo, a idąc (tak się mówi), gdzie go oczy

poniosą, spokojnie spogląda na frasunek drugich. W tym czasie nieładu, 2 razy więcej

iak kiedy umyka na ulicach, 3 razy tyle powozów zaczepionych, a złorzeczeń i prze

kleństw boz liku. Kiedy się tak każdy z miejsca porusza, kiedy nikomu nio dobrze, kiedy

służący Panów sobie rzucaią, życząc wszystkim szczęścia w odmianie, nie od rzeczy bę

dzie przypomnieć dawne przysłowie: i kamień iia miejscu porasta (1837, Nr 264).

Wyśmiewając w sposób bardzo niewinny ów zwyczaj rugów mieszka

niowych, Kurier nazywa go „grą gotowalni":

757871322.110.png

757871322.121.png

757871322.132.png

757871322.143.png

757871322.001.png

757871322.012.png

757871322.023.png

757871322.034.png

757871322.045.png

757871322.056.png

757871322.066.png

757871322.067.png

757871322.068.png

757871322.069.png

757871322.070.png

757871322.071.png

757871322.072.png

757871322.073.png

757871322.074.png

757871322.075.png

757871322.076.png

757871322.077.png

757871322.078.png

757871322.079.png

757871322.080.png

757871322.081.png

757871322.082.png

757871322.083.png

757871322.084.png

lyurjer 'Warszawski.

Przez ciąg ubiegłego tygodnia, zdawało się, że Warszawa, około 140,000 ludności,

gra w znaną każdemu grę gotomalni. Z początku szło to z wolna. Lokatorowie mniejsi

i więksi zmieniali swoie siedziby podług dogodności; ale gdy dotarł termin 8-go, gdy ka

żdy z wyprowadzających się miał ledwo kilka godzin czasu, ruszyło się hurmom miasto

całe. Uważano powszechnie, że iuż dawno nie było tyle rumacji ile na Ś-ty JAN tego

roczny; zdaie się, że pogoda poprzedzająca ten tormin, pozwalała wyszukiwać mieszkań,

bez tych utrudnień, deszczu, błota łub zimna, które zwykle kwartały Nowego Roku i Wiel

kiej Nocy poprzedzają (1841, Nr 183).

Szczupłe rozmiary nie pozwalały Kurjerowi wchodzić w szczegółowe

opisy wystaw; notował je tylko ogólnikowo, zdając jednak sprawę w dal

szych wzmiankach z działów bardziej interesujących:

Wczoraj otworzono salony Ratusza, mieszczące w sobie wyroby i pledy sztuki,

przemysłu i kunsztów tych nie wyczerpanych źródeł bogactwa, istnienia, cywilizacji i po

stępu kraiów. Od lat około 10 nie było wystawy. Dobroczynno zamiary Rządu, opieka

władz administracyjnych, współdziałanie Manku, bogactwa w błogich chwilach pokoiu

wzniosły rękodzielnie i zakłady fabryczne. Podniesienie się terui czasy przy tak dziel

iłem wsparciu tychże rękodzieł, dozwoliło nie tylko rokować najpiękniejsze nadal nadzie

jo ale nawet pomyśleć o wskrzeszeniu konkursu emulacji, o publicznej wysianie

(1838

Nr 159 z dnia 18 czerwca).

Poniższy znowu ustęp przypomni te czasy, kiedy w porze karnawału

życie uliczne gorączkowem biło tętnem:

Przez cały dzień i wieczór rozchodziły się liwerunki na wszystkio strony miasta,

a chłopaki z koszykami kręcili się po ulicach, zachęcaiąc przechodniów do kupna; ieden

z nich w poetycznym zapale, ogłaszał rabat ceny swoiego towaru następuiąeym wier

szykiem:

Panowie, Panie, mam pączki tanie,

Para trzy grosze, kupcie Państwo proszę (1841, Nr 48).

Albo opisy miejsc przechadzek ulubionych! Do takich należały podów

czas w pierwszej linji—Bielany na wiosnę i latem, dalej ogród Krasińskich

i Saski.

Opisywano je w właściwy epoce sposób:

Rozpoczęły się w najlepsze wszystkie spacery wiosenne. Wszędzie wzrastająca

zieloność miło wrażenia sprowadza. Tysiące Dam i Panien od dni kilku, a szczególniej

wczoraj, wysypało się na miasto. Uważano, że i tej pory wiosennej, jak przy każdem

odnawianiu się roku, wzrosły nowe róie piękności, zaświeciły nadobne twarzyczki. Rzecz

ta zastanawiać nio powinna: nie napróżno Warszawa zdobi się w herbie Syreną.

A iak

poczciwość po mieczu, tak piękność po kidzieli, w stalom dziedzictwie przechodzą.

I to

348

—

757871322.085.png

757871322.086.png

757871322.087.png

757871322.088.png

757871322.089.png

757871322.090.png

757871322.091.png

757871322.092.png

757871322.093.png

757871322.094.png

757871322.095.png

757871322.096.png

757871322.097.png

757871322.098.png

757871322.099.png

757871322.100.png

757871322.101.png

757871322.102.png

757871322.103.png

757871322.104.png

757871322.105.png

757871322.106.png

757871322.107.png

757871322.108.png

757871322.109.png

757871322.111.png

757871322.112.png

757871322.113.png

757871322.114.png

757871322.115.png

757871322.116.png

757871322.117.png

757871322.118.png

757871322.119.png

757871322.120.png

757871322.122.png

757871322.123.png

757871322.124.png

757871322.125.png

757871322.126.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

jeszcze na pochwalę Warszawianek przydać należy, że chociaż ie natura hojnie we wdzięki

uposażyła, one te skarby wrodzone, starownem i skromno wykwintnem ubraniem, co iost

cechą prawdziwej elegancji, podnosić ieszcze umieią. Nikt nam nie zaprzeczy, że wczo

rajsze wystąpienie było prawdziwie godnem Bielańskiej przeiażdżki (1841, Nr 111).

Jak Saski ogród w ciągu lata napełnia się tak zwanym eleganckim światem, tak

ogród Krasiński iest miejscem, w którem mieszkańcy Warszawy, obarczeni podeszłym

wiekiem, spokojnie używaią świeżego powietrza i gawędkami uprzyiemniaią chwile spo

czynku. Wczoraj na iednejże ławce usiadło 5-ciu dawnych przyjaciół, których połączone

lata składały liczbę 365, to iest tyle, ile dni iest w roku (1841, Nr 135).

Unikając z zasady wszelkiej krytyki, redakcja przecież od czasu do

czasu nie wahała się gromić nawet wielce rozpowszechnionych przesądów.

W taki np. sposób walczy Kurjer przeciwko niechęci do trzynastki:

Cztery lata minęło, iak w iednym z domów w Warszawie trzynaście osób biesia

dowało nader wesoło, nie zważaiąc ( bynajmniej na złowróżbną liczbę gości. Od tego

czasu nie tylko, że nikt z towarzystwa (iak przesąd niesie) nie umarł, ale owszem

wszystkim wiedzie się dobrze. Młoda para weszła w związek małżeński, Rodzice docze

kali się Wnuka, Kawalerowie zaawansowali na wyższe stopnie, a reszta osób do dziś

dnia żyie i ma się dobrze. W temże gronie znajdowała się Dama, która przed łaty 20

dla podobnej liczby 13, nie przybyła na inny obiad. Obecny wówczas Poeta Molski taki

do niej nazaiutrz (d. 28 Sierp. 1818) napisał bilecik:

Stół wczorajszy przez iakiś czarodziejski sposób,

Przemienił się z trzynastu na dwanaście osób,

Każdy z goszczących dziwił się niemało,

Że obok innych ciebio brakowało.

Czy to iest artykuł wiary,

Być przy obiedzie do pary?

Wiera, że rano, wieczorem, n.iło żyć pospołu;

Lecz po co szukać pary koniecznie u stołu?

A ieźli wierzysz w parę, iedzmy w tym sposobie;

Kto iej nie ma, niech wyjdzie, ia siądę przy Tobie.

Szczególnem rozrządzeniem niedościgłych wyroków z obecnych na owym, dwu

nasto-osobowym obiedzie, iuż od lat kilku zaledwie 2 tylko do grona żyiących należy

(1841, N. 117).

W okresie słabo rozwiniętego życia publicznego instytucje częstokroć

są zastępywane przez— osobistości. Rozpisywał się też często Kurjer o oso

bach wybitniejszych przy każdej nadarzonej sposobności.

349

757871322.127.png

757871322.128.png

757871322.129.png

757871322.130.png

757871322.131.png

757871322.133.png

757871322.134.png

757871322.135.png

757871322.136.png

757871322.137.png

757871322.138.png

757871322.139.png

757871322.140.png

757871322.141.png

757871322.142.png

757871322.144.png

757871322.145.png

757871322.146.png

757871322.147.png

757871322.148.png

757871322.149.png

757871322.150.png

757871322.151.png

757871322.152.png

757871322.153.png

757871322.002.png

757871322.003.png

757871322.004.png

757871322.005.png

757871322.006.png

757871322.007.png

757871322.008.png

757871322.009.png

757871322.010.png

757871322.011.png

757871322.013.png

Warszawski.

liuTjer

C

"Onegdaj o godzinie w pól do 7-mej wieczorom odbył się w Kościele Parafjalnym

.-Ś-go ANDRZEJA u XX. Reformatów, obrzęd zaślubin W. Wilhelma Rau (Belgijczykai,

Administratora wielkiego Zakładu Fabryki Machin Banku Polskiego — na Solcu, z Pan

iną Stefanją Laską, Córką W. Aleksandra Jjiskiego, Bankiera tutejszego, Właściciela

dóbr ziemskich. Kościół był wspaniale oświecony, mnóstwo Osób wszelkiego stanu na

pełniało nawę, kolumnady, oraz przystępy do Świątyni. Liczny Orszak godowy skła

dały najznakomitsze Osoby. Pannę Młodą prowadzili do stóp Ołtarza JWW. Szambelan

Tymowski, Sekretarz Stanu, i Hrabia Edward Łubieiiski; Drużbów i Druchn było do 30.

Błogosławił Młodej parze W. J. X. Zarzecki, Wikarjusz tej Parafji; a przed wyrzeczeniem

ślubów Chór zebranych Artystów wykonał Ve>ń creator na same głosy. Po ukończeniu

religijnego obrzędu, JWW. Radea Stanu Lubomidzki, Prezes Banku Polskiego, i b. Jene

rał Hrabia Tom. Łubieński, odprowadzili nową zaślubioną. Następnio wszyscy zapro

szeni w licznych ekwipażach udali się do domu Rodziców Panny Młodej, gdzie był świe

tny wieczór. Kwiaty w ogromnych massach ozdabiały wejście, niemniej pokoie aparta

mentu nader starannie oświetlonego; obecnym Kawalerom i Damom rozdawano bukiety

z świeżych i najpiękniejszych roślin oranżeryjnych złożone, a ubiory Dam odznaczały się

tą świetnością, która zwykle cecbuie zebrania Warszawy (1841, N. 292).

.lub w 4-y lata później:

Wczoraj w Kościele Ewangelickim, w obce licznie zgromadzony cli Krewnych

i Przyjaciół, odbył się obrzęd zaślubin W. Leopolda Kroncnbcrga Administratora Docho

dów tabacznych, z Panną Rozalją Leo, Córką Doktora. Obecni składali najszczersze

życzenia młodej uszezęśliwionej Parze. Krewni i życzliwi Przyiaciele, śniadali wspólnie

z Nowożeńcami w przyiemnym Wierzbnie; poczem Państwo młodzi odjechali na kilka

dni do Tomaszowa. (Oprócz powyższego uwiadomienia, otrzymaliśmy co następuie:

.Wielu Znaiomych i Przyiaciół Pana Młodego, nie mogąc być uczestnikami tej uroczy

stości, poczytują za miły dla ich serca obowiązek przesiać przez Kurjerka najszczersze

swe życzenia tej zacnej Parze, kończąc je słowami Pisma Świętego: „Bożo! wspieraj ich

zawsze i wszędzie") (1845, N. 235).

Dopisek w nawiasie jest dowodem popularności pisma, które już wów

czas było pośrednikiem w szerokich kołach czytelników: jego szpalty zastę

powały telegraf i pocztę...

Takie fakty, jak przenosiny biur i t. d., stale uwzględniane były

w Kronice kurjerowej:

Już Archiwum i wszystkie Biura Najwyższej Izby Obrachunkowej Król. Pols.

przeniesione zostały z ulicy Miodowej na .\owy-Świat

przy drodzo Jerozolimskiej, do

obszernego domu zwanego dotąd Jasińskich,

a nabytego przez Rząd dla tejże Magistra-

350

757871322.014.png

757871322.015.png

757871322.016.png

757871322.017.png

757871322.018.png

757871322.019.png

757871322.020.png

757871322.021.png

757871322.022.png

757871322.024.png

757871322.025.png

757871322.026.png

757871322.027.png

757871322.028.png

757871322.029.png

757871322.030.png

757871322.031.png

757871322.032.png

757871322.033.png

757871322.035.png

757871322.036.png

757871322.037.png

757871322.038.png

757871322.039.png

757871322.040.png

757871322.041.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

tury; gdzie od kilku dni iui mieszka J. W. Hr. Grabowski Czionek Rady Adm:, Kontro

ler liny Król. (1841, N. 299j.

A oto przyczynek do dziejów jednego z utrapień miejskich... dorożek

warszawskich. Z dorożkami miasto nasze od lat 70 jakoś uporać się nie

może, a cytata poniższa raczej na rachunek przesadnego optymizmu Dmu

szewskiego, niż szczerego uznania wątpliwego postępu zapisana być winna:

Kto znał przed laty 20 nasze poczciwe Warszawskie dorożki, a iest z nieb ieszcze

kilka, co kiedyniekiedy, iak starożytny zabytek, ukazuie się czasem w zimie na saniach,

ten przyzna, że i w tej gałęzi przemysłu ku wygodzie publicznej skierowanego, powsze

chna dążność postępu i ulepszeń skutecznie działanie swoie wywarła. Zamiast kulko

watego pudła, w którem środkowe siedzenie; płytkie i ciasne, przednie z ławeczki kilku-

calowej utworzone, miejsce na nogi krótkie, nakrycie nizkie, skąpe i ciasne, słowem

wszystko iakby dla plemienia Liliputów albo Pigmejczyków zbudowane, mamy dziś ele

ganckie koczyki, w rozmiarach długości i szerokości siedzenia wygodne, z kapturami

coraz wyższemi i więcej naprzód zachodzącemi, w ochrony od deszczu zaopatrzone. Od

niedawna nawet zaszła ieszcze inna reforma: Dorożkarze drzwiczki powyjmowali, resztki

zawiasów znieśli, a z dorożek porobiły się piękne faełony (1842, N. 115).

Wszyscy dobrze pamiętamy ostatnie zaćmienie słońca. Instytucje

naukowe wyznaczyły punkty obserwacyjne, do których delegowały swoich

członków; redakcje traktowały zjawisko z całą świadomościąjego doniosłości

naukowej, a Kurjer niemal do wszystkich punktów kraju w pasie zaćmie

niowym rozesłał własnych korespondentów, których telegramy zapełniły

całe szpalty rozchwytywanego z tego powodu Kurjera. Tak było w roku

1887-ym.

Przed laty 50-iu zainteresowanie ogółu nie było mniejsze, a prasa na

swój sposób i temi skromnemi środkami, jakie wtedy miała w rozporządze

niu, starała się zadość uczynić potrzebie ogólnej:

— Prawie cala Warszawa zbudziła się wcześniej iak kiedy, w oczekiwaniu na

zaćmienie. Na słowo sumiennych kronikarzy wszelkich wypadków Miasta naszego doty

czących, zaręczyć możem, żo iuż oddawna bardzo, tyle razem Dam nieopuścilo łoża spo-

ozynku, iak wczoraj, nio wyłączaiąc nawet najliczniejszych zebrań porannych w Ogro

dzie mód mineralnych. Okna, ganki i dymniki wystawione na wschód, zalegli obserwu

jący płci obłej. Lekka chmura iak woal dobrze zahaftowany, okrywała zrazu oblicze

słońca; wkrótco zaczął go zakrywać xiężyc. Ktokolwiek niomiał wedle siebio dystrakcji

ciałami ziemskiemi spowodowanych i wytrwał w cierpliwej i ciągloj obserwacji, mógł wi

dzieć dosyć dokładnie rzadki (bo tak kompletny) fenomen ciał niebieskich.

Chwilami

zaćmienie

było nawet podwójne, raz zaćmienie słońca przez xi§iyc;

powtóre zaćmienie

351

757871322.042.png

757871322.043.png

757871322.044.png

757871322.046.png

757871322.047.png

757871322.048.png

757871322.049.png

757871322.050.png

757871322.051.png

757871322.052.png

757871322.053.png

757871322.054.png

757871322.055.png

757871322.057.png

757871322.058.png

757871322.059.png

757871322.060.png

757871322.061.png

757871322.062.png

757871322.063.png

757871322.064.png

757871322.065.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

AiB

Zgłoś jeśli naruszono regulamin